Israëlische president Efraim Katzir:
Bemanning van Russisch
ruimteschip Sojoez-16
Takeo Miki
Niet-materiële voorwaarden
Billiton zou
breekpunt Centraal Akkoord
gegevens hebben
achtergehouden
medezeggenschap
crepeergevallen
tot flinke besparingen
Bakkers staken
in Engeland
Expositie over
stedelijke
muntslag
„Nog tien jaar
„Nieuw huurbeleid leidt
„Amerika wil
basis op
Cyprus”
scholenbouw”
Carlistenleider wil
95
Nieuwe premier
van Japan:
3
NOG STEEDS WEINIG KANS OP OVEREENSTEMMING
GRUIJTERS TOT KAMERCOMMISSIE
Mochtar Loebis mag
Indonesië niet uit
„Requiem voor een dictator”
DINSDAG
BINNEN- EN BUITENLAND
3
DECEMBER
1974
Weekblad „Demokratia”:
Waarschuwing
1
(Van onze redacteur in Jeruzalem,
mr. J. van Wesel)
t
verklaarde president Efraim Kat
zir van huis uit biochemicus
zondag op een ontvangst voor
wetenschapsjournalisten uit Israel,
de Verenigde Staten en Europa.
Investeringsklimaat
JERUZALEM „Israël be
schikt over een nucleair potentieel,
waar niet wij inaar anderen zich
zorgen om moeten maken”. Dit
'x'
«J
kernpotentieel
c
(Van onze redactie economie)
1
s
(Van een onzer verslaggevers)
i
t
I
L
l
(Van onze parlementsredactie)
te
(Van onze kunstredactie)
i
f
l
I
Vorige week heeft oud-minister van
Defensie Dajan ook al gesproken over de
mogelijkheid dat in de toekomst kern
wapens in het Midden-Oosten hun intre
de zouden doen.
ten overbrugd kunnen worden”, aldus
een zegsman.
Bij de drie vakcentrales zijn de eisen,
die zij als minimum beschouwen, nog
volop overeind blijven staan. Ze erken
nen dat er in die eisen nuanceverschil
len tussen NVV. NKV en CNV blijven
bestaan. „Zelfs al zou je het binnen het
Overlegorgaan op alle punten eens wor
den, dan stuit je nog op de onwil van de
werkgevers om de zaken in brede banen
te zetten en op lange termijn te bezien”,
zo meent het NW.
Dit heeft het hoofd van de staatsvei
ligheidsdienst, luitenant-generaal Yoga
Soegama, gisteren meegedeeld.
Zij moeten beschikbaar blijven voor
ondervraging in verband met de ongere
geldheden in januari waarbij elf mensen
werden gedood.
a
s
1
1
1
DEN HAAG (ANP). „Wij voorzien
in de meest urgente nood. Over tien jaar
zijn de crepeergevallen bij de huisves
ting van het voortgezet onderwijs er
uit.” Dit verklaarde staatssecretaris dr.
Veerman van Onderwijs en Wetenschap
pen gisteren aan de leden van de vaste
commissie voor onderwijs van de Twee
de Kamer. Een hele dag overlegde de
commissie met de staatssecretaris over
de scholenbouwplannen, mede naar aan
leiding van de diverse nota's en rappor
ten hierover.
DEN HAAG. Het nieuwe huur- en subsidiebeleid van de regering zal op den
duur een besparing opleveren van twee miljard gulden per jaar. Dit deelde minister
Gruyters van Volkshuisvesting gisteren mee tjjdens de openbare commissievergade
ring over de onlangs ingediende Huurnota. Gruyters becijferde dat in 1984 zjjn huur
beleid vier miljard per jaar zal kosten in plaats van de zes miljard als het huidige
beleid ongewijzigd zou worden doorgezet.
DEN HAAG. „Wat ons betreft, wij
stellen aan de Spaanse samenleving een
specifieke vorm van socialisme voor. Een
socialisme met volledige sociale mede
zeggenschap. Je kunt op alle mogelijke
terreinen van de samenleving medezeg
genschap creëren, maar laat ik beginnen
met de fabriek. Daar kiezen de arbeiders
zelf hun directie, terwijl de vakvereni
ging de schakel is buiten de fabriek".
Wie gisteren in Den Haag tijdens de
presentatie van Hornmans verslag de
vraag voelde opkomen of het begin van
het boek „de gesprekken met prins
Carlos Hugo de Bourbon-Parma en Prin
ses Irene”) Carlistische propaganda is,
kreeg bij voorbaat dit antwoord van de
auteur: „Waarom zou ik?”
De Carlisten - tijdens de Spaanse
burgeroorlog van 1936-’39 trouwe aan
hangers van de Franco-fascisten - zou
den volgens Irene’s echtgenoot „geëvolu
eerd zijn” tot een christelijke politieke
partij die een socialistische, federalisti
sche monarchie voorstaat.
Op de vraag of deze begrippen niet met
elkaar in strijd zijn, liet de leider van
de Carlistische beweging zich echter niet
uit tegenover Hornman.
De directie verklaart de gegevens niet
openbaar te kunnen maken, omdat deze
zouden vallen onder medisch beroepsge
heim. De leider van het onderzoek, prof,
dr- J. R. Zielhuis uit Amsterdam heeft
bij de directie echter aangedrongen op
publicatie van de onderzoekresultaten.
Het gaat volgens hem niet om individue
le ziektegevallen. Daarom is het „niet
meer dan normaal”, dat de gegevens aan
het onderzochte personeel worden ver
strekt, aldus de Amsterdamse hoogleraar
in de arbeidshygiëne in WIK.
De bakkers in de broodfabrieken zijn
in staking gegaan om kracht bij te zet
ten aan hun looneisen. Dit had tot ge
volg dat er bij de supermarkten en groot
winkelbedrijven gisteren geen brood te
krijgen was.
De expositie zal na Den Haag nog in
11 andere gemeenten in ons land te zien
zijn. In september en oktober van het
volgend jaar komt het Frans Halsmu
seum in Haarlem aan de beurt. „De
stedelijke muntslag” wordt georgani
seerd door de stichting gemeentelijk cul
tuurfonds, die tien jaar geleden werd
opgericht door de Bank voor Nederland
se gemeenten.
Dr. H. Enno van Gelder, directeur van
het penningkabinet, heeft naar aanlei
ding van de tentoonstellingen een boekje
geschreven, waarin voor het eerst de
stedelijke muntslag in zijn historische
verband wordt behandeld.
DJAKARTA (Reuter). De bekende
Indonesische journalist, Mochtar Loebis,
en een oud-ambassadeur in de Verenigde
Staten, Soedjatmoko, mogen Indonesië
niet verlaten.
De andere helft zal dan nog bestaan
uit vooroorlogse scholen, oude en nieuwe
huurlokalen en oude en nieuwe noodlo-
kalen. In twintig jaar zullen vervolgens
alle lokalen kunnen worden vervangen,
die nog van voor '45 dateren, meende
hij.
NICOSIA (Reuter en AP) De Ame
rikaanse regering oefent druk uit op de
regeringen van Cyprus, Griekenland en
Turkije om goedkeuring te krijgen op
Zuid-Cyprus een Amerikaanse militaire
basis te vestigen. Dit is gisteren bekend
gemaakt door het Grieks-Cyprische
weekblad „Demokratia”.
ARNHEM. (ANP) De directie van
de metallurgische industrie Billiton in
Arnhem weigert de ondernemingsraad
de resultaten van een onderzoek naar
het loodgehalte in het bloed van werk
nemers ter hand te stellen. Na dat
onderzoek moesten drie Billiton-werkne-
mers onmiddellijk naar het ziekenhuis
worden gestuurd. Dit meldt het week
blad WIK, het orgaan van de industrie
bond NVV dat woensdag verschijnt.
Als voorbereiding voor het gemeen
schappelijk ruimteonderzoek volgend
jaar met de Amerikanen zijn gisteren
twee Russische kosmonauten in de So
joez-16 gelanceerd. Het zijn Anatoli Fi-
liptsjenko (links) en Nikolai Roekavisj-
nikov (rechts).
huurstijging van 6 percent, gingen giste
ren akkoord met deze extra verhoging.
De VVD’er De Beer vond een stijging
van 8 percent veel te weinig. Volgens
hem blijven de huren daardoor kunst
matig laag, wat het rendement voor de
verhuurder en daarmee het onderhoud
van de woning nadelig beïnvloedt.
KVP en ARP namen, ook ten aanzien
van andere punten uit de nota, een
afwachtende houding aan. Ir. Cornelis
sen (KVP) wilde eerst nadere inlichtin
gen van de drie bewindslieden van
volkshuisvesting met name wat betreft
de grote invloed bij het ingrijpen in de
woningmarkt. Hij zette ook vraagtekens
bij het wetsontwerp dat de regering
gisteren bij de Kamer indiende over de
meldingsplicht van huurverhogingen. De
regering krijgt daarin de bevoegdheid de
huurverhogingen aan een maximum te
binden als zich een buitensporige prijs
ontwikkeling voordoet.
In een toelichting zei staatssecretaris
De CHU’er Tolman pleitte voor uitstel
van alle regeringsvoorstellen. Volgens
hem moet de regering eerst het advies
van de Raad van Volkshuisvesting beter
ter harte nemen. Nypels(D’66) en Droes
(DS’70) dienden een gezamenlijke motie in
waarin de regering gevraagd wordt een
geïndexeerde financiering voor de wo
ningbouw in te voeren. Volgens hen
heeft dit een gunstige invloed op de
aanvangshuren van nieuwe woningen,
omdat de kostprijs dan aanmerkelijk
lager kan zijn.
Hij bestreed hiermee de opvatting dat
het nieuwe systeem van individuele
huursubsidies de overheid op zeer hoge
kosten zou jagen. Het systeem, zoals dat
in de Huurnota wordt uiteengezet, wil
voor een deel de bestaande objectsubsi
dies handhaven, maar daarnaast invoe
ring van zogenaamde inkomenshuren.
Dit laatste betekent dat ongeacht het
inkomen iedereen recht heeft op een
huurwoning tot 300 gulden. Als de huur
hoger is dan een bepaald gedeelte van
het inkomen vult de regering het ont
brekende aan.
De besparing die minister Gruyters nu
denkt te bereiken, wordt veroorzaakt
doordat de individuele huursubsidies
minder snel stijgen dan de geplande
daling van de objectsubsidies. Bij de
berekening gaat de regering uit van één
jaarlijkse huurverhoging van 8 percent,
die in 1975 van kracht moet werden.
PvdA en PPR, die in het verleden altijd
hebben vastgehouden aan een maximale
Het blad zegt in een commentaar dat
de argumenten van de directie om de
onderzoekresultaten achter te houden
„klinkklare leugens” zijn. „Een directie
die zo geheimzinnig doet dat ze zelfs wil
liegen om de resultaten van een onder
zoek achter te kunnen houden, heeft
blijkbaar iets te verbergen”.
Volgens het blad willen de Amerika
nen de Britse basis Dhekelia, die de
Britten het komende voorjaar zouden
willen verlaten, overnemen.
„Demokratia” gaat van de veronder
stelling uit dat de Amerikanen grote
waarde hechten aan een militaire basis
op Cyprus met het oog op de heropening
van het Suezkanaal en de voortdurende
spanning in het Midden-Oosten-
De woordvoerder van het Turkse mi
nisterie van Buitenlandse Zaken heeft
gisteren verklaard dat het periodieke
overleg dat wordt gevoerd tussen presi
dent Glafkos Clerides van Cyprus en de
Turkse leider op het eiland, Rauf Denk-
tash, zal eindigen zodra aartsbisschop
Makarios naar Nicosia terugkeert. Ma
karios wil vrijdag naar Nicosia reizen.
IfSt, gaat de vakcentrales vooral om de
immateriële punten, zoals de openbaar
heid van inkomens, het werk van de
vakbeweging binnen de bedrijven en de
uitbreiding van de cao tot alle werkne-
mersgroepen. „Hoewel VNO-voorzitter
mr. Chr. van Veen tijdens de jubileum-
toespraak tot zijn verbond pleitte voor
een maatschappelijk contract op lange
termijn, blijkt bij de werkgevers op het
punt van de immateriële punten nog
niets rijp te zijn en schuiven ze alles op
de lange baan”, aldus meent het VW.
De werkgevers zijn nog steeds van
mening, dat er te weinig wordt gedaan
door het kabinet aan de verbetering van
het investeringsklimaat. Daarnaast zijn
ze van mening, dat over de drie ge
noemde immateriële punten geen alge
mene afspraken moeten worden ge
maakt, maar dat die door de partners op
het vlak van de bedrijfstakken moet
worden bekeken. „In de metaal en de
elektrotechnische industrie kent men al
het zogenaamde bedrijvenwerk. Andere
bedrijfstakken willen echter niet opge
zadeld worden met iets wat in de metaal
al wel mogelijk is”, aldus het VNO.
„Er is geen peil op te trekken hoe het
morgen loopt. Als de werkgevers zeggen,
dat er niet veel meer te bespreken is, is
het gauw afgelopen. Het kan ook zijn,
dat alle controversiële punten nog eens
worden doorgenomen om een poging te
wagen tot elkaar te komen. Dan kan het
wel eens zeer laat worden”, aldus een
woordvoerder van het CNV. dat ondanks
alles alle moeite wil blijven doen om
toch tot centrale afspraken te komen.
Wat de materiële punten betreft ligt
het verschil tussen de looneis van de
vakcentrales en hetgeen door de werk
gevers als uiterste wordt gesteld, niet zo
heel ver meer uit elkaar. De afstand is
voor een groot deel overbrugd door het
pakket maatregelen dat het kabinet
heeft aangekondigd ter bestrijding van
o.a. de werkloosheid.
De werkgevers hebben de vakcentrales
de keus gelaten tussen de verdeling van
de loonruimte in centen en percenten of
de optrekking van de zogenaamde vloer
in de prijscompensatie. De vakcentrales
zullen gezien de nog resterende minima
le ruimte die de loonsverbetering nog
biedt, kiezen voor optrekking van de
vloer van 160 tot 175 per percent
prijscompensatie. De middenstandsorga
nisaties en de landbouworganisaties in
de Stichting van de Arbeid willen echter
niet gaan tot 175 omdat juist hun
bedrijfstakken al voor zulke grote lasten
staan.
Het grootste probleem zal de Stichting
van de Arbeid krijgen met de drie
middenstandsorganisaties. Al eerder heb
ben zij laten weten, dat een optrekking
van het wettelijk minimumloon hun
toch al zo moeilijk draaiende te houden
bedrijfstakken ernstig zou treffen, voor
al als daartegenover een looneis van de
vakbeweging zou worden gehonoreerd.
Nu heeft minister Boersma van Sociale
Zaken de wettelijk voorgeschreven half
jaarlijkse aanpassing van het minimum
loon bekendgemaakt. Daaruit blijkt dat
deze lonen met ruim 5,3 percent zullen
stijgen. Juist deze maatregel zal de mid
denstanders morgen als een blok beton
op de maag liggen.
„Israël beschikt over
Volgens de tweede voorzitter van de
Japanse Liberaal-democratische Partij,
Shiina zal Takeo Miki (foto) de opvol
ger worden van premier Tanaka. De 67-
jarige varlementariër Miki zal, volgens
Shiina, morgen tot voorzitter van de
grootste Japanse party worden geko
zen, hetgeen betekent dat hij automa
tisch Tanaka’s opvolger wordt.
DEN HAAG. Het Centraal Ak
koord zal een moeilijk haalbare over
eenkomst zijn. Ondanks pogingen van
het kabinet-Den Uyl om de vakbeweging
en de werkgevers dichter bij elkaar te
brengen voordat morgen het slotoverleg
in de Stichting van de Arbeid begint,
blijven werknemers en werkgeversorga
nisaties op hun eerder ingenomen stand
punten staan.
Gewapend met adressen van verzetsfi
guren toog Hornman vervolgens naar
Spanje om daar te praten met leden van
Spaanse communistische, socialistische,
christendemocratische en anarchistische
groeperingen. Dit gedeelte van het boek
is alleszins geloofwaardig: uit alles blijkt
de diepgewortelde angst van de Span
jaard voor de fascistische knoet, de
gevangenissen, de martelingen, maar óók
de geest van verzet die in het Spanje
van Franco in zijn nadagen is opgeko
men.
Zowel bij de vakcentrales als bij de
werkgeversorganisaties zegt vrijwel nie
mand meer te geloven, dat morgen op
centraal niveau afspraken over het ar
beidsvoorwaardenbeleid voor 1975 zullen
worden gemaakt. De verbondsraden van
de drie vakcentrales hebben gisteren
geen wijzigingen in de standpunten aan
gebracht.
Van Dam dat de wet nodig is om
voorkomen dat zich tussen het aflopen
van de Machtigingswet op 31 december
en het van kracht worden van het
nieuwe huur- en subsidiesysteem een
verstoring van de markt voordoet. De
meldingsplicht zal gelden voor alle
huurverhogingen boven 8 percent en
dient te geschieden bij de Huuradvies
commissie.
Het debat in de openbare commissie
vergadering mondde uit in een groot
aantal moties. De VVD-er De Beer deed
het voorstel de bestaande huurliberalisa-
tie te handhaven en de meldingsplicht
niet in te voeren. Ook zei hij af te
willen van het systeem van indeling van
alle woningen in huurklassen, een on
derdeel van de nota dat net als de
doorstromingsheffing in detail pas don
derdag aan de orde komt-
Alleen bij het overlegorgaan voor
middelbaar en hoger personeel is men
nog enigszins optimistisch. ..De werkge
vers en vakcentrales staan lang niet
meer zover van elkaar af nadat het
kabinet beide partijen tegemoet is geko
men met het pakket maatregelen van
3.5 miljard”, aldus een woordvoerder.
„In de materiële zaken, zoals lonen en
prijscompensatie, zit weinig verschil van
mening meer en de verschillen van in
zicht over de immateriële punten moe-
In een dergeltfke situatie moet een
Israëlische atoombom als wanhoopsdaad
zeker mogelijk worden geacht, los van
de vraag wat de gevolgen daarvan voor
de wereld zullen zijn. Als op zo’n mo
ment het bestaan van Israel op het spel
staat, dan zal het land het risico nemen
dat de wereld met Israel ten onder gaat
DEN HAAG. In het Koninklijk
Penningkabinet in Den Haag begint 18
december een tentoonstelling onder de
titel De stedelijke muntslag. Munten,
foto’s en toelichtende teksten geven een
indruk over het ontstaan, de ontwikke
ling en het einde van de stedelijke
muntslag, de privileges op het gebied
van de muntslag, de wisselaars en hun
taak, de techniek van het munten, bele-
geringsmunten en gemeentelijk nood
geld.
In een nadere toelichting zei de presi
dent, dat hjj bedoelde, dat Israel de mo
gelijkheden heeft over nucleaire kennis
te beschikken, maar nooit als eerste
kernwapens zal gebruiken.
Het schermen met atoomwapens van
Israëlische zijde heeft een tweeledige
functie: Irael is bang dat de Arabieren
in de toekomst zullen gaan beschikken
over kernenergie. Mogelijke leveranciers
zijn India en de Sovjet-Ünie.
Verder bevatten de uitlatingen van
Katzir en Dajan ook de waarschuwing
dat Israel in geval van uiterste nood zelf
kernwapens zou kunnen gaan gebruiken.
Dat zou het geval zijn als Israels be
staan op het spel staat en het gevaar
van Israels vernietiging voor de deur
zou staan.
Op een vraag van een journalist wan
neer men in Israel een kernproef zou
kunnen nemen, antwoordde Katzir
„Denkt u nu werkelijk dat u hier en nu
een antwoord op deze vraag kunt krij
gen?” De journalist vroeg Katzir toen of
het Israëlische kernpotentieel geen bron
van zorg en onrust is.
Katzir antwoordde: ,,Voor ons niet.
Maar mogelijk wel voor anderen. De
wereld moet zich hier zorgen over ma
ken”.
Israel heeft nooit bijzonderheden ont
huld over de programma’s van zijn twee
kernreactors.
LONDEN (DPA). Na de inmiddels
opgeheven moeilijkheden over de aan
voer van suiker, zout, toiletpapier en
andere grutterswaren, dreigt er nu een
broodtekort in Engeland.
Door de aderen van de „rode rakker”
die hier aan het woord is stroomt zoge
naamd „blauw bloed”. De „rode prins”
zo noemt auteur Wim Hornman hem
dan ook - prins Carel Hugo, de echtge
noot van prinses Irene. Het citaat kan
men vinden in „Requiem voor een dicta
tor” (zojuist uitgegeven door J. H. Gott-
mer in Haarlem) een boek dat op ver
zoek van de Carlisten-prins tot stand
kwam ,.na een reeks van gesprekken
met Hornman”.
Carlisten
Vanuit de Kamer werd van verschil
lende kanten aangedrongen op een spoe
dige oplossing van de knelpunten, niet
alleen wat de kwantiteit, maar wat de
kwaliteit van de te bouwen en te
vervangen schoollokalen betreft. Aan
een stuk noodbouw zal evenwel niet zijn
te ontkomen. Ook werd gesteld, dat
plannen voor nieuwbouw veelal in te
kleine hoeveelheden bestelklaar zijn om
de scholenbouw flink op te voeren, als
de overige omstandigheden om dit te
kunnen doen gunstig zijn.
Vanuit de Kamer werd er op aange
drongen de urgentiecriteria eventueel
minder streng toe te passen als er ge
bouwd kan worden. Dr. Veerman had er
wel oren naar Hij zag niet veel moge
lijkheden om procedures te verkorten
om tot bouwen te komen. Zoals het er
thans naar uitziet, zag hij dat in tien
jaar praktisch de helft van de schoollo
kalen bij het voortgezet onderwijs van
na de tweede wereldoorlog zal dateren.
-■
r hi
