Amerikaanse minister van Defensie, Schlesinger:
Kotalla naar
Breda terug
Watergate gauw
op de plaat?
STAGNATIE
PORTUGEES
ONDERWIJS
Griekse monarchie
p de wip
Ulrike Meinhof
en Horst Mahler
in hoger beroep
„Er moet toch eens een einde komen aan het offers brengen”
I
B.
en
Motor op water
zuurstof
achtergrond
tilll
3
SANCTIES TEGEN
ZUID-RHODESIE
Kamer wenst inzicht
in situatie na
mislukt overleg
Z A I E R D A G
DECEMBER
1974
BINNEN- EN BUITENLAND
aal
lis
en
Angst
Ier
Hypotheek
:ht
er
lel
(Van onze redacteur in Athene, drs. Frans van Hasselt)
Sleutelfiguur
Wedden
Monarchistisch
nt
er
(Van onze redacteur in Jeruzalem,
mr. J. van Wesel)
eft
te,
■e-
ns
iet
De
20
WASHINGTON (AP) De Ame
rikaanse minister van Defensie,
James Schlesinger, heeft gisteren
gezegd dat het nieuwe Amerikaans-
Russische akkoord over de bespre
king van strategische kernwapens
„een belangrijke stap vooruit” be
tekent.
Vrachtwagen
ATHENE De strijd om het referendum morgen over de Griekse
staatsvorm, is kort maar hevig geweest. Hoofddoel van zowel de
voorstanders van de „gekroonde” als van de „ongekroonde” demo
cratie want dit is de terminologie die hier wordt aangehouden
was het scheppen van een klimaat van zekerheid, ten gunste van de
koning of van de republiek.
JERUZALEM Op vrijdag 15
november mobiliseerde Israel een
deel van zijn reservisten. Een
leraar van een autorijschool, die
via de telefoon werd opgeroepen,
nam afscheid van zijn vrouw. Zij
is in verwachting. „Als ik niet te
rugkom, weet je hoe je het kind
moet noemen”, zei hij ten afscheid.
Schlesinger liet doorschemeren
dat het akkoord zal leiden tot struk-
turele wijzingen in het strategische
luchtwapen bestaande uit inter-
kontinentale bommenwerpers en
dito raketten.
wr
r
Br
XL/'
jOtW
i
ÜbM 1
J-
Israëlische soldaten bij rotsachtige heuvels langs de Israelisch-Libanese grens.
Alles beter in Israel dan geld
Natuurlijk geeft dat problemen in het
(Van onze redacteur in Lissabon)
Het probleem voor de voorspellers
Hij heeft verwondingen opgelopen bij
een oefening. Een granaatscherf kwam
in zijn arm terecht. Nu heeft hij geluk
gehad, hij is snel hersteld. Maar dat zegt
te nemen, omdat ze nog in dat dorp
staan ingeschreven.
Verenligde Staten hun achterstand aan
„grote” raketten kunnen inhalen.
Het nieuwe akkoord heeft inmiddels
al geleid tot wijziging van de plannen
om de tien oudere Polaris-duikboten uit
de vaart te nemen.
Deze tien schepen met hun 160 raket
ten zullen nu in de vloot blijven, aldus
Schlesinger.
die drie weken geleden op de conser
vatieve Karamanlis stemden, morgen
ook op Constantijn de Tweede stem
men? Als op een symbool van orde
en eenheid? De gedachten gaan dan
vooral uit naar de vrouwen, die voor
aanmerkelijk meer dan 55 percent op
Karamanlis lijken te hebben gestemd
en die ook de meerderheid van het
Griekse electoraat uitmaken.
In laatste instantie zullen de mees
te Grieken waarschijnlijk toch in dit
duo meer stabiliteit zien dan in een
herstel van het koningschap, waarvan
voor- en tegenstanders moeten toege
ven dat het bijna heel deze eeuw een
bron is geweest van tweespalt.
bank van Tibor Rosenbaum in Genève.
Maar alles bijeen heeft dat de staat acht
miljoen dollar gekost. Economisch ech
ter van weinig betekenis, al zijn Israels
reserves geslonken tot een miljard dol
lar. Het belangrijkste is het psychologi
sche effect. Israel staat alleen in de
wereld en heeft ook geen of onvoldoen
de steun in eigen gelederen.
Alle ellende komt tegelijk: het succes
van Arafat, de economische crisis, de
uitzichtloze politieke situatie en dan de
terreur. Als je bij vreemden aanbelt, zal
het zelden gebeuren dat de deur direct
wordt geopend. De eerste reactie is er
een van schrik: misschien terroristen. In
de kranten wordt daarom geadverteerd
met speciale ijzeren deuren, die bestand
zijn tegen kogels en handgranaten. Ver
der wordt de burgerwacht uitgebreid.
Het optreden van Jasser Arafat in de
verenigde Naties heeft de Israëliërs de
grootste schok gegeven die zij ooit heb
ben ervaren.
onk
de
een
ve-
ge-
oud
„of
Mj-
uk-
oor
het
oir
en
een
de
De
der
ed-
liet
ige
in-
te
ear
Ti-
x>r
ef-
?a-
te
x>r
9e-
3or
st-
:en
De
de
eel
ia-
an
il-
lar
irg
ias
lot
en
Le
ste
ist.
le-
tö-
>de
els
ikt
ser
JV-
:o-
rd
rp
an
Er
de
:e-
jn,
>e-
Oe
uk
an
sr-
n-
efi
>en
ep
10,0
en
Het loopt dit keer goed af. Er breekt
geen oorlog uit. Maar duizenden Israë
liërs lopen met dezelfde gedachten rond:
„Hoe lang heb ik nog te leven?” Een
soldaat, die twee van de drie jaar
dienstplicht erop heeft zitten 20 jaar.
Men wil niet wedden op het verlie
zende paard. Dan maar liever hele
maal niet wedden. Er bestaat nogal
wat onzekerheid over de uitslag van
het referendum. Maar de bovendrij
vende mening in Athene is, dat Kara
manlis niet op de koning, maar op
zichzelf zal stemmen. Met andere
woorden: hij wedt ofwel op het pre
sidentschap, ofwel op een sterk „kan-
selierschap” met een algemeen geres
pecteerde, maar weinig i nvloedrijke
president- Zoals iedere Griek weet, is
de 74-jarige Kanellopoelos, die zich
ook zorgvuldig afzijdig heeft gehou
den van het referendum, maar wiens
vroegere republikeinse uitspraken be
kend zijn, voor deze functie beschik
baar.
„Het akkoord leidt niet tot een achter
stand voor de Verenigde Staten,” aldus
de minister, maar, zo vervolgde hij,
tezelfdertijd dient de samenstelling van
de Amerikaanse offensieve kernmacht te
worden aangepast aan die welke het
Russische pendant in de komende jaren
zal vertonen.
De republikeinen hebben op grote
schaal ruchtbaarheid gegeven aan een
passage uit een interview dat Kara
manlis in 1967 gaf en waarin hij de
kroon ,-de bron van alle kwaad voor
Griekenland” noemde. De koningsge-
zinden hebben ijverig andere uitspra
ken van hem verspreid, vooral die
van vorig jaar, toen hij vanuit Parijs
opriep tot terugkeer van de koning
als het „symbool van legitimiteit”.
Misschien is de enige hoop voor
Constantijn nog het „instinct”. Zovele
socialisten en communisten hebben
zich nu tegen hem uitgesproken, zelfs
op de radio en de televisie, dat het
effect op het platteland wordt: dus
toch weer de koning.
Men kan de vraag ook zo stellen:
zullen de 55 percent van de kiezers
Schlesinger zei, dat de Verenigde Sta
ten voort zullen gaan met de ontwikke
ling van het kernwapen. Men zal waar
schijnlijk een raket gaan ontwikkelen
die kan worden gelanceerd van treinen,
vrachtwagens en andere voertuigen.
De koningsgezinde groeperingen
er zijn er drie hebben geen moei
te en vooral geen geld gespaard een
stroming ten gunste van de monar
chie in het leven te roepen. Mensen
die mij tevoren zeiden dat de koning
geen schijn van kans had, gingen nu
andere dingen vertellen: tenslotte, zo
heette het, wist niemand hoe het
Griekse dorp zou stemmen. En dat
vertegenwoordigt nog altijd bijna de
helft van de bevolking. Ook deze
keer moesten weer talloze verstede
lijkte Grieken naar hun dorp terug,
om aan de verplichte stemming deel
DEN HAAG (ANP) De Tweede Ka
mer wil een inzicht hebben in de werke
lijke situatie, ontstaan na het mislukken
van de besprekingen over het Centraal
Akkoord. De regering heeft gisteren het
verzoek gekregen de Kamer in te lich
ten.
Deze gesprekken zullen op de plaat
en in casettevorm op de markt wor
den gebracht. Volgens de federale
rechter Gerhard Gesell moet het
Amerikaanse publiek de gelegenheid
hebben zelf deze gesprekken te be
luisteren. Hij wilde echter het vrijge
ven van de geluidsbandjes beperken
tot die welke tijdens de verhoren van
het Watergate-proces aan de open
baarheid prijs zijn gegeven.
Ook vrouwen krijgen op steeds grote
re schaal wapens. Er wordt geoefend
met geënsceneerde gijzelingen: iedereen
moet van drie hoog uit het raam sprin
gen en wordt opgevangen op veerkrach
tige matrassen, ’s Avonds wordt dat dan
op de televisie in het journaal gebracht,
als voorbeeld, en om de mensen aan te
moedigen.
Ook de voormalige advocaat Horst
Mahler, die wegens medeplichtigheid
met inbegrip van vorige vonnissen
in totaal veertien jaar gevangenisstraf
kreeg, heeft beroep aangetekend.
Tegen de zogenaamde „harde kern”
van de anarchistische groep begint vol
gend jaar in Stuttgart een proces. Van
hen moeten Andreas Baader, Ulrike
Meinhof, Gudrun Ensslin en Jan-Carl
Raspe terecht staan wegens zes in mei
1972 gepleegde bomaanslagen waarbij
vier mensen werden gedood-
Het Griekse dorp, vooral i n het
zuiden en op veel eilanden, is van
ouds monarchistisch ingesteld. De
boer ziet in het Hof een symbool van
behoud. Een garantie dat hem zijn
stukje grond niet wordt afgepakt.
Een onverwoestbare legende, die uit
de mond van republikeinse stedelin
gen te horen is, dat er nog heel wat
dorpelingen zijn die al tientallen ja
ren hun rechterhand niet hebben ge
wassen. De koning is eens in hun
dorp op bezoek geweest en heeft
hen die hand gedrukt. Nu willen ze
alleen nog maar aan die hand ruiken.
Deze boeren zien al de jaren ’20 in
elke republikein een communist.
Dit is de Franse uitvinder Etienne
Broult die zegt dat hij een motor kan
laten draaien op zuurstof en water. Bij
de nieuwe methode zou geen enkele
vorm van luchtverontreiniging optreden.
Broult toonde zijn vondst op de uit-
vindersbeurs in Brussel.
van de uitslag van morgen is: het
Griekse dorp zelf zwijgt. Het houdt
niet openlijk koningsgezinde feesten,
zoals bij vroeger gehouden referen
dums, maar evenmin republikeinse.
Het laat al het materiaal dit keer
voor het eerst op grote schaal vanuit
helikopters neergegooid zwijgend
over zich neerkomen. Het is gevoelig
voor de trend, maar juist daarom
spreekt het zich niet uit, omdat die
trend zich nog niet duidelijk aftekent.
Alles bijeen blijven een heleboel
mensen op de oude voet doorkopen. Dat
wordt gestimuleerd door de gedachte
dat alles nog veel duurder zal worden,
omdat de economische versoberings-
maatregelen pas in hun eerste stadium
zijn. Wat heb je dan nog aan geld? Je
kunt je geld beter in elektrische appara
tuur investeren: een artikel dat in elk
geval al bijzonder hoog belast is met
invoerrechten.
gezin. De vrouw werkt, om de hypo
theek van het huis af te betalen. Ook zij
is een groot deel van dfe dag weg. De
kinderen moeten dus naar een peuter
school, en de kleinste naar een crèche.
„De volgende keer zou ik liever als een
katholieke Zwitser worden geboren”,
verzucht Meir. „Ik vind het niet erg om
offers te moeten brengen, maar er moet
toch eens een eind aan komen”.
Meir heeft het nu niet alleen over de
militaire verplichtingen, die zo oneindig
en uitzichtloos lijken. Er zijn meer pro
blemen. Het geld is niets meer waard.
Dagelijkse berichten over corruptie en
nieuwe schandalen. De krant Haaretz
heeft onder de kop „De jungle” een
dagelijkse rubriek over corruptie in Is
rael.
In internationaal perspectief gezien al
lemaal niet zo vreselijk van omvang:
een cadeau, dat de minister van Huis
vesting op kosten van het ministerie
geeft aan de zoon van een andere minis
ter. En een dure maaltijd die ter ere
van het bezoek van een minister wordt
gegeven.
Ernstiger is natuurlijk het schandaal
rond de Israëlische investeringsmaat
schappij en de internationale krediet-
niets voor de toekomst. „Wie zegt dat ik
het volgend jaar nog leef?”, verzucht hij
als hij een paar dagen met verlof thuis
is.
Het is de uitzichtloosheid, die de Is
raëliërs zo deprimeert. Een vijfde oorlog
lijkt wel zeker. Daar hebben de meesten
zich al mee „verzoend”. Maar de zesde
en de zevende oorlog? En als voor de
dienstplichtige soldaat de drie jaar om
zijn, dan is hij nog niet van het leger af.
Als hij geluk heeft hoeft hij „slechts”
twee maanden per jaar op herhalingsoe
fening. Maar een half jaar is al geen
uitzondering meer.
„Als ik een brief van het leger zie,
dan doe ik het al in mijn broek”, vertelt
Meir, monteur van beroep. Zij dochter
van drie weet al precies wat er aan de
hand is als papa de brief uit de bus
haalt, waarin staat voor hoe lang hij
wordt opgeroepen. „Papa moet weer
naar het leger”, zegt zij en begint te
huilen. Want dat
weer weken weg
weekeinden thuis.
Bovendien was hij geen man die zijn
nood klaagde bij de militaire collega’s.
De colleges van de eerste-j aarsstudenten
hadden al moetên beginnen, maar er is
slechts plaats voor 15.000 studenten, ter
wijl 23.000 zich lieten inschrijven. De
meeste professoren zijn weggezuiverd, of
worden niet door de studenten op de
universiteiten toegelaten.
Van de rechtenfaculteit van de uni-
versiteit van Lissabon zijn er van de
achttien professoren slechts vijf overge
bleven. De studenten wensen geen toela
tingsexamens, hoewel er eenvoudig geen
plaats is voor alle prentendenten. Ze
beleggen de ene rumoerige vergadering
na de andere, waar de politiek de bo
ventoon voert. De studie is bijzaak ge
worden.
Er is een plan van het ministerie van
onderwijs om de overtollige studenten in
een soort burgerdienst tewerk te stellen
in hospitalen, bij het onderwijs en in
sociaal werk-
Voor mannelijke studenten zou dat
een zeker uitstel van de militaire dienst
betekenen en voor iedereen een garantie
inhouden, dat op toerbeurt binnen twee
jaar een plaats op de universiteit voor
hen gereserveerd wordt.
Verwacht wordt dat de nieuwe minis
ter die het aantal militaire leden van de
regering gaat versterken, zal trachten
een einde te maken aan de chaotische
toestand bij het hoger onderwijs. De
militaire ministers van Arbeid en Bin
nenlandse Zaken hebben tot nu toe de
problemen van hun ministeries zonder
veel moeite kunnen oplossen omdat de
Beweging der Strijdkrachten achter hen
staat. De Beweging der Strijdkrachten
vormt een muur waarin de oproerige
studenten niet makkelijk een bres zullen
slaan.
DEN HAAG (ANP) Het kabinet wil
een nauwgezette naleving van de sanc
ties tegen Zuid-Rhodesië en zal komen
met een voor-ontwerp voor een sanctie-
wet. Minister-president Den Uyl heeft
dit gisteravond meegedeeld na afloop
van het wekelijks kabinetsberaad.
De bestaande wetgeving is ontoerei
kend om de sanctie-besluiten van de
verschillende internationale organen
(bijvoorbeeld de Veiligheidsraad) te ver
wezenlijken. Invoering van een sanctie-
wet is een van de suggesties die voorko
men in een interim-rapport van een
interdepartementale commissie. Het rap
port van deze commissie zal aan de
beide Kamers worden aangeboden.
„Verenigde Staten gaan nieuwe
De republikeinen hadden hierbij
het voordeel, dat hun klimaat er
oorspronkelijk al was. Een paar we
ken geleden leek de val van de
monarchie nog een uitgemaakte zaak-
Toen ik al weer weken terug was in
Griekenland, heb ik nog maar drie
personen allen vrouwen ge
sproken, die uit zichzelf zeiden, dat,
nu iedereen terug was gekomen, ook
de koning terug moest komen. Maar
alle anderen die ik hiernaar vroeg
zeiden dat dat helemaal niet hoefde,
want hij >,was geen Griek. Hij was
een buitenlander. Een orgaan van de
buitenlandse belangen".
De waarschijnlijkheid dat zulke wape
nen zullen worden ontwikkeld is door
het akkoord groter geworden, aldus
Schlesinger. Hij liet blijken dat dit an
ders geweest zou kunnen zijn, als men
tot een lager plafond dan het nu over
eengekomen van 2400 raketten en 1320
lanceerinstallaties zou hebben besloten.
In het verleden heeft Schlesinger wel
gezegd dat men ook een beperking van
de explosieve kracht van de raketten
waarover beide zijden beschikken zou
moeten overeenkomen, omdat de Sov-
jet-Unie op het ogenblik meer „grote”
raketten heeft dan de Verenigde Staten.
Ford en Breznjev hebben hier echter
van afgezien. Desgevraagd verklaarde
Schlesinger dat hij instemt met het in
Vladivostok bereikte akkoord en dat dit
akkoord de Verenigde Staten op geen
enkele wijze in een ongelijke positie zal
brengen. Hij bedoelde hiermee dat de
LISSABON Portugal heeft nu de
derde minister van onderwijs in acht
maanden tijd. Het is opnieuw een mili
tair, overste Manuel Rodrigues de Car
valho, 43 jaar oud, afgestudeerd apothe
ker aan de universiteit van Porto. De
vorige minister, prof. dr. Magelhaes Go-
dinho, heeft het bijltje erbij neergelegd,
omdat hij geen uitweg meer zag in de
onoverzichtelijke toestand waarin het
hoger onderwijs zich bevindt.
BONN-STUTTGART (DPA). De
Westduitse anarchiste Ulrike Meinhof
die vorige week vrijdag door de recht
bank in West-Berlijn wegens het met
geweld bevrijden uit de gevangenis op
14 mei 1970 van Andreas Baader tot een
gevangenisstraf van acht jaar werd ver
oordeeld is tegen het vonnis in hoger
beroep gegaan.
DEN HAAG (ANP) De Duitse oor
logsmisdadiger Joseph Kotalla, die een
levenslange gevangenisstraf uitzit, is gis
teren van Scheveningen overgebracht
naar de strafgevangenis te Breda. Minis
ter-president Den Uyl heeft gisteravond
meegedeeld, dat het overbrengen van de
Duitser op eigen verzoek geschiedde.
Geruime tijd geleden werd Kotalla
getroffen door een hersenbloeding, reden
waarom hij werd overgebracht naar het
penitentiair ziekenhuis te Scheveningen.
Zijn gezondheidstoestand was in zoverre
verbeterd dat opname in een ziekenhuis
niet langer noodzakelijk was.
Enkele dagen geleden heeft Kotalla
zoals gemeld, in een depressieve stem
ming geweigerd medicijnen in te nemen.
In overleg met de medische staf van het
gevangenis-ziekenhuis kwam hij op zijn
weigering terug.
Schlesinger gaf te kennen dat als de
Sovjet-Unie zouden kiezen voor uitrus
ting van een groot aantal van hun op
land gestationeerde raketten met meer
voudige kernkoppen, de Verenigde Sta
ten waarschijnlijk hun kernraketten
meer dan nu het geval is zouden plaat
sen op onderzeëers en in lange afstands-
bommenwerpers, aangezien deze minder
kwetsbaar zijn bij bij een verrassings
aanval.
af,
ree
ve
tie
41
og
tie
an
n-
Tijdens zijn eerste persconferentie na
het topoverleg in „Vladivostok” gaf
Schlesinger toe, dat het akkoord „niet
aan alle verlangens beantwoordt”, maar
stelde dat het wel beantwoord aan het
gestelde doel: evenwicht tussen de Rus
sische en Amerikaanse kernmachten.
kernwapens ontwikkelen”
Premier Karamanlis is zodoende
een sleutelfiguur bij het komende
referendum. En hoewel hij zichzelf
nadrukkelijk neutraal heeft opgesteld
en ook zijn partij, Nieuwe Demo
cratie, deze neutraliteit heeft opge
drongen is er van weerskanten
druk gevochten de indruk te wekken
dat hij aan de ene of de andere kant
staat. Naar wat de zelf nogal ko
ningsgezinde journaliste Eleni Vla-
chou schreef-’ misschien weet Kara
manlis zelf nog niet eens wat hij
morgen zal stemmen, is weinig ge
luisterd.
Merkwaardig genoeg is de economi
sche cirisis nog minder merkbaar dan je
zou verwachten. Zeker, de eerste reactie
was een geweldige schok. Maar de men
sen weten nog niet hoeveel hun geld
waard is. Ze weten nog niet hoeveel ze
aan het einde van de maand te kort
komen. Ze kopen wat minder duur eten.
Vers vlees is in Jeruzalem bijna niet
meer te krijgen.
Zo hebben mensen die wat geld heb
ben. nu twee of drie wasmachines of
koelkasten, of ze kopen een stofzuiger,
hoewel die op de stenen vloer bijna niet
bruikbaar is. Maar alles is beter dan
geld.
WASHINGTON (AFP). Als het
opperste gerechtshof instemt met het
vrijgeven van de geluidsbandjes, kun
nen de Amerikanen binnenkort thuis
luisteren naar de gesprekken die hun
oud-president Richard Nixon in zijn
werkkamer in het Witte Huis met
zijn medewerkers heeft gehad over
de Watergate-affaire.
voor
„Papa
betekent, dat papa
zal zijn, alleen de
