Klucht bij Theater
Alan Holdsworth
van de muziek
was weinig geestig
Nap de Klijn
vijftig jaar
violist
Arron gebelgd
Soft Machine leeft weer
en kleurrijk glas (Bert van Loo)
Noorden krijgt
drie omroepen
„Ik hield nooit
van Soft Machine
over NOS-ploeg
r
r
J.
„Glasheldere aquarellen (Paul Kamp)
I
I
1
s-
en-
n
'J
Gitarist brengt extra kleur aan
I
Iers
ulpei
Liesbeth en Ramses
Ovaties in Carré
KUNST MET BIJZONDERE EXPRESSIE IN GALERIE EIJLDERS
1
Splitsing RONO
en
i Z
0
„Wat een gekke man”van Ayckbourn
staakten solidair
bij BRT
f
'1
I s
9
KUNST
PINSDAG
1 4
JANUARI
1975
door Kees Tops
Sessiewerk
I
Glazen kooien
zou het liefste zien dat we muziek
maken die ons aanspreekt en die
het publiek aanspreekt. Tot op
zekere hoogte is dat al het geval,
maar het kan beter”.
33 41
igs
aat 11
ledisdi
bureai
a
ZAND VOORT Onder de titel
„Glasheldere aquarellen en kleur
rijk glas” exposeren in Galerie
Eijlders Paul Kamp (aquarellen) en
Bert van Loo (glasplastieken). In
derdaad zijn beiden door glas ge
obsedeerd, want ook in de aquarel
len speelt glas, zij het geschilderd,
een grote rol. Er is nog iets dat hen
bindt. Het werk van Paul Kamp is
in hoge mate poëtisch op een bi
zarre manier via de voorstelling,
dat van Bert van Loo eigenlijk ook,
doch via het gebruikte materiaal.
Glas, als plastiek gevormd, soms
gekleurd, gematteerd via etsing of
gezandstraald, brengt uit zichzelf
een poëtische kracht mee. Als ma
teriaal is het stralend, licht van
gend en doorlatend, nogal etherisch
van karakter en daardoor al in staat
beeldend poëtisch te werken.
AMSTERDAM De Soft Ma
chine heeft de afgelopen jaren heel
wat veranderingen ondergaan. Ro
bert Wyatt werd vervangen door
John Marshall, Elton Dean door
Karl Jenkins, Hugh Hopper door
Roy Babbington. Mike Ratlegde is
als oprichter het enige oorspronke
lijke lid van de groep. En nu, sinds
begin vorig jaar, heeft Soft Ma
chine weer een gitarist in de ge
lederen. Alan Holdsworth is de
naam. Het publiek heeft in juli al
met hem kunnen kennismaken tij
dens Midsummer Pop in Meerlo en
gisteravond in Carré.
Over de Soft Machine, die door
de jaren heen nog al eens voor een
„intellectuele” band is versleten,
zegt hij: „Ik geloof niet dat er iets
als een intellectuele groep bestaat,
evenmin als er een intellectueel
publiek is. De muziek zit ergens
tussen musicus en publiek in. Ik
-
Expressie van glas
„Clinic”
i/raagd
(Van onze correspondent)
vï
K.T.
eerste
Baarn,
Hij vertelt dat hij niet veel op heeft
met sessiewerk, uitgezonderd die geval
len dat hij op platen van vrienden of
andere musici die hij waardeert, mee
speelt. Zo toog hij drie maanden geleden
met wonderbassist Jack Bruce (die on
langs een nieuwe groep heeft opgericht
«net Mick Taylor en Carla Bley) naar
Zweden, waar een plaat werd opgeno
men van drummer Tony Williams. „Ei
genlijk zou Alphonse Johnson bas spe
len, maar die was verhinderd omdat hij
toen al bij Wheather Report zat. Het
zijn twee fantastisch goede bassisten. De
een heeft heel iets anders dan de ander.
Je kan dan ook in het algemeen nooit
zeggen dat iemand de beste zou zijn.
Een favoriet is altijd iemand die speelt,
zoals je wilt dat hij speelt”.
Alan Holdsworth ziet één nadeel in
wijze daarin gevloeid. Maar ook zijn er
abstracte vormen, eveneens ontleend aan
het vloeien van glas, ook binnen die
mogelijkheid gekleurd, die toch als plas
tieken overkomen, daar méér de expres
sie van hebben dan bijvoorbeeld vazen
die zouden krijgen of siervoorwerpen,
die op dezelfde wijze kunnen ontstaan.
Bert van Loo tilt dus als het ware zijn
sculpturen boven de glas-kunstnijver
heid uit door het werk een heel per
soonlijk cachet mee te geven.
Anderzijds is die kunstnijverheid hem
„Curiositeit" heet deze aquarel van Paul
Kamp.
RIALEN
mto van
umper.
nger.
i ’t
ft ’t
WEG
JK
EKWEG
IN
Soft Machine. „Wat ik niet leuk vind -
niet praktisch, maar in het algemeen -
is dat de naam steeds hetzelfde is geble
ven. Iedereen die er nieuw bijkomt,
verandert de muziek een beetje. Maar
het is natuurlijk duidelijk waarom het
gebeurt
„Weet je, het is vreemd zoals het kan
lopen. In ons voorprogramma staat Cur
ved Air. Die kende ik alleen van de
plaat. Nu zit daar een nieuwe gitarist in
en die ken ik nog uit mijn geboortestad.
Niet van de muziek, maar als vriend.
Die kom ik ineens op het podium tegen.
Haha!”
Soft Machine voltallig aanwezig, tweede van links is Alan Holdsworth (foto’s Ronald
van Caem).
Alan Holdsworth tijdens zijn optreden
met de Soft Machine in theater Carré.
moet worden aangetrokken. Ook zal er
meer zendtijd beschikbaar moeten ko
men. Momenteel zendt de RONO 18 uur
per week uit. Men wil naar minimaal 21
maar nog veel liever 25 uur per week
gaan.
In maart zal drs.
niet vreemd, want je vindt hier ook een
glazen tafel als groot schaakbord uitge
voerd met geëtste en spiegelende velden,
waarop de glazen schaakstukken als
plastiekjes uitnodigend gereed staan om
„bespeeld” te worden. Heel origineel
werk allemaal van een kunstenaar die
eigen wegen zoekt en nu al tot bijzonder
boeiende dingen in staat is.
HEIN STErsHCw wr,n
aan „Little Alice” van de toneelschrijver
Albee, met als decor voor Alice een
kasteel-in-een-kasteel-in-een-kasteel-
enzovoort. Evenzeer denk je aan
Sneeuwwitje in haar glazen kist en aan
nog meer literaire beelden. Daarmee lij
ken deze aquarellen dus gestempeld tot
een literaire schilderkunst met een sym
bolisch karakter. En dan schrikken som
mige lezers al, want „literaire schilder
kunst” heeft een bijsmaakje, dat je ook
zou kunnen vinden in andere aquarellen
hier, met (via de titel aangegeven) de
„Zangen van Maldoror” van de Lautrea-
mont als vertrekpunt. En dan blijkt dat
bijsmaakje in dit werk niet te vinden te
zijn, omdat Paul Kamp in de eerste
plaats picturaal werkt, met alle verwor
venheden van een heel goede en „schil
derachtige” aquarellist, die het beeld
niet laat ondergaan in de bedoeling.
'rj*
Dijkstra bij het
ministerie een zogenaamd grondplan op
tafel leggen waar nu door RONO en
NOS aan wordt gewerkt. Hierin zullen
•P" consequenties van de
voeng worden behcnt.
Niet zo handig, want hij bevestigt
daarmee zelf wat uit het stuk ook wel
valt op te maken: dat het een haastig in
elkaar geflanst werkje is, waarbij de
auteur zich helemaal op zijn aanzienlij
ke routine en op zijn kennis van oude
kluchtsituaties heeft laten drijven. De
enige nieuwe vondst waarmee Ayck
bourn deze keer voor de dag komt, is
dat de drie bedrijven alle drie in keu
kens spelen, waarbij elke keuken quasi-
representatief is voor een andere groep
van de Engelse bougeoisie. Geen vondst
Bij Paul Kamp, jong nog en opgeleid
aan de Tilburgse Leergangen en de
Rijksacademie in Amsterdam, speelt het
glas een rol. In bijna al zijn aquarellen
zie je glazen kisten, soms ook spiegels.
Vaak zit er een mens in zo’n glazen kist
of kooi gevangen, geplaatst in een land-
schap, dat daardoor onbereikbaar is ge
worden, een beeld dus van gevangen
schap.
In een bepaald geval bevindt zich een
glazen doos in de handen van een
vrouw. In de doos een glazen kasteel,
dat weer een afspiegeling is van een
werkelijk kasteel op de achtergrond in
een landschap. Natuurlijk denk je dan
I
De nieuwe plaat heet niet, wat te
verwachten zou zijn, „Eight”, maar
„Bundles”. Het materiaal is weer voor
namelijk door Karl Jenkins en Mike
Ratledge geschreven. Het is overigens
opvallend dat de intrede destijds van
Jenkins een heel andere soort composi
ties opleverde.
Alan: „Ik geloof niet dat ze speciaal
dezelfde soort songs zouden moeten
schrijven. Hoe meer mensen muziek
schrijven in een groep, hoe beter. Ik ga
zelf ook schrijven. Ik heb een paar
dingen die ik wil uitproberen.”
PARAMARIBO (ANP). —De Suri
naamse minister-president Henk Arron
is niet tevreden over de manier van
werken van de NOS in Suriname. Rege
ringswoordvoerder Hering liet dat
maandag weten aan NOS-medewerker
Martens van Vliet.
Glas heeft een eigen expressie en daar
maakt Bert van Loo, opgeleid aan de
Rietveld Academie in Amsterdam dank
baar gebruik van. Hij heeft zich speciale
technieken eigen gemaakt en werkt
soms ook samen met de research van de
glasfabriek in Leerdam.
Hij werkt met glas als een beeldhou
wer, d w.z. hij denkt als beeldhouwer,
maar werkt met de technieken van de
glasblazer. Van hem staan er hier mas
kers, geblazen in vormen, of op andere
Dat de Engelsen gevoel voor understa
tement hebben, bewijst Holdsworth wel
in het bovenstaande interview, waarin
hij stelt dat zijn gitaarspel slechts een
extra kleur in het geluid geeft. Voor mij
voegt zijn instrument er eerder een
gehele nieuwe dimensie aan toe, die de
muziek voor een belangrijk deel veran
dert- Wat blijft zijn natuurlijk de naar
mijn smaak wat te monotone basishar
monieën, maar zolang die gitarist maar
speelt zijn die zeer goed te pruimen.
Een goede tweede in de huidige bezet
ting is Karl Jenkins, met name als hij
achter de concertvleugel plaats neemt.
Die jongen weet daar in rap tempo
opvallend fraaie akkoorden uit te halen.
Het merkwaardige is dan ook dat de
composities die ik te eentonig vind, uit
gerekend van zijn hand zijn. Als blazer
zou ik liever Elton Dean weer terug
zien, maar die is nu eenmaal aan het
zwerven geslagen en is inmiddels inge-
lijfd bij de nieuwe Blue Flames.
Via een zogenaamde „clinic” kwam
Alan Holdsworth bij de Soft Machine
terecht. „Ik hield nooit van de Soft
Machine. Ik hield niet van de muziek
die ze maakten. Zeker niet in de perio
de vóór John. Toen vroeg de Musician’s
Union of ik in het kader van de Rock
Workshop met de Soft Machine wou
spelen. Dat houdt in dat de band steeds
delen van composities speelt en die toe
licht voor geïnteresseerden. Ik zei ja. De
Soft Machine speelde nu andere dingen
en ik vond het leuk. Ze vroegen me om
als gast tijdens een paar optredens mee
te spelen. De derde keer vroegen ze of
ik bleef. Dat is het hele verhaal”.
Wat veranderde er aan de muziek,
met je gitaar erbij?
Alan: „Er is niet echt veel veranderd.
De gitaar geeft een extra kleur in het
geluid. Wat we nu spelen zijn allemaal
nieuwe nummers. Van de nieuwe elpee.
DEVENTER. Alan Ayckbourn is
een handige Engelse blijspelschrijver.
Dat heeft hij duidelijk getoond met zijn
ook in Nederland gespeelde stukken
„Slippers" en „Liefde half om half'.
Maar het was niet zo handig van hem,
in het programma van „Absurd person
singular" (door toneelgroep Theater ge
speeld onder de even absurde titel „Wat
een gekke man..en z’n vrouw dan?’’) op
te biechten dat hij destijds veertien
dagen voordat de repetities voor de oor
spronkelijke première in Scarborough
moesten beginnen, allleen nog maar die
titel had en niet eens wist waar dit
nieuwe blijspel over zou gaan
Een radio- en televisieploeg van de
NOS maakte zondag in de Surinaamse
hoofdstad opnamen van een betoging
van Javanen gericht tegen de regering.
Aan een door de regering georganiseerde
tegendemonstratie in het district Com-
mewijne werd, volgens de premier, geen
aandacht besteed.
„Door de eenzijdige wijze van reporta
ge”, zo verklaarde regeringswoordvoer
der Hering, „wordt een verkeerd beeld
overgebracht van wat in Suriname
plaatsvindt”.
Samenvattend: de Soft Machine gaf
voor een nagenoeg uitverkocht huis een
bijzonder aantrekkelijk concert dat alle
hoop geeft voor de toekomst en voor de
komende release. Als beloning van het
publiek mocht de groep van Mike Rat
ledge die overigens min of meer op
het tweede plan is geraakt tot twee
maal toe terug komen voor een toegift.
Een zeer goede keuze van de organisa
tie was die van Curved Air in liet
voorprogramma. Weliswaar een geheel
andere soort muziek, maar zo ongeveer
voor hetzelfde publiek. Zangeres Sonja
Kristina en violist-toetsenman Darryl
Way zijn de enige oorspronkelijke leden
die na de grote stilte en de dito reorga-
weer zijn opgedoken. Samen be-
„„.«n zij ook wel voor een goed deel de
aantrekkingskracht van de herboren
groep, hoewel ook het gitaarspel van
Michael Yaques niet te versmaden is.
Mooie Sonja bewees gisteren dat ze wel
meer dingen met haar stem kan doen
dan slechts ingetogen zingen (zoals op de
drie albums van de oude Air is te
horen). Haar stemgeluid is een stuk
rauwer en harder dan op de plaat, getuige
het hoogtepunt van haar optreden „A
woman on a one night stand”. En wat
Wat van de huidige bezetting van Soft
Machine het meeste opvalt, is dat ieder
een - op Mike Ratledge na - in de
jazzrockgroep Nucleus heeft gespeeld.
„Maar nooit tegelijk”, haast Holdsworth
zich te zeggen. „Toen ik in Nucleus
speelde, zat er geen van de anderen in.
Weet je, ik hou er niet van te zeggen
dat ik in Nucleus heb gespeeld. Het was
niet zo leuk. Ik heb trouwens maar met
een paar concerten tneegedaan”.
Wel maakte hij deel uit van John
Hiseman’s Tempest „We maakten het
eerste album nog voor we op het toneel
hadden gestaan. Ik dacht: dit is goed.
Het was heavy, direct, eenvoudig en
muzikaal erg bijzonder. Na zes maanden
dacht ik: dit gaat ontzettend goed wor
den. Maar Jon Hiseman had nogal wat
vooroordelen over muziek, wou mensen
zeggen wat ze moesten doen. Uiteinde
lijk zou hij zijn zin hebben gekregen. Op
een gegeven moment stapte Paul Willi
ams (de zanger) eruit en daarna ging ik
weg. Enige tijd later is er een afschuwe
lijke plaat uitgekomen. Niet omdat wij
er uit waren, hoor, «naar hij was niet
om aan te horen.
„Ik hou in het algemeen niet van
bands die door drummers worden geleid.
Coöperatieve bands zijn het beste. Waar
iedereen een groot aandeel heeft. De
muziek is beter, komt van verschillende
kanten. Er komen altijd nieuwe ideeën.
Een groep die door één man wordt
gedragen is zelden goed. Maar je hebt
het speciaal met drummers. Ik zit al te
wachten totdat de groep van Billy Cob
ham - die ik erg goed vind - in elkaar
stort”.
Die komt pas in februari uit, hoewel we
hem al maanden geleden hebben opge
nomen. Dat is jammer. Nu hebben de
mensen niets cm op terug te grijpen. De
mensen willen altijd graag een paar
dingen horen die ze al eens beluisterd
hbeben op de plaat. En andersom”.
AMSTERDAM. De Soft Machine
leeft weer. De komst van gitarist Alan
Holdsworth lijkt de groep net op tijd te
hebben afgehouden van het dode spoor
waar zij na de zevende elpee op terecht
dreigde te komen. Dat is althans een
voorlopige indruk na het succesvolle
concert gisteravond in Carré, tijdens
welk Holdsworth op zijn dooie gemak,
maar technisch vrijwel perfect de show
stond te stelen. Het wachten is nu op de
achtste elpee „Bundle” die hier in
februari wordt uitgebracht. Mijn per
soonlijke verwachting is, dat die heel
wat interessanter zal zijn dan het laatste
tot nu toe verschenen product.
die zo grandioos is dat men er een
avond lang van onder de indruk blijft.
De drie keukens behoren respectieve
lijk aan de supermarkt-eigenaar en
grondspeculant Sidney en diens vrouw
Jane, aan de architect Geoffrey en diens
vrouw Eva, en aan de bankier Ronald
en diens vrouw Marion. Alle drie slechte
huwelijken, zoals de drie echtparen zelfs
tijdens kerstfeestjes met de zakenvrien
den van de mannen onomwonden laten
blijken, in het eerste bedrijf brengt
Jane, gevlucht voor de driftbuien van
haar man, het grootste deel van de
kerstavond onder een stromende regen
in de tuin door; in het tweede doet Eva
uit wanhoop om haar ongelukkig huwe
lijk een reeks zelfmoordpogingen; in het
derde stort Marion zich, om dezelfde
reden, in extreem alcoholisme. Een
„black comedy”, denkt u? Nee, een
klucht, want Ayckbourn wil ons om al
die miserabele figuren hard laten lachen
en heeft daartoe gretig geput uit de hele
kluchtliteratuur van de laatste honderd
jaar, waarbij zelfs de afgezaagdste ko
mische situaties nog weer eens bruik
baar bleken te zijn. Dat er toch op z’n
minst wel een minimum aan waar
schijnlijkheid nodig is om met zulke
ingrediënten een aanvaardbaar stuk te
maken en dat in dit geval alles juist
even geforceerd en ongeloofwaardig
aandoet, heeft Ayckbournin de haast
van het schrijven blijkbaar niet ge
stoord. En hij heeft het publiek daarmee
naar het schijnt laag genoeg aangesla
gen, want in Londer wordt het stuk nu
al meer dan anderhalf jaar gespeeld.
De Toneelgroep Theater heeft de En
gelse regisseur Eric Thimpson danoek
laten overkomen om de Nederlandse-op-
voering te leiden. Daaruit is, zoals dik
wijls in zulke gevallen, een halfslachtig
geheel ontstaan waarmee noch de spe
lers noch de schrijver werkelijk gediend
zijn. Er werd bijgevolg over het alge
meen te krampachtig geacteerd, hoewel
de zes rollen met uitstekende krachten
waren bezet: Henny Orri, Bernhard
Droog, Sjoukje Hooymaayer, Eric van
der Donk, Trees van der Donck en
Willem Wager. Maar wat moet een man
als Eric van der Donk, de voornaamste
blijspelacteur van het gezelschap, doen
met een rol als die van de lamlendige
Geoffrey, waarin hij alleen zuur mag
kijken en er geen geestige clause over
zijn lippen komt? En waarom heeft men
voor Henny Orri, de voornaamste actri
ce van het gezelschap, sedert „Kleine
Alice” (najaar 1973) nog steeds geen
belangrijke serieuze rol gevonden in
plaats van de karikaturale Marion in X
Maar gelachen is er wel bij de pre-
Maar gwlachen is er wel bij de pre
mière in Deventer, zaterdagavond. Ge
bruld zelfs. En de lachers hebben altijd
gelijk, heb ik wel eens in toneelkringen
horen zeggen, ook al hebben ze soms
meer gelijk dan smaak.
SIMON KOSTER.
Way allemaal op zijn viool uitspookt
Enfin het is te hopen dat er gauw
een plaat uitkomt.
Ter gelegenheid van dit jubileum zal
het Amersfoortse Jeugdorkest onder lei
ding van Qui van Woerdekom, een toer-
nee organiseren, waarbij Nap de Klijn
het vioolconcert van Max Bruch zal
vertolken.
De dirigent Qui van Woerdekom stu
deerde bij Nap de Klijn aan het Ko
ninklijk Conservatorium in Den Haag en
is daar thans leraar in de methodiek.
De tournee begint op 19 januari in
Zaandam. Verder zullen concerten wor
den gegeven in Apeldoorn, Bussum, Hui
zen, Doetinchem en Amersfoort. Het ligt
in de bedoeling de toernee daarna tot
andere delen van het land uit te brei
den.
Nap de Klijn kreeg grote bekendheid
door het duo, dat hij met zijn echtgeno
te Alice Heksch vormde, dat in binnen-
en buitenland vele triomfen vierde. Na
het overlijden van Alice Heksch werd
haar plaats ingenomen door pianist Ru
dolf Jansen.
Nap de Klijn is ook primarius van het
Nederlands Strijkkwartet, dat tal van
concertreizen maakte in Europa, Canada,
Zuid-Afrika en de Verenigde Staten.
Hij werkt dus met een rijke techniek
en ook als je als kijker je niet wilt
verdiepen in de symbolische achtergron
den word je meegetrokken in een
sprookjessfeer, die soms heel aards is,
soms verheven, soms ietwat benauwend,
maar altijd meer sfeer dan „boodschap”.
Aan het laatste kun je dan voorbijgaan
omdat het gevoelsmatige niet behoeft te
worden verklaard om genietelijk te zijn.
Ieder kan er in vinden wat hij wil.
Bij de RONO hoopt men dat de split
sing in 1977 een feit kan worden. Uit
voering van de plannen is vooral afhan
kelijk van medewerking van het minis
terie van cultuur, recreatie en maat
schappelijk werk dat in principe positief
heeft gereageerd. Het ministerie zal ech
ter ook financieel moeten inhaken
omdat bij een opdeling meer personeel
BRUSSEL (ANP). Liesbeth List en
Ramses Shaffy, hebben geweigerd zon
dagmiddag op te treden in het gevari
eerde televisieprogramma van de Belgi
sche Radio en Telvisie „Binnen en bui
ten”. Van BRT-zijde is verklaard dat de
twee Nederlanders daarmee hun sol’da-
riteit wilden betuigen aan een socialisti
sche stakingsaktie binnen d.e BRT, die al
ongeveer een week aan de gang is.
De socialistische bond voor„het over
heidspersoneel, de ACOD, heeft die sta
king uitgeroepen omdat ze het oneens
is met een aantal benoemingen en be
vorderingen die recent binnen de BRT
(een staatsomroep) plaatsvonden. Öe
ACOD is van mening dat de liberale
invloed binnen de BRT door die benoe
mingen, vergroot is ten koste van de
socialistische.
De afwezigheid van de Nederlandse
artiesten in „Binnen en buiten” wilde
men eerst onverklaard laten. Toen ech
ter enkele cameramensen de studio ver
lieten werd wel gehoor gegeven aan de
eis van de stakers en toen werd, in een
korte mededeling, de afwezigheid van
Liesbeth en Ramses wel uitgelegd.
De gehele vorige week zijn, zowel op
radio als op televisie, verscheidene pro
gramma’s van de BRT onderbroken ge
weest
ZWOLLE (ANP). De commissaris
van de NOS voor regionale zaken drs.
M. Dijkstra, heeft meegedeeld dat in
principe is besloten de regionale omroep
Noord en Oost „RONO” in drie omroep
organisaties te splitsen. Friesland krijgt
dan zijn eigen omroep alsmede Gronin
gen en Drente samen evenals Overijssel
en Gelderland.
DEN HAAG. In het huidige con-
certseizoen zal het 50 jaar geleden zijn
dat de bekende violist Nap de Klijn zijn
concert gaf. Dat gebeurde in
waar zijn oom Jacob Hamel
optrad met een van zijn kinderkoren en
waarbij de jeugdige Nap de Klijn als
solist optrad.
- x ..ilSrlga
