BAADER-MEINHOF-MENSEN ZIJN GEEN ZELFVERNIETIGERS
1
il
<e)
Schamper
door
Pieter van de Vliet
Was ik maar dood
Onderzoek
Pamflet
Eenmaal per maand
JM
J
hiiftii
■ld bij
uidel-
„Moord", zegt mevrouw Augustin. Hoewel ze zich duidelijk
is hem „om veiligheidsoverwegingen” opgelegd omdat hem het
er.
aofd van
urn
Moeder van Ronald Augustin onverzettelijk
'e
Ronald Augustin.
van
persoonlijke
Foto’s van links naar rechts:.
ULRIKE MEINHOF
reacti-
arlem,
Haar-
in 200
5 team
moge-
■n aan
n een
door de
irlem.
■leider
tennis
erapie
iteiten
igte te
Jen in
veek
idigen
ng en
ien
en
het
stens. Hij heeft gezegd dat leden
van de Baader-Meinhofgroep die
in gevangenschap in hongerstaking
zijn gegaan, niet gedwongen moe
ten worden gevoed. „Je moet ze
laten sterven als dat hun wens is”
zei hij in een interview voor de
Westduitse televisie.
>ep
ure
un-
het
van
3.
r.te
il
iet
stad,
spi-
van
was dat ze er drugs door zouden
doen om hem aan het praten te
krijgen”.
jen
ar-
en-
nd,
inis
al
rer-
ver
i.
Monique: „Het plan heeft bij
alle gevangenen bestaan om als
alleruiterste middel niet meer te
drinken. De bedoeling was de boel
buiten weer aan de gang te zetten.
Maar dat was niet meer nodig.
Dat 'hoefde niet meer na de moord
op Holger Meins”.
Citaat: „Als je hoort wat Ro
nald Augustin het laatste half jaar
heeft moeten ondergaan, of als je
het opstel leest van een meisje dat
in de Heldring-stichtingen in Zet
ten is opgevoed, dan zou je zeggen
dat het anders moet”. „Het meisje
schreef over de poging haar te
resocialiseren: je moet eruit maar
je kan niet. Je zit opgesloten in een
klein kamertje. Alles is van beton.
Je schreeuwt je longen uit je
strot. Je bent helemaal radeloos.
Je denkt: was ik maar dood”.
Zetten of Rekken zijn niet te
vergelijken met de Duitse isoleer
cellen. Ze dienen slechts ter tijde
lijke opsluiting, ter afkoeling.
Mr. Bakker Schut: „Het uit
drukken van een brandende siga
ret op de rug van een gevangene
is een aanzienlijk mindere vorm
van marteling, dan het langdurig
geluiddicht opsluiten”.
Slechts eenmaal per maand mag
ze Ronald samen met haar doch
ter Monique (19) bezoeken. Het
gesprek mag anderhalf uur duren.
„Ik kijk op mijn horloge en ik
zorg wel dat ik geen minuut te
kort kom. Als het even kan zorg
ik dat het langer duurt”.
Overigens zijn die gesprekken
voor haar geen onverdeeld genoe
gen, want er is altijd een hoge
gevangenisfunctionaris, een tolk
en een politieman bij. Mevrouw
Augustin: „Je voelt je geblok
keerd. Het is geen gesprek, maar
een verhoor. Ze laten je voelen
dat ook jij als staatsgevaarlijk
wordt beschouwd”.
Elk bezoek moet worden aange-
Beiden waren bij de begrafenis
van Meins. Monique: „De dominee
hield een duidelijke rede. Hij zei
dat hij óók een revolutionair ken
de: Jezus Christus. Die zei: Vader
vergeef ze, want ze weten niet
wat ze doen. Daarop begon de
menigte te joelen: zij weten wel
wat ze doen. En toen werd de
Internationale gezongen. Dat was
indrukwekkend”.
Holger Meins, die na een
hongerstaking van twee maan
den in een gevangeniscel over
leed.
De vroegere studentenleider
Rudi Dutschke werpt aarde op
het graf van Holger Meins. On
geveer duizend mensen woon
den de begrafenis bij.
Mevrouw Augustin (kortaf): „Ik
weet niet wie hem heeft doodge
schoten, maar hij is als hoogste
rechter natuurlijk wel verant
woordelijk voor die processen te
gen politieke gevangenen”.
sprake van opzet. Bovendien is hij
gestorven in zijn cel terwijl de
dokter met weekendverlof was.”.
Volgens mevrouw Augustin
krijgen weer andere politieke ge
vangenen aanzienlijk te veel calo
rieën omdat zij er tijdens het pro-«
ces blozend uit moeten zien.
Die wetenschap heeft ze van het
advocatencollectief. Aan vankeli j k
werden de verhalen van die wel
zeer betrokken advocaten nauwe
lijks het geloven waard gevonden
Maar sinds de Nederlandse com-
missie-Rueter, begeleid door de
Westduitse ambassade in Den
Haag nota bene, constateerde dal
er behoorlijk wat mis zit bij de
behandeling van de politieke ge
vangenen in Duitsland, is die ge
loofwaardigheid toegenomen.
Dat gebeurt in haar flat. In een
onopvallende straat in het Am
sterdamse Slotervaart. Veel pam
fletten, die er vóór Ronalds arres
tatie niet hingen. Ook het pam
flet op posterformaat waarin
wordt opgeroepen voor een de
monstratie op 15 november tegen
de „vooorgenomen moord op Ro
nald Augustin”. Op het in oranje
en zwart bedrukte papier prijken
de foto’s van Holger Meins en Ro
nald. Door die foto’s heen krante-
k'oppen als „Advocaten van na
hongerstaking bezweken anarchist
Justitie liet Meins langzaam dood
gaan” en een aan duidelijkheid
niets overlatend kruis door de
beeltenis van de overledene. Ge
suggereerd wordt dat Augstin dat
lot ook wel eens zou treffen.
Ik citeer de Westduitse leider
van de christen-democratische op
positie in de Bondsdag, Karl Car-
Die afspraak voor het inter
view komt niet makkelijk tot
stand. Een niet uitgesproken wan
trouwen tegen wat de burgerlijke
(dus kapitalistische) pers wordt
genoemd, is niet de reden. Ze is
bang dat door een al te persoon
lijk verhaal over „het arme moe
dertje” de linkse pers zal worden
afgeschrikt. Maar ze is toch wel
bang iets verkeerd te zeggen wat
later tegen haar zoon kan worden
gebruikt.
De eerste gesprekken met jour
nalisten worden voor de helft „be
geleid” door een aantal leden van
het KADT (Komtié Anti Duitse
Terreur) dat de actie tegen de
eenzame opsluiting van de RAF-
leden (een vorm van marteling,
wordt gezegd) op gang brengt. Een
eerste telefoontje van ons met
mevrouw Augustin levert een dui
delijk nee op. Interventie van het
Utrechts actiecentrum De Raads-
kelder helpt evenmin.
En zelfs na de toezegging van de
Nederlandse raadsman van Ro
nald, de Utrechtse advocaat Bak
ker Schut (Bekend van het in
sommige kringen voor links door
gaande NOS-programma Kort Ge
ding en als verdediger van het
Rode-Jeugdlid Lucien van Hoesel)
is er enige overredingskracht voor
nodig om met haar te kunnen
spreken.
Monique is een vriendelijk
meisje met dezelfde vrolijke lach
als haar moeder. Ook zij heeft iets
onverwoestbaars. Iets van: Wij
gaan onverbiddelijk door met de
strijd. Monique: „Mijn broer heeft
z’n kunstmatige voeding een tijd
zelf aangelengd omdat hij bang
niet zou bevoordelen. Hij wil het,
uit solidariteit, even slecht hebben
als de anderen. Hij vecht voot
verbetering van de situatie van
alle gevangenen. Al zou ik het
voor hem, als broer, fijn vinden
als hij zou worden uitgewezen.
Dat zou goed zijn voor zijn ge
zondheid, denk ik”.
In Kri, het blad van de reclasse
ring, staat een uitvoerig artike’
over Augustin zijn situatie wordt
vergeleken met die in kinderbe-
schermingsinrichtingen als Zetten
en Rekken.
vraagd. De toch voor nauwgezet
doorgaande Dnitsers (pünktlich)
bleken dan plotseling slordig te
zijn. De op de 14e gedateerde toe
stemming tot een bezoek wordt pas
op de 22e verstuurd en pas op de
27e ontvangen. Opeens is de tolk er
niet en dan moet het gesprek
worden uitgesteld. Zo lang, dat het
tweetal bijna de trein terug naar
Nederland mist.
Von Drenkmann, de hoogste
rechter in West-Berlijn zou als
wraak voor de dood van Meins zijn
doodgeschoten. Toch heeft hij nooit
politieke gevangenen veroordeeld.
Mevrouw Augustin: „Maar het
was wel een nazi in de oorlog”
Monique: „Moeder, dat is al zo
lang geleden”.
Het lijkt even of mevrouw Au
gustin een schampere opmerking
zal maken Maar ze reageert cor
rect, zij het koel. „Er wordt be
weerd dat de dood van Holger
Meins zijn eigen schuld was. Dan
had-ie maar moeten eten, wordt
gezegd. Maar ze vergeten dat die
hongerstaking het laatste middel is
dat hem restte. Het enig overge
bleven middel om te protesteren
tegen die wetenschappelijk' verant
woorde, technologische uitgedok
terde behandelingsmethode, die ik
gewoon martelen noem. Iemand
zelfs van zijn minimaal nodige por
tie geluid beroven is misdadig.
Daarmee ontneem je hem iets we
zenlijks waardoor normaal leven
onmogelijk wordt”.
Weekblad De Tijd-redacteur
Ton Crijnen, een van de leden van
de omstreden commissie van prof.
Rueter, die Augustin in zijn cel in
Hannover bezocht en een poging
deed om met hem te praten,
schrijft: „Hij wordt afzonderlijk
gelucht, mag slechts alleen het
badhuis in en wordt ook bij alle
andere gelegenheden strikt
zijn medegevangenen gescheiden
gehouden”.
Mevr. Agustin: „De RAF-men-
sen willen geen zelfmoord plegen,
zijn geen zelf vernietigers. De Duit
se justitie en pers proberen hen
dat imago te bezorgen. Ze draaien
het probleem opzettelijk om. Hol
ger Meins had 1800 caloriëen per
dag moeten krijgen. Maar hij
kreeg er maar 400. Dan is er
Die commissie vond het nodig
dat Amnesty International een on
derzoek instelt (een van de leden,
de longarts Geuns, is voormalig
voorzitter van deze vooral tegen
martelingen strijdende organisatie)
De commissie over Augustin:
„Hij wordt vastgehouden onder
omstandigheden waaraan mensen
niet behoren te worden blootge
steld. Dit moet wel haast leiden
tot het blokkeren van essentiële
menselijke contacten. Juist in de
gevangenis moeten die in stand
worden gehouden wil de per
soonlijkheid tenminste niet afge
broken worden”.
Desondanks blijft bij Augustin
wantrouwen tegen de commissie
hangen Haar zoon zei: „Het zijn
instrumenten van de Westduitse
justitie”. En ook zij vindt het nog
steeds merkwaardig dat de com
missie niet in eerste instantie con
tact met haar en het KADT heeft
gezocht, maar pas nadat de con
tacten met de Westduitse ambas
sade al waren gelegd. Ook een
onderzoek van Amnesty ziet ze
niet, zitten. De Westduitse en Ne
derlandse afdelingen hebben vol
gens haar te weinig gedaan.
Mr. F. Kuitenbrouwer (redac
teur van NRC-Handelsblad) was
lid van de Commissie. Hij schreef
dat Amnesty in Duitsland een
enouête had willen houden onder
familieleden van RAF-gedetineer-
den, maar dat mislukte omdat de
raadslieden hadden afgeraden te
antwoorden.
Een ander commissielid, mr
Van Bennekom, wordt niet door
het wantrouwen van mevrouw
Augustin getroffen. De avocaat,
die naam maakte als verdediger
van de Amerikaanse deserteur
Ralph Waver, heeft volgens haar
ook uitstekend werk verricht voor
de nogal „tumultueus” in Am
sterdam gearresteerde Duitser
Achterrath. „De enige reden dat ze
hem negen maanden gevangen
'hebben gehouden, was dat ze hem
verdachten lid te zijn van de ver
boden organisatie SPK. Van Ben
nekom heeft zich tot het uiterste
voor hem ingespannen”.
Deze Amsterdamse advocaat
constateert dat in cel 712 in Han
nover zeer weinig geluid door
dringt. Hoewel zo’n tien Duitsers
zich vlak voor de celdeur uitslo
ven door schreeuwend te „conver
seren” komt dat binnen de cel
slechts over als een dof gezoem.
De knal van de zware stalen deu
ren, die toegang geven tot de „do
dengang”, komen over als een
bons. Volgens mevrouw Augustin
is er vlak voor de komst van de
commissie „gesleuteld” aan de cel.
„Dus je kunt nagaan hoe het wer
kelijk is”, zegt ze.
„Tijdens een- gesprek' met minis
ter Van der Stoel in Den Haag
kwam de geluidsinstallatie ter
sprake. De minister zei: Uw zoon
heeft toch een radio en een tikma
chine. Toen zei ik: heeft u wel eens
met een tikmachine gepraat? Hij
reageerde daar niet op maar ging
gauw op iets anders over. Boven
dien was de FM uit die radio
gehaald, vermoedelijk omdat hij
dan niet de politiezender zou kun
nen ontvangen. Al is het me een
raadsel wat hij met die politiebe
richten had moeten doen. Vermoe
delijk heeft ook dat te maken met
de Baader-Meinhofpsychose waar
onder de Duitsers lijden”, aldus
mevrouw Augustin.
Hoewel ze het
angstvallig ontwijkt „ik wil
niet als moeder Augustin in de
krant, want ik ben mevrouw Au
gustin” blijkt toch dat ze als
moeder voor haar zoon vecht.
Dat mevrouw Augustin zich
zorgen maakt over haar zoon,
blijkt ook uit haar verzoek aan
het ministerie van buitenlandse
zaken om op de hoogte te worden
gehouden van zijn gezondheidstoe
stand.
Mevrouw Augustin: „Twee da
gen na het overlijden van
Holger Meins werd ik opgebeld
door een hoge ambtenaar van bui
tenlandse zaken. Hij wilde mij
meedelen dat mijn zoon in dorst
staking was gegaan, dus geen wa
ter meer wilde drinken. Ik vroeg
hem: Weet u waarom? Nee, ant
woordde hij. Ik zei: Omdat Meins
is vermoord. Dat heb ik genoteerd
zei hij toen”.
Het opmerkelijke van dit
pamflet, waarin wordt opge
roepen te demonstreren tegen
de behandeling van Ronald
Augustin, is rechts onderin het
vignet van de bloemistenorga
nisatie Interflora. Dat slaat op
de wijze waarop de opperste
rechter in West-Berlijn werd
vermoord. Een zestal bood hem
op zijn verjaardag bloemen aan
en schoot hem neer. Die moord
wordt beschouwd als wraak
voor de dood van Holger Meins.
Voorzichtig probeer ik geweld
waarvan niet-betrokken burgers
het slachtoffer worden, op een
rijtje te zetten. Het geweld van
veiligheidsdiensten (CIA), van gro
te ondernemingen (ITT), van
vliegtuigkapers (PLO) en van de
IRA, die de oorlog heeft verklaard
aan Engeland. Bij „Birmingham”
trekken ze een bedenkelijk ge
zicht. Maar als ik de RAF in het
rijtje wil plaatsen, trekt mevrouw
Augustin zich terug. Ze is bang
dat haar mening op dit punt bij
het proces tegen haar zoon zal
worden gebruikt. Elk risico wil ze
vermijden.
Maar Monique zegt: „De RAF
heeft nog nooit geweld gebruikt
tegen niet-betrokken burgers. Bij
de aanval op de legerbasis in Hei
delberg zijn Amerikaanse soldaten
gedood. Die aanslag was in eerste
instantie gericht tegen de compu
ters waarmee militaire operaties
tegen onschuldige burgers in Viet
nam werden geregeld”.
Maar bij de be vrij ding van
Baader werd een voorbijganger
levensgevaarlijk gewond.
In kranten heeft gestaan dat
Ronald Augustin mogelijk' zal
worden uitgewezen naar Neder
land.
Monique: „Ik denk niet dat mijn
broer het zou willen. De gevange
nen zijn solidgir. Ze zijn allemaal
in hongerstaking tegen de isolatie-
marteling. Ronald zou niet graag
in een uitzonderingspositie verke
ren. Daar ben ik van overtuigd.
Hij zal uitwijzing waarschijnlijk
weigeren. Waarschijnlijk? Ik ben
ervan overtuigd, dat hij zichzelf
aangewreven.
De dood van Holger Meins ervaart mevrouw Augustin als
een schok. Ze zegt het constaterend. Het lijkt of ze het nu
allemaal heeft verwerkt. Maar als je vraagt of ze bij de dood
van Holger aan Ronald heeft gedacht omdat die immers ook
in hongerstaking is, wordt ze wat kortaf.
Ze herinnert aan de uitdrukkelijke afspraak voor het interview
dat er niet over persoonlijke zaken zou worden gesproken.
Net zomin als over politiek trouwens, omdat dit
mogelijkerwijs de verdediging bij de behandeling van de zaak
tegen haar zoon komend voorjaar in de wielen zou
kunnen rijden.
I
haat teoen het Duitse gezag er doorheen.
Ze is niet de enige die deze conclusie trekt na de fataal
verlopen hongerstaking van Holger Meins. Alleen die ervan
worden verdacht lid te zijn van de Rote Armee Fraktion (RAF),
beter bekend als Baader-Meinhof-groep, denken er zo over.
Ook Ronald Augustin, de 25-jarige grafische ontwerper uit
Amsterdam, die al 16 maanden geïsoleerd gevangen zit in
Duitsland.
Dat isolement die uitzonderingsbehandeling dus, heeft de
jonge Amsterdammer niet te danken aan de misdrijven
waarvan hij wordt verdacht, zoals poging tot moord, het reizen
op een vals paspoort en verboden wapenbezit. Dat isolement
ihfc
-
