KINDERFEEST VAN
LICHTJES EN LIEDJES
hoge rente!
groeispaarbewijzen
spaar selekt rekening
spaardeposito’s met
vaste looptijd
spaarbiljetten aan
toonder 10%
Verenapngsroeuws o® (ite taató]
1 /paarbank
ua/t nedcrland
„Nu is alles in één klap weg
8%
9%
10%
N
R
als extra voordeel:
rente over elke dag!
lh
7
GEDUPEERDE GELOOFT NIET IN BRANDSTICHTING DOOR ANDERE TUINDER
T)
Kort IJmondnieuws
|1’
PLAATSELXJK NIEUWS
1974
ZATERDAG
9
NOVEMBER
MAANDAG IS HET WEER SINT MAARTEN
(Van een onzer verslaggevers)
6
Heidens
Ineens verslagen
Spullen teruggevonden
Traditie
I
Oogstfeest
looptijd
u stort
u ontvangt
Velsen-IJmuiden
Heemskerk
4jaar
„Ouwe wijf’
gemakkelijk, één adres voor al uw geldzaken
==j
>g
n
2jaar
4jaar
6 jaar
rente
op rente
f865,
f708,
f564,
f1.000
f1.000
f1.000
Wijk aan Zee
uw geld blijft direkt beschikbaar “4^ O/
rente in vijfjaar oplopend tot Zq
U betaalt 1 van de bedragen
die u tussentijds opneemt
•4
3jaar
Beverwijk
Velsen-Noord
Si
Lichtjes
Naamgever
71/2%
9
10
r
V
F
F
si|P
aass-
'ADVERTENTIE)
aan
Huygens-
Huygens-
I
Zij vertelt dat bijna alle spullen, waar
van eerst gedacht was dat ze gestolen wa
ren, weer tussen de restanten van het
huisje zijn terug gevonden. „Stel je voor”
zegt zij dan, „dat er iemand geslapen
had, die was er nooit levend uitgekomen.
In zo’n houten huisje ben je reddeloos
verloren”.
In de kantine zit ook mevrouw Buding.
Zij kant zich tegen de wijze waarop de
WETHOUDER van Sociale Zaken, Th.
C Witte en de wethouder van financiën,
H. van der Werff, houden op maandag
11 november geen spreekuur.
ONDERWIJSwethouder, drs. M. Roes-
singh, houdt op woensdag 13 november
spreekuur van twee tot drie uur.
heeft er erg emotioneel op gereageerd. Al
z’n hengels lagen daar. Het verdrietige
is, dat hij ’t zich al goed realiseert. M’n
dochtertje van vijf veel minder; Die vroeg
wel het eerst of haar zandbak er nog
was”.
In maart wil de familie Van den Brug
beginnen met de opbouw van het nieuwe
huisje. Mevrouw Van den Brug: „Alleen
de buitenkant vast. Maar wel met een
beetje angst. Want wie garandeert dat ’t
niet weer gebeurt".
Gronsveld, Etteren, Linne, Stein, Te-
gelen en Vreeland.
ZATERDAG 9 NOVEMBER
Progress-sociëteit, Const. Huygensstraat.
Geopend vanaf 20 u.
Donkey Shot, A. Verherentstraat. Geo
pend vanaf 20 u.
MAANDAG 11 NOVEMBER
Openbare bibliotheek. De Zwaanstraat
4a volwassenen en jeugd 19-21 u.
Nou ja, versnapering, dat woord
hoeft u tegenwoordig niet meer per
definitie met „koekje”, of „snoepje”,
te symboliseren. Ook minder letterlij
ke vertalingen zijn toegestaan: een
appel, een ballonnetje, een goed ver
pakt stuk kaas of worst, alles wordt
door de kinderschare in dank geac
cepteerd. U kunt er op rekenen dat
uw vrijgevigheid met fraaie verzen
zal worden beloond:
van meneer Verkerk. Die was vrijdag
ochtend al om zeven uur op de tuin. M’n
man gaat altijd met hem vissen. Hij
kwam ons vertellen dat alles plat lag.
We gingen zo gauw mogelijk kijken. Er
was niets meer over. Een paar minuten
nadat wij er waren kwamen er drie be
stuursleden. Ook van de actiegroep kwa
men er verschillenden. Ze hebben ons
echt geholpen. Op de vergadering van
afgelopen maandag heeft de voorzitter
nog een beroep op de andere tuinders
gedaan om ons te helpen. Financiële
steun willen we niet. Daar vechten we
zelf wel voor, maar voor de opbouw kun
nen we alle hulp goed gebruiken".
Als zovele zogenaamd christelijke
feestdagen, is ook Sint Maarten
officieel de naamdag van Sint Marti-
nus een vermenging van religieuze
gewoonten met een aantal heidense
tradities, die tot ver in de geschiede
nis teruggrijpen.
MAANDAG 11 NOVEMBER
Progress-sociëteit, Const,
straat. Geopend vanaf 20 u.
Openbare bibliotheek. Kerkweg 45:
volwassenen 14-17.30 en 19-21 u., jeugd
19-21 u.
ZONDAG 10 NOVEMBER
Progress-sociëteit, Const,
straat, Geopend vanaf 20 u.
Donkey Shot, A. Verherentstraat. Geo
pend vanaf 20 u.
ZATERDAG 9 NOVEMBER
Vredevorstkerk, Laan der Nederlanden
152. 19.15 u. gezamenlijke dienst van
KGIJ en Hervormde Wijkgemeente Oos-
terwijk-Meenstein (thema: huwelijk en
gezin).
Sociëteit Alpha, Moensplein. Geopend
vanaf 20 u.
ZONDAG 10 NOVEMBER
Animal Farm, Willem Alexander-
plantsoen. Geopend van 10.30-17.30 u.
Sociëteit Alpha, Moensplein. Geopend
vanaf 20 u.
MAANDAG 11 NOVEMBER
Hulpdienst Help een handje. Van
maandag tot en met zaterdag van 8-10
Terug in het „praathuis” krijgt me
vrouw Van den Brug er de tranen van
in de ogen. „We hebben de laatste jaren
alleen neg maar voor het huisje gewerkt.
We zijn gewone arbeiders. Mijn man heeft
echt wel een goed salaris, maar soms kan
je dat tientje wat er dan weer nodig is
eigenlijk niet missen. Met vakantie gin
gen we niet. Ons vakantiegeld, het tan
tième van m’n man en andere kleine
meevallertjes gingen allemaal hier naar
toe. Je bent er zuinig voor geweest en
nu is alles in één klap weg. Verschrikke
lijk. Je bent ineens verslagen”.
Het houten huisje was gelukkig wél
verzekerd. Maar dat betekent zeker niet
dat de schade in z’n geheel wordt ver
goed. De houtprijs is de laatste tijd enorm
gestegen en de schade is geraamd op on
geveer dertienduizend gulden.
Mevrouw Van den Brug: „Dit voor
jaar hebben we allemaal nieuwe spullen
gekocht om het huisje in te richten. Van
de zomer was het eindelijk allemaal
klaar. De hele inboedel, de bedden, alles
was nieuw. We hoorden van de brand
ZATERDAG 9 NOVEMBER
Velserbad, Briniostraat, 19.30-22 uur:
gemengd zwemmen.
Sporthal „Zeewijk”, tot 16 uur: BC
„Velsen” (jeugd); 16.15-22.30 uur: basket-
balcompetitie; zondag, 10-13 uur: zaal-
handbalcompetitie.
Speeltuin „In veilige haven”, Heeren-
duinweg, tot 16.30 uur geopend.
Badhuizen, Snelliusstraat, IJmuiden en
Noodweg, Velsen-Noord: geopend tot 18
uur.
„Hier woont een rijkman, die veel
geven kan, veel zal hij geven, lang
zal hij leven, met honderdduizend
lichtjes aan, hier komt Sintre Maar
ten aan”.
MAANDAG 11 NOVEMBER
Centrale bibliotheek en filialen. Plein
1945: 14.30-17.30 en 19-21.30 uur (vol
wassenen en tieners); Willemsbeekweg:
15.30- 17.30 uur (volwassenen, tieners en
jeugd); Wijkerstraatweg en Zeewijkplein
14.30- 17.30 uur (volwassenen, tieners en
jeugd).
Gebouw Velserduin, Velserduinweg, 20
uur repetitie „De Stem van IJmuiden”.
Velserbad. Briniostraat. 6.30-8 en
16.40-18 uur, gemengd zwemmen.
Gymnastiekzaal Ossendorpschoot, Wijk
aan Zeeërweg 20 uur les en conditietrai
ning boksclub „De Ring”.
Hervormd Jeugdgebouw, Rembrandt-
laan, 14 uur: filmvoorstelling Algemene
Bond van Bejaarden.
MAANDAG 11 NOVEMBER
Openbare bibïiotheek. Wijkerstraat
weg 14.30-17.30 u.
Het in tal van Sint Maarten-liedjes
voorkomende „ouwe wijf” kan als
een verzinnebeelding van het oude
jaar worden gezien: het lichtjesfeest
wordt per slot van rekening op de
drempel van het nieuwe seizoen ge
houden.
Resumerend kan dan ook worden
gesteld, dat Sint Maarten een heidens-
christelijke traditie heeft, die nog
altoos in de Zaanstreek, in Noord-
Holland boven het IJ en elders in het
binnen- en buitenland (in Dusseldorf
trekt bijvoorbeeld de jeugd ook met
lampions zingend de huizen langs)
stand houdt.
Mevrouw Van den Brug met een team
van helpers in haar geblakerde volks
tuin: „Voor ons gevoel kan het toch nie
mand van de tuin geweest zijn”.
IJMOND. Voor het geval het u door ’t hoofd was geschoten:
maandag de elfde van de elfde, is het Sint Maarten. Traditiegetrouw^
kunt u ze bij het vallen van de schemering weer in drommen aan
uw deur verwachten, die glunderende kindertjes met hun lam-
pionnetjes en met hun zakken of tassen waarin u vriendelijk doch
dringend wordt verzocht een versnapering te deponeren.
meeste huisjes gegroepeerd staan: „Ons
huisje staat in een groep van vijf. Die
huisjes staan rug aan rug. Als er één van
in brand vliegt, zijn de andere vier ook
verloren. Ik vind dat ze zo verkeerd
staan”.
„We hebben ’t ons erg aangetrokken”,
zegt mevrouw Van den Brug. M’n man
kan er nog niet over praten. De kinde
ren hebben het nu ook gezien. In begin
hebben we ze van de tuin gehouden, toen
alles een beetje opgeruimd was, zijn ze
toch gaan kijken. Ons zoontje van tien
Waarom de kinderen met lichtjes
lopen op 11 november, wordt in een
legende uit de doeken gedaan: „De
heilige Martinus, die onder het volk
zeer was gezien, predikte eens in een
dorpje aan de zee. Ondertussen werd
zijn ezel het wachten moe en ging
aan de haal. Toen Martinus zijn rij
dier wilde bestijgen, was zijn grauw
tje nergens meer te bekennen. Vele
dorpelingen trokken in de schemering
met fakkels de duinen in, waar het
beestje werd gevonden”.
Reeds in de dertiende eeuw koos de
stad Utrecht St. Maarten tot zijn
beschermheilige en een afbeelding
van de bisschop werd in het stadsba
nier opgenomen. Nog steeds siert de
heilige Utrechts stadswapen, terwijl
hij ook door het Noordhollandse
plaatsje Sint Maarten in de stadsvlag
is opgenomen en zijn beeltenis even
eens prijkt in het wapen van de
gemeenten Maartendijk, Borgharen,
Sint Maarten, innig aangedaan,
bleef voor de arme bedelaar staan.
Hij trok zijn slagzwaard uit de schee,
en sneed zijn mantel fluks in tweê”.
Dat in de St. Maartenviering ook
de heidense tradities een belangrijke
rol spelen, blijkt eigenlijk alleen al
uit de datum: elf november. In de
kringloop van de natuur wordt die
dag beschouwd als het begin van een
nieuw seizoen de midwinterwende,
dat door de oude Germanen met
offervuren werd ingeluid. Het stoken
van vuren duidde bij de Germanen
op een reinigingsrite (het louterende
vuur) terwijl offers werden gebracht
als voorbehoedsmiddel tegen plagen,
ziektes en kwalen in de donkere win
tertijd.
Na afloop van het rituele gebueren
op de avond van de elfde november
wandelden de Germanen door de uit
gestrekte wouden naar huis, waar zij
zich tegoed deden aan bouten van
pluimvee en ander gedierte. Die ge
woonte is door hun verre nakomelin
gen overgenomen: in Bazel werd bij
voorbeeld in vroeger eeuwen op 11
november een kinderomgang gehou
den waaraan een latijns hekeldicht
uit 1553 herinnert. Toen gingen de
kloosterscholieren met hun meesters
de huizen langs, zingend om een gan-
zeboutje, dat allerminst als „christe
lijk” kon worden gezien.
„Een oude man zat langs de baan,
en sprak de ridder smekend aan:
„Ach help mij toch uit mijnen nood,
ik sterf bijkans van kou de dood”.
VELSEN-NOORD Behulpza
me handen van mede-tuinders
ruimden donderdagochtend de ver
koolde resten op van wat tot vorige
week vrijdag de trots was van het
gezin Van den Brug uit Velsen-
Noord: een fraai tuinhuis met toe
behoren. „Voor ons een klein para
dijs”, zegt mevrouw Van den Brug.
Vorige week, in de nacht van don
derdag op vrijdag, brandde het
tuinhuisje tot op de grond toe af.
Niets bleef er gespaard. Zelfs het
koperen uurwerk van de klok smolt
samen door de hitte. De oorzaak is
onbekend, al deden spoedig na de
brand geruchten de ronde dat een
andere tuinder op het copmlex
„Wijkeroog” er mogelijk uit wraak
neming de brand in zou hebben
gestoken.
Als we op donderdagochtend bijna
een week na het onheil in het „praat
huis” van Wijkeroog met mevrouw Van
den Brug over het verdrietige voorval
praten, wijst zij die geruchten beslist van
de hand.
„De brand is wel op een erg ongelegen
moment voor de tuindersvereniging uit
gebroken”, zegt zij, „maar we kunnen
eenvoudig niet geloven dat er opzet in
het spel is van een tuinder zelf. Ieder
een weet hoe hard je er voor moet wer
ken om iets moois tot stand te brengen.
Ik kan niet geloven dat iemand zo laag
zou reageren en ik wil het ook niet.
Waarvoor zouden ze trouwens wraak
moeten nemen? We zitten niet in het
bestuur, we horen ook niet bij de actie
groep die veranderingen wil. We hebben
ons bewust overal buiten gehouden. Acht
jaar lang komen we hier met ons gezin
We hebben er altijd geweldig veel ple
zier in gehad en dat willen we ook zo
houden”.
Even tevoren zijn we bij haar tuin ge
weest. Haar man kan het allemaal nog
maar moeilijk verwerken. Wat bruusk
rijdt hij een kruiwagen vol afbraak naar
een container aan de rand van het volks-
tuintjescomplex. Die puilt al helemaal
uit. De plaats waar het huisje heeft ge
staan wordt nu gemarkeerd door een
zwartgeblakerde fundering. Het strakge-
schoren gazon kleurt nu voor meer dan
de helft verschroeid. Een wip van de drie
kinderen van de familie Van den Brug
werd ook prooi van de vlammen. Alleen
de schommel staat nog wat aangeslagen
overeind.
Bepalen we ons eerst tot de naam
gever, Sint Martinus, in 316 in Hon
garije geboren en in 397 als bisschop
van Tours „een zalige dood” gestor
ven. De laatste coupletten van een
Gronings St. Maartenlied herinneren
aan het dienstbetoon, dat hij als
krijgsman (later werd hij priester)
aan een bedelaar verleende:
Waarop is deze licht- en liedjestra-
ditie nu eigenlijk gebaseerd? Onze
Zaanse college G. Grandiek heeft er
zich al weer een poosje geleden gron
dig in verdiept en aan zijn historisch
relaas ontlenen we de volgende pas
sages:
Blijft de deur ecther gesloten of
valt de gift de zangers zwaar tegen,
dan kunnen luidkeelse variaties op
het thema „Hier woont een kikkeröil,
die niks geven wil” wprden verwacht.
Het lijkt dan ook raadzaam, bij het
opstellen van het wekelijkse bood
schappenlijstje even rekening met de
kritische Sint Maarten-gangers te
houden.
u.: Zeestraat 81, tel. 24617 of bij de
bekende wijkhoofden en medewerkers.
Sportfondsenbad, Kuikensweg. Geo
pend van 9-12 en 13.30-15.30 u.
Openbare bibliotheek. Kerkstraat 44
volwassenen 14-17.30 en 19-21 u., jeugd
15-17.30 en 19-21 u.; Amstelstraat 44;
volwassenen en jeugd 14.30-17.30 en 19-
21 u.; Kingsford Smithstraat 110 a:
jeugd 15.30-17.30 uur.
Verder waren bij de oude Germa
nen de oogstfeesten in zwang ter ere
van de vruchtbaarheidsbegrippen. In
een overbekend Sint Maarten-liedje,
eindigend met de strofe „Geef me een
appel of een peer, dan kom ik ’t hele
jaar niet meer” kan een spoortje
daarvan worden teruggevonden.
November slachtmaand. Ook
zo’n historisch gegroeide naam. Daar
op slaat het nog altijd gebruikte lied:
„Sintre Maarten had een koe, die
moest: naar de slager toe, was ie vet
of was ie mager, evengoed moest ie
naar de slager”. Vroeger was het
immers in de slachtmaand de ge
woonte, dat de boer een poot van een
koe, genaamd een „kwartkoe”,
zijn knechten schonk. Vaak was die
gift in het loon opgenomen, maar het
was voor de knecht nog maar af
wachten of zijn baas in november
met een vlezige, welgedane poot over
de brug kwam of dat hij hem een
scharminkel cadeau deed, met nau
welijks iets te kluiven eraan.
Eveneens daarop kan worden te
ruggevoerd het in vele versies voor
komende gezang:
„Sintre Sintre Maarten, de kalven
dragen staarten, de koeien dragen
horens, de kerken dragen torens, de
torens dragen klokken, de meisjes
dragen rokken, de jongens dragen
broeken, ouwe wijven, die kunnen
kijven, dragen schorteldoeken”.
Mgjr 1 1
ff
o
