Israel niet gerust op Amerikaanse houding tegenover PLO
Honeywell
Rome
Ex-medewerker
bestormd
Nixon neemt
ontslag
In 1975 Franse
ondergrondse
kernproeven
Politie en betogers
slaags in Lissabon
Vraaggesprek met koning Hoessein van Jordanië
Spanje wemelt van
geheime agenten
in
99
99
3
PORTUGESE POLITICI OP REIS
VOORONDERZOEK
IN ZAAK-MEBO 2
voor Egypte niet
Amerikaanse rechter
doodgeschoten
„Ontwikkelingsgelden
gebruiken voor oorlog”
L 1
6
WOENSDAG
NOVEMBER
1974
BINNEN» EN BUITENLAND
„Verspreking”
Oorlog
Fascisten
Gammel
Tegenspraak
Unaniem
(Van onze speciale verslaggever)
AMMAN Koning Hoessein van Jordanië is als een teleurgesteld
man uit Rabat teruggekeerd naar Amman. Hij is in Rabat letterlijk
afgekocht door Saoedi-Arabië. Voor 320 miljoen dollar per jaar, een
bijdrage voor de Jordaanse defensie, hebben de oliestaten de Jor
daanse erkenning van de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie PLO ge
kocht, in een situatie die voor Hoessein hopeloos was. Had de koning
verwacht dat zijn voorstellen in Rabat van de tafel zouden worden
geveegd?
t
Henry Kissinger tracht vrede
in Midden-Oosten te redden
foto een overzicht van de ravage.
(Van onze redacteur in Lissabon)
Rabat moet gestalte krijgen
u
ben absoluut pessimis-
KONING HOESSEIN
genwoordigen, en nu is hij over stag'
gegaan. Is dat niet verrassend?
Hoessein
Hoessein
i het
’ade-
bij-
n de
iwis-
rste
sest.
mte
de
den
fiel-
de
Den
de
nen
stad
ser
een
tot
:ten
de
was
Het feit dat Egypte heeft laten weten
dat het een Amerikaans plan voor een
regeling in de Sinaï verworpen heeft,
wijst erop dat Egypte niet meer mee wil
werken aan een regeling in fasen.
LISSABON. De eerste ernstige bot
sing tussen politie, leger en demonstran
ten deze week in de Portugese hoofdstad
gold de bescherming van een politieke
vergadering van de CDS-jeugd (Centro
Democratico Social). Linkse hoofdzake
lijk uit studenten bestaande groeperin
gen vielen de politie aan die het CDS-
gebouw, waar de vergadering werd ge
houden beschermde. Bij de gevechten
vielen 40 gewonden.
Petersen is 27 jaar lang in dienst
geweest van het Amerikaanse minis
terie van Justitie. Op 31 december
gaat zijn ontslag in.
Nog in juli had president Sadat
verklaard dat koning Hoessein de Pa-
lestijnen op de Westoever zou verte-
„Nee, het was een open vraag, tot
dan toe. Er moest een beslissing wor
den genomen, en er is een beslissing
genomen”, zegt de koning, voorzichtig
en wat aarzelend zijn woorden for
mulerend.
Had de koning dit besluit in Rabat
niet verwacht?
Gisteren verklaarde de Israëlische re
gering officieel dat de erkenning van de
Bevrijdingsorganisatie PLO door de top
conferentie in Rabat, is verworpen.
Het bezoek van Kissinger vandaag aan
Jordanië lijkt meer een beleefdheidsbe
zoek. Koning Hoessein heeft tenminste
duidelijk gemaakt dat Jordanië geen
partner meer is voor Israel. Hoessein
zelf weet niet wat Kissinger komt doen,
zo heeft hij privé gezegd.
Als Kissinger zal proberen de PLO te
introduceren, dan is het eerste stadium
uiteraard het aftasten van de bereidheid
van de PLO om te onderhandelen.
„Wel, het was een unanieme Arabi
sche beslissing. Zo zijn de feiten”,
zegt koning Hoessein gelaten.
En gelooft
gelijk had?
„Zo is het niet precies. De beslis
sing in Rabat moet natuurlijk gestal
te krijgen. Aan de ene kant voelen
wij ons heel nauw betrokken bij het
„Ik geloof niet dat wij in staat zijn
dat te doen. Bovendien: niemand zal
bereid zijn met Jordanië te praten nu
wij daar voor de gebieden van Pale
stina geen zeggenschap meer hebben”.
Koning Hoessein zoekt steeds zijn
woorden zorgvuldig. Hij is teleurge
steld.
een uitspraak van de bekende Ameri
kaanse televisiejournalist Daniël Schorr
van de CBS over het grote aantal Zuid-
amerikanen (o.a. Cubaanse bannelingen,
Mexicanen) die voor rekening van de
CIA naar Spanje zouden zijn gekomen.
Ook leest men hier dat het op de
Spaanse ambassade in Washington uit
lekte dat sinds mei het aantal Ameri-
(Van onze redacteur in Barcelona,
Robert Bosschart)
De gearresteerde Giannettini zou de
politie hebben verklaard dat er in Span
je een centrale is gevestigd voor hulp
verlening aan uitgeweken fascisten en
nazi’s uit heel Europa.
De 71-jarige Joseph Crescente jverd
tijdens ecu rechtszitting met een jacht
geweer vanaf de straat dodelijk in de
rug getroffen. De politie neemt aan dat
de dader moet worden gezocht onder de
mensen die rechter Crescente de laatste
tijd heeft veroordeeld.
srleg”
i een
i van
wor-
dich-
n dit
richt
voor
ikop-
stra-
1985
WASHINGTON (AP)— Henry Pe
tersen, een sleutelfiguur in dé eerste
stadia van het onderzoek naar het
Watergate schandaal neemt ontslag
als officier van justitie. Dit is offi
cieel in de Verenigde Staten bekend
gemaakt.
s een
resi-
eider
3 en
be-
WD
een
voor
van
s bij
niet
rden
val-
een
dat
gis-
ager
van
bij
een
iteit
i in
ben
an-
be-
3C-
ven
che
ene
rie-
ex-
aad
van
rie-
„Nee, ik
tisch.”
rlos
sge-
op
de
cia-
dat
>st-
Dat
top
.m-
De
ver
ere
lurt
trijs
-oep
zou
om-
35
igen
arnse
:bben
n be-
rking
„een
AMSTERDAM (ANP). De Rotter
damse officier van justitie, mr. B. de
Hoogh, heeft van de rechter-commissaris
een gereehteljjk vooronderzoek gevor
derd in de zaak van het voormalige
zendschip van Radio Nordsee Internatio
nal. de Me'bo 2.
De toevoeging „of de PLO” zou op een
vergissing berusten, te wijten aan de
onervarenheid van de president in bui
tenlandse zaken, zo verzekerde het Ame
rikaanse ministerie van Buitenlandse
Zaken. Maar was die „verspreking” mis
schien toch opzettelijk? Kissinger gaat
kijken wat er nog in zit. In Jeruzalem
krijgt hij een zeer emotioneel „nee” over
onderhandelingen met de PLO te horen.
a de
dnis-
Kis-
heeft
\me-
het
rim-
1977
nden
Over Italië gesproken: vandaar kwa
men onlangs berichten dat de CIA niet
de enige is die hernieuwde belangstelling
voor Spanje toont. Verklaringen van de
Italiaanse fascist Guido Giannettini, ex-
redacteur van het partijblad van de
MSI-fascisten, zouden de Italiaanse ju
stitie c'toe hebben gebracht een nieuw
dossier te openen onder de titel „Zwarte
internationale”.
en Libië. De minister zonder portefeuille
majoor Victor Alves rechterhand van
premier Gonzales, woont in Engeland, in
zijn functie van interim-minister van
Defensie een vergadering van het Atlan
tisch pact bij.
(Van onze redacteur in Jeruzalem)
JERUZALEM Kissinger is gisteravond weer naar het Midden-Oos
ten gevlogen. Eerst gaat hij in Cairo uitzoeken of Egypte nog bereid is
met Amerikaanse bemiddeling verder te praten over een nieuwe regeling
in de Sinaï. De indruk bestaat echter dat in Rabat besloten is buiten
Genève om geen afzonderlijke regelingen meer met Israel te sluiten, maar
vast te houden aan het oorspronkelijke standpunt dat Israel zich tegelijker
tijd moet terugtrekken uit alle bezette gebieden.
Maar was koning Hoessein niet on
aangenaam verrast dat hij geen enke
le steun kreeg van andere Arabische
staten in Rabat?
„Als ik terugkijk naar wat in Ra
bat gebeurd is, dan kan ik alleen
maar zeggen dat de tijd zal leren of
de beslissing juist is geweest. Ik heb
een rein geweten.”
„Ik wil niet de indruk wekken dat
ik bevooroordeeld ben. De geschiede
nis zal ons leren wie gelijk heeft.”
Maar u had toch gezegd dat u niets
meer met de Palestijnse zaak te ma
ken zou hebben? Is dat niet in tegen
spraak met wat u zo juist zegt?
„Als er een partij is die is uitge
schakeld als verantwoordelijke, dan
hangt het niet van onze wil af naar
Genève te gaan. Wie zou er bereid
zijn met Jordanië te praten over alle
zaken die te maken hebben met de
bezette Palestijnse gebieden?
Egypte heeft zich altijd publiekelijk
op het standpunt gesteld dat Israël zich
uit alle bezette gebieden terug moet
trekken en wel tegelijkertijd. Maar die
„Het was belangrijk dat eerst ie
dereen op de hoogte zou zijn van de
feiten. En daarna waren wij bereid
iedere beslissing die unaniem geno
men zou worden, te aanvaarden. Er is
enorme druk op ons uitgeoefend. Wij
hadden het gevoel dat wij de plicht
hadden op te komen voor het volk
waartoe wij al zo vele jaren behoren.
Ik heb de feiten voorgelegd Ik heb
een rein geweten. Ik heb mijn uiter
ste best gedaan. Ik was bereid te
doen wat de meerderheid zou beslis
sen.”
Op de vraag of Petersen het ver
zoek heeft gekregen ontslag te ne
men, zei president Fords perschef
Ron Nessen „Nee, Petersen heeft naar
ik heb begrepen op eigen initiatief
ontslag genomen”.
Petersen was een van de belang
rijkste figuren, de eerste fase van Wa
tergate. Hij kreeg later kritiek te ver
duren om gesprekken die hij met de
toenmalige president Nixon over het
schndaal heeft gevoerd.
Jonge Italianen hebben gisteren de kan
toren van het Amerikaanse bedrijf Ho
neywell in Rome bestormd. Door een
brandbom brak brand uit in het gebouw.
Tijdens het incident raakten vier men
sen gewond. Het Honeywell-kantoor, op
de tweede verdieping van een modern
gebouw gevestigd, brandde volledig uit.
Werknemers van de Amerikaanse firma
hingen schreeuwend uit de ramen en
riepen om hulp. Ze werden door de
brandweer in veiligheid gebracht. Op de
Dit op een werf in Ridderkerk gerepa
reerde schip werd op 10 oktober in
opdracht van de Amsterdamse officier
van justitie, mr. H. W. P. Remmerts de
Vries aldaar in beslag genomen. Deze
officier is belast met de landelijke coör
dinatie van opsporingsbeleid voor de pi
ratenzenders.
Een der twee Zwitserse eigenaren van
het zendschip, Edwin Bollier, zal maan
dag 11 november door de rechter-com
missaris worden gehoord terzake van
overtreding van de telegraaf en tele-
foonwet. Het gaat hierbij om verdenking
van het zander machtiging van de mi
nister van Verkeer en Waterstaat aan
wezig hebben van zendinrichting.
Het zendschip werd in beslag genomen
toen het op uitvaren stond. Volgens de
officier zou het ook zendklaar zijn ge
weest.
uitlaatklep bestond hieruit dat de troe-
penscheidingsovereenkomst met Israël
een militaire overeenkomst was, en geen
enkele politieke betekenis had.
Wat Egypte nu te doen staat als het
een harde lijn wil volgen, is tegen
Kissinger zeggen: „Geen verdere militai
re overeenkomsten, Israël moet nu hele
maal uit de Sinaï weg”. De uitlaatklep
weghalen dus.
WANAQUE (AFP). In de plaats
Wanaque in de Amerikaanse staat New
Jersey is een rechter doodgeschoten.
Genève is wat Hoessein betreft
voorbij. Dat had Hoessein vooraf
aangekondigd. Maar worden nu alle
banden met de Westoever verbroken?
kaanse aanvragen voor officiële visa
naar Spanje verdrievoudigd is.
Maar CIA-agenten kunnen gemakke
lijk zonder visum in Spanje werken. Een
kenmerkend bewijs is dat de Watergate-
specialist Howart Hunt tijdens zijn CIA-
carrière in Spanje werkte. Hij stond tot
1966 officieel ingeschreven als buiten
lands correspondent voor het New York-
se tijdschrift „National Review”.
Nadat de dictaturen van Portugal en
Griekenland voor het Amerikaanse mi
nisterie van Defensie (Pentagon) verlo
ren zijn gegaan, moet de CIA klaarblij
kelijk verhinderen dat Spanje na Fran
co’s dood dezelfde weg volgt.
Minister Pronk zegt dit in een open
brief aan 71 leden van verschillende
kerken, die vorige maand aan de Raad
van Kerken in Nederland hadden ge
vraagd er bij het parlement op aan te
dringen de ontwikkelingshulp aan Egyp
te te stoppen.
DEN HAAG (ANP). Volgens minis
ter Pronk (Ontwikkelingssamenwerking)
kan Egypte gelden, dat het van Neder
land als ontwikkelingshulp ontvangt,
niet gebruiken voor oorlogvoering tegen
Israel. De Nederlandse hulp aan Egypte
is uitsluitend bestemd voor concrete
projecten, die zijn gericht op sociaal-
economische vooruitgang.
„Nee, dat moet niet verward wor
den met de conferentie in Genève, en
de politieke rol en verantwoordelijk
heden van Jordanië in de nieuwe
omstandigheden. Genève is nu de
verantwoordelijkheid van de PLO, of
een regering in ballingschap die er
wellicht gaat komen.” Koning Hoes
sein wil echter niet expliciet zeggen
of Genève wat hem betreft voorgoed
voorbij is.
Het weekblad „Cambio 16” weet te
vertellen dat Spanje sinds kort een „ei
gen” onderafdeling heeft gekregen in de
afdeling West-Europa van de CIA, die
na het Midden-Oosten het belangrijkste
zou zijn van deze Amerikaanse inlich
tingendienst. Men zou nu druk bezig zijn
met Spanje’s politieke toekomst na
Franco. De Barcelonese krant „Noticie-
ro” schrijft over „het vergaren van in
lichtingen, het zoeken van aanhangers,
het omkopen van personen, de voorbe
reiding van het terrein zodat alles klaar
zou staan op het ogenblik van de onder
handelingen.”
Er zijn inderdaad talrijke aanwijzin
gen dat Spanje een knooppunt is voor
hernieuwde fascisten- en nazi-activitei-
ten. niet alleen om vluchtelingen te
helpen maar ook om hun beweging in
Spanje zelf en in andere Europese lan
den metterdaad en financieel te steunen.
In de rechtervleugel van het Franco
regime klaagt men overigens steen en
been over subversieve activiteiten tegen
de regering. Wat kort na de burgeroor
log een stokpaardje werd, de „internati
onale joden -liberalen - vrij metselaars -
marxisten - samenzwering tegen Spanje”
is volgens deze woordvoerders nog
springlevend.
Zoals gezegd: in Spanje krioelt het
van de geheime agenten en de samen
zweerders voor elk wat wils.
MADRID. Spanje wemelt van de
geheime agenten en samenzweerders uit
binnen- en buitenland. Tenminste, dat
kan men dezer dagen in diverse Spaanse
kranten en tijdschriften lezen. Nu de
onderhandelingen over de vernieuwing
van het militaire akkoord met de Vere
nigde Staten begonnen zijn, leest men
koppen zoals: „Is Spanje het voornaam
ste doelwit voor de CIA (Amerikaanse
Inlichtingendienst) in Europa gewor
den?”
Ook de „verspreking” van president
Ford, die vorige week in een toespraak
zei dat Israel met „Jordanië of de PLO”
zou moeten praten, heeft de Israëliërs
niet gerust gesteld.
PAPEETE (Reuter) De eerste
Franse ondergrondse kernproeven zullen
begin volgend jaar worden genomen.
Dit heeft vice-admiraal Jean Tardy,
opperbevelhebber van het Franse kern-
proefprogram in het zuidelijke gebied
van de Stille Oceaan, gisteren bekend
gemaakt.
bin had net als zijn voorgangster Golda
Meir ten onrechte een regeling met
Egypte laten prevaleren boven een rege
ling met koning Hoessein, die tot voor
Rabat mogelijk was.
De vraag in welk juridisch kader (de
resoluties van de Veiligheidsraad spre
ken alleen over staten, en het Palestijn
se handvest erkent Israel niet) is van
later zorg. Vooralsnog heeft de PLO zich
niet over onderhandelen met Israel uit
gesproken. Het is echter duidelijk dat
het gammele bouwwerk van Kissinger
aan alle kanten wankelt. En als op de
topconferentie in Rabat het besluit „oor
log” is gevallen, dan is er niets meer te
redden.
„Ik ben daar niet met harde hand
opgetreden”, zei de koning in een
vraaggesprek met de Londense Week
end Television. „Ik ben er heenge
gaan en heb eerlijk alle mogelijkhe
den voorgelegd."
Onder hen was de leider van de
ultralinkse MRPP (Moviemento Reorga-
nisativo do Partido do Proletariado),
Saldanha Sanches. Hij was pas de dag
ervoor uit gevangenschap ontslagen.
De politie van Lissabon begon de be
togers uiteen te drijven met gummistok
ken. Later werd gebruik gemaakt van
vuurwapens om de woedende demon
stranten, die gewapend waren met knup
pels, ijzeren staven en fietskettingen,
schrik aan te jagen.
De politie riep de hulp in van het
leger, waarna acht pantserwagens ver
schenen. Aanvankelijk toegejuicht door
de demonstranten, die de soldaten als
broeders in de strijd begroetten, werden
de militairen uiteindelijk met stenen be
kogeld en uitgejouwd. Het CDS-gebouw
is onder bewaking gesteld.
Uit politiek oogpunt bezien heeft deze
kwestie niet veel om het lijf. De enkele
hondenden demonstranten die met de
politie vochten waren uitermate actief.
Maar ze vormen een minderheid, die
Gunal en zijn communistische partij in
een pamflet als „sociale fascisten” en
„hielenlikkers van het kapitaal” betite
len. Van meer belang is, dat de politie
ke vergadering van een niet-linkse partij
werd beschermd, wat de hoop op een
werkelijk pluralistische democratie in
gematigde kringen weer doet opleven.
Dat democratisch pluralisme vormt,
volgens het programma van de strijd
krachten, de basis van de verkiezings
strijd in Portugal. Om de verschillende
regeringen daaromtrent gerust te stellen,
trok minister zonder portefeuille Gunal
naar Moskou en zijn collega Victor Al
ves naar West-D.uitsland, Frankrijk, Ita
lië, België en Engeland. De reis van
beide politici had tot doel een tegen
wicht te vormen voor de reis die presi-
Riskanter nog is de zaak aan de
Syrisch-Israelische grens, op de Hoogten
van Golan. Eind november loopt het
mandaat van de VN-waarnemingstroe-
pen af. De betrekkingen tussen de VN-
troepenmacht en het Syrische leger zijn
bijzonder gespannnen. De Syriërs hande
len volgens Israëlische berichten her
haaldelijk in strijd met de bepalingen
van de troepenscheidingsovereenkomst,
en negeren gewoon de VN-troepen.
Het belangrijkste, zeker op de lange
duur, is de Palestijnse kwestie. Koning
Hoessein is in Rabat buiten spel gezet.
De PLO volgt hem op. Israel weigert
met de PLO te praten. „Wij zullen het
op een confrontatie met Amerika aan
laten komen”, heeft de Israëlische pre
mier Rabin gezegd. De Israëliërs zijn
niet gerust op de Amerikaanse houding
inzake de PLO.
In het verleden heeft Washinton de
Israëliërs herhaaldelijk voor ogen ge
houden dat zij haast moeten maken met
onderhandelingen met Jordanië, voor het
te laat is, en Israel met „anderen” zal
moeten onderhandelen.
Nu is het te laat. En, zo vrezen de
Israëliërs, Kissinger zal nu zeggen: „Ik
heb jullie gewaarschuwd, nu moeten
jullie de gevolgen dragen”. Premier Ra-
Hij diende het Palestijnse volk. Het
Palestijnse volk is één volk. Daarom
blijven de bruggen open, tot er iets
nieuws komt zullen we voortgaan ons
volk in de bezette gebieden te hel
pen.”
Meer nog: verschillende Spaanse
kranten weten te vertellen dat er
vooral sinds de staatsgreep in Portugal
niet minder dan 200 nieuwe CIA-
agenten naar Spanje zijn gekomen. Deze
kranten beroepen zich onder andere op
lot van het Palestijnse volk. Veel
meer dan enig ander in de Arabische
wereld. Ook ik persoonlijk. Mijn
grootvader ligt in Jeruzalem begra
ven. Ik stond naast hem toen hij in
Jeruzalem stierf. (Koning Abdallah
werd in 1951 in Jeruzalem door Pa
lestijnse extremisten vermoord
red-).
dent Costa Gomez naar de Verenigde
Staten heeft gemaakt. Nooit eerder werd
er door leden van een Portugese rege
ring zoveel gereisd.
De minister van overzeese gebiedsde
len is net terug van een reis naar
Australië, Indonesië en Macao. Mario
Soharez minister van Buitenlandse Za
ken, laat zijn socialistische partij weer
eens zonder leiding en gaat naar Tunis
Het Midden-Oostenconflict lijkt
uitzichtloos. Denkt de koning daar
ook zo over of is hij optimistisch?
Is dit een eerste stap om het mandaat
niet te verlengen? Is in Rabat de beslis
sing genomen, om het maar op oorlog
aan te laten komen? Ook dat moet
Kissinger uitvinden.
nog steeds dat
5. j
