Streven naar één cao
voor hele metaal
mogelijk bezet
Philips gaat
glasproduktie
reorganiseren
Waarschuwende brief van ingenieur toeleveringsbedrijf
in Suriname
gaat ontslaan
Seatfabrieken openen vandaag de poort
weer
Bedrijf in
Eindhoven
1
Bauxietbedrijf
Transportbedrijf
in geding tegen
bonden
■B
Voor zwakke én sterke bedrijven
Landbouwoverleg
CONFLICTSTOF IN SPAANSE INDUSTRIE BLIJFT BESTAAN
13
ECONOMIE
1975
JANUARI
ViNSDAG
1 4
Dodelijke fout
Proef op
som
Parijs, Windsor Ontario
Honderd klachten
Fr
DEN HAAG. De Amerikaanse McDonnell-Douglas-Vliegtuigfabriek
is twee jaar voor de ramp met de DC 10 bij Parijs, op 3 maart 1974, waar
bij 346 mensen om het leven kwamen, gewaarschuwd dat ongelukken
onvermijdelijk zouden zijn op grond van de wijze, waarop de deur van het
vrachtruim was ontworpen.
rl
W
s#
■P
Hervatting van overleg centraal
(Van onze correspondent)
Douglasfabriek was gewezen op
fout in constructie DC-10
(Van onze Haagse redactie)
De
(Van onze correspondent)
I
l
men gisteren het plezierig te vinden dat
de oproep weerklank vindt. Er moet nu
nog een vorm voor eventuele voorstellen
worden gevonden. Daarover zal het be
stuur binnenkort praten.
Met haar 25.000 werknemers in Barce-
aoa is de Seat de grootste onderneming
'an Spanje, en als men de toeleverings-
De vicieuze cirkel van stakingen, ont
slagen en/of sluitingen en nieuwe pro-
Daar begint dan het politieke pro
bleem dat uiteindelijk de overhand heeft
NCW bereid opnieuw te overleggen over
openbaarheid van alle inkomens en uit
breiding van de cao’s tot alle werkne
mers in de bedrijven. Het verwacht dan
ook van de werkgevers voorstellen om
ook daarover weer te spreken.
Dit is precies wat er bij Parijs gebeur
de, toen op een hoogte van 4000 meter
de lading uit het toestel van de Turkse
luchtvaartmaatschappij werd geslingerd,
hetgeen de instorting van de vloer ver
oorzaakte waardoor centrale kabelver-
bindingen werden vernield. Dit gebeurde
Hier kan nog aan worden toegevoegd,
dat de Turkse luchtvaartmaatschappij
met het aanbrengen van de aanbevolen
wijzigingen van het deurmechaniïme
had willen wachten tot de eerstvolgende
grote revisie. Zover is het nooit gete-
men.
teststakangen maken van Seat tegelijker
tijd een goed voorbeeld en een gangma
ker voor die acties. Een goed voorbeeld
ook van de huidige politieke problemen
in de Spaanse industrie. Zeker, de moei
lijkheden begonnen bij Seat (zoals over
al elders in Spanje) wegens concrete
arbeidsproblemen. De algemene crisis die
de directie ertoe bracht de werkweek te
verkorten met loonderving voor de ar
beiders, en de inflatie die de werkne
mers doet protesteren dat de loonstijgin
gen onvoldoende zijn om gelijke tred te
houden met hun kosten van levenson
derhoud. Maar Seat is een van de best
betalende bedrijven in Spanje, dus deze
wrijvingen zouden bij normale onder-
handelingen vrij gemakkelijk op te los
sen zijn.
Het Verbond van Nederlandse Onder
nemingen deeft de mening van zusteror
ganisatie NCW. Van VNO-kant werd
gesteld dat voorzitter mr. Chr. van Veen
al meermalen heeft gezegd dat er verder
gepraat moet worden over fundamentele
zaken. Er zijn vele punten te noemen,
aldus een woordvoerder, maar vooral de
kwestie van de werkgelegenheid staat
bij ons nu bovenaan.
Robbé werd in
Billiton- Later
respectievelijk
Staalconstructie
door de bomen het bos niet meer kan
zien. Dat geldt ook voor bestuurders van
zowel vakbeweging als werkgeversorga
nisaties”, aldus Wamsteker, die wilde
pleiten voor een meer directe procedure
om tot zaken te komen.
(Van onze redactie economie)
DEN HAAG. De kans op hervatting van het overleg tussen werkge
vers en werknemers in de Stichting van de Arbeid groeit. Gisteren ver
klaarde het CNV-bestuur te verwachten dat het Nederlands Chr. Werkge
versverbond binnenkort stappen zal doen en dat alle betrokken organisa
ties daaraan hun medewerking zullen verlenen. Het ziet er naar uit dat
het NCW dit zal doen.
Later zou volgens het CNV kunnen
worden bezien of in het overleg ook
enkele punten kunnen worden betrok
ken, waarover vorig jaar geen overeen
stemming weid bereikt. Blijkens de uit
latingen van de heer Van Boven is het
bedrijven meerekent, komt men met ge
mak op een cijfer van 100.000 arbeiders
die afhankelijk zijn van de Seat-produk-
tie. Dit is eveneens een oorzaak van het
conflict, want de Seat is vanuit politiek
oogpunt het meest aantrekkelijke en
winstgevende doelwit van de clandestie
ne arbeidersoppositie. Daarom staat de
Seat bovenaan de lijst van bedrijven die
de illegale vakbonden (Comisiones Obre-
ras) in Barcelona willen betrekken bij
hun eerstkomende actie: een algemene
staking (tenminste op industrieel gebied)
die reeds aangekondigd wordt voor de
eerste week van februari. De huidige
gebeurtenissen zijn slechts de eerste
schermutselingen, en in dat opzicht al
zorgwekkend genoeg voor de overheid
en de directies.
Hier was sprake, zoals thans duidelijk
is, van een dodelijke fout van McDon-
nell-Douglas. „De deur in de deur” zou
het niet alleen onmogelijk maken de
luchtdruk in het toestel te regelen, maar
ook de bemanning waarschuwen dat er
iets niet in orde was, zodat de piloot
naar het vliegveld zou moeten terugke
ren.
Niet voorzien was, dat het mogelijk
zou zijn het kleine dfeurtje te sluiten,
terwijl de hoofddeur onvoldoende in het
slot zat, zodat noch de grondstaf noch
de bemanning enige waarschuwing kreeg
dat het toestel onveilig was.
Het openvallen van de deur, waardoor
fataal luchtdrukverlies optrad, een aan
tal passagiers met een deel van de vloer
naar buiten werd gezogen en het toestel
neerstortte, was de oorzaak van deze
catastrofe.
EINDHOVEN. Binnen vier tot zes
weken zal er een plan op tafel komen
dat voorziet in de herstructurering van
de hoofdindustriegroep glas van Philips.
Het is niet uitgesloten, aldus een Phi-
lipswoordvoerder, dat door de reorgani
satie. die enkele jaren in beslag zal
nemen, het personeelsbestand moet wor
den ingekrompen. De hoofdindustrie
groep telt in Nederland vestigingen te
Eindhoven, Roosendaal en Winschoten,
waarbij circa 2000 mensen werkzaam
zijn.
Dat is wat er in Windsor gebeurde.
Douglas zou daarna het afsluitingsme-
chanisme versterken en transparant ma
teriaal aan de binnenkant van de deur
aanbrengen, waardoor men kon zien of
het slot goed gepakt had.
Het in 1974 uitgebrachte rapport van
het Congres onthult dat in de maanden
voorafgaande aan het Windsorincident
McDonnell-Douglas niet minder dan 100
klachten over het slecht functioneren
van de vrachtdeur had ontvangen.
In het rapport staat dat er bewijs
voor is dat de moeilijkheden, ondervon
den met de DC 10-vrachtdeuren, niet
door McDonnell-Douglas aan de federale
luchtvaartdienst zijn gerapporteerd. Een
deel van deze informatie kreeg deze pas
na 12 juni 1972 toen een ramp op het
nippertje was voorkomen.
Een ambtenaar van de federale lucht
vaartdienst moest bij McDonnell-Dou
glas smeken, en soebatten voor hij gege
vens over de klachten loskreeg. Het bleef
echter minstens tot het vorig voorjaar
sukkelen met de vrachtdeuren. De fe
derale luchtvaartdienst is er zelfs thans
nog niet helemaal gerust op of de na de
catastrofe aangebrachte wijzigingen wel
geheel afdoend zullen blijken te zijn,
aldus The Observer.
Vorige week gaf ook NVV-voorzitter
Wim Kok al een reactie op de gedachten
van de heer Van Boven. Hij liet merken
’n uitnodiging voor „een open en eerlijk
gesprek” niet te zullen afslaan. NCW’s
nieuwe voorzitter ir. J. de Wit, die
binnenkort mr. Van Boven opvolgt,
steunt diens initiatief. Bij het NCW zei
BARCELONA. De poorten van de
Seat-automobielfabriek in Barcelona zijn
vandaag weer opgengegaan voor de
21.000 arbeiders die verleden week ge
schorst waren na felle stakingen, ge
volgd door betogingen in de Catalaanse
*^cfdstad. Of er gewerkt wordt is een
tweede. Het meest waarschijnlijk is na
melijk dat deze nieuwe sluiting (eind
verleden jaar sloot de Seat voor tien
dagen de poorten) het probleem alleen
verergerd heeft, want ondertussen heeft
de directie opnieuw enkele honderden
militante arbeidersleiders ontsfagen
en dat was nu juist de oorzaak van het
oorspronkelijke conflict.
ook toen in 1972 een deur losraakte van
een DC 10 in Windsor, Ontario.
Drie weken na dit incident stelde
Convair een memorandum op waaruit
blijkt, dat het aan het begin van het
DC 10-programma de bedoeling van
Douglas was vrachtdeuren aan te bren
gen zoals die waren toegepast in de DCs
8 en DC’s 9. Uit documenatie, gedateerd
april 1968, bleek dat deze hydraulisch
zouden worden bediend. In oktober en
november 1968 besloot men tot elektri
sche bediening, hetgeen fundamenteel
minder positief was. Convair vroeg of
dit wel verstandig was, omdat het ver
minderde veiligheid betekende.
Kort hierna zond Convair McDonnell-
Douglas zijn vitale analyse over hetgeen
er zou gebeuren indien de deurafgrende-
ling niet absoluut voldoende was. Maar
volgens een later onderzoek door de
luchtvaartautoriteiten geloofde McDon
nell Douglas niet, dat het een vereiste
was om deze veiligheidsanalyses te over
leggen bij het aanvragen van een certi
ficaat van luchtvaardigheid.
klein in de grote deur ingebouwd deur
tje, dat het onmogelijk zou moeten ma
ken om het toestel onder druk te bren
gen, indien de hoofddeur niet helemaal
dicht was.
Ingenieurs van Convair noemden deze
wijziging schamper het aanbrengen van
een pleister. Zij waren het ook in hoge
mate oneens met het ontwerp dat Dou
glas voor de vloerconstructie had ge
maakt.
Volgens Convair zou de „pleister” niet
kunhen voorkomen dat de vloer van de
cabine zou instorten. Bovendien werd de
betrouwbaarheid van de afgrepdeling
verder verzwakt omdat een rechtstreeks
werkend perfect machanisme werd ver
vangen door een ingewikkeld en betrek
kelijk buigzaam systeem-
Het is niet onbekend dat de glasgroep
met moeilijkheden kampt- Zowel in
Winschoten als Roosendaal werd eind
vorig jaar tot werktijdverkorting beslo
ten. Te Winschoten is men inmiddels
yan de fabricage van zwart-wittelevisie-
toestellen overgestapt op kleur. De vesti
ging te Roosendaal zal, zo deelde de
woordvoerder mee, in eerste instantie
buiten de herstructurering vallen. Drie
bestaande glasfabrieken te Eindhoven
zullen waarschijnlijk voor een deel wor
den samengevoegd.
De ondernemingsraad van de hoofdin
dustriegroep en de vakorganisaties zijn
van de plannen tot reorganisatie op de
hoogte gesteld.
Zelfs wanneer de raad van arbeid
besliste dat die ontslagen niet rechtsgel
dig waren, hadden de directies dank zij
Spanjes „eigenaardige” wetgeving de
mogelijkheid om die werknemers tegen
hun wens met een afkoopsom op straat
te zetten. En dan namen in de bedrijfs-
raden die kandidaten zitting die op de
tweede plaats kwamen in de verkiezin
gen van 1971.
gekregen. De stakingen en betogingen
van de afgelopen week (en die welke
zich ongetwijfeld in de komende dagen
en weken zullen voordoen) betreffen het
politieke probleem van wie er in naam
van de werknemers mag onderhandelen.
Zoals een vooraanstaand Spaans onder
nemer verleden week op een informele
studiebijeenkomst tussen EEG-leiders en
Spaanse democraten verklaarde: „De
Spaanse directies staan tegenover twee
precies even onverantwoordelijke ge
sprekspartners: aan de ene kant de „ver
tegenwoordigers” van de staatsvakbon-
den die geen werkelijke afvaardiging
van de werknemers zijn, en aan de
andere kant de vertegenwoordigers van
de illegale vakbonden die in de huidige
omstandigheden van het Spaanse bewind
natuurlijk geen enkele garantie kunnen
bieden”.
Dit is de huidige toestand bij Seat. De
akkoord lijkt niet onmogelijk
(Vervolg van pag. 1)
In Den Haag stonden na de eerste dag
van besprekingen over de metaal-cao de
partijen heel wat soepeler tegenover el
kaar, dan dat bij Hoogovens het geval
was. Werkgeversvoorzitter Prins zei na
afloop niet bereid te zijn de standpunten
van de werkgevers aan de openbaarheid
te willen prijsgeven. „Anders zouden de
onderhandelingen deze week in een
dwangpositie kunnen komen en dat wil
len we beslist vermijden”, zie hij.
Beide partijen beaamden dat in de
metaalnijverheid de verschillen tussen
sterke en zwakke delen van de bedrijfs
tak in 1974 verder uit elkaar zijn ko
men te liggen, doch zowel de werkge
vers als de werknemersorganisaties
streven er naar een voor de gehele
bedrijfstak uniforme cao af te sluiten.
„Als we expliciet naar de zwakke delen
gaan kijken, is het gevaar levensgroot
dat we verschillende cao’s in de bedrijfs
tak krijgen”, aldus Wim Wamsteker, de
onderhandelaar van de industriebond
NW, die dit jaar als voorzitter van het
overleg optreedt.
Zowel de vakbonden als de werkge
vers waren het wel met elkaar eens, dat
het mislukken van het centraal akkoord
een extra last legt op de schouders van
de bedrijfstakken, „omdat thans niets
vast staat”. „De standpunten vanuit dat
mislukte centrale overleg zijn bij de
partijen in de bedrijfstakken hard blij
ven hangen en daarom is er moed voor
nodig om tot overeenstemming te ko
men”, aldus Wamsteker.
Hij was het met de heer Prins eens,
dat werkgevers en vakcentrales na af
sluiting van de cao’s voor dit jaar rond
de tafel moeten gaan zitten om te bezien
over welke materiële en principiële pun
ten dit najaar overleg gevoerd kan wor
den om tot een centraal akkoord voor
1976 te komen.
Beide voorzitters Prins en Wamsteker
waren het tevens met elkaar er over
eens, dat in 1974 de gehele procedure die
heeft moeten leiden tot afspraken over
het arbeidsvoorwaardenbeleid voor 1975
voor de man op de vloer een totaal
onoverzichtelijke zaak is geworden.
„Als we nu terugzien, moeten we tot
de slotsom komen dat er in feite anti
democratisch is gewerkt, doordat men
laatste officiële verkiezingen van arbei-
dersvertegenwoordigers op plaatselijk
niveau binnen het raam van de staats-
vakbonden vonden plaats in 1971. De
clandestiene vakbonden namen over het
algemeen deel aan die verkiezingen en
plaatsten hun militante leden in de be
drijf sraden. Vooral bij grote bedrijven,
zoals de Seat, vielen die spoedig in
ongenade bij de directies en werden zij
met om het even welk excuus ontslagen.
ling, die zou moeten worden betaald
wegens het verloren gaan van levens
van honderden passagiers.
Het was niet de eerste waarschuwing.
Drie jaar tevoren en een jaar vóórdat de
eerste DC 10 werd voltooid, had Convair
de Douglasfabriek een gedetailleerde ana
lyse gezonden over het gevaar van het
opengaan van een vrachtdeur. De analy
se betrof zowel het falen van verschil
lende onderdelen van het deurmechanis-
me als de consequenties voor het vlieg
tuig als zodanig.
Over wat er zou gebeuren indien een
DC 10 zou opstijgen terwijl de deur niet
goed gesloten was, zegt de brief„De
deur zal geheel openvliegen, met als
gevolg een plotseling drukverlies en een
mogelijk instorten van de vloer. Verder
zal de staart worden beschadigd door uit
het toestel vallende lading en de losse
deur”.
EINDHOVEN. De 134 overgebleven
medewerkers van de Eindhovense vesti
ging van Nederhorst Staalconstructie,
die uiterlijk 1 juli gesloten zal worden,
overwegen een bezetting van het bedrijf.
Vanmiddag zal na afloop van een be
spreking met de directie en vakbonden
worden bepaald welke stappen er pre
cies ondernomen kunnen worden om het
bedrijf te behouden. Nederhorst Staal
constructie Eindhoven is een filiaal van
Nederhorst Staalconstructie Gorinchem.
Op 16 december deelde de directie te
Gorinchem mee, dat de Eindhovense
vestiging zou worden gesloten. Op 6
januari kreeg het personeel vervangende
functies in Gorinchem aangeboden. Dit
houdt voor de medewerkers per dag 107
kilometers pendelen in. Daar komt bij
dat in het moederbedrijf in ploegen
dienst gewerkt wordt. Het personeel
heeft drie weken bedenktijd gekregen.
De ondernemingraad van het Eindho
vense filiaal is niet van plan, zo deelde
zij gisteren mee, zich voetstoots gewon
nen te geven. De raad verwijst in dit
verband naar een belofte van divisie-
directeur Poutsma van 31 januari 1974^
dat Nederhorst Staalconstructie Eindho
ven desnoods 30 jaar doordraait.
Dc werknemers van het bedrijf heb
ben in vier jaar tijd vier crises meege
maakt, waarvan twee binnen één jaar.
De aanvankelijke onderneming De Vries
1970 overgenomen door
volgde een fusie met
Shell en Nederhorst
BV. Het aantal mede
werkers slonk in de jaren van 500 tot de
huidige bezetting.
Op 29 mei 1970 een jaar na de Con-
vair-analyse, werden de gevolgtrekkin
gen ervan op dramatische wijze beves
tigd. Toen DC 10-cabine nummer 1 op de
grond aan een luchtdrukproef werd on
derworpen vloog de deur van het voor
ste laadruim wegens de onvoldoende af
sluiting open, met als gevolg explosief
luchtdrukverlies en beschadiging van
vloerstructuur.
Als resultaat hiervan werd er een
nieuw ontwerp voor de vrachtdeuren
gemaakt door het aanbrengen van een
Minister Van der Stee overlegt op de
gisteren in Brussel begonnen EEG-
landbouwbesprekingen met zijn
Duitse collega Ertl.
PARAMARIBO (ANP).
bauxietmaatschappjj Surinam aluminium
company wil in verband met het terug
lopen van de aluminiumverkoop op de
wereldmarkt het personeelsbestand op
kleine schaal besnoeien, zo heeft het
bedrijf in Paramaribo bekendgemaakt,
het zou hierbij alleen gaan om de smel-
terij en de gieterij te Paranam.
In de verklaring van Suralco worden
geen aantallen genoemd. „Het betreft
hier een minimum aantal werknemers
zodat er in geen geval gesproken kan
worden van een massale inkrimping”,
aldus een korte mededeling.
De waarschuwing was gedaan in een
brief van een ingenieur van de Convair-
afdeling van General Dynamics, die de
deuren volgens specificatie van Douglas
moest leveren. Dit wordt onthuld door
het Londense Zondagsblad The Observer.
De waarschuwing werd niet naar de
Amerikaanse federale luchtvaartdienst
gestuurd, omdat volgens een bepaling in
het contract met Convair met deze fir
ma was verboden dit rechtstreeks te
doen.
De kernpassage van de brief die op 27
juni 1972 werd geschreven, luidde: „Het
lijkt mij onvermijdelijk, dat in de 20
komende jaren vrachtruimdeuren van de
DC10 open zullen vliegen en ik ver
wacht dat zulks meestal zal leiden tot
de ondergang van het vliegtuig”.
De schrijver raadde Douglas aan on
middellijk veranderingen in het ontwerp
aan te brengen- Hoewel dit een kostba
re zaak zou zijn vooral als daarmee
werd gewacht terwijl de produktie door
ging zouden de kosten waarschijnlijk
minder bedragen dan de schadeloosstel-
Het CNV reageerde hiermee op een
uitlating van de aftredende NCW-voor-
zitter, mr. P. M. H. van Boven. Deze zei
vorige week van mening te zijn dat het
overleg zo spoedig mogelijk moet wor
den hervat. De besprekingen over een
centraal akkoord voor 1975 mislukten op
4 december 1974. Maar het is nodig
verder te gaan praten over allerlei, zo
geheten immateriële zaken, aldus Van
Boven.
In de onderhandelingen over een
eventueel centraal akkoord werd op en
kele punten overeenstemming bereikt.
De afspraak werd bijvoorbeeld gemaakt
in 1975 een gezamenlijke studie te mar
ken van de arbeidsduur. Kwesties als de
wekelijkse en dagelijkse werktijden ko
men daarbij aan de orde, verlenging van
vakanties, wijziging van de pensioenge
rechtigde leeftijd, kortere werktijden
voor oudere werknemers en de gevolgen
van de leerplichtverlenging.
Doordat er geen centraal akkoord
kwam, is deze afspraak „in de lucht
blijven hangen”. Men mag er echter van
uit gaan, meent het CNV-bestuür, dat de
betrokken organisaties bereid zullen zijn
alsnog gevolg te geven aan de besluiten.
Er is alle reden dit op korte termijn te
doen. De vraagstukken die verband hou
den met de arbeidsduur krijgen immers
extra nadruk door de huidige ontwikke
ling en de vooruitzichten van de werk
gelegenheid.
BERGEN OP ZOOM (ANP) De di
recteur van het transportbedrijf Meeus
in Bergen op Zoom, D. Meeus, heeft
gistermiddag de ’s morgens uitgedeelde
mondelinge ontslagen schriftelijk beves
tigd per expresse brieven. Ook heeft hij
een kort geding aangespannen tegen de
vervoersbonden van NVV, NKV en
CNV, waarin hij op straffe van een
dwangsom intrekking van het stakings-
parool eist en het onthouden van een
nieuwe actie of het meewerken daaraan.
Het kort geding dient morgen voor de
rechtbank. Als motief voor het kort
geding noemde de raadsman van de heer
Meeus, mr. H. Vreijling, dat door de
betrokkenen geen enkel overleg is ge
pleegd en dat zij direct naar het uiterste
wapen staken hebben gegrepen-
De bij de staking van een deel van de
chauffeurs van het internationale trans
portbedrijf Meeus in Bergen op Zoom
betrokken vervoersfederaties van de
vakbonden hebben het hoofdbestuur van
NKV, NVV en CNV geadviseerd op hun
beurt een kort geding aan te spannen
tegen het bedrijf. De vervoersbonden
willen op die manier bewerkstelligen,
dat het ontslag op staande voet, dat
directeur Meeus de stakers gaf, nietig
verklaard wordt.
De federaties besloten tot dat advies
na overleg met juridisch adviseur M.
Steenberghe. De actievoerders beschou
wen het besluit tot ontslag voorlopig als
nietig en gaan gewoon met de staking
door.
Gisteravond verliet het merendeel van
de stakers het actiecentrum om te gaan
slapen. Vanmorgen om vijf uur kwamen
de stakende chauffeurs bij het bedrijf
samen om te trachten werkwillige colle
ga’s, die dan moeten vertrekken over te
halen solidair te zijn met bun actie.
j
