n.
indringend muzikaal
k
Theater Tardieu matig
in twee eenakters
1
Brielse beiaard
gerestaureerd
KOM en OVERTUIG U!
Toneelschrijver Ton Vorstenbosch:
Het is uit de mode om te sterven
Sennheiser
mikrofoons
om op te
vreten...
Erna Spoorenberg:
ode Q
voor
Jou
B
Sanitairhuis ’TER KLEEF’
r
- 1
over laatste levensdagen in rusthuis
PREMIERE HYMNUS VAN FLOTHUIS
In Hotel-Restaurant v. AKEN
is u uit en thuis
Ernstige bedoelingen onvoldoende waargemaakt
CARRY’S STEAK HOUSE
ZANDVOORT
I I
Showtime zaterdag
in Toneelschuur
Georgie Fame niet
in Paradiso
7
„De Stok”
V R IJ D A G
OKTOBER
1 8
1974
KUNST
23
el)
uin.
Risico
Lot
t
r
Z1JLSTRAA T 59 - HAARLEM
Wat een jurkjes!
ERG GOED!
Tel. 02507-25 04
Haltestraat 26
Sanitairhuis
HET GOEDKOOPSTE ADRES VOOR HET MOOISTE SANITAIR
Koperen pijp 12 mm 2,48 per meter
Koperen pijp 15 mm 2,98 per meter
Prijzen inklusief BTW.
MOLENAERSTRAAT 15
HAARLEM-NOORD
’s Middags en de gehele zaterdag geopend.
I
,..in elke
prijsklasse
vorm en ook de speeltrant. Eenheid
van stijl werd dus wel bereikt,
maar wat je er in deze tijd mee
moet is me niet duidelijk.
aliteit
wart,
1
3
t
HAARLEM Ik kan me voor
stellen waarom het toneelgroep je
Theater Tardieu als tweede pro-
duktie in de korte tijd van zijn (on
gesubsidieerde) bestaan twee korte
stukken van Emanuel Peluso heeft
gekozen. Ze bevatten aantrekkelijk
spelmateriaal voor toneelspelers.
Maar ze doen nogal verouderd aan.
Terecht speelt men beide stukken
in kledij van zo’n tien, vijftien jaar
geleden. Helaas is die tijd net te
dichtbij voor een modieuze her
leving en net te ver om nog actueel
te zijn. Dat geldt voor de inhoud, de
„TER CLEEF”
SENNHEISER
f 7^3
W,
't IJ,
rijne.
Komplete gekleurde wastafel - kombinaties met voet
en mengkraan 112,09
1B1
I I
-
(Van onze correspondent)
ge-
ook misschien u en mij”.
VOORTREFFELIJKE KEUKEN
BESPREEK TIJDIG
TOON VRANKEN.
3
(ADVERTENTIE)
1
maar
ADVERTENTIE
JAC HEIJER
II
5
a
Spelers uit „De Stok”. Van links naar rechts Nanni Vermeer, Kees Coolen, Rick Nico-
let, Annemarie Heylings, Gaston van Erven en Wim de Haas.
Louise Robben en Ad Fernhout in
„Kleine Angsten”.
VOOR UW HUWELIJKSFEEST
RECEPTIES OF PARTIJEN
40-70-120 PERSONEN
Satie, tijdgenoot van Debussy, inspira
tor van de Groupe des Six, het enfant
terrible van zijn tijd en nu in onze tijd
opvallend in de belangstelling, schreef
onder de titel Gymnopédies drie piano-
GEZELLIG INGERICHTE
ZALEN
AMSTERDAM. Het concert dat de
Britse zanger Georgie Fame zaterdaga
vond in het Amsterdamse Paradiso zou
geven, gaat niet door. Eveneens is het
optreden te Breda afgelast. Georgie Fa
me treedt nu alleen nog op tijdens het
NCRV-Filterfestival, dat zaterdagmiddag
op de Grote Markt in Delft wordt ge
houden. Aanvang van zijn concert is
ongeveer 14 uur. Via Hilversum 3 wor
den er direkte flitsen van het gratis
jubileumfestival uitgezonden. Naast Ge
orgie Fame treedt onder meer Alquin
op.
I»
1
MSB*
Vorstenbosch is zich ervan bewust dat
het een risico voor een Nederlandse
toneelgroep is een Nederlands stuk te
brengen. „Centrum” is zo’n gezelschap
dat veelvuldig dit risico heeft durven
nemen. Ook de Haagse Comedie gaat
steeds meer in zee met Nederlandse
auteurs. Zijn contact met de H.C. via
öqöe
Hij vervolgt: „Er is me al vanuit het
bejaarden werk gevraagd: je hebt nu wel
kritiek op de zorg over oude mensen,
maar waar blijf je met je oplossing, met
je andere aanpak. Nou kijk, dat woordje
„aanpak”, dat bedoel ik nou. Dat onper
soonlijke, dat wil ik juist bestrijden,
door de mensen met hun neus op het
probleem te drukken in een vorm die ik
er voor gekozen heb en die voor mij
„pragmatisme” betekent”.
pasten beide werken uitstekend bij el
kaar.
TON VORSTENBOSCH
„de jeugd is een merkartikel geworden’’
het centrum van Nederlandse Dramatur
gie (Hans Keuls) in Amsterdam tot
stand gekomen dateert van twee jaar
geleden. Over die samenwerking is hij
goed te spreken. Over het CND veel
minder („Aan doel voorbij geschoten”).
Paul Melton, die regle-adviezen gal,
heeft zich vooral op het spel toegelegd
en minder op de mise-en-scène, waar
door de voorstelling niet genoeg precisie
kreeg om te overtuigen. De goede een
voudige decors zijn van Henk Lourens.
Het stuk is vanavond en zaterdag
avond weer te zien in de Haarlemse
toneelschuur.
.4
Eén van zijn voornaamste zorgen is zo
snel mogelijk van de Theaterschool af te
komen. „Lukt het toneelschrijven hele
maal niet”, zegt hij met een grijns, „dan
zal ik patat-frites of andere waar moe
ten gaan verkopen.
„De HC is met het experiment begon
nen om een „huisschrijver” een jaar aan
de groep te verbinden. Kijk, goede Ne
derlandse toneelstukken zijn er wel,
maar ze zijn vaak technisch te weinig
uitgewerkt op hun praktische speelbaar
heid. Ik ben er in tegenstelling tot veel
schrijvers voorstander van dat dramati
sche produkties in teamwork tot stand
komen. Ik leer daar ontzettend veel van.
Op school wordt je nu eenmaal niet
alles bij gebracht. Ik wil echt wel uit
mijn ivoren torentje stappen om het vak
technisch te leren. Zo heb ik „De Stok”
samen met Wim van Rooij van de HC
helemaal bijgeschaafd. Die samenwer
king heeft mij enorm geholpen en dat
zou meer moeten gebeuren”.
DEN HAAG. „Er wordt veel
sproken over ouderdom, bejaardenzorg,
vrijwillige euthanasie. Maar alle pogin
gen om die dingen uit de taboesfeer te
halen, worden weer teniet gedaan door
het tegenwerk dat de maatschappij van
vandaag levert. Eigenlijk wordt voortdu
rend benadrukt dat het uit de mode is
te sterven. Men legt de dode hevig
opgefrunnikt in zijn kist, alsof het niet
waar is dat hij niet meer tot de leven
den behoort.
Op alle mogelijke manieren wordt ge
probeerd het sterven acceptabel voor de
nabestaanden te maken. Nee, de jeugd is
nog altijd duidelijk in het voordeel, is
een merkartikel geworden. De jeugd
wordt in deze samenleving ook kunst
matig verlengd: je hebt niet alleen tie
ners, je hebt nu ook twens en dertigers.
„Dertiger” heeft in dit verband een
klank van er-nog-bjj-te-horen. Over „ze
ventiger” wordt niet gesproken”.
De Engelse groep General Will komt
waarschijnlijk niet naar Haarlem met
het cabaret „Old Hats”, waarover J.
Heijer gisteren in onze krant schreef. De
Toneelschuur blijkt tot z’n spijt geen
geld meer te hebben om deze voorstel
ling, waarop men een optie had, uit te
kopen.
EótaB
cronjéstraat 73
- Lfiaarlem
stukken. Daarvan heeft Debussy er twee
door middel van een subtiel geraffineer
de instrumentatie-kunst tot verfijnde
schittering en elegantie gebracht.
Een rijker klankkoloriet, maar even
eens met subtiel raffinement toegepast
komt in verrassende nuancering tot
schittering in Hymnus van Marius Flot-
huis. Hij schreeft dit werk in 1965 voor
sopraan en orkest. Inspiratiebron vond
hij in het gedicht An die Sonne van de
Oostenrijkse dichteres Ingeborg Bach
mann. Het is een loflied op de zon, die
zij prijst ver boven maan en sterren
Het inspireerde de componist tot een
werk van grote adem, extatisch, door
dacht en modern van opbouw en klank
structuur. Boeiend is ook de keus van de
orkestrale bezetting en het verwecken
van de materie.
Aan de zangstem worden hoge, zo niet
de hoogste eisen gesteld. Erna Spooren-
berg heeft hier met glans aan voldaan.
Haar voordracht was indringend muzi
kaal en zij beheerste de partituur dusda
nig, dat zij alles uit het hoofd zong.
De orkestpartij vond in het orkest
onder Haitink een subliem vertolker van
af de eerste opmaat tot aan de laatste
toon, die heel lang en mysterieus bleef
natrillen.
Een opmerkelijk succes boekte het
werk bij het publiek dat lang en spon
taan applaudisseerde voor de componist
en uitvoerend-”" Met Haydns 88e zijn
composities behoren tot het vindingrijk
ste wat in de rococo en het klassicisme
is bereikt en de Vijfde van Beetho
ven, kreeg dit concert naar voordracht
en interpretatie gemeten, een zeer glan
zende omlijsting.
De Haagse Comedie repeteert nu drie
weken aan „De Stok”. Over het resultaat
durft Vorstenbosch nog weinig te zeg
gen. Hij is er blij mee dat er een stuk
van hem, zoals hij dat noemt, „op ni
veau” wordt gespeeld. De medespelenden
acht hij erg goed gekozen: Kees Coolen,
Gaston van Erven, Wim de Haas, Anne-
Marie Heyligers, Rick Nicolet, Dore
Smit, Maria Stiegelis en Nanni Vermeer.
Bang voor kritiek op zijn „beroeps
eersteling?” „Enerzijds ja, ik weet dat ik
geen werkelijk rijp werk heb afgeleverd.
Anderzijds zou ik negatieve kritiek te
leurstellend vinden voor het goede initia
tief van de Haagse Comedie. Ze durven
toch maar een stuk te brengen dat op
weerstand van het publiek kan stuiten.
Niemand wordt nu eenmaal graag ge
confronteerd met minder prettige kanten
van het bestaan. Hoewel, er komt ook
humor in „De Stok” voor, hoor. Vergeet
niet dat er in een bejaardentehuis heel
wat wordt gelachen”.
HAARLEM. De voorstelling van
The People Show en Waste of Time in
de Toneelschuur is zaterdagnacht om 24
uur en niet zoals gisteren in de rubriek
Uitwijzer werd aangekondigd vanavond.
De voorstelling heet Show Time en be
staat uit een reeks gebeurtenisjes die
weinig verband of zin hebben,
prettig zijn om naar te kijken.
DEN BRIEL. (ANP) Dezer dagen is
de restaratie gereed gekomen van de 400
jaar oude beiaard in de Brielse dom.
Het klokkenspel is oorspronkelijk dooi
de beroemde Gebroeders Hemony uit
Amsterdam in het jaar 1577 gegoten. De
23 klokken kostten 406 gulden en 12
stuivers. In 1943 werden de onbetaalba
re klokken door de Duitsers gevorderd
voor de smeltovens, maar een Hollandse
schipper die de klokken vervoerde,
bracht zijn schip tot zinken in het
IJsselmeer. Na de oorlog werden de
Hemonyklokken opgevist en weer in de
Brielse dom opgehangen. Daarna werd
een actie ondernomen om de beiaard
volledig te maken voor een totaal aantal
van 45 bellen.
De laatste klok, 2000 kilo wegend, is
nu in Den Briel gearriveerd. Kosten van
deze klok alleen: rond 27.000 gulden. In
het randschrift staat onder andere ge
schreven: „Mijn stem wil loven uw
Oranje boven”, dit omdat Den Briel de
eerste Oranjestad van Nederland is. Den
Briel heeft nu met de bijzonder mooie
klank gevende Hemony-klokken een van
de mooiste en volledigste beiaards in het
land.
Nadrukkelijk stelt hij dat „De Stok”
geen uitputtende behandeling is van de
totale problematiek van de ouderdom in
het algemeen, noch van de bejaarden
zorg in het bijzonder. Evenmin wil het
een definitief antwoord geven op de
vraag naar de wenselijkheid van vrij-
In de verste verten pretendeert Vor
stenbosch ook niet een oplossing van het
bejaardenprobleem aangedragen te heb
ben. „Ik ben echt niet op een ochtend
met het idee wakker geworden dat ik
eens op mijn eentje het ouderdomspro-
bieem moet aanpakken. Voor mijn ma
nier van werken geldt dat ik aan een
verhaal begin naar aanleiding van be
paalde types die ik interessant vind. En
zo blijk je je op een gegeven moment
bewust te zijn dat je bezig bent met een
bepaald thema. Dat thema gaat dan
inderdaad wel vaak over afbrokkeling
(bijvoorbeeld van geloof en kerk), ster
ven, er niet meer bij horen, eenzaam
heid”.
willige euthanasie. „Al deze problemen,
zoals in de werkelijkheid, zo ook in het
theaterstuk, vormen slechts de samen
stellende delen van het lot dat velen
noodgedwongen ondergaan en velen, met
het klimmen der jaren, te wachten staat,
AMSTERDAM. Tussen de 88e
Symfonie van Haydn en de Vijfde Sym
fonie van Beethoven, begin- en sluitstuk
van het abonnementsconcert door het
concertgebouworkest onder leiding van
Bernard Haitink, werd de première
Hymnus voor sopraan en orkest zinvol
ingeleid met een door Debussy voor
orkest geinstrumeerd werk •van Satie
„Gymnopédies”. Wat klankkleur betreft
Peluso hier onbekend moet een
Amerikaan zijn van Italiaanse huize.
Beide stukken uit ’66-’67 zijn doortrok
ken van een voor de hand liggende
Freudiaanse psychologie en het niet on
bekende, typisch roomse schuldgevoel
ten aanzien van de sexualiteit.
In het eerste stuk, „Goedendag”,
dwingt een oude, rijke vrouw een nogal
beklemde jongeman zijn relatie met een
vroegere vriendin uit de doeken te doen.
Tegen betaling. Wat de oude vrouw met
die jongen doet, blijkt de jongen met
dat meisje gedaan te hebben.
Het tweede stuk, „Kleine angsten”, is
ingewikkelder van vorm. Enerzijds is er
een man die zijn vrouw glimlachend
maar sadistisch terroriseert. Anderzijds
een jongen die geheel en al gefrustreerd
wordt door zijn bezittende moeder. Alras
is duidelijk dat de jongen in het ene
deel, de man uit het andere deel is en
dat deze z’n vrouw zo gemeen behandelt
uit wraak op zijn moeder.
Beide stukken, vooral het tweede, zijn
sober geschreven. Beide zijn bedekt met
een absurdistisch sausje, dat voor de
inhoud op zich niet zo belangrijk is.
Soms kreeg ik de indruk, dat dit sausje
bedoeld is om het soort (Amerikaans
psychologisch) toneel, waaruit de stuk
ken voortkomen, wat te relativeren. Zo
dit mocht zijn, dan heeft Theater Tar
dieu die kans niet gegrepen om er een
vrolijke parodie van te maken. Het was
bloedserieus bedoeld en juist daardoor
bleek, dat de spelers toch wel te jong en
onvervaren zijn om die ernst ook wer
kelijk gewicht te geven.
In het eerste stuk zat je tegen de
grijze pruik van Ellen Riöhrinann aan te
kijken en het te weinig gedetailleerde
spel van Ad Fernhout. Het tweede stuk
werd beter gespeeld, vooral door Louise
Robben, die een talentvolle aanwinst is
voor de groep. De scène tussen haar en
Fernhout hadden zeer spannende mo
menten, die de scènes tussen Fernhout
en Röhrmann (de moeder) misten. Ellen
Röhrmann heeft, althans voor mij, een
veel te komische uitstraling voor de
diepe ernst, die men trachtte te berei
ken.
Van het begin af aan heeft Ton Vor
stenbosch zich geïnteresseerd voor de
problemen van mensen die om welke
reden ook buiten de maatschappij, bui
ten het eigenlijke leven, zijn gesteld.
„Voor mij heeft het begrip outsider
steeds verband met ouder worden. In
deze visie worden we allemaal iedere
dag iets meer outsider. De grondoorza
ken daarvan zijn voor mij als toneel
schrijver niet interessant. Dat is de taak
van het vormingstoneel, waar ik veel
respect voor heb. Misschien dat ik daar
later nog eens aan toe kom”.
„Het gaat er mij vooral om dat een
bejaarde als nul een tehuis ingaat en dat
hij er dood uitkomt: de dramatische
beschrijving van het tussenliggende sta
dium, waarbij ik gebruik heb gemaakt
van mijn contacten (onder meer ook via
mijn moeder) met de bejaardenzorg, dat
is mijn functie, vind ik. Maar ik leg er
nog eens het accent op dat het in het
geheel niet gaat om een realistische
benadering maar om een verbeelding
van „een” situatie in „een” tehuis. Als
het probleem op zich centraal had moe
ten staan, dan had’ ik beter een docu
mentaire kunnen schrijven”.
Ton Vorstenbosch (27) voelt zich blij
kens zijn toneelstuk „De Stok” niet ge
roepen om aan dat modieuze overstem
men van de dood mee te doen. Integen
deel. In „De Stok” het eerste stuk
van Vorstenbosch dat door een beroeps
gezelschap de Haagse Comedie
wordt opgevoerd (op 1 november in het
Haagse HOT) worden de laatste le
vensdagen beschreven van zes oude
mensen in een particulier rusthuis, dat
geleid wordt door een autoritaire direc
trice en een jonge, onervaren verpleeg
ster.
De zes zitten vol frustaties uit het
verleden en hebben allen het gevoel de
boot volledig gemist te hebben. Ze be
vinden zich in een geïsoleerde mini,
maatschappij, waarin de stok volgens
Vorstenbosch „het symbool van ouder
dom” een middel is om met elkaar
contact te krijgen en moeilijkheden afz
te reageren. In de rollen van de zes
bejaarden ziet men zes acteurs en actri
ces die nog vele jaren verwijderd zijn
van de leeftijd die zij in het stuk
moeten voorstellen.
Vorstenbosch, bezig aan zijn laatste
jaar van de Theaterschool in Amster
dam (afdeling regie en pedagogie), zegt
van „De Stok” dat het geen documentair
karakter draagt, maar dat het een dra
matische studie in kort bestek is van
wat een groepje mensen, in volstrekt
isolement op de dood wachtend, aan
mogelijkheden blijft tot contact, solida
riteit en al die sociale deugden die
aldus Vorstenbosch inmiddels als
een voorwaarde worden beschouwd voor
een menswaardig bestaan. Ook voor het
bestaan van een bejaard mens?, zo
vraagt hij zich af.
BAAN 1-9-3 - Tel. 324709-324365
HAARLEM
