Da Costa Gomez in toespraak voor radio en televisie
FABRIEK
GEHEEL
Explosies begin van
VERNIELD
staakt-het-vuren
LESJE VOOR HOESSEIN
Oegandese corruptie-bestrijding
Kissingers kans in
Israel lijkt gering
L
I
isl
Gesprek hervat over
ondergrondse
kernexplosies
Japanner pleegt na
voedselvergiftiging
zelfmoord
Explosie in Antwerpen
Winkels opgeblazen in Belfast
AARDBEVING OP
In West-Duitsland
veili"heidsactie
JAVA, 6 DODEN
i
3
DINSDAG
FEBRUARI
1975
BINNEN- EN BUITENLAND
1 1
Winstpunt
Nagelaten
Overname
allen
tnam
Onteigenen
haar
ie als
;er in
an <io
e waa
>ldoen
iracht
willen
oord
n zin
sis op
lessee
orden
lie de
ik op-
tem-
>orne-
st ge-
nerels
trek-
ze te
jacht
heime
inten-
panse
gawa.
s van
onder
op de
1972,
itnée
kapt
stikt
eden
osies
racht
Beate
:e ex-
r een
ragen
e van
iwen
ieerd
s val
ikeid
(Van een speciale medewerker)
NAIROBI Met de uitwijzing van de Aziatische zakenlieden zou in
Oeganda de beloofde economische revolutie ingeluid worden die tevens
een einde moest maken aan de voortwoekerende corruptie. Het beoogde
effect blijft echter uit. Erger nog, Oeganda dreigt af te glijden naar
een toestand van totale economische en financiële ontreddering. Pre
sident Idi Amin is daarom gedwongen nog strengere maatregelen te
nemen in een poging om het land voor dit debacle te behoeden.
Junta
Nederlaag
Alternatieven
7
w
4
k «S
k .k--
ortugese verkiezingen 12 april
(Van onze redacteur in Jeruzalem)
(Van onze correspondent)
(Van onze redacteur in Londen)
tegenover de
ET-J
n van
edood
Iveens
lit de
actie
start.
>r een
Viet-
Het besluit van president Amin, al
voorafgegaan door ernstige klachten
over corruptie door het leger, is de
jongste maatregel tegen de Oegandese
zakenwereld. Al eerder had Amin
tijdens een kabinetszitting laten we
ten dat wetsovertreders op zekere dag
wel eens zouden kunnen ontwaken
en bemerken dat hun bedrijven door
het leger waren overgenomen „om ze
van een zekere ondergang te redden”.
uitoefenen. De jongste strafmaatregel
blijkt echter nog veel zwaarder te
zijn.
Enkele gevallen van corruptie door
zakenlui zijn: De invoer van badkui
pen uit Kenia voor 750 shilling, ver
koopprijs in Oeganda 3500 shilling;
gootstenen van 150 shilling voor 600
shilling', voor suiker betaalt de groot
handelaar 2,50 shilling per pak; op de
zwarte markt kost een pak 13 tot 15
shilling. Veertig percent van het bru-
to-in komen van Oeganda wordt be
steed voor de aankoop van olie, toch
wordt er vanuit Oeganda benzine ge
smokkeld naar de buurlanden.
Hij was zeer verbaasd over het feit
dat de minister van financiën buiten-
A1 deze afspraken worden van Britse
zijde niet als belangrijke concessies ge-
De landbouwers eisen inbeslagneming
van alle landerijen en bezittingen van
degenen die sociale en economische sa
botage plegen. Zij dringen aan op wet
ten ter bestraffing van saboteurs. Alle
grote eigendommen waarvan de waarde
ten koste van het geld van het volk is
gestegen moeten volgens hen onteigend
worden.
De staatssecretaris voor landbouw, dr.
Alfredo Esteves Belo heeft vorige week
de grote landeigenaren, die voornamelijk
in het zuiden van het land geconcen
treerd zijn, gewaarschuwd dat landerijen
boven een bepaalde afmeting door de
staat zullen worden onteigend, wanneer
zij onvoldoende worden bebouwd.
landse valuta had verstrekt aan za-
knelieden voor de aankoop van be
paalde artikelen zoals schoenen met
plateau-zolen, heupbroeken en „ambi”
(huidblekende crème).
sk bij
a rij-
rege-
skttlad
pros-
d ge-
inkse”
ig dat
wor-
waren
FBI
aldus
s-pre-
:elijke
Valter
ndigd.
d dat
liljoe-
r kap-
naar
n het
>nder-
is uit
otter-
:omen
3. Hij
laden
ertuig
recht,
schop
estikt.
offer
plaats
'inkel.
rijden
Het
rallen,
irwiel
lelijke
meer
krffen
nalen,
i van
eisers,
(ronds
Irecht
in het
i zijn
linnen
len.
e Ne-
een
>rcen-
it een
;lkun-
len in
i per-
1. uit-
e na-
(37.35
pgt).
?ge is
n het
leven
Ijl hij
zich
chzelf
J. de
e uit-
ij ter
>men.
fitier
:edes-
;oebe-
iracht
is nu
eigen-
van
ver-
(ekre-
STUTTGART (DPA, AFP). De be
waking van de Westduitse vliegvelden,
met name van Stuttgart, Hannover,
Düsseldorf en München, is gisteren uit
▼rees voor aanslagen van Japanse anar
chisten nog verder versterkt.
'.7
MOSKOU (AFP). De onderhande-
lingen tussen de Sovjet-Unie en de Ver
enigde Staten over ondergrondse kern-
exnlosies voor vreedzame doeleinden
zijn gisteren in Moskou hervat, zo meldt
Tass.
TOKIO (Reuter). De Japanse lucht
vaartmaatschappij heeft gisteren in To
kio bekendgemaakt dat de 52-jarige
Kenji Koewabara, directeur van een be
drijf in Anchorage dat vliegtuigen van
proviand voorziet, zelfmoord heeft ge
pleegd in verband met de voedselvergif
tiging die zich heeft voorgedaan bij
passagiers van een van haar vliegtuigen.
Wanneer er echter inderdaad sprake Is
van een door beide partijen getekend
document, mag dit als een winstpunt
voor de IRA worden beschouwd. De
minister voor Ulster, Rees, heeft altijd
verklaard dat hij niet met de terroristen
zou onderhandelen.
Het Russische persbureau voegt daar
aan toe dat partijleider Breznjev en
president Ford destijds in Vladivostok
besloten het zoeken naar een wederzijds
aanvaardbare oplossing later voort te
zetten.
Leider van de Russische delegatie is
Igor Morochov, eerste plaatsvervanger
van de voorzitter van de staatscommissie
voor het gebruik van atoomenergie. De
Amerikaanse delegatie wordt geleid door
Walter Stoessel, ambassadeur in Moskou.
staakt-het-vuren
Engeland
Maar de kans lijkt bijzonder klein dat
de Israëlische regering, die met een zeer
kritische achterban te maken heeft, Kis
singer zijn zin kan geven.
De communistische partij heeft giste
ren een document gepubliceerd, waarin
landbouwers uit het zuiden van Portugal
stellen, dat er dringend doortastende
maatregelen nodig zijn om te voorko-
Kissinger is nu in Jeruzalem om aller
eerst, zoals hij dat ziet, de Israëliërs te
binden aan wat Alton hem in Washing
ton heeft voorgesteld: een scenario dat
wel de passen en Aboe Rodeis omvat.
Met minder, zo zegt Kissinger, kan ik
niet in Cairo aankomen.
zien. Ze waren onderdeel van het Iers»
wapenstilstandsverdrag. Het is bovendien
de politiek van minister Rees om in ruil
voor het staakt-het-vuren van IRA-kant
het machtsvertoon in Ulster steeds ver
der te beperken.
Uit dit gezichtsverlies
regering-Cosgrave valt af te leiden, dat
de provisionele IRA de werkelijke situa
tie nu heeft onderkend: ze mist de steun
in de republiek waarop ze meende te
kunnen rekenen. Dat ze deze steun ook
in Ulster ontbeert, zal de doorslag heb
ben gegeven tot haar besluit het staakt-
het-vuren opnieuw af te kondigen.
Dot soort bedrijfsovernamen vindt
vooral plaats in grote steden als
Kampala, Maska en Jinja. De be
schuldigden werden ervan verwittigd
dat hun in beslag genomen bedrijven
zouden worden overgedragen aan
meer „vaderlandslievende” Oegande-
zen. De beroofde eigenaars mogen
nooit meer in Oeganda hun beroep
heeft Amin in een toespraak laten
weten dat het leger de macht nog in
handen moet houden. Als de bevol
king medezeggenschap zou krijgen,
dan zou het land door de overal
heersende corruptie wellicht in een
complete chaos worden gestort. Maar
het wordt niet uitgesloten geacht dat
Amin de strijd tegen de corruptie
aanwendt om het falen van zijn ei
gen beleid te verhullen.
Met deze woorden leidde hij op het
vliegveld de discussie in die hij later op
de avond achter gesloten deuren verder
heeft gevoerd en vandaag voortzet met
het Israëlische onderhandelingstrio dat
bestaat uit premier Rabin, minister van
buitenlandse zaken Allon en minister
van defensie Peres.
Kissinger is eerst naar Jeruzalem ge
komen, hoewel het logischer was ge
weest als hij eerst naar Egypte was
gegaan om het Egyptische antwoord op
te halen op de voorstellen die Israel via
haar minister van buitenlandse zaken
Allon de vorige maand in Washington
heeft gedaan. Deze voorstellen gaan niet
ver genoeg, zo wordt gezegd. Israel heeft
zich weliswaar bereid verklaard een
flink stuk van de Sinaï op te geven - 30
tot 50 kilometer- maar het heeft de
strategische belangrijke Mitla- en Jidi-
passen en de olievelden van Aboe Rodeis
uitgesloten.
Intussen meldden de Portugese kran
ten gistermorgen, dat de Junta der Nati
onale Redding, het leidend orgaan van
de Beweging van de Strijdkrachten, de
wetgevende macht aan zich heeft ge
trokken op het gebied van de politieke
zuivering, de bestrijding der economi
sche sabotage, de morele herbewapening
en de publieke orde en veiligheid. Vol
gens de kranten heeft de Raad van State
dit besluit van de Junta goedgekeurd.
De gouverneur van de provincie
Centraal, mr. Samilike, is om die
reden van zijn post ontheven. Met de
nieuwe strafmaatregel in het achter
hoofd keert hij weer terug in zijn
oude beroep: politie-fotograaf. Hij
wordt opgevolgd door Nassor, kapi
tein bij de „Vrijwilligers Brigade van
de Revolutie” en oud-manager van
het Oegandese nationale voetbalelftal.
Oplichter^, het vragen van woe
kerprijzen, of het vasthouden van
noodzakelijke goederen voor de pri
maire levensbehoeften door Oegande
se zakenmensen - die thans de be
drijven van de Aziaten bezitten - kan
bij presidentieel besluit nu veroorde
ling tot de doodstraf ten gevolge
hebben. Speciale rechtbanken, te ver
gelijken met een militair tribunaal,
zullen zich met dergelijke gevallen
bezighouden. De doodstraf zal door
een vuurpeloton worden voltrokken.
Eén van de gevangenen zweeft op de
rand van de dood en is intussen naar
een ziekenhuis overgebracht. De regering
in Dublin heeft vanaf het begin van de
hongerstaking duidelijk en ferm ver
klaard, dat ze niet op de eisen van de
gevangenen zou ingaan. Deze hadden de
status van politieke gevangenen voor
zich opgeëist.
Kort voor het afgelopen weekeinde
maakte de IRA bekend dat ze als repre
saille één of meer ministers uit het
kabinet van premier Cosgrave zou ver
moorden. Het staakt-het-vuren geldt
echter behalve voor
voor geheel Ierland.
Politieke waarnemers menen dat
Amins directe aanval tegen de cor
ruptie van de zakenwereld en van
regeringsambtenaren een poging is
om ontrevreden (militaire leiders,
wiens steun h(j nodig heeft, weer
naar zijn hand te zetten. Onlangs
Aan de andere kant zou hij hebben
nagelaten het benodigde geld over te
maken aan Oegandese functionarissen
in het buitenland. Enkele rechters en
topambtenaren zijn al aangeklaagd
wegens corruptie of hulpverlening
aan „kondos” (gewapende overval
lers). De minister van financiën heeft
- heel begrijpelijk - een veilig heen
komen gezocht in Engeland.
Ministers die niet „streng genoeg”
zijn opgetreden tegen deze misdadi
gers, werd te verstaan gegeven dat er
niet geaarzeld zal worden hen te
vervangen door „jonge briljante revo
lutionaire soldaten”.
LONDEN. Gisteravond om zes uur
Engelse tijd begon het door de IRA
afgekondigde „staakt-het-vuren” zonder
dat er in Engeland nog bommen waren
ontploft. In Belfast echter werden vijf
winkels opgeblazen. Een 19-jarige
straatveger werd van korte afstand door
het hoofd geschoten. Hij overleed aan
zijn verwondingen. In dit laatste geval
was sprake van een zogenaamde sektari
sche moord van protestantse kant, waar
aan de IRA geen deel had.
JERUZALEM. „Ik ben blij dat de
Israëlische regering mijn stap-voor-stap
benadering aanvaard heeft, alhoewel ik
me ervan bewust ben dat het niet de
enig mogelijke benadering is”, aldus de
Amerikaanse minister van buitenlandse
zaken Kissinger bij zijn aankomst in
Israel.
sprekken daar beperken zich niet tot die met zijn ski-instructeur (foto), want ook
de sjah van Perzië is dezer dagen in St. Moritz en beide vorsten ontmoeten elkaar
daar regelmatig.
(Van onze redacteur in Lissabon)
LISSABON De Portugese president Francisco da Costa Gomez heeft
gisteren in een toespraak voor radio en televisie bekendgemaakt, dat op
12 april in Portugal de eerste vrije verkiezingen sinds 50 jaar zullen wor
den gehouden. De kiezer zullen op die dag een wetgevende vergadering
van naar schatting 270 leden kiezen, die een nieuwe grondwet moet op
stellen en de verkiezingen voor een wetgevende kamer zal voorbereiden.
men dat 1975 een hongerjaar voor Por
tugal wordt. De landbouwers beschuldi
gen de grote landeigenaren van het be
ramen van een fascistische staatsgreep.
Koning Hoessein van Jordanië heeft het Midden-Oosten voor korte tijd verruild voor
Midden-Europa: hij brengt een wintersportvakantie door in Zwitserland. Zijn ge-
Met de bekendmaking van de Portu
gese president is er een einde gekomen
aan de twijfel over de belofte van de
Beweging van de Strijdkrachten, dat
binnen het jaar na de revolutie in het
land vrije verkiezingen zouden worden
gehouden. Het omverwerpen van het
regime-Caetano vond 25 april vorig jaar
plaats.
In zijn redevoering zei Da Costa Go
mez, dat 12 april een mijlpaal zal wor
den op de lange weg die moet worden
afgelegd naar de democratie. Hij riep de
naar schatting 5,5 miljoen stemgerech
tigden op in grote getale naar de stem
bus te komen. „Geen Portugees kan
afstand doen van zijn verantwoordelijk
heid om te stemmen. Stemmen is samen
werken en niet stemmen is het volk
verraden”, cldus Da Costa Gomez.
De president verzocht degenen die
streven naar een sneller verloop van de
revolutie gematigdheid in acht te nemen.
Het „opvoeren van het proces” zou een
gevaar in zich kunnen dragen, aldus Da
Costa Gomez. Hij waarschuwde tegen
het geloof in de „illusie van totalitaire
utopia’s”, zoals die door sommige politie
ke partijen worden beloofd.
ANTWERPEN. De hevige explosie,
die gisterochtend vroeg de polyethyleen-
fabriek van Union Carbide Belgium NV
op de rechter Schelde-oever in Antwer
pen volledig vernielde, kostte aan zes
personen het leven, terwijl 11 mensen
met ernstige verwondingen moesten
worden opgenomen in ziekenhuizen. Ne
gen anderen konden na geneeskundige
behandeling naar buis. De schade be
draagt vele miljoenen guldens.
Een werkelijke nederlaag heeft de
IRA tegenover de regering van de Ierse
Republiek in Dublin geleden. De 15
IRA-terroristen die in een gevangenla
tot hongerstaking waren overgegaan,
hebben geen kans gezien de regering
naar hun pijpen te laten dansen.
Op het hoofdkwartier van de Britse
minister voor Ulster, Rees, bewaarde
men gisteren een absoluut stilzwijgen
over de achtergronden van deze nieuwe
en plotseling afgekondigde wapenstil
stand. Ook geruchten, dat er sprake is
van het bestaan van een regelrecht do
cument dat door de Britten en de IRA
zou zijn ondertekend, werden door het
bureau van minister Rees bevestigd noch
ontkend
De Britse avondbladen geven echter
naam en toenaam van de onderteke
naars. Bovendien is uitgelekt waarom
het staakt-het-vuren 14 dagen langer op
zich liet wachten dan was voorspeld. De
IRA had eisen gesteld met betrekking
tot het mechanisme van de controle
over het staakt-het-vuren. En ze had
geëist dat haar mannen hun wapens
mochten behouden om die bij noodzaak
van zelfverdediging te gebruiken.
Voor zover bekend werd overeenstem
ming bereikt over een communicatiesy
steem tussen de Britse troepen en de
zogenaamde bataljonscommandanten van
de IRA. Ook werd kennelijk een „klei
ne” groep IRA-mannen toegestaan ge
wapend over straat te blijven gaan. Het
is aannemelijk, dat afspraken werden
gemaakt over het vrijlaten van gevange
nen uit het Noordierse interneringskamp
Long Kesh. Bovendien zou het Britse
leger een minder prominente rol in het
straatbeeld vervullen en de politietroe-
pen zullen niet worden versterkt.
•"ft 'S-
Maar er is meer. Allon heeft in Wash
ington een aantal alternatieven op tafel
gelegd. Volgens het principe: wij geven
meer gebied voor een grotere portie
vrede. In dat draaiboek waren ook de
passen in de Sinaï en de olievelden van
Aboe Rodeis opgenomen.
Volgens een aantal Israëlische minis
ters, van wie Peres de belangrijkste
vertegenwoordiger is. was Allon echter
niet gemachtigd überhaupt over de Mit
la- en Jidipassen en Aboe Rodeis te
spreken. Peres is van mening dat Israel
in dit stadium onder geen voorwaarde
deze gebieden mag opgeven.
Allon ontkent dat hij buiten zijn
boekje is gegaan. Maar de laatste weken
heeft hij zich in ieder geval Van verdere
politieke uitspraken onthouden. Rabin
en Peres zijn de woordvoerders geweest
en hebben duidelijk gemaakt dat voor het
het opgeven van de passen en Aboe
Rodeis Egypte verregaande concessies
moet doen.
DJAKARTA (Reuter, UPI). Door
de aardbeving in Soekaboeml op Java op
72 kilometer ten zuiden van Djakarta
zijn zondag zes mensen gedood en hon
derden huizen vernield, zo hebben Rode-
kruisvertegenwoordigers gisteren be
kendgemaakt.
Voor de gewonden en honderden dak
lozen zijn levensmiddelen en medica
menten naar Soekaboemi gestuurd. De
daklozen zijn tijdelijk in schoolgebou
wen ondergebracht. De aardbeving toon
de op de Richterschaal het cijfer 6,3
aan.
De meteorologische dienst in Djakarta
deelde mee dat uit de krater van de
berg Salak op 24 kilometer ten westen
van Soekaboemi dikke rook kwam, vol
gende op kleine erupties twee dagen
geleden.
De 2211-meter hoge Salak is verschei
dene jaren passief geweest. De vrees
bestaat nu dat de werking In de komen
de dagen toeneemt.
De bewoners van het eiland Banda in
de Molukken-Archipel zijn begonnen
het gebied te verlaten wegens een drei
gende uitbarsting van de berg Banda.
aldus het persbureau Antara. De vul
kaan braakt rook uit en in de omgeving
worden al enige tijd schokken gevoeld.
De explosie ontstond in reactor drie
van de polyethyleeninstallaties van de
fabriek. De oorzaak is nog niet bekend.
De ravage die op het fabrieksterrein
werd aangericht, is enorm. Gebouwen
met wanden van golfplaat werden op
slag veranderd in kale staalconstructies.
Van de kantoorgebouwen in de buurt
bleef geen ruit heel. Op de plaats van de
explosie ontstond een omvangrijke hoop
verwrongen metaal (zie foto)-
Metingen hebben uitgewezen, dat het
vrijgekomen polyethyleen geen gevaar
heeft kunnen opleveren voor de in de
nabijheid gelegen bevolkingscentra. Wel
kwamen talloze klachten binnen over
stankoverlast.
Meteen na de ontploffing is het ge
bied aan de rechter Schelde-oever tot
rampgebied verklaard. Vier uur na de
ontploffing om tien uur had men
de honderden meters lange staal-wirwar
onder controle. Ontsnappende brandbare
gassen werden zoveel mogelijk aangesto
ken om verspreiding te voorkomen. Op
verschillende plaatsen tegelijk begon de
brandweer met bluswerkzaamheden en
het bergen van de onder de wrakstuk
ken bedolven slachtoffers.
De ontploffing gebeurde juist op het
moment dat de nachtploeg werd afgelost
door de dagploeg, zodat er slechts onge
veer 50 personen aanwezig waren. Om
dat de ploegen juist wisselden waren er
aanvankelijk veel moeilijkheden om het
juiste aantal doden, gewonden en vermis
ten vast te stellen.
Het ziet er niet naar uit dat de ruim
300 werknemers van Union Carbide Bel
gium NV tewerkgesteld kunnen worden
bij de nederzetting van het bedrijf op de
linkeroever De herstelwerkzaamheden
zullen maanden vergen.
Hoe dan ook, de verwarring in
Oeganda duurt voort. Werkloos zijn
wordt door de president als onwettig
beschouwd. Aan de andere kant laat
hij er echter geen twijfel over be
staan dat iedereen kan worden ont
slagen wegens ondoelmatigheid of
„wangedrag”.
Amin heeft ook functionarissen
van de Oegandese Ontwikkelings
Bank gewaarschuwd hun plichten „op
de juiste wijze” te vervullen, daar zij
anders vervangen zullen worden door
buitenlanders. Dezen zullen op hun
beurt moeten vertrekken zodra capa
bele Oegandezen kunnen worden in
gezet- Ook beschuldigde Amin ambte
naren van het ministerie van finan
ciën van het „plegen van sabotage”.
'W
