Voor buitenlandse luchtvaartmaatschappijen
Grond duurder
voor kopers dan
voor huurders
Begrotingsdebat
in Tweede
Kamer uitgesteld
Wereldecon omie
aan het wankelen
Sterk stijgende
werkloosheid in
Bondsrepubliek
I
Geld lenen
Spoedig invoering
volksverzekering
ziektekosten
Van der Stee gereserveerd
tegenover Surinaams rijstplan
Suikerberg
voor
Engelsen bittere
WEL BELANGSTELLING IN BUITENLAND
Bouw winkelcentra
in Nederland
WERKLOOSHEIDBESTRIJDING KOST MILJARDEN
neemt af
f-y
M
IB
25
8
NOVEMBER
V R IJ D A G
ECONOMIE
19 74
Europese Unie
(Van onze financiële redactie)
g
Ondernemingsklimaat
NEDERLANDSCHE
MIDDENSTANDSBANK
Gemakkelijk en betrouwbaar bij de NMB.
Voor alle doeleinden. Ook voor het verbeteren van uw
woning. Geen informatie bij werkgever
Kwijtschelding bij overlijden.
Inlichtingen bij alle NMB-kantoren.
■Ml
-
I
BS
I
Kans beperking landingsrechten Schiphol
over
(Van onze parlementsredactie)
Daarbij gaat men dan uit van mecha-
(ADVERTENTIE)
(Van onze redacteur in Bonn)
:n/meisje
8
Boersma
verlaging
naast (e-
De financiering van huurwoningen te
gen een rente die ruim 2 percent lager
ligt dan die voor koopwoningen leidt
andermaal tot een financiële achterstel
ling van de koper ten opzichte van de
huurder van een huis.
De vereniging Eigen Huis betoogt in
haar brief, „dat nog steeds een consis
tent overheidsbeleid ontbreekt, dat het
eigen woningbezit ook mogelijk maakt
voor minder draagkrachtigen”.
„Hiervoor hebben wij reeds een paar
projecten in studie. De 50 winkelcentra
gebouwd in acht jaar hebben in totaal
ƒ450 mln gekost”, zo merkte hij op.
De vraag of
aanbieden van
worden
zulk
Een hardere opstelling van Europese
kant tegen een protectionistische Ameri
kaanse politiek is echter mogelijk op het
vlak van levering van nieuwe vliegtui
gen. De Association of European Airlines
in Brussel heeft al het dreigement uitge
sproken dat de Europese luchtvaartbe
drijven hun vliegtuigen in de toekomst
ook in Europa kunnen aanschaffen.
voor uw auto
voor uw boot
voor uw meubilair
voor uw keuken
voor uw caravan
nische rijstbouw. Zou de teelt helemaal
in handwerk moeten gebeuren, dan zou
den er niet eens mensen genoeg zijn.
Gerekend wordt op een rijstproduktie
van ongeveer zeven ton per hectare per
jaar. Volgens Nederlandse leden van de
Europese suiker. Tot nu toe werd alle
suiker in Engeland zelf geraffineerd. De
import zou in de raffinaderijen 9.000 ar
beidsplaatsen kunnen kosten.
Er is nu met geen zekerheid iets te
zeggen over de macro-economische ont
wikkeling en daarom kan volgende week
de begroting van Economische Zaken
niet behandeld worden”, aldus zei het
Kamerlid Wierenga, voorzitter van de
Kamercommissie voor Economische Za
ken en hij deed het voorstel de begro
tingsbehandeling uit te stellen. De Ka
mer volgde hem.
De vereniging constateert, dat aldus de
koper van een huis van bijvoorbeeld 80
mille bij een inkomen van 24.000 gulden
per jaar een netto nadeel lijdt van
ƒ134,55 per maand. Naarmate het inko
men lager is, wordt dit nadeel groter.
ROME. „Het is heel aardig zoiets
op papier te zetten, maar het zal een
enorme investering vergen en er zal ook
een enorme training en bekwaamheid
van Surinamers nodig zijn om het van
de grond te krijgen.” Zo denkt Neder
lands minister van Landbouw en Visse
rij, mr. Van der Stee over het plan van
de Surinaamse regering om, als bijdrage
aan de wereldvoedselvoorziening, op veel
grotere schaal rijst te gaan verbouwen
dan nu in Suriname gebeurt. Het plan is
al geopperd op de wereldbevolkingscon-
ferentie in Boekarest, en zal nu, wat
nader uitgewerkt, besproken worden in
een der commissievergaderingen van de
wereldvoedselconferentie in Rome. Mi
nister Van der Stee gaf van zijn gere
serveerde houding blijk tijdens een ge
sprek met Nederlandse journalisten.
Er is in de Surinaamse kustgebieden
wel zo’n 250.000 a 300 000 hectare po
tentieel geschikt voor de rijstbouw. Zou
men daarvan 150.000 echt gebruiken, dan
zou men daar naar schatting 12.500
mensen werk kunnen geven. Dat is de
helft van het aantal acuut werklozen in
Suriname (de „verborgen werklozen” dus
niet mee geteld).
Dat scheelt een grote slok op de
exportborrel en dat terwijl ons land
juist zo afhankelijk is van de uitvoer.
De minder plezierige ontwikkeling
van de wereldhandel gaat niettemin
gepaard met stijgende invoerprijzen.
Dat betekent sterke binnenlandse
prijsstijgingen en een voortgang van
de te grote inflatie. Daarnaast leidt
de teruggang in de wereldeconomie
tot een extra terugslag op de investe
ringen, omdat de afzetmogelijkheden
geringer zijn. De inflatie en de hoge
rentestand waren al een rem op de
investeringen, hoewel de inflatie ook
tot zogenoemde „diepte-investeringen”
dwong, namelijk om de grote loon
kostenstijgingen te ontlopen door ar
beidsbesparende installaties te gaan
gebruiken. De werkloosheid stijgt bij
dit alles onrustbarend.
keerde prioriteit naar voren komen.
De inflatiebestrijding ondergeschikt
maken aan het bevorderen van de
werkgelegenheid bergt echter grote
gevaren in zich. Eén van de oorzaken
van de stijgende werkloosheid is juist
de inflatie. Arbeid en goederen prij
zen zich uit de markt.
1 Hiermee zijn we bij de oorzaken
van de slechte ontwikkeling van de
wereldeconomie. De hogere olieprij
zen zijn er ongetwijfeld zwaar debet
aan. Met name de ontwikkelingslan
den worden daardoor getroffen. Maar
zij niet alleen. Ook de ontwikkelde
landen, ofwel de westerse industrie
landen, moeten veel en veel meer
voor de olie en het gas betalen en
produceren daardoor duurder. Duur
dere goederen leiden tot minder ver
kopen.
De vereniging heeft berekend dat de
koper van een huis bij de huidige hypo
theekrente een financieel nadeel lijdt
ten opzichte van een huurder van circa
ƒ62 per maand.
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG Nederland zou beperkingen aan andere luchtvaartmaat
schappijen kunnen opleggen in het verkeer met de Verenigde Staten, als
de Verenigde Staten gedaan krijgen dat de KLM even weinig passagiers
van hier naar de Verenigde Staten vervoert als Pan American. Finnair,
de Tsjechoslowaakse SCA, de Roemeense maatschappij Tarom en El Al
zouden dan beperkt of uitgesloten kunnen worden van hun huidige recht
op Schiphol passagiers op te nemen, met bestemming New York.
UTRECHT De wereldeconomie ontwikkelt zich zo slecht, dat
onze regering zich gedwongen ziet om nu met een zwaar pakket van
maatregelen in eigen land het getij te keren, of in ieder geval niet
verder te laten verlopen. Met honderden miljoenen guldens extra is
de werkloosheid niet meer te bestrijden, het gaat nu om één of meer
miljarden.
delegaties zal men daarmee toch niet
zo’n geweldige bijdrage aan de wereld-
rjjstvoorziening kunnen geven. Me
vrouw Sedoc die meent dat Suriname
tussen de tien en zestien miljoen mensen
met rijst zou kunnen voeden, ziet ook
die betrekkelijk bescheiden omvang als
een factor die pleit voor het project:
Suriname zal geen politieke moeilijkhe
den kunnen veroorzaken, doordat het,
met enorme hoeveelheden rijst tot zijn
beschikking andere landen in een afhan
kelijkheidsrelatie brengt. Met rijst wil
het niet gaan manipuleren. Het wil deze
afzetten, zowel aan rijke als aan ont
wikkelingslanden.
Het gaat er nu dus om èn werkge
legenheid te scheppen èn de inflatie
te bestrijden. Tot dusver lag de prio
riteit bij de bestrijding van de infla
tie en wellicht zal uit het samenspel
van de maatregelen nu een omge-
AMSTERDAM (ANP)
(aan- en verkoopprijzen)
bankpapier luiden:
Amerikaanse dollar
Engelse pond
Belgische frank (100)
Duitse mark (100)
Italiaanse lire (10.000)
Portugese escudo (100)
Canadese dollar
Franse frank (100)
Zwitserse frank (100)
Zweedse kroon (100)
Noorse kroon (100)
Deense kroon (100)
Oostenrijkse schilling (100)
Spaanse peseta (100)
Griekse drachme (100)
Flnae mark (100)
Joegoslavische dinar (100)
De advieskoersen
voor buitenlands
Het Centraal Plan Bureau ver
wachtte, of beter: veronderstelde in
september, dat de wereldhandel vol
gend jaar in volume met vijf percent
zou toenemen. Een maximale raming,
zegt de regering nu, maar toen ging
ze bij het bepalen van haar beleid er
gretig van uit. De wereldhandel stag
neert en dat kan betekenen dat de
groei hooguit 2,5 percent is, zo is nu
de verwachting, of veronderstelling.
In een aantal landen en zeker
ook in het onze komt daarbij het
„ondernemingsklimaat”, dat niet tot
nieuwe activiteiten stimuleert. Belas
tingdruk, de hoge sociale premies,
belemmeringen bij investeringen om
op zichzelf aimabele redenen als mi
lieu en welzijn en dergelijke, spelen
hierbij een rol. Minister
denkt kennelijk aan een
van de sociale premiedruk
ventueel) een belastingverlaging. Het
BONN. Voor het eerst in zes en
een half jaar is het werkloosheidsper
centage in de Bondsrepubliek boven de 3
percent gestegen. In oktober werden er
672.300 werklozen in West-Duitsland ge
registreerd. Dat is 20 percent meer dan
in september van dit jaar.
AMSTERDAM. Het is eerder regel
dan uitzondering dat grond voor koop
woningen 5000 tot 8000 gulden duurder
is dan voor huurwoningen. Deze „ge
meentelijke willekeur” signaleert de
vereniging „Eigen Huis” in een brief aan
de leden van de vaste commissie voor
volkshuisvesting, die de behandeling
voorbereidt van de nota huur- en subsi
diebeleid.
zal misschien nuttig zijn, wanneer die
verlichting niet alleen aan werkne-
merszijde viel. Verder is het dringend
nodig dat ook andere wegen worden
bewandeld en de rendementen van de
ondernemingen kunnen verbeteren.
Zonder dat komen de investeringen
niet van de grond.
Een beperking of zelfs uitsluiting van
het recht om tijdens de tussenlanding op
Schiphol passagiers mee te nemen,
wordt op het ogenblik nog niet overwo
gen, maar, aldus politieke kringen in
Den Haag, „de mogelijkheid is niet uit
gesloten. Niet alleen de KLM heeft deze
mogelijkheid al eens ter sprake ge
bracht, zelfs de Amerikaanse delegatie
die eind oktober in Den Haag heeft
onderhandeld over de rechten van de
KLM, heeft erop gewezen”.
In beginsel voelt Nederland niets voor
zo’n protectionistische maatregel. Het
zou de voor de Nederlandse economie
vitale vrijheid van verkeer en vervoer
ernstig ondermijnen, terwijl bovendien
de belangen van Pan American er in
wezen meer mee gediend zouden zijn
dan die van de KLM.
De onderhandelingen
Hendriks vindt dat de tandartsen in
het algemeen meer ziekenfondspatiënten
moeten behandelen. De tandartsenorga
nisatie zal worden gevraagd hieraan iets
te doen. Helaas wordt de tandheelkundi
ge zorg ernstig belemmerd door gebrek
aan mankracht. Met de Maatschappij
Tandheelkunde zal worden bezien, hoe
een betere spreiding van tandheelkundi
ge hulp per gebied kan worden bereikt.
De staatssecretaris is in beginsel voor
wijkcentra.
Gestreefd moet warden naar een ver
mindering van het aantal bedden in de
psychiatrische inrichtingen en naar ver
korting van de verpleegduur.
Voor de kankerbestrijding zal meer
overheidsgeld beschikbaar komen, zegde
de staatssecretaris toe. Indertijd werd
voor de bouw van het centrale research-
laboratorium bij het Antonie van Leeu
wenhoekhuis in Amsterdam reeds 28
miljoen gegarandeerd. Nu zal het minis
terie ook de jaarlijkse financiële lasten
voor opbouw en instandhouding van de
kernstaf van dit laboratorium voor zijn
rekening nemen. Een project naar het
onderzoek van leukemie (beenderkanker,
waaraan jaarlijks 800 a 900 jonge men
sen overlijden) bij TNO krijgt grote aan
dacht.
Dat zou de Europese luchtvaartdirec-
ties ertoe kunnen brengen de koppen en
vooral de vliegtuigen bij elkaar te ste
ken. Rationele argumenten hebben het
hier tot dusver echter moeten afleggen
tegen nationalistische; vlagvertoon werd
tegen de achtergrond van een redelijk
vervoersaanbod doorslaggevend bevon
den.
De kans dat luchtvaartmaatschappijen
via de EEG tot een gezamenlijke, ratio
nele bedrijfsvoering kunnen komen,
wordt evenwel in Den Haag kleiner
geacht dan via reeds bestaande vormen
van technische samenwerking. De KLM
heeft zo’n technische samenwerking met
de SAS, Swissair en UTA, de zgn.
KSSU. Een woordvoerder van de SAS
liet zich eerder deze week ontvallen te
voorzien, dat de KLM en de SAS in de
komende tijd tot aanzienlijk nauwere
samenwerking zouden kunnen komen, al
zal een fusie wel tot de „onmogelijkhe
den” blijven behoren.
Veel van het plan: hoe groot precies
de oppervlakte zou moeten zijn, welke
gedeelten van het kustgebied men er
voor wil aanwijzen, is nog onzeker. Als
het in het commissie-overleg tijdens de
conferentie ter sprake komt, zal dat dan
ook niet gebeuren in de vorm van een
ontwerp-resolutie. Maar landen in La-
tijns-Amerika en het Caraïbisch gebied,
West-Duitsland en Zweden hebben er
volgens mevrouw Sedoc al belangstelling
voor getoond.
praak
gesprek.
Het Federale Bureau voor de werk
voorziening verwacht voor het komend
halfjaar nog veel moeilijkheden, daarna
zal de conjunctuur zich gunstig gaan
ontwikkelen. Voor 1975 wordt, door de
economische instituten in de Bondsrepu
bliek, zelfs met een stijging van 2,5
percent van het reële bruto-sociaal pro-
dukt rekening gehouden. Ook het aantal
werklozen zal weer dalen en uiteindelijk
in 1975 een bemiddelde van 2,5 percent
bereiken.
De toeneming van de werkloosheid
heeft vooral conjuncturele en structurele
oorzaken, terwijl ook de seizoeninvloe
den oktober was een uiterst natte
maand een belangrijke rol hebben
gespeeld.
DEN HAAG (ANP). De Tweede
Kamer heeft donderdag besloten volgen
de week de begroting - 1975 van het
departement van Economische Zaken
niet te behandelen. De aanleiding voor
dit besluit was de brief, welke minister
Lubbers van Economische Zaken in de
loop van de dag aan de kamer zond.
Daarin deelde de bewindsman mee, dat
een nieuwe raming van de kerngegevens
voor volgend jaar moet worden opge
steld. Op maandag 18 november kan dan
de nieuwe analyse van de macro-econo
mische ontwikkeling aan de Kamer
wordén aangeboden.
2.57- 2.67
6.02- 6.32
6.73- 7.03
100.75-103.75
36.50- 40.00
8.90- 10.40
2.61- 2.71
54.25- 57.75
91.50- 94.50
58.50- 61.50
46.00- 49.00
42.50- 45.50
14.28- 14.58
4.38- 4.68
7.80- 9.30
67.75- 70.75
13.75- 16.75
de regering bij het
de miljoenennota al
beter kon weten, is nu niet zo inte
ressant meer. Het is wei duidelijk dat
de positie van ons land met zijn
aardgasschat in verhouding tot de
positie van andere landen deze zomer
nog sterk was: relatief sterk dus. In
een wereld vol problemen en onze
kerheden stonden wij er lang niet het
slechtst voor. Zo’n voordeel gaat ech
ter grotendeels verloren indien de
algemene situatie verder of sterker
verslechtert. Dat komt omdat wij in
onze sterkte toch erg afhankelijk zijn
van wat er elders gebeurt.
DEN HAAG. Staatssecretaris Hen
driks van Volksgezondheid streeft ernaar
het wetsontwerp volksverzekering ziek
tekosten vóór 1 januari 1976 in te die
nen. Omstreeks de aanstaande jaarwisse
ling komt hij met een voorontwerp. Dat
gebeurt omdat de Sociaal-Economische
Raad eerst nog nader wil worden ge
hoord. De SER deed in zijn advies van
november 1973 nog geen definitieve uit
spraak over het aan te bevelen systeem
voor deze verzekering.
De vraag, van vele zijden uit de
Tweede Kamer gesteld, naar uitbreiding
van het aantal consultatiebureaus voor
onderzoek naar hartziekten op experi
mentele basis, beantwoordde de staatsse
cretaris in beginsel positief. Aan het
opvoeren van het hui’dige getal van drie
tot bijvoorbeeld zes zal eersit nog nader
onderzoek vooraf moeten gaan. Het vac
cinatieprogramma zal wat de mazelen
betreft tot kinderen in de twaalfde le
vensmaand worden uitgebreid.
Een berg van 17.000 ton suiker ligt in
de Tate and Lyle raffinaderij in Silver-
town in Engeland, terwijl de Britse
huisvrouwen geen suiker kunnen ko-
pen. De arbeiders hebben een verbod
opgelegd in de komende twee weken uit
de fabriek suiker te vervoeren. Dit, om
dat zij bang zijn voor grotere import van
De regering zal de koopkracht ver
groten, niet door de lonen (en dus de
loonkosten-inflatie) sterk te laten
stijgen, maar door de genoemde ver
lichting van de premiedruk en een
belastingverlaging bijvoorbeeld, want
ook aan de privé-kant is er namelijk
een conjunctuur-afremmende factor:
te weinig koopkracht bij het publiek.
Wie weet hoe de wereldeconomie
zich verder zal ontwikkelen en op
welke termijn, mag het zeggen. De
autoriteiten en de geleerden zijn niet
eenstemmig in hun oordeel. Uiteraard
hoort men hier en daar de vrees voor
een terugkeer van de situatie van de
jaren ’30. Iedere autoriteit en iedere
geleerde haast zich dan te verklaren
dat de omstandigheden nu anders zijn
en dat we veel meer weten en er dus
meer tegen kunnen doen. Akkoord,
maar één gevaarlijke kant zit er toch
aan: ook nu weer probeert iedere
regering het voor zijn land te regelen
en naarmate de problemen toenemen
wordt de internationale samenwer
king geringer. Het zou juist andersom
moeten zijn.
Op het ogenblik nemen Finnair en
CSA bijna één derde van het totale
aantal vluchten tussen Schiphol en New
York voor hun rekening. Qua capaciteit
is hun aandeel, zes vluchten per week,
minder dan één derde, doordat de KLM,
als enige, dagelijks met Jumbo’s vliegt
Panam heeft in de winterdienst, die op 1
november van kracht is gewonden, ook
zeven vluchten per week, zij het met de
kleinere Boeing-707. Lufthansa vliegt
van Schiphol driemaal per week recht
streeks naar Los Angeles, El Al vliegt
alleen in de zomer éénmaal per week
naar New York. Pan Am staakt op 1
december de verbinding Amsterdam-
Boston.
voersrechten van de KLM op de Noord-
atlantische route, tegenover die van de
noodlijdende Pan American, worden
maandag in Washington voortgezet. De
Nederlandse delegatie staat nu onder
leiding van minister Westerterp van
Verkeer en Waterstaat.
De Amerikanen eisen dat de KLM
minder passagiers uit de VS naar Euro
pa vervoert, in hoofdzaak omdat Pan
American er niet in slaagt in eigen land
ten minste zoveel passagiers aan te trek
ken als de KLM. Het gaat hier vooral
om de passagiers, toeristen in hoofdzaak,
die niet uitsluitend Nederland als reis
doel hebben, maar de VS verlaten om
een bezoek aan Europa te brengen.
In dit opzicht zijn de Europese landen
qua onderlinge omvang en afstand ver
gelijkbaar met de Amerikaanse staten,
met dit essentiële verschil, dat de Ame
rikaanse staten alle vanuit Washington
bestuurd. Het ontbreken van
een federale binding in Europa,
alsmede het ontbreken van een Europees
verdrag tot bescherming van zichzelf
tegen andere mogendheden dan die ach
ter het „ijzeren gordijn” verschaft de
Amerikanen de mogelijkheid te pogen
het ene Europese land na het andere op
de knieën te krijgen.
Grote investeringen zijn inderdaad wel
nodig, want er zou ingepolderd en ont
gonnen moeten worden. Er zijn echter
volgens mevrouw Sedoc, Surinaams ver
tegenwoordigster in de Nederlandse der
legatie, verschillende redenen waarom
zo’n plan juist in Suriname beter van de
grond zou kunnen komen dan in andere
landen met ook voor de rijstteelt ge
schikte gronden. Er zijn in Suriname
geen grote bevolkingsconcentraties, zodat
men geen mensen hoeft te laten weg
trekken van de grond die men voor de
landbouw wil bestemmen. Er is geen
grootgrondbezit, zodat men niet hoeft te
onteigenen. Van ziekten en plagen heeft
men geen last. En wat ook erg belang
rijk is: de bevolking, die alleen maar
wegtrekt wegens de economische moei
lijkheden waar ze nu mee kampt, staat
positief tegenover de rijstteelt.
Van buiten af wil men nu graag
investeringshulp en afzetgaranties heb
ben.
GOUDA. „De Nederlandse bevol
king groeit nauwelijks meer en daardoor
neemt het tempo van de bouw van
winkelcentra af”. Dit heeft de directeur
van de Nederlandsche Middenstands Fi-
nancierings Mij. voor Bedrijfsobjecten
NV (MBO, een dochter van de Neder
landsche Middenstandsbank), de heer G.
C. J. G. van der Linden gisteren gezegd
ter gelegenheid van de totstandkoming
van het vijftigste winkelcentrum in Ne
derland dat onder supervisie van de
MBO is gebouwd. Dit centrum staat in
Gouda en vergde een investering van
ƒ8,5 mln.
De heer Van der Linden zei dat de
MBO nog vijftien winkelcentra in porte
feuille heeft. Door de afnemende vraag
naar deze centra gaat de MBO zich nu
ook bewegen op het gebied van vernieu
wing en reconstructies van winkels in
bestaande stadscentra.
de ver-
