NIEUWE BEELDOPERA VAN STUDIO SCARABEE
4:
James Baldwin wijdt
nieuwe roman in
I uniksja???
Eerste klas theater van Pip Simmons
Vasalis krijgt
I
literatuurprijs
x binnenhuis
1
ode
voor
Ha dokter Ho dokter
I
I
„Dracula” clownesk melodrama
ijphenaar
PLATEN
zoekt U
l
Kb
...wij heten
u-n-i-s-k-a/parket.
Ha dokter Ho dokter
KNOTSGEKKE
GENEESKUNDE UIT
GROOTVADERS
TIJD.
I I
lA»-
I
Jeroen Bosch bracht
lage prijs op
theeoloog
Theekenners bij uitstek: 3M.
Maken dietouwloze duikertjes.
Lekker en goedkoop.
Eer voor Jan Vrijman
„Als Beale Street kon praten” vertaald
Mens
durf te leven...
17
VRIJDAG 15 NOVEMBER
KUNST
1974
Clean toneelbeeld
Geen muziekdrama
KL
Ki,
TT
I
AMSTERDAM Zweetdruppel
tjes parelden op zijn hoofd tussen
het enigszins kalend 'kroeshaar.
Zijn ogen hebben iets droevigs,
kunnen soms secondenlang melan
choliek in het niets staren. Maar
zijn lach is ontwapenend, kinder
lijk en tegelijk intens levensblij
lijkt precies op de verdwenen lach
van „king of swing” Louis Arm
strong. Ter gelegenheid van de ver
schijning van de Nederlandse ver
taling van zijn boek „Als Beale
Street kon praten” is hij enkele
dagen in Nederland: James Bald
win.
B1
ij.
DEN HAAG Met „Dummies”,
slechts vaag te omschrijven als
beeldopera, roept Studio Scarabee
al dan niet bewust de vraag op in
hoeverre een toneelproduktie het
zonder emoties kan stellen. Zijn
we door het gangbare (ook mo
derne) en dus gedramatiseerde to
neel zodanig geconditioneerd, dat
we steeds naar gevoelens in ons zelf
blijven zoeken die aansluiting vin
den bij het gebodene of kunnen we
het stellen met louter een kijkspel.
WIJ HEBBEN ZE
-4
Omvang 176 pagina’s,
waarvan 16 pag. in kleur
Ïek
tot en met 31 december
f 14.50,
v daarna f 21.-
Dit is pas een echt gezellige knusse
tweezitsbank, die niet aan mode onderhevig is,
Bekleed met sterk corduroy in bruin, oranje,
zwart, blauw, ja noem maar op. B
i
(ADVERTENTIE)
Dummies: kijkspel zonder emoties
I tel ^023m 23 94 08 264
JAMES BALDWIN
CEES STRAUS.
(ADVERTENTIE)
Dracula
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
gezellig knus
ARNOLD WILLINCK
(ADVERTENTIE)
JAC HEIJER
(ADVERTENTIE)
J
Kf
De driezitsbank
voor een eventuele
hoekopstelling
kost f 875,--
VWWWV
ïding. Gi
enten j
149, ladti
iz. Zeem
iroten f i
aten va: j
daarom uw verzekering-
adviseur. Hij kent E&L.
Als de beste.
Julianapark 60 Haarlem
('t verlengde van de Cronjéstraat)
Telefoon 258391.
Meubelen, tapijt, gordijnen
Acteurs en zangers in Dummies. Duide
lijk wordt op deze foto het kader waar
binnen gespeeld wordt en dat geduren
de de gehele voorstelling nadrukkelijk
gehandhaafd blijft.
De Amerikaanse negerauteur is door
zijn Nederlandse uitgever Bruna overge
haald naar het Amsterdamse „Ameri
can” te komen om daar zijn nieuwste
roman te presenteren. „Maar eigenlijk
ligt mij dit niet zo. Ik voel me meer
thuis achter mijn schrijfmachine.”
alle soort
lompen
ddman,
Industt
I. 10504
Afdeling Klassiek en Tijdloos Wonen
Raamsingel 42, Haarlem.
Telefoon 315112.
's Maandags gesloten.
ouderwe
kast
i, theek
olderopr
(023).
1 in Hee
tijden
en terr
sgenpakl
ct.!!!!!
IX9SA8BI» VRIES
sss
Equity Law
Levensverzekeringen
helder als glas
Korte Voorhout 20 Den Haag
Tel. 070-469262*
ROTTERDAM. Als de voorstelling
eenmaal vlekkeloos ingespeeld is, wordt
„Dracula” een eerste klas theatererva
ring, waaraan iedereen met enig gevoel
voor griezelen z’n hart kan ophalen.
„Dracula” wordt gespeeld door de groep
„Children of the night (what music they
make)”, bestaande uit voornamelijk En
gelse toneelspelers onder aanvoering van
Pip Simmons. De produktie kwam tot
stand met geld van de Toneelraad Rot
terdam. Gisteren ging het in het Picco
lotheater in première en is in december
in Mickery te Amsterdam te zien.
noodzaak tot verheldering niet altijd
consequent wordt voldaan, is een van de
bovengenoemde feilen.
De overheersende vorm en de geam
puteerde rol van de muziek heeft Scara
bee er bewust niet toegebracht om van
Dummies een muziekdrama te maken.
De huidige opzet onthoudt spanning aan
de toeschouwer die het nu met een
aardig kijk- en luisterspel moet doen,
maar die er nauwelijks bij betrokken
raakt. Of dat laatste een noodzaak moet
zijn, kan alleen maar een persoonlijke
overtuiging zijn.
Dummies is zondagavond in de Kur-
zaal in Scheveningen te zien en vervol
gens vanaf woensdag 20 november negen
dagen lang in het Van Nispenhuis in
Amsterdam.
AMSTERDAM. (ANP) De film
„Een andere kijk op zwakzinnigheid”
van Jan Vrijman heeft op het internati
onale filmfestival in Nyon in Zwitser
land een eervolle vermelding gekregen.
Lucy, gespeeld door Sheila Burnett,
wordt door Dracula, de rol van Rod
Beddall, in een lijkkist gestopt.
De voorstelling volgt het boek van de
Ierse schrijver Bram Stoker op de voelt
met dien verstande dat de 19e eeuwse
preutsheid uitgekleed is en het serieus
geschreven relaas een circus-achtige
vorm krijgt. Ruig, vrolijk, clownesk,
melodramatisch, noem maar op. En het
bloed, glycerine met rode banketbak-
kerskleurstof, vloeit rijkelijk.
>et voori
naf IS i
nat ƒ12
■wandtej
Verglaas
vanaf
0. Keuki
rs rood
’wit. va
n v.d. M
straat 11
bezorg
V.
klassieke platen
klassieke platen
background platen
„Geweldige” Nederlandse platen
(of bestellen ze graag voor u)
«kbanksti
ar gar.
020-429
l), donde
jk 17,
nsdag t
ur.
Het is doodjammer dat de voorstelling
niet in het Nederlands is. Het publiek'
zou zoveel groter kunnen zijn. Maar ik
zie Nederlandse acteurs zo’n voorstelling
nog niet maken, tenzij The Family, Baal
en het Werktheater zouden samensmel
ten en Pip Simmons als regisseur accep
teren. Hij bewijst weer een fenomenaal
theatermaker te zijn, die net als in
eerdere produkties als „Do it” en „Alice
in Wonderland” het publiek brutaal en
stormenderhand betrekt bij het gebeu
ren.
Een doek van Jan van Goyen, „Vogel
jacht” bracht ruim 80.000 gulden op. Een
zelfde prijs haalde „Vlaams landschap”
van Cornells Massijs.
Studio Scarabee kiest voor het kijkspel.
Het is een groep kunstenaars die op to
neelmatige wijze beeldende kunst wil
aanreiken. Produkties als Poppetgom,
Fata Banana en Witstrip hebben daar
sinds de jaren ’60 voorbeelden van gege
ven.
Voor Dummies is de Nederlandse Ope
ra Stichting ingeschakeld, die als belang
rijkste inbreng drie vokalisten oplever
de, de sopraan Anne Haenen, de tenor
Marius van Altena^ en de bariton Ri
chard Barrett. Twee elementen zijn
hiermee gecombineerd: de beeldende
kunst levert de vorm, de muziek zou de
verklaring van de vorm moeten geven
en de inhoud. Voor die inhoud schreef
Bert Schierbeek teksten die tesamen
enigszins een verhaal vormen, in ieder
geval een collage-achtige indruk wek-
ken.
Verdijk. Het is een inconsequentie die in
andere hoedanigheden vaker is terug te
vinden
Het „verhaal”, in teksten en muzikaal
ondersteund door composities van Otto
Ketting is van een miniem belang. Het
woord dummies heeft een meervoudige
betekenis. Een dummy is een uiterlijk
zeer fraai ogend boek, dat echter alleen
dient om de toekomstige koper te strik
ken om straks het echte boek te kopen
een dummy wekt door de enkele be
drukte bladzijden alleen een illusie hoe
het er werkelijk kan uitzien.
Bovendien is een dummy een ledepop
die, wanneer er verschillende handelin
gen mee worden gepleegd, in evenveel
posities gebracht kan worden.
De eerste betekenis, die van het op
wekken van de gedachte, de illusie, is
hoofdzakelijk voor de inhoud gebruikt.
Op den duur wordt dat nogal frustre
rend, omdat door het gebrek aan drama
tisering de illusie niet eens meer aan
haar eigen voorwaarden kan voldoen.
Op dat moment is het kijkspel zuiver
visueel geworden, met uitschakeling van
alle andere zintuigen.
Het willoze van de ledepop wordt juist
in de vorm toegepast en daar heeft het
een mimi-achtige sfeer ten gevolge, soms
zeer fascinerend naar modern ballet nei
gend en door het gebrek aan vormver-
klaring voortdurend intrigerend. Het is
een raadsel hoe regisseur Adri de Boon
opera-zangers, die vanuit hun vak wei
nig aan acteren meekrijgen, zo ver heeft
weten mee te krijgen.
DEN HAAG. (ANP) Het bestuur
van de Jan Campertstichting heeft de
Constantjjn-Huygensprijs 600) voor
1974 toegekend aan de dichteres M. Va
salis in Roden voor haar gehele werk.
Uitgaande van de beeldende kunst als
vorm, is het niet vreemd dat deze een
overheersende rol speelt. Het toneelbeeld
is in principe clean, clinisch zelfs, maar
wel mooi door de pasteltinten die veel
aan de fantasie overlaten. Er is echter in
de vormgeving geen eenheid te vinden
omdat binnen heit toneelkader beelden
worden geprojecteerd die veel te divers
zijn. Een eenheid, zal ook nauwelijks te
bereiken zijn met name als Woody van
Amen, Peter Blokhuis, Livinus, Heppe
de Moor, Jan van Munster en Gerard
Met zo’n sterke nadruk op de vorm
moet eveneens de muziek als „explica
teur” een ondergeschikte rol spelen. Dat
valt te betreuren, want Ketting heeft
zeer avontuurlijk en bij vlagen prachti
ge muziek geschreven (soms jazzachtig,
ook beinvloed door een Kurt Weill) die
hij door het Nederlands Blazers Ensem
ble op een verrassende manier laat uit
voeren. Dat de vokale rollen slechts een
invulling geven doet aan hun kwalitei
ten geen afbreuk omdat ze immers nu
ook meer een vorm hebben te presente
ren. De rol van de muziek wordt hier
louter een illustrerende. Dat aan de
WËG 47-49 HAARLEM TEL 023-320244
waar wonen begint I
KEULEN. (DPA) Op een kunstvei
ling in Keulen is een schilderij van
Jeroen Bosch, „De bekoring van Sint
Antonius”, door een Belgische verzame
laar gekocht voor ongeveer 120.000 gul
den. Het is een doek van 72x74 cm.
Over het speelvlak heen is een enorm
spinneweb van kabeltouw gespannen,
waarin graaf Dracula de spin is en zijn
slachtoffers de vliegen. Dracula (Rod
Beddall) is een reusachtige kaalkop in
een zwarte cape, waaronder hij niets
draagt dan enig zwartlederen tuig uit
de in sadomasochistische speeltjes gespe
cialiseerde sexshop. Zijn vrouwelijke
vampieren dragen muilkorven van het
zelfde materiaal, wanneer ze de treurige
onderzoeker Jonathan Harker (Peter
Oliver) in het lugubere kasteel van Dra
cula verleiden.
In een oogwenk verplaatst de scène
zich naar Engeland, na een bootreis,
waarbij het spinneweb opeens het tuig-
werk is van een 19e eeuws schip. In het
Engelse gekkenhuis zien we de gek Ren-
field (F. K. Praetorius) die vliegen en
spinnen eet en onderzocht wordt door de
niet minder krankzinnige dokter Seward.
Emil Wolk speelt de dokter als een
acrobatisch clown, steeds in de weer met
grote injectiespuiten en electrieke appa
raatjes. Die Wolk is de ontdekking van
de avond, een clown van grote klasse, de
beste die ik ooit gezien heb.
Rond dat gekkenhuis slaat
zijn slag. Eerst gaat Lucy Westerna
(sexy Sheila Burnett) er aan, wellustig
en naakt omkomend in erg veel bloed.
Vervolgens wordt Mina (Rowan Wylie)
bedreigd, de vrouw van Jonathan. Maar
Dracula wordt weerstaan door professor
Van Helsing uit Amsterdam, die door
Eric Lob wervelend voorgesteld wordt
als een spectaculair uitgedoste gooche
laar en illusionist. Na een melodramati
sche jacht, die terug naar de Karpaten
voert, wort Dracula tenslotte met de
gebruikelijke priem doorboord. Maar
anders dan in het boek blijft Lucy
bij hem achter in de doodkist.
Niet alles is even helder in de voor
stelling; de tocht naar Engeland en het
verband met vliegeneter zijn onduidelijk
uitgewerkt. Waarom prof. Van Helsing
op een gegeven moment ook' bang wordt
van Dracula is eveneens duister. Maar
alia.
De afwerking is nog verre van perfect.
Er wordt nog gehannest met de capes en
de requisieten. Het lelieblanke jurkje
van Lucy wordt al te gauw besmeurd
met bloed. De voorstelling duurt nog' te
lang.
Het ernstigste bezwaar vind ik nog de
toepassing van de muziek en de zang. Er
zitten wel erg veel songs in (teksten van
onder andere William Blake en Goëthe)
Dat is nog tot daaraan toe, want de
underground-pop-muziek van Chris Jor
dan is uitstekend. Maar de teksten zijn
onverstaanbaar en komen om in de
electronische versterking. Deze electroni
ca (deels live, deels op banden) sugge
reert weliswaar holle kastelen en enge
kerkhoven, maar hindert de stemmen en
de bewegingen van de spelers. Daar kan
nog veel aan verbeterd worden. (Er
komt ongetwijfeld een plaat van; ik zag
platen-producer Boudewijr de Groot op
de première rondzwerven).
HóW
cronjéstraat 73
- haarlèm.
Verkrijgbaar in de boekhandel
DE HAAN - BUSSUM
De prijs is toegekend op advies van
een jury, die gevormd werd door Gerrit
Borgers, Pierre Dubois, Jacques den
Haan en Harry Schouten. Zij adviseer
den ook voor toekenning van de andere
prijzen. De Jan-Campertprijs 3000)
gaat naar Hugues Pernath uit Antwer
pen voor zijn gedichtenbundel „Mijn te
genstem”. De Vijverbergprijs is voor
William D. Kuis uit Utrecht 3000)
voor zijn zelf geïllustreerde verhalen
bundel „De held van het potspel”.
Een bijzondere prijs 3000) is toege
kend aan dr.'P. J. Buijnsters uit Nijme
gen voor diens biografie over de acht-
tiende-eeuwse letterkundige Hierony
mus van Alphen.
De jury, aangevuld met Paul Biegel
en Gertie Evenhuis vond geen aanleiding
om iemand voor te dragen voor de
Nienke van Hichtumprijs voor kinder
boeken van dit jaar.
De prijzen worden 19 december in de
oude raadzaal van Den Haag uitgereikt.
In „Als Beale Street kon praten” ko
men alle thema’s van Baldwins schrij
verschap tezamen. Zijn verzet tegen de
rassenwaan, tegen de armoede in de
negergetto’s van de grote Amerikaanse
steden; de generatiekloof, verhoudingen
tussen minnaars, de politieke radicalise
ring. Het verhaal speelt zich af in de
New Yorkse negerwijk Harlem.
Tegelijk eenvoudig en indrukwekkend
is zijn verslag van een negentienjarig
meisje Tish dat zwanger is van de iets
oudere Fonny, die op beschuldiging van
verkrachting in de gevangenis terecht
komt. Met haar familie doet Tish al
het mogelijke en soms ónmogelijke om
ervoor te zorgen dat Fonny niet verma
len wordt door het „systeem”.
Voor de naam Fonny kan men veel
andere namen invullen van de ver
moorde negergevangene George Jack-
son tot Baldwins vriend Tony Maynard
uit „Geen naam op de straten”, en
„die mannen in hun cel, schrijft hij, zijn
de verkapte inzet bij een verkapt en
gruwelijk schrikbewind: de rechtvaardi
ge moet weten waar de verdoemde uit
hangt”.
Hoe hij over het probleem van de
Surinamers in Nederland denkt, wordt
er op de persconferentie gevraagd.
„Dat is jullie eigen probleem, ant
woord James Baldwin geëmotioneerd.
„Kijk, hier vlakbij ligt Haarlem. Ik ben
geboren in Harlem, met één a. Dat is
een negergetto. Denk maar eens na over
het verband.”
„Maar een ding is zeker: als jullie
slaven revolteren, dan zullen jullie hun
eten moeten geven. Maar ik ben geen
politicus, ik bij schrijver. En ik heb de
overtuiging dat je nooit twee culturen
met elkaar kunt vergelijken.”
Baldwin illustreert dit laatste met het
geschiedverhaal dat Columbus toen hij
uit Amerika terugkeerde, een paar indi
anen mee naar Europa had genomen.
Eén van hen ging dood; „de gelukkigste
van het stel”.
James Baldwin blijft tot het weekein
de in ons land. Zaterdag zal hij zijn
nieuwe boek signeren (van 14.00 tot
16.00 uur) in Boekhandel Bas, aan de
Leidse straat. Dan gaat hij terug naar
St. Paul de Vence in Zuid-Frankrijk,
„waar mijn schrijfmachine staat”. Vrij
willige banneling, die niet meer voor
lange tijd kan aarden in zijn geboorte
land, dat hij teveel associeert met Viet
nam, Nixon en racisme. Verder werken
aan zijn nieuwste roman, met een „gos-
pel”-zanger als 'hoofdpersoon.
KMMEKKEGENHSKLfflHtlWJIVAIBSTllI)
Maar sluit uw ogen niet
voor de risico’s
die ook aan üw leven
verbonden zijn. Raadpleeg
n iet.
„Gewone” klassieke platen
„Ongewone” klassieke platen
„Moeilijke”
„Goede”
„Betere”
r
gssJ - a...-.
