NA OVERLEG MET SCHMIDT GESPREKKEN MET GISCARD
ISRAEL WIL
PAAR JAAR
n
RUST
n
twee jaar
Parijs hoopt op meer
handel met Russen
West-Europa
Kernwapenrapport over
Denen moeten
weer naar
stembus
Piloot verongelukte DC-8 al
gepensioneerd
„Nivellering
komt op gang”
2
Concessie van president Giscard
SINTERKLAAS DOET
UITTOCHT UIT
PARIJS AAN
PSP NIJMEGEN
■t-W
*1 ÏJ D A G
6
DECEMBER
19 7 4
3
BINNEN» EN BUITENLAND
Compromis
ind
Bezorgd
ren
len
iari
Sahid
erd
(Van onze militaire medewerker)
?er
Overcapaciteit
ter
Gevaarlijk speelgoed
(Van onze redacteur in Washington,
mr. H. L. Leffelaar)
WASHINGTON Na zijn bui
tenlandse reizen naar Japan, Korea
en Vladivostok is president Ford
dezf maand begonnen aan zijn de
buut als staatsman in Atlantisch
verband. Na moeilijke gesprekken
met de Canadese premier Trudeau
ontving hij gisteren de Westduitse
kanselier Helmut Schmidt voor een
bezoek van twee dagen. Volgende
week reist hij naar het eiland Mar
tinique voor een driedaags gesprek
met de Franse president, Valéry
Giscard d’Estaing.
DEN HAAG In een onlangs uitgebracht rapport „Kernwapens
voor West-Europa?” geeft het Nederlands Instituut voor Vredes
vraagstukken (NIVV) een gedetailleerde opsomming en analyse van
factoren die invloed hebben op de totstandkoming van een Westeuro-
pese kernmacht. De samenstellers van de nota hebben zich niet ge
vaagd aan concrete beleidsadviezen, maar zij dragen wel voldoende
stof aan voor een zinvolle discussie.
FORD RICHT OGEN OP EUROPA
(Van onze redacteur in Jeruzalem)
om
een
DC-8 blijven hanteren omdat hij
(Van onze redactie economie)
(Van onze redacteur in Parijs)
de
uit deze salarissen voort-
1OS
(Van onze redacteur in Stockholm)
politiek van
buitenlandse
Over
de
PARIJS. De brede borst bedekt met
Lenin-ordes en andere kleurige medail
les is de Russische partijleider Breznjev
gisteren in het voormalige koningspaleis
van Rambouillet zijn topberaad met het
Franse staatshoofd Giscard d’Estaing be
gonnen dat morgenochtend zal worden
afgesloten.
het
rom
Gezien Engelands wankele finan
ciële en economische positie is een
eventuele vervanging tenzij de
Amerikanen helpen geen eenvou
dige opgave. De Britten zijn nu al
gedwongen om zich te beperken op
defensiegebied. Enkele dagen geleden
heeft de minister van Defensie een
bezuinigingsplan van ruim 28 miljard
gulden voor tien jaar in het vooruit
zicht gesteld. De taak van de Polaris-
vloot blijft evenwel onaangetast.
De gezagvoerder van het verongelukte
Martinair-vliegtuig, de 58-jarige Henk
Lamme, was al twee jaar gepensioneerd
als KLM-vlieger. In 1972 nam hij af
scheid wegens het bereiken van de voor
KLM-vliegers geldende pensioengerech
tigde leeftijd van 56 jaar.
Hij mocht, evenals andere gepensio
neerde vliegers, de stuurknuppel van de
trum
verklaard.
5 te-
Zij
op
van
Be-
ier-
/ier
s te
de
tui-
Isen
het
ken
aien
ler-
ter-
ctie
1872
:ens
lis-
iees
de
t in
te
ge-
itaal
tus-
Iden
sul-
der-
t ze
eve”
om
as-
an-
ei-
»en
uik
ets,
im-
ter-
and
er-
aos
iers
zij
ren
an-
in
ge-
'en
•is-
Vit
;ter
ran
Vit
:it-
er-
iek
(Van onze redacteur in Parijs)
PARIJS. Na gisteren zijn goeder
tierenheid weer overdadig in alle va
derlandse gezinnen te hebben gedemon
streerd, zal Sinterklaas vandaag voor het
eerst in de geschiedenis zijn opwachting
ook eens in Parijs mogen maken.
de
laag
Hof
lijk,
t te
jon
de
dijk
■oep
Isen
dijk
urg
aed,
sre-
eek
as
de
Martinair deelt die mening. Zij heeft
die uitkering voor de nabestaanden van
alle 182 verongelukte pelgrims verze
kerd. zo werd gisteravond meegedeeld.
De voorzitter van de Indonesische Is
lam stichting, oud-minister S. Tedjasuk-
mana, heeft gisteren in Amsterdam
verklaard dat dé pelgrims die in de DC-
8 zaten, de Sahid - de heilige dood - zijn
gestorven.
JERUZALEM. Israel wil in ruil
voor een verdere terugtocht in de Sinai-
woestijn enige jaren rust. Het enige wat
nog is overgebleven van Israels oor
spronkelijke eisen, is dat Egypte politie
ke concessies moet doen in ruil voor
Israëlisch gebiedsafstand.
Het is Schmidts bemiddelingstaak
president Ford duidelijk te maken dat
strakke houding jegens Frankrijk
Giscard nog minder armslag geeft als
1972
9.700
17.000
37.000
1972
11.000
22.500
64.000
1975
13.400
21.500
46.300
En om gelijktijdig enige boter bij de
vis te doen, heeft de Franse president de
helft van de voorwaarden die de wester
se landen tot dusver aan hun definitieve
akkoord hadden verbonden, laten vallen.
West-Europa loopt nucleair alleen
gevaar in een direct conflict tussen
de Sovjet-Unie en Amerika. Een ei
gen kernmacht kan dan een aanvul
ling betekenenen op het Amerikaanse
potentieel (50 tot 60 percent van de
wereldvoorraad kernkoppen).
Na zijn pensionering meldde hij zich
bij Martinair om op freelance basis te
werken in spitsperioden. Een dergelijke
tijd wordt gevormd door de pelgrims-
vluchten uit Indonesië naar Mekka en
omgekeerd.
Frankrijk schijnt de Russische partij-
chef overigens wel te spreken te zijn.
Het feit dat Parijs geen krimp geeft om
zijn vroegere plaats ophieuw in dte NA
VO in te nemen, heeft Moskou kennelijk
gerustgesteld. En ook de Franse pogin
gen de Arabische landen nog verder
tegemoet te treden en Arafat als Pales
tijnse gesprekspartner te erkennen, heb
ben de Russen veel voldoening gegeven.
(Van onze verkeersredacteur)
SCHIPHOL. Bij Martinair zijn giste
ren na de vliegramp op Sri Lanka vele
tientallen blijken van medeleven bin
nengekomen. Daartoe behoorden telefo
nische betuigingen van medeleven van
prins Bernhard en prinses Beatrix. De
eerste stewardess van het verongelukte
vliegtuig, Ingrid van der Vliet, was ook
de stewardess aan boord van de rege-
rings-Fellowship, de PH-PBX, wanneer
het vliegtuig werd gebruikt voor het
vervoer van leden van het koninklijk
huis, van de regering en gasten van de
overheid.
Het patroon van deze reeks gesprek
ken (begin volgend jaar is de Britse
premier Harold Wilson aan de beurt),
die alle in het teken staan van de
internationale economie en de energie
crisis, volgt het systeem van Richard
Nixon, die er een gewoonte van maakte
buitenlandse staatshoofden af te werken
in het kader van politieke groeperingen.
Sinterklaas hoopt met dat doel eerst
een stuk van de Seine af te varen om
dan in de middag zijn schimmel te
bestijgen die hem, vergezeld van twee
Zwarte Pieten, langs de Cours la Reine
•n over de Place de la Concorde naar
net Nederlands instituut in de Rue de
Lille zal dragen.
Het Nederlandse Instituut heeft de
goedheiligman uitgenodigd een kinder
voorstelling met zijn hoge aanwezigheid
op te luisteren.
gangers van Indonesië naar Mekka. Wel
licht zal de belangstelling voor het rei
zen per boot toenemen. Dit jaar ging de
helft van de Mekkagangers per vlieg
tuig; de rest koos de boot.
Voor de eenvoudige dessabewoners -
waartoe de meeste pelgrims behoren - is
de hadj (de bedevaart) een enorme
belevenis. Een reis naar Soerabaja of
Djakarta is voor hen al een belevenis.
Laat staan een vliegtocht naar het Mid-
den-Oosten. De heer Tedjasukmana
wacht met spanning de smartegeldrege-
ling ten behoeve van de achtergebleve
nen der omgekomen pelgrims af. De na
bestaanden hebben daar recht op, zegt
hij.
Het compromis dat Schmidt (blijkbaar
na gesprekken met de Franse president)
ter tafel zal brengen, houdt in, dat
zowel Washington als Parijs hun zin
krijgen: eerst een conferentie van alleen
de olieconsumenten en daarna de mam-
moetconferentie.
rijker, nu het ernaar uitziet dat de
Sovjet-Unie en Amerika elkaar in
Vladivostok hebben gevonden op een
voor beide partijen gelijk aantal
kern wapendragers (2400).
De Britse kernmacht bestaat in
hoofdzaak uit vier kernonderzeeboten,
die elk zijn uitgerust met zestien
Polarisraketten (reikwijdte plusminus
4600 km). Deze middelen, en de mo
gelijkheid om gebruik te maken van
Amerikaanse doelopsporingssystemen,
stellen Engeland in staat strategisch
belangrijke objecten aan te vallen in
het hele Russische gebied. De Polaris-
raket is echter aan vervanging toe en
tegen het eind van de jaren zeventig
moet de Britse regering een beslissing
nemen over haar kernwapenmacht:
vernieuwen of „laten verdorren aan
de rank”.
Dat doet dan ook vermoeden dat mi
nister dr. Henry Kissinger de hand heeft
gehad in het ontwerpen van Fords stra
mien van top-ontmoetingen.
In al deze gesprekken zal president
Ford dan ook reclame maken voor het
door Kissinger ontworpen plan om de
energiecrisis en de internationale econo
mische problemen het hoofd te bieden.
Het bezoek van kanselier Schmidt is ook
op die achtergrond geprojecteerd, maar
Schmidt is in Washington minder als
afgevaardigde van zijn eigen land dan
als bemiddelaar voor de Franse presi
dent.
Op dit zevende Frans-Russische be
raad, dat sedert 1966 en het bezoek van
generaal De Gaulle aan Moskou werd
gehouden, heeft Breznjev gisteren al een
kleine score geboekt doordat Giscard
d’Estaing hem verzekerde dat ook
Frankrijk wel graag zou zien dat de
door Moskou zo vurig begeerde Europese
veiligheidsconferentie van 35 landen nu
eindelijk eens wat dichterbij zou komen.
gaven te aanvaarden van ruim 4
percent van het bruto nationale pro
duct.
Verder dan een samenvoeging van
de Franse en Engelse kernmachten
zal West-Europa zeker niet gaan. Wij
delen de mening van onze regering dat
de totstandkoming van een Westeuro-
pese kernmacht moet worden afge
wezen. „Zulk een kernmacht laat zich
niet rijtnen met het streven naar
wapenbeheersing en een op non-pro-
liferatie gericht beleid en zou in het
bijzonder op gespannen voet staan
met het Nederlandse verlangen naar
terugdringing van de rol van nucleai
re wapens” (defensienota’74).
Dat de reis als een sub-charter voor
de Indonesische luchtvaartmaatschappij
Garuda werd uitgevoerd, speelt bij de
nakoming van de aangegane verplichtin
gen geen rol. De afwikkeling geschiedt
in Djakarta, waarheen verzekeringsex-
perts zijn vertrokken. Voor de Neder
landse bemanningsleden geldt een pensi-
oenverzekering waarin ook uitkeringen
zijn opgenomen in verband met overlij
den der verzekerden.
Op Schiphol wapperden gisteren de
vlaggen halfstok.
NIJMEGEN (ANP). De scheuring,
ontstaan tijdens het landelijk congres
van de Pacifistisch Socialistische Partij
werkt door. In Nijmegen zijn 21 leden
uit de PSP getreden, onder wie afde
lingsvoorzitter J. Biemans, oud-raadslid
B. Aalders en diens pas benoemde op
volger in de gemeenteraad P. Timmer
mans.
De uitgetredenen zeggen te willen
ijveren voor versterking van de socialis
tische beweging en deelden het partij
standpunt niet dat huns inziens leidt tot
isolatie.
Schmidt zelf zal vermoedelijk ook een
concessie doen ten aanzien van Kissin
gers plan en zich in principe akkoord
verklaren met het voorstel een interna
tionale instantie op te richten, die de
Arabische oliedollars zal herinvesteren
in de geïndustrialiseerde Westeuropese
landen. Voor Schmidt betekent dit een
pijnlijke tegemoetkoming, nadat zijn
eigen regering verrast werd en in het
duister wordt gelaten door een belang
rijke investering van Koeweit in de
Daimler-Benzfabrieken.
De gesprekken tussen Schmidt en
Ford zullen echter minder toegespitst
zijn dan die welke Ford deze week
afsloot met de Canadese premier Tru
deau, die de beslissing van zijn regering
te verdedigen had om de Canadese olie-
aanvoer naar de Verenigde Staten tegen
1982 geheel stop te zetten en de invoer
van Amerikaans vlees drastisch te be
perken.
Volgens Trudeau ging het om het
leeghalen van Canada, dat bij de huidige
uitvoer van olie over zes tot acht jaar
zelf geen olie meer zou hebben. Op
suggesties van Amerikaanse senatoren
om als tegenmaatregel de Canadezen een
extra belasting op te leggen voor het
gebruik van Amerikaanse oliepijpleidin-
gen, zei Trudeau dat hij deze niet se
rieus kon nemen, omdat dit neer zou
komen op een „kaping”.
De voornaamste bouwstenen voor
een Westeuropese kernwapenmacht
zijn ongetwijfeld de nucleaire strijd
krachten van Engeland en Frankrijk
Engeland bezit van de wereldvoor
raad kernkoppen (schatting 100.000
stuks) rond 5 percent en werkt op
het gebied van de kernbewapening
nauw samen met de Verenigde Staten
De vraag is echter of de Verenigde
Staten gezien de beschikbare overca
paciteit om de ander vernietigend te
slaan, daaraan een duidelijk aanwijs
bare behoefte hebben. De vrijwel
ontkwetsbare Amerikaanse nucleaire
onderzeebootvloot (41 onderzeeboten)
is binnenkort uitgerust met plusmi
nus 5000 direct lanceerbare kernkop
pen, elk met een explosief vermogen
van 40 a 50 kloton (Hiroshima 20
kilo-ton). Dat is voldoende om in
een betrekkelijk korte tijd tenminste
honderd grote Russische steden te
vernietigen.
De politieke betekenis van een Eu
ropese kernmacht lijkt groter. Zij
geeft in het huidige machtspolitieke
denken ruimte voor een tneer zelf
standig optreden, bijvoorbeeld ten op
zichte van de US. Maar het politieke
belang neemt af naarmate de over
eenstemming groeit tussen Amerika
en Rusland over het wereldpolitieke
handelen en over de noodzaak en mo
gelijkheden van wapenbeheersing en
wapen vermindering..
Uiteraard verandert de situatie
en daarmee de waardering als de
Europeanen zouden besluiten Ameri
ka en Rusland op kernwapengebied
opzij te streven. Maar afgezien van
de vraag of beide grootmachten een
dergelijke on wikkeling zouden toela
ten, geloven wij niet dat de Europea
nen bereid zijn om voor dit doel een
stijging van de jaarlijkse defensieuit-
Zelfs als Egypte te vermurwen zal
zijn Israëlische territoriale offers te aan
vaarden, dan nog is niet aan te nemen
dat Egypte daarna een aantal jaren rus
tig kan stilzitten totdat het Arabische
oliewapen waardeloos is geworden door
het beschikbaar komen van alternatieve
energiebronnen.
De absurde situatie is nu ontstaan dat
Israel gebied aanbiedt, voor niets, en dat
Egypte zegt: „Dat geschenk is te klein,
dat kan ik niet aanvaarden-
minderheidspresident opdat concessies
hem in staat zullen stellen zich sterker
op te stellen tegenover de gaullistische
fracties van zijn regering.
Het wrijfpunt tussen de Verenigde
Staten en Frankrijk is de benadering
van de energiecrisis. Minister Kissingers
plan is om als geïndustrialiseerde, olie-
verbruikende landen één gezamenlijk
front te vormen ten aanzien van de
Arabische olieproducenten. Parijs ziet
daarin weinig heil en wil een soort
mammoetconferentie beleggen tussen zo
wel de olieconsumenten als de -produ
centen en de landen van de derde we
reld-
Minister van Buitenlandse Zaken Al-
lon gaat vanmorgen naar Washington
om met Henry Kissinger de mogelijkhe
den voor onderhandelingen met Egypte
op bovenstaande basis te onderzoeken.
Die mogelijkheden lijken niet erg
groot te zijn. Het wordt steeds duidelij
ker dat Egypte nauwelijks nog geïnte
resseerd is in de „stap voor stap”-werk-
wijze van Kissinger. De Egyptische mi
nister van Buitenlandse Zaken Fahmy
heeft laten weten dat hij niet van plan
is na het bezoek van Allon naar Was
hington te komen, tenzij er concrete
plannen op tafel liggen voor verregaan
de Israëlische territoriale concessies.
Voor Egypte betekent dat in ieder geval
de strategisch belangrijke Mitle- en Jidi-
passen en de olievelden van Aboe Ro-
deis.
Terwijl ook Frankrijk nog steeds
blijft verlangen dat dé Russen zich iets
liberaler zullen tonen op het stuk van
de vrijheid van beweging van personen
tussen Oost en West, heeft Giscard nu
niet langer geëist dat ook kranten, tijd
schriften en boeken vrijelijk de Russi
sche grenzen zouden kunnen passeren.
Tegenover deze toch wel principiële
concessie hoopt het Franse staatshoofd
van zijn Russische gast nu de belofte los
Zij stierven bij het uitvoeren van een
heilige plicht, de bedevaart naar Mek
ka. Daarom zal het ongeluk geen in
vloed hebben op het aantal bedevaart-
1975
16.100 (stijging 46 pet)
31.000 (stijging 37 pet)
85.000 (stijging 33 pet)
j een
geldig brevet heeft. Hij was door het
Nationaal Luchtvaartgeneeskundiig cen-
in Soesterberg volledig gezond
Ook in
komende netto-jaarlonen komt de nivel
lering tot uitdrukking.
Bij het gesprek tussen de West
duitse bondskanselier Schmidt
(links) en president Ford van de
Verenigde Staten (midden) was ook
minister van Buitenlandse Zaken
Henry Kissinger aanwezig (rechts).
DEN HAAG De drie vakcentrales
menen dat de inkomensnivellering in ons
land op gang is gekomen. NVV, NKV en
CNV hebben een vergelijking gemaakt
van de toeneming van drie bruto-sala-
rissen tussen 1972 en 1975. De volgende
stijgingspercentages komen uit de bus;
FRANKRIJK ontwikkelt zijn kern
wapenmacht geheel zelfstandig. Zij
bestaat uit bommenwerpers achttien
raketopstellingen in Zuid-Oost-
Frankrijk met raketten voor middel
lange afstanden en drie met raketten
uitgerust onderzeeboten. Het aantal
Franse kernkoppen wordt geschat op
3 percent van de wereldvoorraad. Het
nucleaire zwaard reikt, onder meer
door de beperkte reikwijdte van de
Franse Raketten, niet verder dan het
Westelijk del van de Sovjet-Unie
De militaire waarde van deze nati
onale kernmachten is tegenover de
Russische overmacht (30 tot 40 per
cent van de wereldvoorraad kernkop
pen) uitermate beperkt, ook na een
samenvoeging in Europees verband.
Het gebruik van kernwapens als eer
ste is uitgesloten omdat wij dan een
alles vernietigende nucleaire klap te
rugkrijgen. Dit betekent tevens, dat
de kernmachten van West- Europa de
Sovjet-Unie niet kunnen afschrikken
om een conventionele aanval in de
westelijke richting in te zetten. Wel
blijft de mogelijkheid om deze mid
delen te gebruiken in het kader van
een wraakoefening na een grote nu
cleaire aanval van het Warschaupact
op ons continent.
De kans dat de Sovjet-Unie tot een
dergelijke daad besluit, is uiterst ge
ring, mede omdat een aanval alleen
op West- Europa de positie van Mos
kou op kernwapengebied ten opzichte
van de VS ernstig zou verzwakken.
Deze overweging wordt nog belang-
in Frankrijk i
om een vaste
krijgen.
Zowel Washington als Bonn zijn onge
rust over het anti-Amerikaanse klimaat
en Giscards onvermogen
greep op het land te
EEN WESTEUROPESE kern
macht is een kostbaar en overbodig
stuk speelgoed in handen van hen die
nog niet aanvaarden dat de militair-
strategische rol van West-Europa in
de wereld is uitgespeeld.
De vraag is, hoe vasthoudend Ne
derland op dit punt zal zijn bij het
overleg over de politieke toekomst van
West-Europa. Wij zijn daar niet ge
rust op. Zo heeft de Nederlandse
regering ingestemd met de Atlanti
sche verklaring van juni 1974 waarin
waardering werd uitgesproken voor
de Britse en Franse inspanning op
kernwapengebied. Voor deze handel
wijze zijn allerlei excuses aange
voerd, zoals het belang van de inter
nationale politieke solidariteit. Maar
het tegengaan van de vorming van
een Westeuropese kernmacht vraagt,
ons inziens een andere benadering.
Het belangrijkste actiepunt op kor
te termijn behoort te zijn, Engeland
ervan te weerhouden zijn kernwa
penmacht te vernieuwen. De Westeu
ropese kernmacht wordt geboren op
het moment dat de Britse regering
besluit om de Polaris raket te ver
vangen. Als onze regering haar natio
nale uitspraken internationaal waar
wil maken, moet zij alles doen om
dit te voorkomen.
KOPENHAGEN. Na een dramati
sche discussie van een dag in de Deense
Folketinget (parlement) werd even na
acht uur gisteravond door premier Hart-
ling bekendgemaakt dat de Deense rege
ring was afgetreden.
Hij verklaarde dit besluit onmiddellijk
aan de koningin bekendgemaakt te heb
ben. Het aftreden van de regering was
onvermijdelijk geweest. De nieuwe ver
kiezingen moeten op 9 januari 1975 wor
den gehouden.
Oppervlakkig gezien is deze liberale
regering, de twaalfde sedert de Tweede
Wereldoorlog, gestruikeld over het zoge
noemde crisisplan. Een plan dat was
ontworpen door de regering-Hartling om
Denemarken te redden uit het slop
waarin men politiek en economisch is
verzeild geraakt.
Duidelijk is echter, dat premier Hart-
ling en zijn ministers bewust te werk
zijn gegaan bij de vormgeving van dit
plan, wel wetend dat het absoluut on
aanvaardbaar zou zijn voor de oppositie.
De nieuwe verkiezingen zullen weinig
verandering kunnen brengen in de stij
gende werkloosheid en inflatie.
te krijgen dat de wederzijdse handel
aanzienlijk zal worden verhoogd. Hij
beroept zich op West-Duitsland dat drie
maal meer dan Frankrijk naar de Sov
jet-Unie uitvoert.
