FRANS-AMERIKAANS TOPOVERLEG OP MARTINIQUE
Uitnodiging
Klan-leider
kandidaat-
president
Staatsingreep in economie
van Portugal verwacht
Malik zoekt kredieten
in Oost-Europa
Mozambique op weg naar bevrijding
Breznjev voor
Centraal Comité
Nixon vecht voor
bezit van zijn
bandjes
K
„Haile Selassie
geeft vermogen
aan zijn volk”
L 1
achtergrond
RUSSELL-TRIBUNAAL
IN JANUARI NAAR
BRUSSEL
STEWARDESS VAN
MARTINAIR
BEGRAVEN
DEVIEZENZWENDEL EN ECONOMISCHE SABOTAGE ONTDEKT
HfR
f
I
DINSDAG
Goud
■ven
echt
>atie
69
ster
elen
(Van onze redactie buitenland)
Hof
MOZAMBIQUE
stin
tien
:cht
sein
(Van onze redacteur in Parijs,
Frank Onnen)
;oloniën Guinee-Bissau, Angola
en Mozambique is de eerstge
noemde, een moerassig stukje
gebied in Centraal-Afrika, in
middels al onafhankelijk. Mo
zambique zal mogelijk het ko
mende jaar de bevrijding van de
Portugese bezetting kunnen vie
ren. Maar voor Angola lijkt het
allemaal minder vlot te zullen
verlopen.
egel
inis-
itge-
de
ands
eling
litie-
Den
imité
actie
ocia-
oop
ijen
Grote veranderingen zijn op
komst in het zuidelijke deel van
Afrika nadat in april van dit
jaar het dictatoriale regime-
Caetano in Portugal ten val was
gebracht. Van de drie Portugese
Sleutelpositie
BINNEN- EN BUITENLAND
i
Compromis tussen Giscard en
Ford
over energieproblemen
(Van onze redacteur in Lissabon)
(Van onze redactrice in Wenen)
een
„aan
g»Vilanculos~~.:..
GtfInhambane
lm
SIETSE BOSGRA
Ver-
ven-
chap
aan-
ons
i de
oben
:sge-
e te
dde-
f de
ond-
van
prijs
■lan
en
Stoel
Ka-
de
verd
erde
inis-
zijn
ech-
'i in
del-
de
be
zeer
MOSKOU (AFP). Het Centraal Co
mité van de Russische Communistische
Partij is gisteren in plenaire vergadering
in Moskou bijeengekomen. Volgens het
persbureau Tass hield secretaris-gene-
raal Leonid Breznjev een rede.
WENEN. Minister van Buitenlandse
Zaken Malik van Indonesië is op zijn
rondreis door Oost-Europa gisteren, uit
Boedapest komend, in Oost-Berlijn aan
gekomen. Hij gaat met de Oostduitse
regering onderhandelen over intensive
ring van de betrekkingen en over nieuwe
kredieten. Later deze week gaat Malik
door naar Moskou.
WASSENAAR. (ANP). Na een kor
te. sobere plechtigheid in de dorpskerk
te Wassenaar, is gistermiddag de 25-
jarige Riekje van Hamburg begraven.
Zij was een van de Nederlandse stewar
dessen aan boord van de Martinair DC-
8, die 4 december op Sri Lanka (Ceylon)
verongelukte)-
De toekomstige onafhankelijkhe’d
van Mozambique vormt een van de
belangrijkste elementen in het poli
tieke en militaire schaakspel tussen
de blanke kolonisatoren en de negers
die voor hun vrijheid het guerrilla-
wapen hanteren.
De toenemende druk, onder meer
vanuit de Verenigde Naties op Zuid-
Afrika om de apartheidspolitiek op te
geven.
Het is geen wonder, dat de staat in
deze, en ook in andere gevallen, einde
lijk handelend optreedt. De staatsinter
ventie in de Portugese economie zal zich
zeker nog verder uitbreiden.
dam gestoken kapitaal kunnen alleen
verkregen worden als er een klant is
voor de elektriciteit die daar wordt
opgewekt. En Zuid-Afrika alléén ge
bruikt bijna zestig percent van alle
elektriciteit die in Afrika wordt op
gewekt.
Het afscheid tussen president Ford van
de Verenigde Staten (links) en president
Giscard d’Estaing van Frankrijk in Fort
de France op het eiland Martinique, na
het Frans-Amerikaanse topoverleg.
llen-
het
leeft
een
ver
koop
erle-
irtij-
de
inaf-
itaal
tijen
:eren
vol-
Bali
rden
dier
acht
kend
>rten
jd.
gaat
een
urtje
iets
t op
van
vijf
rulks
ij de
:hni-
r. H.
ische
t als
t op
i de
bied
Wel-
van
be-
Ab-
irge-
en
ezen
over
ziet
van
üde-
Spoorlijnen
Rivier
400
ieeft
de
t de
iang
I. J.
oor-
aad
PARIJS De Amerikaanse en
Franse staatshoofden Ford en Gis
card d’Estaing hebben hun topover
leg op Martinique gisteren met een
compromis over de energieproble
men besloten. Giscard d’Estaing zal
vermoedelijk voor de komende zo
mer zijn invitaties verzenden voor
een internationale energieconferen-
tie, waaraan naast andere Weste
lijke consumentenlanden ook Ame
rika en Frankrijk zullen deelnemen.
BRUSSEL. (AP) De tweede zitting
van het zogenoemde Russell-tribunaal
zal van 11 tot 18 januari in Brussel
worden gehouden en worden gewijd aan
de buitenlandse overheersing in Latijns -
Amerika.
'J’S a - Joaoj
ÏOURENCÖÜ
Zo werden gisteren in de Algemene
Vergadering van de VN een reeks
resoluties aangenomen, waarin sanc
ties tegen Zuid-Afrika worden ver
langd.
Maar behalve die rijke consumenten
zullen ook de arme landen van de derde
wereld worden vertegenwoordigd- Als
derde groep zullen de Arabische oliepro-
ducenten aan dit beraad deelnemen.
van
ioen
iken
!UW-
de
j te
ZUID-'
J AFRIKA
LISSABON Tjjdens het weekeinde heeft de voorlopige regering twaalf bank
directeuren en administrateurs gevangen laten nemen wegens economische sabotage.
Het betreft hier leidende figuren van de Bank Intercontinental Portugese (BIP), van
het grootste toeristenbedrjjf van Portugal, Torralta (met ongeveer 25.000 employés),
exploitanten van hotels, casino’s, vakantie-oorden en recreatiezones. Een deviezen-
zwendel waarbij buitenlandse banken betrokken zijn, onder meer een Zweedse en
een Deense Bank schijnt vier miljoen gulden opgeleverd te hebben.
VAN BELANG voor de toekomst van
het zuidelijke deel van het zwarte
continent is verder:
Het bestand tussen het regime-
Smith in Rhodesië en de bevrijdings
bewegingen in deze voormalige Britse
kolonie.
Het passief van de Torralta, waarin
85.000 Portugezen en vele buitenlanders
geïnvesteerd hebben, schijnt ongeveer
500 miljoen gulden te bedragen. De Tor
ralta zal nu door een door de staat
benoemde commissie bestuurd worden,
maar een technisch faillissement lijkt
vrijwel zeker.
Enkele maanden geleden kocht Tor
ralta de casino’s van Alguarde van de
CUF, de grootste Portugese industrie,
maar er schijnt alleen een eerste aanbe
taling van aeze aankoop plaats te heb
ben gevonden-
Ieder land volg^ dus ook in het ver
volg zijn eigen koers, die gemiddeld drie
tot vier keer hoger is geworden. Dit
betekent dat elke regering het recht
heeft om de waarde van de eigen goud
reserves te baseren op de huidige
marktprijs. Hierdoor zou, aldus het com
muniqué, het financiële stelsel in de
wereld worden verstevigd en de hoge
olieprijzen beter kunnen worden opge
vangen. De Amerikanen blijven zich
echter verzetten tegen een vrije goud
handel tussen de nationale banken.
Over de resultaten van een gesprek
-L.
rikaanse collega langs methodische weg
te werk was gegaan om zo enkele suc
cesvolle vorderingen te kunnen boeken.
Ook het Oostblok heeft belang bij een
herstel van de vroegere vriendschappe
lijke banden. Moskou wil aan de invloed
van China in Azië zoveel mogelijk paal
en perk stellen.
Daarbij vormt Indonesië door zijn lig
ging een sleutelpositie. Bij de toekomsti
ge Aziatische veiligheidsconferentie,
waarvan in Moskou de plannen al con
crete vormen schijnen aan te nemen,
De eerste zitting van het tribunaal is
het afgelopen voorjaar in Rome gehou
den. Toen werden de regeringen van
Brazilië, Chili, Uruguay en Bolivia ver
oordeeld wegens hun misdaden tegen de
mensheid.
De tweede zitting zal voornamelijk
worden gewijd aan de buitenlandse
overheersing: de exploitatie van grond
stoffen, de financiële „hulp”, de rol van
de multinationale ondernemingen en di
recte militaire en financiële interventies.
zou Indonesië voor (of tegen) de Sovjet
unie een belangrijke rol spelen.
Waarnemers in Oost-Europa achten
het uitgesloten dat een van de commu
nistische regeringsleiders bij minister
Malik een goed woordje zou doen voor
de vele tienduizenden Indonesische com
munisten. die nog altijd op diverse ei
landen in concentratiekampen opgeslo
ten zitten.
Moskou heeft zich nog nooit in de
ruim vijfig jaar van zijn revolutie zor
gen gemaakt over het martelaarschap
van leden van de zusterpartijen. De
Russiche leiders plegen zich desgevraagd
te verschuilen achter het argument, dat
zoiets inmenging in de interne aangele
genheden van andere landen zou beteke
nen.
De bijeenkomst van het Centrale Co
mité die één dag duurde, kwam twee
dagen voor de opening van de winterzit-
ting van de Opperste Sovjet, het parle
ment.
Overeenkomstig de verwachting werd
Pjotr Demitsjev ontheven van zijn func
tie van secretaris van het Centrale Co
mité, dit in verband met zijn benoeming
tot minister van Cultuur. Hij was sinds
oktober 1961 secretaris van aet comité.
Hij blijft kandidaat-lid van het politieke
bureau.
Volgens de Russische televisie hield
het comité zich in hoofdzaak bezig met
de begroting voor 1975 en de economi
sche plannen. Het deed op alle ministe
ries en autoriteiten een beroep, concrete
maatregelen te treffen voor de uitvoe
ring van de plannen voor 1975. Daarbij
zouden alle reserves moeten worden ge
bruikt om een verdere groei van de
produktie te verzekeren.
Ruim 100 familieleden, vrienden en
collega’s bewezen Riekje op het kerkhof
de laatste eer.
Riekje van Hamburg is de enige van
de zeven bemanningsleden van het
ramptoestel, van wiena het ongeluk
stoffelijke resten zijn gevonden.
Woensdag vindt in het Aviodome op
Schiphol een rouwdienst plaats voor alle
zeven bemanningsleden (onder wie twee
Indonesiërs) van de verongelukte DC-8.
HOE DE strijd in het zuidoostelijke
gebied van Afrika ontstond, hoe de
bevrijdingsbeweging Frelimo stap
voor stap de Portugezen terugdrong,
men kan het allemaal lezen in de
zojuist verschenen bundel „Mozambi
que, van kolonie tot onafhankelijk
heid”, waaraan vijf Nederlandse pu
blicisten Karei Roskam, Robert van
Waesberge, Mar ja Kroef, Arthur
Fonte en Sietse Bosgra meewerkten.
De topconferentie op Martinique heeft
blijkbaar het scenario gevolgd dat eer
der door de Amerikaanse minister van
Buitenlandse Zaken Kissinger samen
met de Westduitse kanselier werd opge
steld en waarvoor Helmut Schmidt tevo
ren in Parijs als bemiddelaar was opge
treden. De Franse president heeft dus
toch water in zijn wijn moeten doen om
zich in grote lijnen aan de Amerikaanse
verlangens te kunnen onderwerpen.
Giscard verklaarde na afloop dat hij
in zijn eerste ontmoeting met zijn Ame-
Mozambique en Guinee-Bissao heb
ben de voorsprong" onder meer te
danken aan de grotere eenheid van
hun bevrijdingsbewegingen, respectie
velijk de PAIGC en het Frelimo.
Maar ook zijn de beide voormalige
Portugese „provincies” economisch
van minder importantie dan Angola.
dat tussen de beide staatslieden zou
hebben plaatsgehad over een eventuele
verdeling tussen de Verenigde Staten en
Frankrijk van de Europese militaire
vliegtuigmarkt in verband met de ver
vanging door Nederland, België, Noor
wegen en Denemarken van de Ameri
kaanse Starfighters, is vanuit Martinique
tot dusver niets uitgelekt.
De verhelderende essays werden
uitgegeven door Agathon in Bussum.
Het feitenmateriaal is bijgewerkt tot
de afgelopen maand oktober.
Sietse Bosgra vooral doet enkele
opmerkelijke uitspraken. „Toen op 25
april 1974 de oude dictatuur van
Salazar-Caetano werd omvergewor-
pen, aldus de oprichter van het An-
gola-comité, en er voor het eerst
gesproken werd over de mogelijkheid
dat Mozambique onafhankelijk zou
worden stonden de blanke machtheb
bers in Zuid-Afrika voor een moeilij
ke keuze. Een vrij Mozambique onder
het Frelimo zal zeker de bewustwor
ding van de Afrikanen in Zuid-Afri
ka en Rhodesië versnellen. Vooral
Rhodesië zal zeer moeilijk te verdedi
gen zijn tegen infiltraties over de
bergachtige grensstreek met Mozam
bique”.
Ingrijpen leek aanvankelijk aller
minst denkbeeldig, „maar de Zuid-
afrikaanse regering heeft zich tenslot
te bij de ontwikkelingen neergelegd.
Zelfs toen een groep blanken in sep
tember 1974 in Laurenco Marques
een radiostation bezette hield de
Zuidafrikaanse regering zich afzijdig”.
Kort en krachtig legt Bosgra het
belang uit van de Cabora Bassa-dam,
waarvan de bedoeling was de toe
komst van Mozambique afhankelijk
te maken van samenwerking met
Zuid-Afrika. De gelden die nodig zijn
voor rente en aflossing van het in de
steeds in handen van dezelfde club ble
ven.
Orde in deze Augius-stal te scheppen
is niet eenvoudig. Het kapitalisme was
vóór de coup van de 25e april in Portu
gal al lang in algemeën diskrediet ge
raakt, en niet zonder reden. Het is
daarom geen wonder dat de linkse poli
tieke partijen onder deze omstandighe
den voorstellen het kapitalisme te ver
nietigen, zoals Mario Soares tijdens het
zaterdag en zondag gehouden eerste na
tionale congres van zijn partij sinds de
omwenteling, verklaarde.
Aan de andere kant probeert de staat
nu de verborgen spaarpot van de burge
rij open te breken door een 300 miljoen
gulden staatslening uit te schrijven te
gen de ongekend hoge rente van tien
percent. Als deze staatslening lukt, zal
de beurs, gesloten sinds 25 april, weer
heropend worden. Deze lening moet die
nen voor industrie-financiering en voor
staatsontwikkelingspro j ecten.
Imroe onthulde dit in een gisteren
gepubliceerd vraaggesprek met het Soe-
danese blad „El Sahafa”. Hij liet er
echter op volgen dat de banken in het
buitenland nog niet akkoord zijn gegaan
met de teruggave van de tegoeden van
de ex-keizer aan de regering van Ethio
pië.
Minister Imroe die met een boodschap
van zijn regering voor premier Nimeiry
van Soedan naar Kartoem is gereisd, zei
voorts dat de Ethiopische regering nog
uitgemaakt of
voor ue rechtbank moet verschijnen.
De grote banken, toeristenondernemin
gen, investeringsmaatschappijen en
maatschappijen voor onroerend goed
hadden onder het Caetano-regime vrij
spel voor de vreemdste manipulaties, die
door gebrek aan controle, of door oog
luikende toelating, van de beurs een
lachertje maakten, terwijl de aandelen
FORT DE FRANCE. (Reuter) Pre
sident Giscard d’Estaing van
Frankrijk heeft president Fords
vrouw Betty informeel uitgenodigd
om een bezoek aan zijn land te
brengen.
De „keizerlijke raad’’ van de extreem
rechtse Amerikaanse organisatie Klu
Klux Klan heeft de politieke partij
„Amerikanen voor Amerika” opgericht.
Dale Reusch (foto) is kandidaat gesteld
voor het Amerikaanse presidentschap
1976. Reusch werkt bij de Ford-auto-
fabrieken.
Wie het verleden van Mozambique
(beschreven door Karei Roskam) de
guerrilla-oorlog (Robert van Waes
berge), de doelstellingen van de vrij
heidsstrijders (Marja Kroef) en de
verhouding tussen de kerken en Mo
zambique (Arthur Fonte) er nog eens
terdege op na wil lezen kan zich geen
betere gids wensen dan dit „Mozam
bique”, waarin al het falen van een
oud, corrupt koloniaal systeem wordt
ontleed.
WASHINGTON. (Reuter) Oud-pre-
sident Richard Nixon van Amerika is
van plan het grondwettige recht van het
Congres te bestrijden zijn geluidsbandjes
en documenten vrij te geven.
Het Congres nam vorige week een wet
aan die moet verhinderen dat Nixon dit
materiaal in eigen bezit kan houden.
President Ford moet de wet nog be
krachtigen en zal dit vermoedelijk niet
gaarne doen, aangezien hij op 7 septem
ber met zijn voorganger is overeengeko
men dat deze het materiaal in 1979
desgewenst mocht vernietigen. Ford en
Nixon kwamen op die datum ook over
een, dat het materiaal zou worden ver
nietigd bij de dood van laatstgenoemde
als dit voor 1 september 1979 zou gebeu
ren.
De indieners van het wetsontwerp
willen daarmee de Watergate-documen-
ten redden voor het nageslacht en voor
eventueel gebruik in aanverwante straf
zaken.
Tegenover deze concessie van Ameri
kaanse kant heeft Frankrijk berust in
een voorafgaand overleg tussen de wes
telijke landen, waarvan de Amerikanen
hopen dat ze hun standpunten erdóór
krijgen. Frankrijk zal echter niet offi
cieel toetreden tot het Internationale
Energie Agentschap van twaalf landen.
Mevrouw Ford besloot op het laatste
moment niet met haar man naar
het tapgesprek in Fort de France
op Martinique te gaan omdat ze
plotseling weer last kreeg van een
oude rugkwaal.
Ook hebben beide staatslieden gecon
stateerd dat het, na veertig jaar, nu
ónmogelijk is geworden opnieuw een
internationale eenheidsprijs voor het
goud vast te stellen.
‘QanaV
Hoofdstad
3 Vliegveld
0I
KARTOEM. (AFP) De Ethiopische
minister van Voorlichting, Michael Im
roe, heeft te kennen gegeven dat ex-
keizer Haile Selassie van Ethiopië
document heeft getekend waarbij hij
zjjn hele vermogen, waar dit zich ook
bevindt, „aan het Ethiopische volk”
schenkt.
Op deze tweede reis d* eerste maal
in augustus bezocht de minister Polen,
Joego-Slavië en Roemenië probeert
Malik de verhoudingen met Oost-Europa
weer te normaliseren, nadat de betrek
kingen sinds de val van Soekarno duide
lijk waren af gekoeld. Indonesië wil in
de internationale politiek weer „salonfa-
hig” worden en heeft bovendien drin
gend nieuwe kredieten nodig.
Zowel de Sovjet-Unie als de andere
Oosteuropese landen schijnen bereid te
zijn om financiële hulp te verstrekken.
Hun voorwaarde luidt evenwel: eerst
moet Indonesië althans een deel van de
oude kredieten, die het onder Soekarno
heeft opgenomen, terugbetalen. Tezamen
bedragen deze rond 500 miljoen dollar,
waarvan door Jakarta nooit een roepia
is terugbetaald.
in
te.
.'■'ij
iMocimboa-
NIASSA
■Vila Cabral
I.Freixo
ZI//D-
'AMBIGU
J
VilajPery’
^TANGANYIKA
JUuelimane -
■Chmde
=A tlantische=
