'V
er
in.
OPPASSEN VOOR GROOTHANDELAREN IN MORAAL
Sociaal zwakke jongeren lopen
grootste kans gepakt te worden
Alleen zijn ze niets, samen de Superman
ak
ik?
door
Pieter van der Vliet
J //Wl
ZATERDAG
dr.
de
jubilair.
abel,
ispen
solar
iabelo
ader
!UM
raat 52
;en.
„Als de politie nog meer
zou gaan letten op bijvoor
beeld de Hoog Catharijne-
jeugd. Als de politie inder
daad zou ingrijpen bij grove
overtredingen op de voetbal
velden. Dan stijgt het aan
tal door jongeren gepleegde
delicten. Dat cijfer stijgt ook
als de officieren van justitie
besluiten meer jongeren te
vervolgen, minder te sepone
ren. En wie worden er ge
pakt? De sociaal lageren lopen
een aanzienlijk grotere kans.
In de hogere milieus kunnen
ze zich er misschien gemakke
lijker uitpraten”, zegt
Beyaert, directeur van
Psychiatrische Observatie Kli
niek (POK) van het gevange
niswezen aan de Gansstraat
in Utrecht. Aantallen kan je
naar believen laten stijgen of
dalen. Maar niet alleen daar
om vindt hij cijfers griezelig.
Je kunt ze ook gebruiken,
manipuleren.
19
PP?
*1
-“7 r
*-
ig-
ivan
laris
Jlgt
I
monde-
Jeugd is agressief.
mstede
nt vooi
De jongens vinden kleding,
hebben, bezit nemen van die club
huizen.”
ite
oij
denken. Van de agressieve crimi
naliteit stijgt vooral de vernie
ling.”
Ja mag er naar kijken maar
aankomen niet.
„De een ramt met fietskettingen
de ander met woorden. Je kunt
Volgens het rapport hebben
de volgende normen voor deze
groeperingen grote waarde:
De meisjes worden als der
derangs burgers behandeld en
gezien als gebruiksvoorwerp.
O Ze houden veel schijnge
vechten. De „sterkste” wordt
hierdoor niet bekend. Ze willen
als groep niet bij een boksclub,
omdat hierdoor de verschillen
in spierkracht duidelijk wor
den. Als er garanties zijn dat
ze alleen de instructeur als te
genstander krijgen, willen ze
soms wel. Als ze van hem ver
liezen, wordt dat niet als pres
tigeverlies gezien.
kunnen dat niet altijd waarde
ren”, aldus het rapport.
lergieke
ie talen.
ssing
luis,
nelle
:antoor,
ter maken. Want welke jongere
die bezig is voor zich en zijn
generatie een plaats te veroveren
zal zich wat aantrekken van de
bezorgdheid van een gezeten bur
ger zoals een staatssecretaris?”
Je kunt cijfers ook zo verta
len dat de ernst van de situatie
wordt verdoezeld. Van 1970 tot
1974 steeg het aantal kinderen van
twaalf tot achttien dat een agres
sief misdrijf pleegde, met ruim 20
percent. Die stijging was onder
volwassenen ruim 10 percent. Dat
lijkt toch wel wat.
Wat betreft hun maatschap
pelijke mogelijkheden laten ze
zich fatalistisch uit: „Je hebt
toch niks te vertellen”, waarbij
ieder zicht op mogelijke alter
natieven ontbreekt. „Je bent
keienlegger en je blijft keien
legger.”
0 Hun woordgebruik is door
spekt met „slang”. Zoals je
bent een lauwman (aanbren
ger), ik ben wel mooi leip (ik
ben niet gek), een keertje eraan
prikken (geslachtsgemeen
schap).
„De aantallen zeggen in dit ver
band meer dan de stijging. Het
aantal jeugdigen dat een dergelijk
misdrijf pleegde, is gerelateerd
aan de ouderen niet zo groot, ze
ker niet als je bedenkt dat 40
percent van de Nederlandse bevol
king beneden de 25 is. De naoor
logse geboortegolf is van grote in
vloed. Die kinderen hebben nu de
leeftijd bereikt waarin criminali
teit een rol gaat spelen. En bij
agressieve delicten moet je beslist
aiet alleen aan moord en doodslag
Is er misschien een verband
tussen die toenemende vernieling
en onze wegwerpcultuur?
De groepen bestaan voorna
melijk uit jongens (80 percent).
Hun leeftijd varieert van 14 tot
25 jaar, met de 18-jarigen als
grootste groep. De meisjes zijn
13 tot 17 jaar. Ze treden altijd
in groepen op; het komt zelden
voor dat ze er alleen op uit
„Die White Wheels. Die meten
zich een eigen identiteit aan, die
va'n superman, althans de uiterlij
ke kenmerken ervan. Nou zijn die
Hell’s-Angelsachtige groepen niet
nieuw. Elders in Europa heb je z<
al gehad. De blousons noirs, de
mods, noem maar op. Je zou kun
nen zeggen dat Nederland er dus
ook een tik van meekrijgt. Het
lijkt me niet iets blijvends.”
Deze agressieve jongeren ko
men volgens het rapport uit de
lagere milieus (weinig onder
wijs, weinig inkomen) wonen
in slechte huizen in kinderrijke
wijken met weinig groen en
nauwelijks recreatieve en soci-
aal-culturele voorzieningen.
Sommigen zijn afkomstig uit
eenvormige nieuwbouwwijken,
waarin de bewoners onvoldoen
de geworteld zijn. Een aantal is
werkloos, daardoor in conflict
geraakt met de ouders en van
huis weggelopen.
„Hij baseert zijn bezorgdheid op
enkele rapporten. In de kranten is
vooral de nadruk op die bezorgd
heid gelegd. De bezorgdheid kan
best terecht zijn. Maar juist door
zo bezorgdheid uit te spreken, kun
je de kloof tussen generaties gro-
.Precies. De jeugd is afhanke
lijk. Ze hebben niet de macht en
het geld waarover de ouderen be
schikken. De wijze waarop dal
relatief gering aantal ouderen met
die macht en dat geld omspringen
maakt hen agressief. Ook de sfeer
van klein houden, bevoogden
waaraan de jeugd zich langzaam
aan probeert te ontworstelen
Jeugdloon is toch eigenlijk ook
onzin. Waarom zou een jongere
die kwalitatief en kwantitatief
hetzelfde werk doet, minder ver
dienen dan een oudere?”
0 Ze proberen elkaar te slim
af te zijn in „handel”. Kaarten
en dobbelen zijn geliefkoosde
bezigheden, waarbij de nadruk
op blufspelletjes ligt. Behendig-
heidsspelletjes als tafelvoetbal
en gokautomaten zijn erg in.
Ze kunnen in het algemeen
moeilijk tegen hun verlies, om
dat dit prestigeverlies geeft.
CRM is bezorgd. Het Salco
de organisatie van jeugd- en club-
huiswerk aan de Maliebaan, zegt
van staatssecretaris Meijer: hij
heeft z’n kinderen mooi speelgoed
gegeven en nou is hij boos dat ’t
stuk wordt gemaakt.
„Ik zet ook een vraagteken bij
die zorg. We moeten oppassen
voor groothandelaren in moraal.
Instituten hebben de neiging zich
belangrijk en daardoor onmisbaar
te maken door randverschijnselen
op te blazen tot ernstige proble
men. Ik denk maar aan de manier
waarop het COND, de commission
on narcotic drugs rapporteerde (op
dat rapport baseerde de vroegere
staatssecretaris van Volksgezond
heid Kruisinga (CHU) zijn even
fel toegejuichte als uitgefloten
kruistocht tegen drugs)”.
„Het weinige jongerenwerk dat
is opgezet met de bedoeling tege
moet te komen aan kansloze
naamloze jongeren mislukt "ogal
eens doordat net weer die andere
jongeren, die het niet zo nodig
gaan. „Als je een lid van zo’n
groep toevallig alleen treft, ge
draagt hij zich plotseling erg
gedwee en schuw, zelfs berucht
staande vechtersbazen”, aldus
het rapport.
De nieuwsmedia zouden volgens
hem moeten onderzoeken of ze
wat de agressie betreft soms niet
te veel als versterkingsmechanis-
me werken. De wijze warop som
mige journalisten de ontvoering in
Waalre hebben verslagen, had vol
gens dr. Beyaert weinig construc
tiefs. Het maakte juist agressieve
reacties los. „Sommige journalisten
zouden zich moeten afvragen waar
ze mee bezig zijn, waarom ze dat
bloederige verhaal schrijven, wie
ze daarmee een plezier doen en
waarom.”
Ook het jeugd- en jongeren
werk is het mikpunt van groepen
agressieve jongeren. In Amster
dam bijvoorbeeld opereren de
White Wheels, ’n Hell’s-Angels
achtige groep. In Eindhoven is
het een groot aantal kleine groe
pen die onderlinge vetes het liefst
in willekeurige clubhuizen uit
vecht.
0 Het tonen van durf, iets
wagen (politie provoceren, soms
levensgevaarlijke kracht- en
behendigheidstoeren uithalen).
„Muscaliteit” is erg belangrijk.
De kleding is zo gekozen, dat
de spierbundels goed zichtbaar
zijn. Armen en borst zijn vaak
voorzien van tatoeëringen.
Uit een door de Eindhovense
jeugd- en jongerenraad gehou
den enquête onder 50 huizen
voor jeugdwerk (de helft
stuurde het enquêteformulier
terug) blijkt dat acht geen last
hebben van agressieve jonge
ren. De gemiddelde schade per
instelling per jaar bedroeg
1.300. Sommige huizen zwich
ten voor het geweld en sluiten
hun deuren.
vervoermiddelen (brommer en
auto) en veel geld belangrijk.
Voor de meisjes zijn dat kle
ding en het begeerd worden. De
groepen bestaan meestal uit
groepjes die vaak vijandig te
genover elkaar staan. Alleen als
een buitenstaander zich met
hen bemoeit, treden ze een
drachtig op en wordt wat als
een indringer wordt gezien, met
z’n allen in puin geslagen.
Om deze jongeren op te van
gen is volgens de Eindhovense
jeugd- en jongerenraad een
stichting streetcornerwork no
dig, die tot taak krijgt hen op
te zoeken en samen met hen op
pad te gaan Daarvoor zal het
jeugdwerk mogelijk anders van
opzet moeten worden. „De
stichting zal ervoor moeten wa
ken dat ze niet het probleem
van de club- en buurthuizen in
haar schoot geworpen krijgt.
Het moet een gezamenlijke op
dracht worden”.
Overigens vindt dr. Beyaert niet
dat dan maar niet moet worden
geprobeerd die jongeren op te zoe
ken in een poging hen te helpen
(streetcornerwork). Belangrijker
nog is volgens hem dat in de
wijken zo wordt gewerkt dat ge
poogd wordt het ontstaan van der
gelijke groepen te voorkomen. Hij
is voorstander van een soort
„geestelijke gezondheidscentra”
waarin specialisten en leken sa
menwerken: wijkagenten, maat
schappelijke werkers, wetswinke-
liers, sociale raadslieden, JAC’s
maar ook MOB’s. „Daarvoor heb
je één groot beleid nodig. Het mag
geen instituut worden dat ver
strikt raakt in zijn eigen structuur
en daardoor vervreemdt van de
mensen, van de hulpzoekenden.”
ooms
irektie-
„Materiële schade is in een wel
varend land als Nederland niet
iets waar mensen zich erg druk
om maken. Alles is te vervangen.
Door de welvaart springen sommi
gen makkelijker met hun bezit
om. Auto’s, brommers, fietsen
worden vaak niet afgesloten. Het
aantal diefstallen stijgt daardoor
Een steeds agressievere reclame
praat je aan dat er van alles in
overvloed is en dat je daar recht
op hebt. Maar je moet er wel geld
voor hebben, al wordt dat er
doorgaans bewust niet bij verteld.
Dat geld is er niet in voldoende
mate bij het toenemend aantal
werkloze jongeren, bij het groei
end aantal dat van huis wegloopt.
Ook zij worden met de roltrap d<
gigantische luxe van de warenhui
zen ingedragen, maar ze mogen ei
niets van meenemen. De ongelijk
heid wordt hun opgedrongen.”
„Als je wilt dat er op de jeugd
wordt ingeramd, tel je alle door
jeugdigen gepleegde misdrijven bij
elkaar en zorgt dat dit cijfer
voortdurend met de opgeheven
vinger in de openbaarheid wordt
gebracht. Dat kan natuurlijk het
best gebeuren als een jeugdige een
ernstig delict heeft gepleegd. Op
zettelijk kun je dan andere cijfers
weglaten.”
„Je kunt met cijfers polariseren.
Je kunt er twee kampen mee
maken. Die van de delinquenten
en van de niet-delinquenten. Het
ongenuanceerd interpreteren van
cijfers kan angst en agressie op
wekken. Zo kun je de mensen
aanpraten dat ze ’s nachts niet
meer veilig over straat kunnen,
dat ze elk moment gegijzeld of
aangera’nd kunnen worden. Zo
kun je ook een sfeer scheppen
waarin het mogelijk wordt politie
korpsen onevenredig te versterken.
Te veel politie wekt agressie op.”
erover twisten wat de meeste
schade veroorzaakt, wat het ge
vaarlijkste wapen is. In ieder ge
val komt een fietsketting hard aan
en kunnen er doden vallen. De
groepen, die tot dit' geweld over
gaan, voelen zich niet thuis in de
officiële clubhuizen. Ze voelen
zich in wezen buitengesloten, ge
ïsoleerd, in de steek gelaten. Ze
vervelen zich. Er wordt vaak pas
wat voor hen gedaan als mensen
last van ze krijgen.”
„Dat is zo. Dat heeft met jeugd
te maken. Je gracht onderzoeken,
je kracht tonen en toetsen. De
krachtmeting. Als dat in banen
wordt geleid, gebeuren daarbij be
trekkelijk weinig ongelukken. Als
dat in banen leiden bestaat uit
brood en spelen vind ik dat een
zoethoudertje. Het in banen leiden
hoeft niet indammen, inperken
van de agressie te betekenen. Met
een beetje fantasie is er in een
tolerante samenleving heel wat
speelruimte. Maar als jongeren
vergeten, verloren of in de knel
raken.
Het zijn vrijwel alleen jon
gens die agressieve delicten plegen.
„Vrijwel alle jongens wordt
thuis geleerd: als ze je een klap
op je bek geven, geef je een
hengst terug. Als een kind huilend
thuis komt met de mededeling dat
hij een pak voor zijn donder heeft
gehad spreekt zijn vader hem be
straffend toe: ben jij mijn zoon?!
Meisjes spelen met zachte dingen.
Jongens met dingen van staal en
hout. Maar speelgoed stuk maken
is er merkwaardig genoeg niet bij.
Dat is eigenlijk dezelfde onredelij
ke eis die de prestatiemaatschappij
stelt. Je moet wel prestaties leve
ren maar je mag geen brokken
maken. Maar hoe kan je prestaties
leveren zonder brokken te maken?
Hoe kan je iets bereiken zonder
dat dit ten koste van anderen
gaat? En slaan als straf is in veel
gezinnen nog vrij gebruikelijk.
Slaan is normaal zou je kunnen
zeggen. Sommige ouders geven een
kind een pak slaag om ze agressief
of destructief gedrag af te leren.
Onwillekeurig doen ze twee din
gen. Ze laten weten dat het niet
mag. Maar ze laten ook merken
dat je juist agressief moet zijn om
iets gedaan te krijgen.”
Een aantal leden van deze
„gangs” vertoont volgens het
rapport haast criminele neigin
gen (door Ardon als sociopa-
thisch omschreven; door gebrek
aan invoelingsvermogen en
schuldgevoelens staan ze als
het ware buiten de door hen
aangerichte destructieve hande
lingen). „Gesprekken met deze
figuren zijn nauwelijks moge
lijk. Het enige waar je met hen
over kunt praten is: vechten,
inbreken en neuken. Zo gauw
je het ergens anders over hebt,
kijken ze je niet begrijpend
aan. Ze zoeken voortdurend
naar mogelijkheden om hun
aggressiviteit te botvieren. De
overige leden van de groep
Het uitgangspunt van staats
secretaris Meijer is toch meer in
de trant van: er valt veel jeugd
uit de boot en die moet worden
geholpen. Hij is er niet op uit
strenger politie-optreden tegen
hen te bewerkstelligen.
Sommige groepen stropen de
jeugdcentra af en lokken
vechtpartijen uit met de vaste
bezoekers. Volgens het aan
CRM gestuurde rapport van de
jongerenraad wordt dit „elders
vertier zoeken” veroorzaakt
doordat deze jongeren niet
meer in de jeugdhuizen in him
eigeh woonomgeving worden
toegelaten.
„Agressie is niet abnormaal. Al
heeft het in de volksmond een
ongunstige betekenis. Destructie en
constructie zijn beide elementen
van agressie. Het gaat erom dat
het constructieve de meeste kan
sen krijgt. Zonder agressie zou het
een dooie boel zijn in de maat
schappij. Het is alleen de vraag of
jonge mensen in die toenemende
opeenhoping van mensen, zoals in
de Randstad, wel voldoende kans
krijgen hun eigen plaats, hun ei
gen rol, te ontdekken. Je kunt
verdwalen in de mierenhoop.
Vooral in de nieuwbouwwijken
van de steden. De hoogbouw
werkt wat dat betreft bepaald niet
positief.”
ffa»
Veroordeelden voor mishandeling en vernieling vindt men
(relatief) vooral veel in de leeftijd van 18 tot en met 24 jaar.
Vernieling geschiedt vooral door 15- tot en met 17-jarigen, mis
handeling vooral door 18- tot en met 21-jarigen.
Delicten worden gepleegd door jongeren uit alle sociale
milieus. Het is echter waarschijnlijk dat juist de agressieve
delicten relatief vaker voorkomen onder arbeiderskinderen en
dan met name onder de ongeschoolden. De zogenaamde witte-
boorden-criminaliteit (belastingontduiking, fraude) blijkt een veel
grotere omvang te hebben dan vroeger werd vermoed. Alleen
worden deze delicten veel minder vaak opgespoord.
Agressie tegen zaken vindt vrij regelmatig over het hele
jaar verspreid plaats. Agressie tegen personen vertoont een piek
tijdens de zomermaanden en vertoont een sterke concentratie
in de late avonduren en de vroege nacht.
Ongemotiveerd geweld (de daders geven het motief niet, al
kan het er wel zijn) komt het meest voor onder jongeren. Dit
geweld richt zich vooral op zaken. Maar ook in het geweld tegen
personen is de „ongemotiveerde” agressie bedenkelijk hoog.
Het criminologisch instituut in Groningen is begonnen aan een
drie jaar durend onderzoek naar jeugdcriminaliteit. In persoon
lijke gesprekken met daders zal worden getracht het hoe en
waarom van het delict te achterhalen.
Enkele conclusies uit het rapport van R. W. Jongmans (crimino
logisch instituut Groningen).
Mishandeling en vernieling komt onder vrouwen veel minder
voor dan onder mannen.
f
f (T®
PU
L /I
IVffl
