Oldrich Kulhanek en Jan Krejci in Gemeentehuis Bloemendaal
Ballet van Vlaanderen telt
te veel uiterlijke effecten
Amstelveen kreeg cultureel centrum
Een schaap met vijf poten
Geen geding leden Proloog
tegen mevr. Van Veenendaal
uk
trim je fit
met stimorol
kauwgom
Apocalyptische visie in verbijsterend
goede etsen van Praagse kunstenaars
I
ESSmK
I
alHMMBi
■h U
7
Choreografie van Moshe Efrati sprong er uit
Actie tegen Ben Sies voortgezet
M. Nijhoffprijs voor
B. Weeda-Van de Pol
0
KUNST
JANUARI
1 975
Twee brieven
1
1
2,28
J
I
J
RESTAURANT
HAMBURGERS 2.10
I
'W
w O .E N S D A G
15:
is-
HEIN STEEHOUWER
(ADVERTENTIE)
CONRAD VAN DE WEETERING.
(Van onze correspondent)
Wat gaan jullie hier brengen?
CONRAD VAN DE WEETERING
(ADVERTENTIE)
Een blik in de hal van het pas in gebruik genomen Cultureel centrum in Amstelveen.
lat
248
r
or
qua inhoud als bewonderenswaar-
dig door hun razend-knappe teken
vaardigheid en techniek. Deze et
sen en enkele litho’s (van Kulha
nek) behoren tot het beste wat ik
ooit heb gezien, hun boodschap tot
de meest beklemmende. We mogen
Leo Maris uit Leiden, die hier zijn
eigen bezit ontstaan uit vriend
schap met de twee Tsjechen
dankbaar zijn dat hij het exposeert.
Op enkele uitzonderingen na is van
deze kunstenaars hier nooit eerder
werk te zien geweest.
Marie-Louise Wilderijcks als de konings
dochter en Christiaan Danhoff als Heer
Halewijn in het ballet „Halewijn”.
110
E.
tegen. Ik had het niet durven dromen,
maar het is werkelijk fantastisch. Bij de
opening hielden we ons hart vast maar
tussen 12 uur en 24 uur zijn er hier
30.000 mensen geweest. Het was overal
stampvol en iedereen zat overal met zijn
handen aan, maar het was erg leuk.
Bij Jan Krejci vindt je ook andere
invloeden. Het bekende schilderij van de
Dat hun gruwelen om aan te zien zijn,
wordt veroorzaakt door de verbazing om
die originele zeggingskracht en de wilde
schoonheid van het werk, want al net
zoals bij een Jeroen Bosch (die ook niet
voor walging terugschrok) valt het ver
foeilijke te verzoenen in de kunst door
de verfijnde uitbeelding, kan het schone
Zo is er ook een commentaar op de
Mona Ljsa van Leonardo da Vinei, maar
nu „gecompleteerd” tot een Mao-Lisa,
liefdevol mysterie en agressie in één.
Daar moet de liefde voor de verzoening
zorgen. Juist op het gebrek daaraan, als
een der grondoorzaken van het mense-
het kwaad schijnbaar opheffen. Dat is
een van de belangrijkste kenmerken van
het onderscheid tussen kunst en leven.
Mr. Bakker-Schut heeft nu namens de
16 gegadigden aan de advocaat van me
vrouw Van Veenendaal laten weten dat
men van het tweede kort geding afzag.
Aan de hoofdeis, een dwangsom aan de
stichting, is voldaan en men heeft zich
daarbij neergelegd. Wel wordt overwo
gen of het mogelijk is een procedure
aan te spannen om de schade die Pro
loog meent te hebben opgelopen, terug
te krijgen. Dat zal vandaag tijdens een
lijk tekort, wordt door deze twee grote
kunstenaars gewezen.
plenaire zitting van Proloog worden be
slist.
iris
1U-
in
;el-
bij
Grote Houtstraat 21
STEEDS VERSE KOFFIE 70 Cent
9
fan
is-
se-
ijd
es-
574
in-
en
>en
rijf
m-
DEN BOSCH. De toneelwerkgroep
Proloog uit Eindhoven heeft het kort
geding dat dinsdag voor de rechtbank in
’s Hertogenbosch tegen mevrouw Van
Veenendaal zou worden gevoerd, inge
trokken- De Stichting Proloog is 14 da
gen geleden door de rechtbank in haar
recht gesteld en mevrouw Van Veenen
daal werd toen veroordeeld tot een
dwangsom van duizend gulden voor elke
keer dat zij de toneelgroep opnieuw in
diskrediet zou brengen. Zestien leden en
bestuursleden van Proloog hadden ech
ter zelf nog een kort geding aangespan
nen, omdat zij meenden in eer en goede
naam door de uitlatingen van mevrouw
Van Veenendaal te zijn aangetast.
Zo kan ik doorgaan, maar het is beter
nu iets over de vormgeving te schrijven.
Beide kunstenaars werken visionair (zo
als Dürer het vaak ook al deed) maar
niet vanuit de droom of een verlaagd
bewustzijnsniveau. Integendeel, ze com
poneren hun voorstellingen zeer scherp
zinnig en intelligent en passen de opko
mende ideeën toe binnen >,verzamelbeel-
den”, vaak drukke groepen, die men
echt moet ontcijferen om tot de cymbo-
lische betekenissen door te dringen.
Wim Bary: Donderdag, dan komt de
vuurproef, dan hebben we ons eerste
concert, Het Amsterdams Philharmo-
nisch o.l.v. Anton Kersjes met Daniël
Wayenberg. Architect Bleeker is tegelij
kertijd geluidstechnisch ingenieur, maar
je moet toch altijd afwachten wat het
resultaat is.
kaar om het iederé keer weer af te
sluiten met een effectief slotstandje.
Omdat er 14 verschillende deeltjes aan
het werk zijn, waren er dan ook 14
effectieve standjes, waar het publiek,
ook al meegesleept door de vlotte mu
ziekjes, keurig op tijd voor klapte.
Dit ballet is vorig jaar voor de televi
sie gemaakt en won in Knokke toen de
bronzen Zeezwaluw. De dansers verde
digden het met vuur, maar of ze met
het werk van André Leclair ooit een
stap vooruit zullen komen lijkt mij een
ernstig te overwegen vraag, de groep is
absoluut beter werk waard.
doet ook bijzonder plezierig aan vijf
kerels op een toneel geloofwaardig te
zien dansen. Het optreden van de pries
teres en de zelfgezochte dood van Saul
konden lang niet het niveau van dit
mannenkwintet bereiken, maar dit ballet
als geheel maakte toch een uitstekende
indruk.
Over het laatste ballet, „Offenbach
Follies”, kan ik kort zijn. Het is een
revue-achtig werk op muziek van Offen
bach, in costuums van rond 1900 tegen
een aantal kamerschermen, die beschil
derd zijn met Jugendstil-motieven. An
dré Leclair breide onhandig allerlei
snorgedraai, can-can bewegingen, polka,
wals, mars en galop-elementen aan me-
Bedrijfsleider Hans Luyten: half Am
stelveen heeft inmiddels al zo’n beetje
aan dit centrum gevoeld en geroken.
Klachten heb ik nog niet gehad. Nou ja,
dat er geen leuning aan een trapje zat,
of dat de ringleiding voor gehoorgestoor
den niet werkt, maar dat zijn dingen die
zijn gewoon nog niet klaar. Op 6 februa
ri moet het hele gebouw goed zijn.
Wim Bary: Dat wordt een zeer geva
rieerd programma. Lange series kunnen
ze in Amsterdam wel zien, dus dat
hoeven we niet te doen, maar er zijn
veel dingen uit het buitenland die nooit
in Amsterdam komen omdat er daar
niet genoeg theaters zijn, toneel uit Bel
gië, balletten en zo, in het nieuwe sei
zoen zullen er een groot aantal landelij
ke premières in Amstelveen plaats vin
den. Ik heb hier in Amstelveen parels
van amateurisme ontdekt. Ik zie het
Cultureel Centrum als een haard, een
bijenkorf, waar alles en iedereen in en
uit gaat. Niets mag ons te dol zijn.
Arnolfini’s van Jan van Eyck uit dé
Vlaamse middeleeuwen is bij hem uitge
groeid tot een serie commentaren. Van
de beide Arnolfini’s is weinig meer-over
dan twee geraamten op deze etsen, maar
die handelen als van een bruidspaar
mag worden verwacht, nog steeds om
ringd door de attributen, die Van Eyck
schilderde.
BLOEMENDAAL Een apoca-
lyps, een aangezegde ondergang
van de wereld, zo komt het werk
over van Oldrich Kulhanek en Jan
Krejci, twee bevriende grafici uit
Praag, die in de expositiekelder van
Bloemendaals gemeentehuis hun
werk exposeren. Het is verbijste
rend goed in twee betekenissen. Het
toont de verbaasde kijkers „de we
reld waarin wij leven”, maar dan
wel de sectoren, waar de taboes nog
leven even emotioneel schokkend
„Apocalyptische droom” heet deze ets
van Oldrich Kulhanek.
AMSTELVEEN Het was geen
gelukkig programma waarmee het
Ballet van Vlaanderen zich dinsdag
avond aan het Nederlandse publiek
voorstelde in het nieuwe culturele
Centrum van Amstelveen. Wel was
de opbouw van het programma on
der de gegeven omstandigheden
perfect, men begon met het aller
slechtste ballet en zodoende werd
de voorstelling allengs beter.
Agressie, moord, sexualiteit in een
martelend aanzicht, geboorte en onder
gang. Dat zijn de onderwerpen van beide
grafici, wier werk wel niet onderling
AMSTELVEEN. Sinds vrijdag is
het Cultureel Centrum van Amstelveen
in bedrijf. Ik zag er dinsdagavond het
Ballet van Vlaanderen, sprak even met
direkteur Wim Bary en met bedrijfslei
der Hans Luyten.
'1
Het gebouw wil nadrukkelijk i:n
schaap met vijf poten zijn. Er is theater
accommodatie voor zowel kijkkast^ to
neel als voor toneel in het rond, er komt
een bioscoop, Oscar (nog niet helemaal
af), er is een café-restaurant, een VVV-
kantoor, een kleine zaal, een grote par
keerruimte, aanpassingen voor gehandi
capten (een helling-baan, een lift en
nergens drempels) en voor de gehoorge
stoorden (een ringleiding), een expositie
ruimte, en vooral allervriendelijkst per
soneel, zodat je je er werkelijk een
welkome gast voelt.
Wim Bary: Het was hard nodig voor
Amstelveen een behoorlijk Centrum te
krijgen, maar wat spreek ik van Am-
stelveners, je komt half Amsterdam hier
In dat eerste werkstuk, gemaakt door
de hier ook niet onbekende Charles
Czarny op een pianoconcert van Mozart,
kwam eigenlijk helemaal geen dans
voor. Het waren een aantal door zeven
danseressen en één danser keurig uitge
voerde pasjes, waarbij als grootste ver
rassing af en toe enkele klassieke bewe
gingen niet met gestrekte maar met
opgetrokken voeten werden gemaakt.
Het enige wat dan nog verder te ver
melden valt, is dat de drie achtereenvol
gende delen wel steeds door dezelfde
dansers werden uitgevoerd, maar iedere
keer met een ander kostuum aan, het
eerste deel korte rok met zilverglitters.
Vergeleken bij een zo saaie opening,
werkte het begin van „Halewijn” als een
verademing. Het is een pas de deux,
waarin de koningsdochter (Marie-Louise
Wilderijcks) de wrede Heer Halewijn
(Christiaan Danhoff) ontmoet, met hem
vrijt en doodt. (Heer Halewijn zong een
DEN HAAG (ANP) De d'oor het
Prins Bernhard fonds in 1953 ingestelde
„Martinus Nijhoffprijs voor vertalingen”
is dit jaar op voordracht van dé jury
toegewezen aan mevrouw Barber Wee-
da-van de Pol voor haar vertalingen van
Zuidamerikaanse literatuur in het Ne
derlands, in het bijzonder van Julio
Cortazar’s „Rayuela”.
De jüry werd gevormd door Dolf Ver
spoor, voorzitter; Adriaan Morrién, Henk
Mulder, mevrouw E. du Perron-De Roos,
Paul Rodenko, Péter Verstegen, Bert
Voeten en J. H. A. de Bie, secretaris.
De uitreiking van de prijs, groo.t
5000, is bepaald op 28 januari a.s. in de
oude raadzaal in Den Haag aan de
Javastraat 26 door de voorzitter van het
Prins Bernhard fonds, mr. K. H. Béyen.
Zoals het hierboven naar de inhoud
zou kunnen lijken, werken ze niet geheel
traditioneel, maar evenzeer vanuit mo
derne invloeden, zoals de pop-art, maar
dan wel altijd met een middeleeuwse
precisie. Er wordt niets aan het toeval
of de speling van het materiaal overge
laten, ook al schijnt dat soms zo te zijn.
Natuurlijk zijn ze ook verwant aan
hedendaagse surrealisten, maar door al
les heen straalt een zeer persoonlijke en
overtuigende zeggingskracht, die hen
zeer origineel maakt.
is-
nd
)oi
►or
ier
„Kleine sus ter”, een ets van Jan Krejci.
verwisselbaar is, maar die toch duidelijk
zeer verwant zijn. Ze zijn gelijktijdig
opgeleid door prof. Karel Svolinsky van
de Praagse Academie voor Toegepaste
kunst en samen hebben zij bijzonder
veel geëxposeerd in en buiten hun land.
Ze behoren tot de besten van hun (nog
vrij jonge) generatie.
Eros en Thanatos, liefde en dood zijn
als paarbegrip sinds de Grieken niet
meer te scheiden, evenmin als het solda-
tenbedrijf, marteling en verkrachting.
Bij beide kunstenaars culmineert dat
alles in een felle aanklacht. In een van
de etsen heeft een geboorte plaats op
het moment dat de baby wordt meege
zogen in de schokgolf van de atoombom
op Hiroshima: leven en dood in dezelfde
duizendste seconde. Voorzitter Mao kijkt
ons aan van een blad waar het bloederig
gewéld uitpuilt. Barbarella, de „stripgo-
din” staat als een beluste sex-bom ach
ter een machinegeweer- Vergeefse liefde
van twee meisjes met als onderschrift
„Mijn god, mijn god, waarom hebt gij
mij verlaten”.
Vzn Kulhanek hangen er requiems,
gewijd aan Lidice, Auschwitz, Hiroshima,
Vietnam, die alle oorlogsverschrikkingen
onverschrokken in beeld brengen. Maar
van hem is er ook de serie -Kleine
anatomie van doctor S.”, gebaseerd op
chirurgische ingrepen.
Beide Tsjechen beroepen zich terecht
op Albrecht Dürer, die ze als hun grote
voorbeeld zien en die ze ook nabijkomen
in overtuigingskracht, knapheid en sym
bolistische instelling, zij het, dat Dürer
putte uit de verschrikkingen in zijn tijd,
zoals Goya zijn Spanje had, en deze
twee grafici de hele wereld tot hun
terrein kiezen.
EINDHOVEN (ANP). Proloog heeft
in brieven aan het bestuur van de Eind-
hovense kunststichting en de plaatselijke
vereniging van directeuren van culturele
instellingen stelling genomen tegen Ben
Sies, directeur van de Kunststichting
Eindhoven. Ben Sies zou de belangrijk
ste informant zijn geweest van mevrouw
van Veenendaal.
In de brief aan het bestuur van de
kunststichting vraagt de toneelwerk
groep of men op de hoogte was van het
feit dat Ben Sies documenten met be
trekking tot Proloog bij de politie in
bewaring heeft gegeven. Ook wordt het
bestuur gevraagd of men wist dat Sies
met betrekking tot Proloog contacten
heeft onderhouden met mevrouw Van
Veenendaal en met de BVD.
In het schrijven kondigt Proloog aan
voortaan alle contacten te laten lopen
via de secretaris van het bestuur van de
stichting en niet meer zoals te doen
gebruikelijk via de heer Sies.
In de tweede brief aan de vereniging
van directeuren van culturele instellin
gen in Eindhoven zegt Proloog zich te
rug te trekken uit dit overlegorgaan.
Ben Sies zelf zegt geen behoefte te
hebben aan commentaar. Mr. A- Leen-
ders, wethouder van Eindhoven en voor
zitter van het bestuur van de kunst
stichting zegt de vragen van Proloog ten
aanzien van de houding van Sies onbe
langrijk te vinden. „Dat zijn allemaal
zaken die Proloog niets aangaan. Het is
een interne kwestie.”
Over de brief aan de vereniging van
directeuren zegt Leenders: „Dat is voor
ons volkomen onbegrijpelijk. Al een
halfjaar geleden heeft ir. Kommer ’t
Mannetje, zakelijk leider van Proloog,
sich uit dit overleg teruggetrokken”.
Mijn eigen ervaringen voor ballet: Het
toneel is heerlijk breed en wat diepte
betreft maar net voldoende. De vloer
lijkt me net iets te hard, maar voldoet
toch uitstekend. Van alle plaatsen in de
zaal (647) kan men het hele toneel
overzien. De ruimtes tussen de rijen zijn
bijzonder plezierig. Omdat men bij bal
let vooral de voeten moet zien loopt de
zaal helaas te weinig naar achteren op,
voor andere kunstuitingen lijkt me dit
geen bezwaar. Het geheel doet bijzonder
prettig aan en lijkt me een enorme
aanwinst voor Amstelveen, voor Am
sterdam en misschien ook wel een beetje
voor Haarlem? Het Centrum ligt tegen
over het winkelcentrum op Plein 1960.
liedekijn en al die dat hoorde wou bij
hem zijn.Marie-Louise Wilderijcks
was bijzonder fraai bij haar opkomst
met paardenimiterende pasjes in een
lang wit kleed. Het was echter nauwe
lijks te begrijpen waarom ze nu zo
graag bij heer Halewijn wou zijn, die
gedroeg zich immers al vanaf het begin
als een wild beest met klauwen.
De muziek van Willem Kerstens leek
me uitstekend voor dit dramatische ge
geven geschikt, maar ondanks het aardi
ge begin, zakte de choreografie als een
pudding in mekaar toen er werkelijk
iets uitgedrukt moest worden. André
Leclair is de vaste choreograaf van het
gezelschap en in België heeft men mis
schien een andere smaak dan bij ons,
maar bij alles wat ik van-deze man ooit
heb gezien, komt hij nooit verder dan
uiterlijke effecten.
Gelukkig was er ook een sterk werk
te bewonderen, „Ein-Dor” van de Israë
liër Moshe Efrati. Ein-Dor is de plaats
waar Koning Saul een profetes ontmoet,
die hem zijn snel naderende dood aan-
kondigt. Op een schitterende dynamische
muziek van Zvi Avni zien we koning
Saul met vier van zijn eigenschappen,
allen voorgesteld door een danser, allen
in een prachtig, nauw zwart pak met
wijde pijpen. Soms treden alle eigen
schappen tegelijkertijd op, soms probeert
de koning ze ook om beurten te onder
drukken. Opeens doet het er ook niet
meer toe wat alles precies betekent, wat
er gebeurt is logisch, heeft een intense
’-‘ie met de muziek en houdt de
«anaacht voortdurend gespannen. Het
L. j
M - V
'f
