PUBLIKATIE WAS ONRECHTMATIGE HANDELING
Johnny en Rijk misschien
Willem Buytewech: grafisch
verslaggever van zijn tijd
PIEKEN en BALLEN
Première Svejk
bij Ned. Opera
Expositie rond
Rembrandt
Godsvrede in miniaturen
van Robert de Bakker
In Haarlem staan de
mooiste keukens bij elkaar!
Costas Varnalis
overleden
Fvemikkelijk nieuwsf
terug als Paar apart
r
Bill!
DRPSTE kersenbonbons Ms
smakelijk gepresenteerd in doorkijkdoos Ltl
ki
15
In Galerie Mare
Journaal verhuist
op zondagavond
GOUDEN-EEUWSE PRENTKUNST IN MUSEUM BOYMANS
- d
1
„Vaders fanfare” op twee carnavalsplaten
Utrecht overweegt
kabeltelevisie
theeminent
lil
1 ffe
J-
WOENSDAG
1 8
DECEMBER
KUNST
1974
(Van onze kunstredactie)
1
Mc
1
yds*/
KANTOORBOEK- PAPIERGROOTHANDEL
Ged.Oude Gracht 103-105 Haarlem Telefoon 324650
TECHNISCHE UNIE B.V.
Volrode kersen, gedrenkt in de fijnste likeur,
gevat in echte chocolade van Droste kwaliteit
165 gram (15 stuks) voor slechts
-
UK
ROTTERDAM In de verslag-
geverij doen we het tegenwoordig
met foto’s als aanvulling bij de
tekst. Daarnaast is dan ook nog de
commentariërende of politieke
prent. In vroeger eeuwen was er
alleen de grafische kunst. Iemand,
die daar op een boeiende wijze in
een enorm breed scala gebruik van
heeft gemaakt om zijn medeburgers
een beeld van mens en maatschap
pij te tekenen is wel Willem Buyte
wech geweest. Levende van 1591-
1624 (let wel, slechts 33 jaren) heeft
hij heel het leven van zijn Gouden-
eeuwse tijd als een vroege verslag
gever vastgelegd in ruim 200 teke
ningen en etsen. Museum Boymans-
Van Beuningen heeft ze bijna alle
aan de wand gehangen, aangevuld
met werk van tijdgenoten, die naar
Buytewechs schetsen ook gravures
maakten. En het is zeer „leersaem”
om (tot en met 12 januari) daar
eens een kijkje te nemen.
3M Duikertjes. Uitstekende thee.
Die niet duur is bovendien
Maar wel makkelijk. -
GEDURENDE DECEMBER ZATERDAGS GEOPEND TOT 17.30 uur
r - st
Proloog wint geding tegen dagblad
t
(Van onze correspondent)
(ADVERTENTIE)
HEIN STEEHOUWER.
ADVERTENTIE
jaar
(ADVERTENTIE)
HEIN STEEHOUWER.
(ADVERTENTIE)
ffAl
fa
I
AMSTERDAM Toneelgroep Proloog uit Eindhoven heeft het kort
geding gewonnen dat zij heeft aangespannen tegen het dagblad De Teler-
graaf. Deze krant had een interview geplaatst met oud-staatssecretaris en
Kamerlid voor DS’70, mevrouw Phia van Veenendaal-Van Meggelen. De
president van de Amsterdamse rechtbank, mr. W. J. Borgerhoof Mulder
heeft in zijn uitspraak De Telegraaf veroordeeld om binnen twee dagen
op de voorpagina op een voldoende opvallende plaats onder de kop „nog
maals onze publikatie inzake Proloog” een in het vonnis opgenomen mede
deling te plaatsen.
Willem Buytewech heeft veel kostuum
prenten gemaakt, onder meer een serie
edellieden op zijn fraaist uitgedost uit
allerlei landen. Dit is zijn „Italiaanse
edelman”, gekleed naar de eis van die
tijd. Hoe een tijdgenoot, een anonieme
dichter, daarover dacht, blijkt uit de
volgende versjes:
Het journaal van 19.00 uur op Neder
land 1 blijft gehandhaafd.
„Man en paard”, een ets van Robbert
de Bakker.
Haarlem. Tulpenkade 1, tel. 023-319345
1 B’:
L
ATHENE (AFP). De Griekse Costas
Varnalis, winnaar van de Lenin-vredes-
prijs van 1958, is op 90-jarige leeftijd in
Athene overleden aan een hartverlam
ming.
In Boymans is zowat het gehele oeu
vre van Buytewech te zien, dank zij een
heel groot aantal bruikleengevers. Dat
was een oude wens, reeds daterende van
1930, doch nooit in vervulling gegaan.
Nu is het dan heel goed gedaan met een
uitmuntende catalogus voor een groot
deel geschreven en samengesteld door
medewerkers van het museum, die daar
mee een in Rotterdam geboren en ge-
Uiteraard betekent dit niet, dat andere
activiteiten in de kerk daardoor gehin
derd zullen worden. Men hoopt juist, dat
deze expositie aanleiding zal zijn voor
velen te allen tijde de kerk te bezoeken.
Er zal een bescheiden entree worden
geheven. Onder andere zijn er veel etsen
van de meester te zien.
HAARLEM Robbert de Bakker is
een uitgewekene, die eens in Haarlem
woonde, maar wegens de Randstaddruk-
te Groningen als domicilie koos. Hjj
leeft er in een arbeidershuisje in een
Veenkoloniaal dorpje. Hij wil dat weten
ook en verkondigt vanaf de wanden in
Galerie Mare aan de Wolstraat zijn daar
gevonden godsvrede. Een godsvrede is
een soort tussenregering, want zelfs
Groningen zal op den duur de drukte
niet kunnen keren. Geleidelijk aan zul
len de zeer landelijke en dorpse minia
tuurtjes van Robbert de Bakker dan tot
de meest beminde Groningse archivalia
gaan behoren. We hopen voor hem, dat
die tijd echter nog lang weg blijft en
dat hij intussen met zijn miniaturen
doorgaat, want het is een zeer innemen
de kunst.
‘/'7,
Varnalis, die het revolutionaire socia
lisme was toegedaan en erg populair
was in Griekenland, was onlangs her
steld van een ziekte en had pas de
gouden medaille en oorkonde gekregen
van de Bond van dagbladredacteuren in
Athene, die hem wilde eren als dichter
maar bovenal als deken van zijn leden.
Gepubliceerde bundels van Costas
Varnalis zijn: „Het brandende licht”, „Be
legerde slaven”, en „De ware apologie
van Socrates”.
Het dagblad heeft inmiddels aan de
veroordeling gevolg gegeven. In zijn edi
tie van vanmorgen doet het mededeling
over de aan het adres van Proloog
geuite beschuldigingen in de edities van
3 en 4 december. Deze beschuldigingen
zijn geuit door de oud-staatssecretaris
van CRM, mevr. S. van Veenendaal in
een interview met Peter Liefhebber.
De beschuldigingen die door mevr.
Van Veenendaal nooit waar zijn ge
maakt, hielden onder meer in dat Pro
loog een rode mantelorganisatie is en
zich schuldig zou maken aan diefstal,
afluisteren, spionage en fraude.
„In zijn vonnis heeft de president van
de Amsterdamse rechtbank overwogen
dat wij door in deze uitsluitend op de
mededelingen terzake van mevr. Van
Veenendaal af te gaan en zonder enige
nadere verificatie tot publikatie van de
door haar geuite beschuldigingen over te
gaan, onrechtmatig tegenover Proloog
hebben gehandeld”. Aldus de gepubli
ceerde mededeling. Op niet nakomen
van dit gebod stond een dwangsom van
25.000,-
Van de zijde van De Telegraaf wordt
gesteld, dat de krant ten aanzien van de
Robbert de Bakker etst, lithografeert
en schildert. En bijna alles in minia-
tuurstijl in een eenvoudige en toch ge
raffineerde stijl. Het lijkt dorps, die
boerderijtjes en arbeidershuisjes ter
grootte van een postzegel en toch als
kleurenetsen uitgevoerd. Het gras groeit
er wat kinderlijk omheen, want die
huisjes staan meestal ook nog in de
verte.
Mensen worden dichtbij getekend, na-
drukkelijk een paar nette en ouderwets
aangedane kinderen pal op de voor
grond. Sommigen zijn getekend alsof je
ze moet uitknippen en met hun opge
vouwen voetstukje moet opplakken als
stoffering van een landschapje. Het lijkt
alles een beetje naïef en schoolboekjes-
achtig, maa rdat is het net niet en dat
is dan juist de aardigheid.
Schilderijtjes zijn er ook, maar ze zijn
in dunne olieverf geschilderd of het
kleuretsjes zijn. Alweer een dubbele bo
dem dus.
F|uiJS
zijn er nog niet met de TROS. „We
hebben gewoon wat oude makkers ge
sproken”, zei Johnny.
>J?!L
juistheid der beschuldigingen geheel
mocht afgaan op de betrouwbaarheid en
geloofwaardigheid van de geïnterviewde
persoon. De vraag waarom het ging, was
of zonder enig nader onderzoek naar de
gegrondheid der beschuldigingen deze
mochten worden gepubliceerd, zo wordt
in het vonnis opgemerkt.
Volgens de president dient behalve de
betrouwbaarheid van de geïnterviewde,
tevens in aanmerking te worden geno
men de mate van waarschijnlijkheid, dat
de beschuldigingen globaal juist kunnen
zijn, de mogelijkheid om dit op snelle en
eenvoudige wijze te verifiëren en de
urgentie om het interview zonder het
geweld aan te doen te publiceren.
De president is het met De Telegraaf
eens, dat de omstandigheid dat het ma
teriaal verstrekt werd door een oud-
staatssecretaris van CRM (destijds onder
meer belast met het subsidiebeleid ten
aanzien van organisaties, zoals Proloog)
tevens oud-gemeenteraadslid van Eind
hoven en nu Tweede-Kamerlid, een zwaar
wegende factor is.
Anderzijds acht hij de geuite beschul
digingen dermate ernstig, ten dele bijna
fantastisch en ook schadelijk voor Pro-
UTRECHT Johnny en Rijk zijn
weer herenigd. Het blijft voorlopig nog
even bij een gezamenlijk optreden voor
een carnavalsplaatje, maar de komische
heren zijn inmiddels toch samen gesig
naleerd in het gebouw van de TROS.
„We waren daar om een afspraak te
maken voor een radio-optreden met het
carnavalslied”, zei Johnny Kraaykamp,
maar hij deed niet absoluut ontkennend
over vragen naar een nieuwe samenwer
king van het befaamde Paar apart. „Het
is best mogelijk”, zei Kraaykamp, „maar
het is eigenlijk te vroeg daar nu al over
te praten”. Concrete onderhandelingen
De twee komieken, die de laatste tijd
gescheiden de showwereld bewandelen,
hebben voor Dureco het nummer „Va
ders fanfare” van Pieter Goemans en
Leen Falkenier opgenomen. Er bleken
opeens twee versies te zijn van deze
schlager.
Het -is vreemd gegaan met deze dub-
bel-op-affaire. Johnny Kraaykamp wist
van niets. „Daar zeggen ze dan weer
niets van, hè. Ik moet dat dus voortaan
ook al in mijn contract laten zetten. Je
leert er iedere dag weer iets bij”. „Dat is
onmogelijk”, zegt Pieter Goemans, 0e
componist, tevens bestuurslid van Stem-
ra (BUMA). „Zodra een nieuw lied gede
poneerd is, is iedereen vrij het op te
nemen”.
Hij werd „geestige Willem” genoemd
door zijn tijdgenoten, omdat hij niet
alleen in vlot handschrift tekende en
schetste, maar vaak ook in een wat
ironiserende trant. Hij was eigenlijk een
van de eerste in ons land, die werkten
naar de regels van een toen nieuw
realisme. Hij had maniëristisch leren te
kenen, ongetwijfeld ook omdat hij van
1611-1617 in Haarlem woonde en daar in
contact kwam met de familie Hals en
andere tijdgenoten. In Haarlem werd
maniëristisch gewerkt in de wat barokke
stijl. Maar er waren hier ook anderen,
wier invloed men bij Buytewech terug
vindt, zoals hij ook een grote invloed
heeft gehad, getuige het feit dat Isaias
en Jan van de Velde naar veel van zijn
tekeningen gravures hebben gemaakt-
geopend: maandag t/m vrijdag van 8.00-12.30 uur en 13.00-16.45 uur,
dinsdagavond en donderdagavond van 18.30-21.00 uur.
HILVERSUM. In verband met de
zenderwisseling wordt het NOS-journaal
in het nieuwe jaar op de zondagavond
via Nederland 2 om tien over negen
uitgezonden en niet meer om 19.00 uur.
loog, dat een persorgaan, behoudens zeer
bijzondere omstandigheden, niet tot pu
blikatie daarvan mag overgaan, alvorens
enige globale bevestiging van een en
ander, ook uit andere bron te hebben
verkregen. In dit geval geldt zulks te
meer, omdat niet is gesteld f gebleken
dat Proloog zich in een eerder stadium,
aansorotgelijke vergrijpen als waarvan
zij nu beticht wordt, heeft schuldig ge
maakt.
De Telegraaf beroept zich erop, dat de
pers in het algemeen belang, tot taak
heeft het publiek in te lichten en voor
te lichten over misstanden en wantoe
standen en dat een dagblad als De
Telegraaf snel moet werken, zo werd in
de overweging van het vonnis opge
merkt. Daarvoor, bestond volgens de Te
legraaf alle aanleiding, omdat gemeen
te en provincie een subsidie aan Proloog
hebben ingetrokken en de minister van
CRM een subsidie van het rijk over
weegt.
Naar de mening van de president was
UTRECHT. (ANP) Burgemeester
en Wethouders van Utrecht gaan een
commissie uit hun midden instellen voor
de beleidsvoorbereiding van kabeltelevi
sie. De commissie moet nagaan hoe lo
kale televisieuitzendingen verzorgd kun
nen worden en welke technische voor
zieningen er voor nodig zijn.
Het college heeft nu al overwogen dat
een door de gemeente op te richten
overkoepelende stichting een geschikte
vorm zou kunnen zijn. De commissie
werkt onder voorzitterschap van burge
meester H. J. L. Vonhoff. B en W zullen
de fractievoorzitters van de gemeente
raad voorstellen een raadscommissie in
te stellen, die vanuit de raad de bestuur
lijke, culturele, educatieve en technische
aspecten van lokale kabeltelevisie kan
bestuderen.
De gemeente heeft de laatste tijd ver
schillende klachten gekregen over een
slechte ontvangst van televisieprogram
ma’s. Omdat incidenteel ingrijpen een
dure zaak is, denkt de gemeente aan het
aanleggen van een centraal antennesys-
teem in de stad.
Leen Falkenier, de tekstschrijver,
meldt dat „Vaders fanfare” in eerste
instantie voor Adèle Bloemendaal was
bedoeld. Pieter Goemans had het lied
echter op een Conamus-feest al aan
producer Gerrit den Braber gegeven, die
bezig was aan de samenstelling van een
carnavals-elpee. De orkestband van Adè-
le’s nieuwe was toen al gemaakt, maar
de zangeres zelf werd ziek, zodat ook de
première van deze single in Koos Poste-
ma’s Groot Uur U niet plaats kon vin
den.
Dureco en producer Gerrit den Braber
hebben snel gereageerd. Zonder dat
Johnny en Rijk kennelijk iets afwisten
van Adèles plannen, namen zij „Vaders
fanfare” op. De plaat ligt nu al een
week in de winkels. De Phonogram-
versie van Adèle Bloemendaal zal niet
voor aanstaande vrijdag verkrijgbaar
zijn.
Intussen mag het publiek de komende
weken beslissen welke versie winnaar
wordt. Die van Adèle of die van Johnny
en Rijk. Het komische tweetal zal er in
ieder geval wel weer wat gezamenlijk
werk aan overhouden en dat moet een
mooie basis zijn voor de zoveelste here
niging in het bestaan van Neerlands
meest aparte paar.
in dit geval van een zodanige urgentie
geen sprake. De over Proloog veronder
stelde misstanden en wantoestanden wa
ren nu juist reeds bekend bij het Twee
de-Kamerlid, dat geacht mag worden de
wegen te kennen om een en ander ter
kennis te brengen van de daarvoor geëi
gende en bevoegde autoriteiten en voorts
via het kamerlidmaatschap voor de no
dige publiciteit te kunnen zorgen-
Met alle begrip overigens voor het
belang van een persorgaan om met een
opvallende publikatie, als die over Pro
loog de primeur te behalen, is de presi
dent toch van oordeel, dat De Telegraaf
de beschuldigingen had behoren te veri
fiëren.
Hij merkt in zijn vonnis nog op, dat
over de al of -niet juistheid der beschul
digingen het kort geding van Proloog
tegen mevrouw Van Veenendaal (dat
maandag voor de president van de
rechtbank in Den Bosch diende) ,wel het
nodige uitsluitsel zal geven.
AMSTERDAM (ANP). Een
lang zal in de Westerkerk een tentoon
stelling rond de figuur van Rembrandt
worden gehouden. Dit is een van de
manifestaties waarmee de burgelijke ge
meente de kerken bij het stadsjubileum
wil betrekken.
«■r
storven kunstenaar wilden eren. Het
feit, dat Rotterdam in vroeger eeuwen
zo weinig kunstenaars heeft opgeleverd
in tegenstelling tot Haarlem, Amsterdam
en Utrecht zal daar niet vreemd aan
zijn.
In die zeer complete catalogus ziet
men dus via het werk van Buytewech
het hele leven in die tijd de revue
passeren. Deftige musicerende gezel
schappen (ook enige geschilderd), vissers,
boeren, buitenlui, herbergscènes, een he
le serie kostuumprenten met edellieden
uit aller heren landen, stripverhalen van
„grouwelijeke moorden” en terechtstel
lingen, zelfs het volk rondom een aange
spoelde walvis in Katwijk en allerlei
andere gebeurtenissen, die de aandacht
trokken. Want zulke prenten werden
gebruikt als achtergrond voor het ver
tellen van waarlijk sensationele gebeur
tenissen, alsof zo’n tekening een nieuws
brief was.
En dat alles is1 door Buytewech dan
gedaan in een vaak licht badinerende
manier, in tegenstelling tot het soms
veel hoofser tekenen door anderen. Hij
had er kennelijk plezier in, en zelfs de
soms symbolisch bedoelde voorstellingen
werden niet gemaakt om te moraliseren,
zoals toen gebruikelijk was, maar om
der wille van de plezierige tekenstof-
In dat badineren stond Buytewech
overigens niet alleen, want in geschrifte
wordt het in die tijd ook gevonden,
getuige toneelstukken van Bredero en
anderen. Wie dus eens wil zien hoe een
min of meer „volkse” kunst de burger
uit die jaren aansprak, kan bij Buyte
wech terecht.
Er is ook wat groter werk, litho’s en
etsen en omdat de miniatuurtjes in de
krant niet uitkomen is hierbij een grote
re ets gereproduceerd, die toont hoe
eenvoudig Robbert de Bakker werkt,
maar wat een knappe lijnvoering hij
heeft.
.i'Sit-A...
AMSTERDAM. Onder de titel „Mu
ziektheater 20e eeuw” zal de Nederland
se operastichting in januari en februari
26 voorstellingen geven van vijf opera’s
die deze eeuw geschreven zijn.
Het betreft „Erwartung” van
Schönberg, „Blauwbaards burcht” van
Bartók, „Svejk” van Kurka, „The Rake’s
Progress” van Stravinsky en ,De zaak
Makropoulos” van Janacek. Bovendien
zal het staatstheater Am Gartnerplatz
uit München drie voorstellingen geven
van „Die Nase” van Sjostakovitsj-
De hedendaagse opera zal achttien uit
voeringen geven in haar „vaste” zalen,
de stadsschouwburg in Amsterdam en
het Circustheater in Schevenipgen.
Daarnaast zal Svejk vertoond worden.
i
