1
Hoogovens zette achthonderdvijftig Spanjaarden voor de deur af
1
H
BB®
DINSDAG
2 4
5
DECEMBER
1974
4
I
door Ton Kors jr. foto’s Aart Bastiaan
Heimwee
Boerderijtje
Douane
Of
(«4
5 1
Verslaggever Ton Kors reisde mee naar het verre schiereiland en trok
met verschillende Spanjaarden honderden kilometers de hooglanden in, op
weg naar hun huis. Hij sprak met hen over het Kerstfeest, hun plannen
voor de vakantie en over hun redenen om dat zonnige warme land, achter
te laten voor werk in de zwaar geïndustrialiseerde IJmond.
ciale reisbureau van het staalbedrijf is al vanaf september met de voor
bereidingen bezig geweest. Niet alleen om te zorgen dat de Spaanse werk
nemers gebruik konden maken van tien speciale vluchten naar vliegvel
den over heel Spanje verspreid, maar ook om te zorgen dat deze buiten
landers eenmaal in hun land gearriveerd snel konden doorreizen naar
huis. Tientallen bussen en taxi’s zijn door de organisatie ingezet om de
Spanjaarden verder te vervoeren. In wezen heeft Hoogovens deze acht
honderdvijftig werknemers voor de deur afgezet. En elke Spanjaard be
reikte binnen twaalf uur zijn huis.
Iedere buitenlandse werknemer van het bedrijf die gezin of familie heeft
achtergelaten om in de IJmond te komen werken heeft twee keer per jaar
recht op een gratis reis naar huis. En voor de mannen die hier met vrouw
en kinderen wonen, zijn er speciale regelingen waardoor ze voor weinig
geld naar het vaderland op vakantie kunnen. Op deze manier hoopt het
bedrijf deze werknemers enigszins tegemoet te komen voor het feit dat ze
huis en haard hebben verlaten.
Achthonderdvijftig Spaanse werknemers zijn deze dagen voor Kerstmis
door Hoogovens naar huis gevlogen. Ver van hun werk in de IJmond bren
gen ze in Spanje de feestdagen door, temidden van vrouw en kinderen,
ouders, vrienden. De meesten zijn een half jaar tot acht maanden niet thuis
geweest. Ze hebben hun woonoord in Noord-Holland verlaten om naar
alle windstreken van hun land te trekken, onder meer naar het noordwes
ten van Spanje waar Constantino Sanpedro in het kleine La Coruna zijn
vrouw en drie dochters vertelt over het koude en natte Holland. Bij hem
schijnt de zon.
Ook ver in het zuiden is het warm, in Sevilla en Cadiz, waar honderden
Spanjaarden naar toe zijn getrokken. Daar, duizenden kilometers weg,
liep het dorpje Olvera uit toen Antonio Antiensa en zijn vrienden met een
bus op het dorpsplein aankwamen. De mannen werden als helden binnen
gehaald. En ook het bloemeneiland Tenerife verwelkomde enthousiast
zijn staal werkers.
In de loop van de maand januari zullen de Spanjaarden weer naar de
IJmond terugkeren. De ervaring van voorafgaande jaren heeft geleerd
dat tien percent zich bij Hoogovens ziek thuis zal melden. De helft daar
van zal helemaal niet meer terugkeren naar de IJmond en blijft voorgoed
thuis.
Het is dit jaar voor de zesde keer dat Hoogovens deze kerstvluchten
organiseert. Kosten: ongeveer vierhonderdvijftigduizend gulden. Het spe-
Nauwelijks werk
Diploma’s
Ij
Docampo en Varela Varquez:„We komen vandaag echt wel thuis
IS
IS-
Thuis in Spanje Kerstmis vieren
u.
lS-
it-
Miquez Santoro komt thuis.
Alvera stroomde leeg om de staal-
r
ets
iet
Ook in Sevilla enthousiaste begroe
tingen.
Als het vliegtuig op de luchthaven
Santiago de Compostella landt, wordt er
weer geapplaudiseerd. De Spanjaarden
willen daarna eigenlijk allemaal tegelijk
Miquel Santoro: „van dit stukje
grond kan je niet leven”
et
el
>P
?n
en
na
de
74
a-
ke
jn
de
M.
Ü-
en
T.
en
J.
M.
R.
n-
D.
te
Lal
lat
ijd
iet
log
im
zal
>n-
ur.
i.
Docampo Varquez (30) staat verlegen
bij een grote lichtende kerstboom op het
stille Schiphol. Het was vroeg in de
morgen dat hij met zijn vrouw Varela
Rodriquez (23) en zijn vijf maanden
oude zoontje Manuel op de luchthaven
is aangekomen om naar Spanje te vlie
gen. Het jonge gezin moet naar het kleine
stadje Mon Forte de Lemos in de pro
vincie Lugo, noordwest Spanje. Daar zal
het gezin bij de ouders de feestdagen
doorbrengen en tot het eind van januari
blijven
plek verlaten heeft voor toch niet al te
prettig werk bij Hoogovens zegt hij dat
je niet alleen van een mooie natuur kan
leven. „Het is hier wel prachtig, maar
heel dit dorp is zo arm. Iedereen heeft
een klein stukje grond en daarvan kan
je niet leven, ook al heb je net als wij
een paar koeien, een varken en wat
kippen. Het ging niet. En toen hoorde ik
over Hoogovens en ben ik gaan informe
ren”.
De mensen in zijn dorp leven vrij
individueel. Contacten met de buitenwe
reld zijn er niet veel. Politiek speelt
geen rol, ontwikkelingen dringen heel
langzaam door.
Cepeda ligt inderdaad ver weg. De rou
te die over een pas voert is mooi, maar
de weg is nauwelijks geschikt voor een
personenauto. Boven op de berg ligt een
groepje huizen en als de taxi stopt pakt
Santoro snel zijn koffers.
Over een stijl bergpad met grote kei
en Klimt hij dwars door we velden
langs mooie boerderijtjes verder om
hoog. De plek waar hij woont is een
plaatje. Zijn huis ligt temidden van
schitterende weiden. Het is een klein
boerderijtje met stallen. In een moestuin
staan groenten en bloemen laten in de
warme zon hun prachtige kleuren zien.
Een hond rukt aan zijn ketting en blaft
blij. Dan gaat een deur open en ver
schijnt een oude vrouw, volledig in het
zwart, een doek om het hoofd geslagen.
In de hand heeft zij een boomtak die zij
als wandelstok gebruikt. Santoro loopt
snel op haar toe en begroet haar wat
eerbiedig met een kus op beide wangen.
Van zijn schoonmoeder hoort hij dat
zijn vrouw Leonor niet thuis is. Santoro
is teleurgesteld en vraagt waar zij is. In
een snel dialect dat ook de tolk nauwe
lijks kan volgens, vertelt schoonmama
dat Leonor een paar uur had zitten
wachten, maar tenslotte toch maar weer
aan het werk was gegaan. Santoro ver
telt dan over de vertraging van het
vliegtuig en hoort dat zijn vrouw de
koeien de berg afbrengt. Over een paar
uur zal ze terug zijn.
Santoro laat zijn huis zien. Het is niet
groot en heel eenvoudig. Maar het is wel
een leuk huis, waar het goed wonen is.
Veel luxe is er niet, maar trots wijst
Santoro op het mooie fornuis in de
keuken. En hij wijst op de transistorra
dio die hij al eens uit Holland heeft
meegenomen. Met het geld dat hij ver
dient, kan hij ook nieuwe meubelen
kopen en leiden zijn vrouw en schoon
moeder een redelijk leven-
Een van de bussen rijdt door de
schitterde Spaanse heuvels naar Olvera.
Honderd kilometer weg, uren rijden in
een zonnig landschap over bochtige
smalle wegen. De mannen van Olvera,
van wie het grootste gedeelte werkeloos
is, verzamelen zich op het dorpsplein om
de thuiskomers te begroeten. Ook in dit
kleine witte dorp enthousiaste begroetin
gen. Van hieruit rtfden weer taxi’s om
Antonio Antiense en Mauud Milliam
Allese vijfentwijntig kilometer verder te
brengen naar El Gaston. Daar worden ze
als helden binnengehaald.
het vliegtuig verlaten. Op de luchthaven
waar in de zon de regen en koude van
Holland onmiddellijk vergeten wordt
zijn weinig familieleden. De meeste
gezinnen wonen op te grote afstanden,
ver weg in kleine dorpjes die slecht
bereikbaar zijn. De Spaanse douane
zorgt voor het nodige oponthoud. Heel
wat koffers worden opgengemaakt en
twee Spanjaarden die draagbare radio’s
hebben meegenomen, moeten betalen.
Sanpedro moet toestaan dat een van de
douanebeambten aan zijn kartonnen doos
rommelt. De man vermoedt echter geen
kostbaarheden en zet met een krijtje
een teken op de doos. „Alls haaks”, lacht
Sanpedro als hij langs een tweede doua
neman is gelopen en in een bus stapt die
hem verder zal brengen.
keren overgevlogen vanuit Spanje. Hij
applaudiseert enthousiast als over de
boordradio wordt verteld dat de Spaanse
kust in zicht is en met de landing is
begonnen. Dan vertelt hij dat zijn
vrouw heel de familie en alle vrienden
voor het kerstdiner heeft uitgenodigd. Er
zal lang een veel gegeten worden in
huize Sanpedro met de Kerst en alle
dagen tot 7 januari zal het feest bij hem
zijn Hij zegt dat hij voorlopig nog wel
in Holland zal blijven werken, totdat
zijn drie dochters zijn opgegroeid. Als
hij in Nederland is, mist hij het gezin
wel, maar verder zegt hij daar niet te
zwaar aan te tillen. „Ik was ook altijd
maanden op zee en dan zag ik mijn
vrouw en kinderen ook niet”. En zijn
vrouw heeft te kennen gegeven dat zij
niet in Holland wil komen wonen, want
daar vindt zo ons land te koud voor.
dat hij in Holland verdient bouwt hij
met zijn familie een eigen huis. Maar nu
wil hij zo spoedig mogelijk weg, naar
zijn vrouw.
geen
sen
Santoro werkt al weer drie jaar bij
Hoogovens en weet niet hoe lang dat
nog zal duren. Hij heeft in Holland wel
heimwee naar zijn land, maar zegt toch
aan het werk te blijven vanwege het
geld. Zijn schoonmama slaat alle
drukte met verbazing gade, maar wil
toch wel vertellen dat zij het bezoek
leuk vindt. Ze is negentig jaar en elke
dag helpt ze nog metwerk. Weggaan
van de boerderij doet ze niet meer, zoals
ze uitlegt, want de berg aflopen gaat
nog wel, maar d’r weer op, dat kan niet.
Dan vertelt Santoro dat hij in zijn
vakantie zijn vrouw bij het werk zal
helpen. Over een maand komt hij weer
terug.
Een dag later komen in het zuidelijk
Sevilla twee chartervliegtuigen met twee
honderd Hoogovens-Spanj aarden aan. Al
een uur voor het tijdstip van landen
staan tientallen familieleden zich achter
het glas te verdringen, zenuwachtig pra
tend. Als ook hier de douane lastig is en
de groep niet onmiddellijk laat gaan -
het oponthoud duurt meer dan een uur
- wordende wachters erg ongeduldig. Er
wordt aan de deur gerukt en sommige
vrouwen huilen. Als de laatste koffer
gecontroleerd is, wordt de groep vrijge
geven en spelen zich buiten het gebouw
ontroerende taferelen af. Er wordt ge
kust, gehuild, handen geschud en door
haren gestreken- Hier worden velen op
gehaald in eigen auto’s, een klein gedeel
te wordt weggebracht met bussen.
veer honderd Spanjaarden het zich snel
gemakkelijk maken-
Later als het toestel is opgestegen
vertelt Varquez dat hij vooral voor het
geld naar Holland is gekomen. In zijn
stdd was nauwelijks werk, dat boven
dien slecht werd betaald. En ook was
er voor hem en zijn vrouw geen behoor
lijke woning. Hij is nu ongeveer 2‘/a jaar
in Nederland, ai die tijd heeft hij als
smelter bij hooven 5 gewerkt. Op de
vraag hoe hij zijn werk vindt, zegt hij:
„Gaat wel”. Twee jaar heeft hij in zijn
eentje in ons land gebivakkeerd.
Een half jaar geleden kreeg hij een
duplex-woning toegewezen in Velzen-
Noord en kon hij zijn vrouw Varela laten
overkomen.
Varquez is aan het sparen. Hij wil
over een tijd - hoeveel precies weet hij
nog niet - een bar beginnen in zijn
Spaanse woonplaats. Hij zegt Spanje wel
te missen, maar is blij dat zijn vrouw
bijhem in de IJmond woont. Varela is
wel tevreden over Holland. In rap
Spaans vertelt zij aan de tolk dat ze
mooi en goed woont, maar dat ze de
Spaanse familie erg mist. Ze wil wel
terug. Varquez vertelt dat er misschien
een kansje komt met de nationale
Spaanse lotertij Trots haalt hij een lot
uit zijn portfeuille en vertelt dat elke
Spanjaard met de Kerst aan deze loterij
meedoet. De hoofdprijs is veertig mil
joen pesetas (twee miljoen gulden). „Als
ik dat win, geef ik een feest en dan mag
je ook komen”, lacht hij.
Varquez is blij. Zijn ouders zullen
trots zijn op het kleine kind dat hier n
Holland is geboren en dat zij nog niet
gezien hebben. Enthousiast lopen Do
campo en Varela met tussen hen in
Manuel het vliegtuig in, waar ze worden
opgevangen door Transavia-stewardess
Margriet Scherpenzeeil die hun verder
helpt. Midden in het Caravelle-vliegtuig
vinden ze een plaatsje waar het kind
temidden van pakjes en tassen in een
dekentje wordt neergelegd.
Als iedereen na een half uur het toestel
weer moet verlaten - er is een defect
waardoor een ander vliegtuig moet wor
den ingezet - is Varquez met teleurge
steld. „We komen vandaag echt wel
thuis”, zegt hij in moeilijk Nederlands.
Een uur later tilt hij zijn zoon weer op
en gaat hij zijn vrouw voor de bus
in. Ver weg op het platform staat een
ander vliegtuig klaar, waarin de onge-
Verder in het vliegtuig zit Constatino
Sanpedro (39) uiterst tevreden aan sigaar
en drankje. Naast hem staat een
kartonnen doos waar hij af en toe een
bezorgde blik op werpt. „Een antieke
olielamp” legt hij uit in voortreffelijk
Nederlands. „Op het Waterlooplein ge
kocht, tsjonge daar vind ik nog wel eens
•wat”- Sanpedro werkt zes jaar in Neder
land. Hij is met Spaanse diploma’s bij
Hoogovens terecht gekomen en werkt
in de Centrale werkplaats als bankwer
ker. In Spanje zat hij op de grote vaart
als machinist. „Toen was ik ook nooit
thuis. Maar mijn vrouw wilde niet meer
dat ik bleef varen. Ze hield er niet van.
Maar in La Coruna was geen werk en
toen ben ik bij Hoogovens terecht geko
men.
„Hij zegt dat het in verdiensten niet
zo heel veel uitmaakt. Wel is het werk
naar zijn zin. In die zes jaar is hij zeven
keer naar huis gegaan, voor het laatst in
juli. Zijn vrouw is ook verschillende
Requreid Acevado Arcade aarzelt. Op
Schiphol nog vond hij het goed dat
journalisten hem per taxi naar huis
zouden brengen en daar met zijn vrouw
en ouders zouden praten. Requreid
woont bij ziin ouders, maar met het celd
Eigenlijk wil hij helemaal
i soesa van toch maar vreemde men
die met hem mee willen. Met een
ongelukkig gezicht stapt hij in een taxi
en rijdt naar huis.
Miquez Santoro(38) vindt het wel leuk
als verslaggevers naar zijn huis komen
kijken. In de taxi vertelt hij over zijn
dorp Cepeda, vijftig kilometer van de
grote havenplaats Vigo dicht bij de Por
tugese grens Het dorp telt maar veertig
huizen en is nauwelijks te bereiken. Het
ligt boven op de berg. Er rijden geen
bussen. Een auto heeft hij niet. Ais zijn
vrouw boodschappen gaat doen, vertrekt
zij om vier uur ’s morgens te voet om
twaalf uur later, ’s middags om vier uur,
doodmoe terug te keren.
SF
i
I
ri
ill
fe. -
„--'IC
