Gromiko maakt Kissinger ernstige verwijten
Einde hongerstaking
IRA-gevangenen
Breznjev naar
Engeland
Ian Smith steunen
Straffen Spaanse vakbondsleiders
drastisch verminderd
Soares vraagt
hulp EEG
Aanslag op Amin
mislukte
Ankara wil wapens
in Europa kopen
„Nixon was bang
voor gevangenis”
„Engeland wil zwarte
3
2
Rhodesische bevrijdingsbeweging:
99
Ex-medewerker:
Indonesische
kernenergie
„Bases VS in Turkije worden gesloten”
MAANDAG
1 7
FEBRUARI
1 975
BINNEN- EN BUITENLAND
leden
*entie
'eken
teren
iboot
ngen
trein
iserij
rand
ihuis
;rval
(Van onze redacteur in Barcelona, R. Bosschart)
weg
ting
iden
steen
ik” is
r van
•itten.
alijke
liter
steen
maar
rmaal
BARCELONA Het Spaanse hooggerechtshof heeft dit week
einde de straffen van tien gevangen vakbondsleiders drastisch ver
minderd. Vier van de tien werden onmiddellijk vrijgelaten. Een
lagere rechtbank had de vakbondsleiders veertien maanden geleden
veroordeeld tot straffen variërend van 12 tot 20 jaar. Het hoogge
rechtshof bepaalde dat niet is bewezen dat de tien „leiders” waren
van een illegale groepering. De straffen werden met meer dan twee
derde ingekort. De twintig jaar gevangenisstraf van de communis
tische vakbondsman Camacho werd omgezet in zes jaar.
IwI’B
Stroef overleg in Genève
(Vervolg van pagina 1)
r
En dit weekeinde viel het vonnis
egura
d aan
j aan
eerste
n het
knip-
het
door
e 20-
zagen
eurd,
Vis-
loop
ver-
van
Deze
>uden
een
jaren
Irijfs-
loods
os in
vordt
Igens
brak,
et is
ibre-
jrdag
uwen
wer-
zal
bben,
van
zul-
dat
ver-
erso-
mge-
aken.
aterij
erso-
igd.
Het blad meldde dat Krogh, een voor
malig presidentieel assistent die tot ge
vangenisstraf is veroordeeld in verband
met het optreden van de zg. „Watergate-
loodgieters” van het Witte Huis, vertelde
ten overstaan van vrienden dat Nixon
„zeer gedeprimeerd en bezorgd was om
een gevangenisstraf” als gevolg van de
schandalen in verband met Watergate.
Nixon had Krogh verteld te vrezen
dat rechter John Sirica hem dertig jaar
gevangenisstraf zou geven als hij schuld
zou bekennen, aldus Krogh.
Aan een oplossing van Israels energie
probleem in geval de olievelden in de
Sinaï worden opgegeven, wordt gewerkt:
morgen zal Kissinger met de Sjah van
Perzië in Zurich overleg plegen en daar
onder meer spreken over de bereidheid
van Iran meer olie aan Israel te leveren.
Op dit moment voorziet Iran voor veer
tig percent in de Israëlische oliebehoefte,
zestig percent haalt Israel zelf uit de
Sinaï.
De Spaanse vakbondsleider Francisco
Acosta omhelst zijn vrouw Luz Maria
buiten de muur van de Carabanchel-
gevangenis. Acosta was een van de
vier politieke gevangenen die onmid
dellijk in vrijheid gesteld werden, ter
wijl zes anderen verminderde straf
fen kregen in het „Proces-1001’’.
De regering in Ankara wil nu in de
eerste plaats proberen wapens te kopen
bij de NAVO-bondgenoten, maar als dat
niet lukt, ook buiten het bondgenoot
schap. De Turken zijn er bovendien op
gebrand de eigen, beperkte, wapenpro-
duktie op te voeren tot een complete
oorlogsindustrie.
De hongerstaking was 45 dagen ge
leden begonnen door zeven IRA-le-
’dag-
i be-
aren-
t de
nene
t het
leeg-
irentie
iri in
tot 25
:t be-
e lei-
n die
van
meer
tische
jour-
srs te
dweg
tijd-
1 la-
was
zaar-
zater-
over-
aemde
ver-
■i rijver
ICO.
i De-
arine,
1 een
pende
inken
nlita-
jl uit
kanen
;mon-
i van
erdag
an de
chool.
laard,
en en
3nbe-
was
itie.
wil de PLO aanwezig zien in Genève als
„wettige vertegenwoordiger van het Pa
lestijnse volk.”
Volgens de minister beschikt Amerika
op Turks gebied over ongeveer 20 afluis
ter- en volgstations als onderdelen van
een waarschuwingsstelsel voor een even
tuele aanval. Met de sluiting zou al over
enkele dagen kunnen worden begonnen.
DUBLIN (Reuter) Twaalf
leden van het Ierse republikeinse
leger die in een gevangenis in
Ierland in hongerstaking waren,
hebben die staking gisteren na
45 dagen beëindigd, zo meldt de
Ierse radio. Tot de twaalf be
hoort de 29-jarige Patrick Ward
die zaterdag naar een ziekenhuis
in Dublin was overgebracht om
dat zijn toestand ernstig zou zijn.
Volgens doktoren is hij zwak,
maar niet in onmiddellijk levens
gevaar.
Op het tribunaal verklaarde de vice-
president van de illegale Zuidafrikaanse
vakbeweging SACTU, Moses Mabhida,
dat het afgelopen jaar bij stakingen 50
zwarte Afrikanen zijn doodgeschoten.
Evenals andere woordvoerders van be
vrijdingsbewegingen in Zuid Afrika ver-
(Van onze redacteur in Bonn,
Jan Kuiper)
BONN Leiders van de be
vrijdingsbeweging in Rhodesië heb
ben zaterdag op een tribunaal tegen
apartheid en kolonialisme, dat in
Bonn werd gehouden, een felle aan
val op Engeland gelanceerd. Zij be
schuldigen dat land ervan geen eind
te willen maken aan het regime-
Smith. „Er zijn boze machten die
de blanke Ian Smith terug willen
trekken en een zwarte Smith op
zijn stoel willen zetten om zo het
kolonialisme in Rhodesië voort te
kunnen zetten”, aldus Rex Chi-
wara, die in Lusaka het overkoepe
lend orgaan van de Rhodesische be
vrijdingsbewegingen, ZANU, ver
tegenwoordigt.
Amerika heeft het Israëlische stand
punt steeds gesteund dat voor de PLO,
als terreurorganisatie, in Genève geen
plaats is. In Bonn zei Kissinger gisteren
nog „dat hij met de PLO niets te
bespreken heeft”. Rusland daarentegen
Italië leverde vorige week de laatste
van 18 F-104 onderscheppingsjagers op,
die in licentie in Italië voor Turkije zijn
gebouwd. Volgens betrouwbare kringen
dringen de Italianen er bij Turkije op
aan nog meer wapens in hun land te
kopen en Turkije heeft optie op de
aankoop van nog 18 van bovengenoemde
toestellen.
Eerder al had Siloendika op een pers
conferentie verklaard dat bij een even
tuele onafhankelijkheid de Westerse lan
den er niet automatisch op hoeven te
rekenen dat economische sterkte ook in
vloed betekent. „Degenen die onze vrij
heidsbeweging hebben gesteund, genieten
onze voorkeur”, aldus de woordvoerder.
den in de zwaarbewaakte gevangenis
te Port Laoise. Later sloten anderen
zich bij hen aan. Zij eisten als poli
tieke gevangenen te worden behandeld
en gescheiden te worden van andere
gedetineerden.
De Ierse republikeinse beweging
gaf later een verklaring uit waarin
zij Vei: „Na besprekingen van ver
trouwelijke aard tussen vertegen
woordigers van gevangenen in Port
Laoise en de gevangenisautoriteiten is
een bevredigende regeling getroffen
voor het dispuut dat leidde tot de
hongerstaking en wij zijn blij te
kunnen bekendmaken dat de honger
staking nu is beëindigd.
De Ierse regering sprak later van
„bepaalde kwesties, welke voor wat
betreft de regering geen principiële
kwesties waren.”
„Het Europa van de EEG heeft nu een
gunstige indruk van Portugal. Europa
blijkt bereid ons te helpen, maar het
wordt tijd dat goede bedoelingen in
daden worden omgezet”, zei hij tegen bat
Franse tijdschrift L’Express.
Wat de inhoud van Kissingers eigen
plan betreft: het is bekend dat hij de
Egyptische eis steunt dat Israel zowel de
strategische passen in de Sinaï als de
olievelden van Aboe Rodeis moet opge
ven. Voeg daarbij dat Israel in het
Amerikaanse Congres zienderogen aan
steun aan het verliezen is en de conclu
sie ligt voor de hand dat Amerika grote
van het opperste gerechtshof, met de
drastische strafverlagingen voor het
geval-1001, samen met dreigende
woorden uit de hoek van de top-mili-
tairen, die over Spanje’s nabije toe
komst zullen beslissen.
oordeelde Mabhida de rol van de wes
terse landen in dat gebied.
Opmerkelijk was de rede van de En
gelse predikant Don Morton, die als
speciaal adviseur werkzaam is bij de
Wereldraad van Kerken in Genève. Hij
keerde zich tegen het zenden van blanke
missionarissen naar Zuidelijk Afrika. Ze
verhinderen dat gekleurde en zwarte
priesters en predikanten leidende posities
innemen”, zo zei hij. Morton noemde de
kerken van het Westen vertegenwoordi
gers van de onderdrukkers. „In de Vere
nigde Staten hebben de kerken een ge
zamenlijk budget van 22 miljard dollar
per jaar en in Zuid-Afrika sterft de
helft van alle zwarte kinderen onder de
vijf jaar. Moet men nu nog twijfelen
aan de rol van de kerk?", aldus Morton.
De Engelse predikant stelde voor een
maal per jaar een anti-apartheidszondag
in het leven te roepen. De christenen
kunnen zich dan bezinnen over deze
vorm van racisme.
Prof. dr. Paulette Pierson-Mathy,
hoogleraar in het volkenrecht aan de
universiteit van Brussel, verklaarde dat
op grond van het internationale recht de
Zuidafrikaanse regering niet legaal de
macht uitoefent, en dat in Zuid-Afrika
een oorlogssituatie bestaat.
Het tribunaal werd beëindigd met een
resolutie waarin otn vrijlating van alle
politieke gevangenen in Zuidelijk Afrika
werd geëist.
PARIJS (Reuter). De Portugese mi
nister van buitenlandse zaken, Mario
Soares, heeft gisteren de landen van de
Europese gemeenschappelijke markt om
hulp verzocht omdat de economische en
sociale toestand in zijn land snel slech
ter wordt.
MOSKOU, (Reuter). Partijleider
Breznjev van de Sovjet-Unie heeft een
uitnodiging voor een bezoek aan het
Verenigd Koninkrijk van premier Ha
rold Wilson aanvaard, zo is gisteravond
in gezaghebbende Britse kringen in Mos
kou gezegd. Een datum is nog niet
vastgesteld maar in Britse kringen hoopt
men dat het in de niet te verre toekomst
zal zijn.
vermoord; de veel te hoge vonnissen
van de rechtbank, het Tribunaal voor
Openbare Orde, vielen samen met de
benoeming van Arias Navarro tot
Blanco’s opvolger; de behandeling van
het hoger beroep voor het hoogge
rechtshof kwam op de eerste verjaar-
dan van de „democratiseringspolitiek”
van Arias Navarro, die hem in scher
pe botsing heeft gebracht met de
rechtervleugel van het bewind, en
deze verjaardag kostte de twee top
mannen in het propaganda-apparaat
van de staatspartij afgelopen week
hun baantje, wegens onvoldoende
geestdriftige viering daarvan.
Minister Sancar onthulde dat een wets
ontwerp, dat op de agenda van het
parlement staat, de uitgave voor de
plannen ter modernisering en reorgani-
sering van de strijdkrachten zou kunnen
verdubbelen tot 3,2 miljard lira (bijna
600 miljoen gulden).
De vakbondsleiders, die bekend
staan als leden van de ondergrondse
„Commissiones Obreras’, waren dins
dag uit protest tegen de lange veroor
delingen nog in hongerstaking gegaan.
Met de strafvermindering heeft de
overgang naar het post-Franquisme
(het tijdperk dat na Franco zal aan-
breken) weer een nieuwe crisis over
leefd.
SEATTLE (AP). - De voormalige
medewerker van de Amerikaanse oud-
president Nixon, Egil Krogh, heeft tegen
over vrienden verklaard dat de eerste
weken na het aftreden van Nixon, de
ex-president bevangen was door de
angst voor gevangenisstraf, zo meldde
het zondagsblad Seattle Post-Intelligen-
cer gisteren.
Het vonnis van het hooggerechts
hof, dat de straffen van de tien
illegale vakbondsleiders inkortte, be
tekende opnieuw een politieke over-
wining voor de Arias-Navarrolqn.
Overigens gingen de opperrechters
het ware probleem in het „proces-
1001”, de niet bestaande vakbonds-
vrijheid in Spanje, geheel uit de weg,
meer nog: zij verlaagden de straffen
door het enige juiste argument van
de officier van justitie dat de tien
leiders zijn van de arbeiderscommis-
sies) te negeren. Op die manier kon
het tiental als „gewone” militante
arbeiders lagere straffen krijgen.
Vier van hen, die a! meer dan
KOEALA LOEMPOER (AP). Indo
nesië zal in 1985 over zijn eerste kernre
actor beschikken, zo heeft de Indonesi
sche onderminister voor wetenschappe
lijk onderzoek M. T. Zen, gisteren be
kend gemaakt. Bij zijn aankomst in
Koeala Loempoer voor het vijfde inter
nationale symposium inzake energie en
milieu vertelde Zen, dat zijn land bij de
ontginning van uraniumvoorraden op
Kalimantan en Sumatra samenwerkt
met Frankrijk en West-Duitsland. Vol
gens Zen zal Indonesië in het jaar 2000
dertig percent van zijn electriciteit uit
Iwrnenergie opwekken.
tweeënhalf jaar in voorarrest zaten,
kwamen direct op vrije voeten. Twee
anderen (wier straf tot vier jaar en
twee maanden werd verlaagd) zullen
spoedig voorwaardelijk vrij komen;
de vier overigen zullen, ondanks de
strafvermindering, nog enkele jaren
Ondanks alle optimistische verklarin
gen die Kissinger gedurende zijn rond
reis in het Midden-Oosten heeft afge
legd over „nuttige en vruchtbare bespre
kingen” en „vooruitgang” is wel geble
ken dat hij er niet in geslaagd is Israel
en Egypte nader tot elkaar te brengen.
Israel blijft eisen dat Egypte voor grote
territoriale concessies van Israëlische
kant een contractuele verplichting op
zich moet nemen die een formeel eind
maakt aan de oorlogstoestand, Egypte op
haar beurt is niet bereid enige politieke
verplichting van betekenis op zich te
nemen in ruil voor zo’n Israëlische ge-
biedsafstand.
Beide partijen voeren bovendien aan
dat hun onderhandelings vrij heid beperkt
is door een onrustige en kritische ach
terban. „Als ik de strategisch belangrijke
Mitla en Giddipas in de Sinaï niet terug
krijg, dan is het voor mij afgelopen”,
heeft president Sadat volgens Egyptische
verslaggevers tegen Kissinger gezegd en
de Israëlische premier Rabin heeft zijn
volk verzekerd dat president Sadat zijn
zin niet zal krijgen. Zou Rabin het pleit
verliezen, dan lijkt de val van zijn
regering nabij.
Kissinger is van plan een eigen Ame
rikaans plan op te stellen en met dat
plan de volgende maand naar het Mid
den-Oosten terug te gaan.’ Daar zal hij
op en neer gaan vliegen tussen Cairo en
moeten zitten: zij zijn recidivisten.
Waar het immers om ging, was de
klandestiene oppositie martelaren te
ontnemen, en dat is ongetwijfeld ge
lukt, zonder dat het nodig bleek wer
kelijke rechtspraak te plegen.
De enige Russische leider die Enge
land na de oorlog bezocht, was in 1956
Nikita Chroestsjov die toen in gezel
schap was van premier Boelganin.
Premier Wilson keerde gisteren terug
van een bezoek aan Leningrad. Naar
verwachting zouden hij en premier Ko-
sigin vandaag een document tekenen
over regelmatig politiek overleg op top
niveau.
De Amerikaanse minister van Buiten
landse Zaken heeft zich gisteravond
moeten verdedigen en in dit verband
moeten de voor zijn doen niet bijster
bemoedigende woorden worden gezien.
Kissingers routineformule voor de pers
is: „constructief” en „vriendelijke atmos
feer”. De woordvoerder van het Ameri
kaanse ministerie van Buitenlandse Za
ken weigerde overigens ieder commen
taar of uitleg over de inhoud van het
gesprek. Het Midden-Oosten is gister
avond nog niet ter sprake geweest. Daar
over zouden Kissinger en Gromiko van
daag spreken tijdens hun tweede onder
houd.
Het is gedurende de tocht van Kissin
ger in het Midden-Oosten duidelijk ge
worden dat Rusland bereid is de Ameri
kaanse pogingen om voordat de Vredes
conferentie van Genève bijeenkomt,
nog een nieuw Israelisch-Egyptisch ak
koord rond te krijgen, te steunen. De
Amerikanen zouden dan op hun beurt
het bijeenroepen van de Geneefse Con
ferentie niet langer moeten tegenhou
den. Volgens Egyptische zegslieden zul
len Kissinger en Gromiko in Genève
bespreken of en in welk stadium de
Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO)
in Genève zal worden uitgenodigd.
Het is opvallend hoe het beruchte
„proces-1001” tegen de tien vakbonds
leiders de hoogtepunten van deze
ontwikkeling begeleidt. Op de dag
van de opening van dit proces, 20
december 1973, werd de toenmalige
minister-president Carrero Blanco
Chiwara wees erop dat de blanke
minderheidsregering meer dan 60.000
man overgebracht heeft naar zgn. „be
schermde dorpen” In wezen zijn deze
dorpen gevangenissen, en heeft men met
60.000 gevangenen te doen, zo meende hij.
Ook bij een wapenstilstand is er nog
niets veranderd in Rhodesië, zo ver
klaarde de woordvoerder van de bevrij
dingsbeweging ZAPU, Siloendika, op het
tribunaal. Hij waarschuwde Engeland en
Rhodesië dat de bevrijdingsbewegingen
de wapens niet zullen neerleggen zolang
de tegenstander ook nog wapens draagt.
Een wapenstilstandsconferentie kan al
leen plaatsvinden indien deze tot doel
heeft de macht aan de meerderheid in
Rhodesië over te dragen, aldus Siloendi
ka.
Moskou maakte inmiddels gisteren be
kend dat in het centrale gebied van de
Sovjet-Unie in Europa militaire oefenin
gen zullen worden gehouden. In Britse
kringen üitte men zijn vreugde over
deze aankondiging. De Sovjet-Unie
maakt doorgaans pas melding van mili
taire oefeningen als zij zijn afgelopen en
men ziet de aankondiging dan ook als
een gebaar om de Europese veiligheids-
conferentie vooruit te helpen.
Jeruzalem tot een overeenkomst bereikt
is. Vervolgens zal in de loop van de
maand april of mei de Vredesconferentie
van Genève, die onder Amerikaans-Rus-
sisch voorzitterschap staat, bijeen wor
den geroepen. Mogelijk zal voor het
bijeenroepen van de Geneefse conferen
tie nog geprobeerd worden een nieuwe
beperkte Syrisch-Israelische overeen
komst te sluiten, waarbij Israel een
klein stuk van de Hoogte van Golan zou
moeten ontruimen.
Volgens Westduitse functionarissen
worden in Duitsland twee onderzeeboten
voor de Turken gebouwd en zijn er
plannen voor een gezamenlijk project
waarbij de Turken met Duitse kennis
hun eigen schepen kunnen bouwen.
Waarnemers zijn van oordeel dat de
Bondsrepubliek Turkije reserve-onderde-
len zou kunnen leveren voor de Turkse
luchtmacht omdat de Duitse luchtmacht
ook een uitgebreid scala Amerikaanse
vliegtuigen in dienst heeft.
NAIROBI (Reuter). President Idi
Amin van Oeganda is vorige maand
ternauwernood aan een aanslag op zijn
leven ontsnapt. De aanslagpoging vond
plaats op 1 januari. Betrouwbare krin
gen in Nairobi hebben er nu pas mel
ding van gemaakt.
Volgens de kringen werd de Citroën-
Maserati van Amin met kogels door
zeefd op de weg naar de noordelijke
stad Goeloe- De inzittenden, vier legerof
ficieren, werden gedood. De president
echter was tevoren zelf achter het stuur
van een kleinere auto gaan zitten en
reed aan de staart van het konvooi.
(Van onze speciale verslaggever)
GENÈVE „Een in het algemeen constructief gesprek met openhartige
momenten”, was het commentaar van Kissinger op de eerste bespreking
die hij gisteravond met zijn Russische collega Gromiko had. Het gesprek
ging over de ontspanningspolitiek en het door Rusland geannuleerde han-
delsakkoord, waarover Gromiko Kissinger ongetwijfeld ernstige verwijten
heeft gemaakt. Gromiko heeft Kissinger eind vorig jaar een brief ge
schreven, waarin hij stelde dat de clausule van vrije immigratie voor Rus
sen onaanvaardbaar is, en Kissinger heeft deze brief achtergehouden, daar
mee zowel het Amerikaanse Congres als Gromiko om de tuin leidend.
Het was een variatie op het thema „rid
der redt jonkvrouw’’: voorbijgangers in
Düsseldorf keken stomverbaasd naar
deze jongedame die een koene ridder
over haar schouder droeg. Schijn be
driegt echter. De ridder was van een
licht synthetisch materiaal, gefabriceerd
door de fabriek waar de jongedame
werkt. De ridder hoorde thuis in een
„Eurowinkel”-tentoonstelling in de
Duitse stad, waar etalagedecoraties ver
toond worden.
druk op Israel zal uitoefenen om aan de
Egyptische wensen tegemoet te komen.
Een teken daarvoor is al de aankondi
ging uit Washington dat de Israelisch-
Amerikaanse onderhandeiingen over
economische bijstand voor een bedrag
van 2,5 miljard dollar zullen worden
opgeschort tot na het sluiten van een
nieuwe Egyptisch-Israelische overeen
komst.
Bijzonderheden over de aankopen die
Turkije in België zou willen doen, zijn
niet bekend, maar betrouwbare kringen
menen dat Turkije door Frankrijk is
benaderd voor de aankoop van Mirage-
straalgevechtsvliegtuigen- Ankara heeft
hier nog niet officiéél op geantwoord.
Turkije treft voorbereidingen om en
kele of alle Amerikaanse bases op zijn
grondgebied geleidelijk te sluiten, nu het
Amerikaanse weekblad „Newsweek”
verlening heeft stopgezet. Dit heeft de
minister van buitenlandse zaken, Melih
Esenbel, in een vraaggesprek met het
Amerikaanse weekblad „newsweek”
verklaard.
