Amsterdam
Vele honderden aanwezig bij
Sinfonietta
uitvaart van Heintje Davids
blonk uit
i
Artiestenleed in
Sunshine Boys
Prijs voor
glanzende sonoriteit
Eric de Nie
Operagezelschap
Forum in nood
t
Aanstaande moeder.
Befmeteeneven.
moeders
Dick Bor in Kadens:
Akoestische „Return to forever”
Werkteater
Avondrood
van
Zij schreef zelf jaren geleden draaiboek voor deze dag
Mozart-concert
Joan Remmelts als boeiende knorrepot
Slotrecital Bach-Paganiniserie
U belt voor een nieuw leven.
Toelagen schrijvers
en vertalers
i
Van uw kleine moeite, maken we grote blijdschap.
Willem Snitker in
Studio Cees Noort
Rechtzetting
Evangelische Omroep
niet naar christelijk
festival
h <1
12
13
1975
FEBRUARI
WOENSDAG
1 9
KUNST
ij
l
u-
REEI
Mevr. I. v. Leuven-v. Ravenzwaaij
023-242104
IT
ISIE
A voor
móeders
ÉL i
(Van een onzer verslaggevers)
(Van onze kunstredactie)
aan
Clarke: maniak on de contrabas
(ADVERTENTIE)
5
a-
Het Forumbestuur heeft nu toegezegd
voor 1 mei een nota over de mogelijkhe
den van het voortbestaan van de opera-
voorziening voor de regio te overleggen.
Wat Neil Simon mist is de eigenschap
om door z’n snedigheden heen te prik-
Johan Kaart brengt een laatste bloemen-
groet bij de kist van Heintje Davids.
bliek op dan voorheen. Dat bleek ook
maandagavond tijdens hun optreden in
het Amsterdamse Concertgebouw.
Chick Corea (links) en Stanley Clarke (hier achter het orgel) in het Concertgebouw
gefotografeerd door Gijsbert Hanekroot.
HAARLEM. Het Werkteater uit
Amsterdam speelt morgenavond in de
Toneelschuur, Smedestraat 23 Haar
lem, het stuk „Avondrood”. Daarin
spelen de acteurs oude mensen in een
tehuis. Het gaat niet over Het Be
jaardenprobleem, maar over de con
crete emoties tussen een aantal men
sen, die met elkaar moeten zien te
leven.
HILVERSUM (ANP). De Evangeli
sche Omroep zal niet deelnemen aan het
Internationale Christelijk Televisie-festi-
val in mei van dit jaar in Brighton
(Engeland). Oorspronkelijk zegde de EO
aan de NOS toe twee programma’s te
zullen inzenden, maar daar ziet de om
roep nu van af.
k
HAARLEM. Op uitnodiging van de
stichting„Stadsschouwburg en Concert-
gebouw-Haarlem” heeft de „Amsterdam
Sinfonietta” disdagavond >n het Haar
lemse Concertgebouw het tweede con
cert van de Mozart-serie gegeven.
HAARLEM- Dinsdagavond rondde
Dick Bor in „Kadens” zijn Bach-Pagani-
niserie af. Met dit laatste van de drie
recitals, gewijd aan het integraal uitvoe
ren van de viool-solowerken die door
beide genoemde meesters werden ge
schreven, kreeg men een gaaf totaal
beeld van het technisch en muzikaal
kunnen van deze violist. Ontwaarde men
in het eerste recital waarin de na
druk enigszins op de acrobatiek lag
een gedistantieerdheid van het emotio
nele; op de tweede avond was reeds
sprake van een wat warmbloediger aan
pak en een opvallend veel verfijnder
loonvorming, waarschijnlijk ook doordat
Bor aan de akoestiek van de zaal ge
wend was geraakt.
vermaken. Het stuk besluit met een
scène, waarin een vrouw een andere
vrouw bijstaat in haar laatste uur en
haar over de drempel heen helpt.
Het stuk is zoals altijd bij het
Werkteater uit improvisaties van de
spelers ontstaan. Shireen Strooker
was in dit geval degene die de spelers
daarbij gestimuleerd heeft. Het is een
zeer ontroerende voorstelling gewor
den omdat de spelers erin slagen
strikt eigen emoties te laten zien. Ze
maken geen types, maar slagen er in
met bijzonder weinig hulpmiddelen
voortdurend het stramme gescharrel
in een bejaardenhuis te suggereren.
De voorstelling heeft plaats in het
kader van „Dit is onze zorg” van het
Frans Halsmuseum en het Rosenstock
Huessy-huis.
Op de foto: Helmert Woudenberg
en Herman Vinck (r).
Vorig jaar, tijdens een concert in Pa
radiso, was er al sprake van een minder
gecompliceerde opzet van de composities.
De groep had zich toen net op het
instrumentale pad begeven, nadat Flora
Purim was opgestapt. Sindsdien is het
spel nog meer recht toe recht aan ge
worden, zij het binnen het niet bepaald
simpel te noemen Corea-stramien. Een
andere tegemoetkoming aan het publiek
is het opmerkelijke enthousiasme van de
band op het toneel. Weliswaar ontaardt
dit van tijd tot tijd in zouteloze potsen
makerij, maar ze komen tenslotte uit
Amerika. Tijdens het spel werkt een
grijns in ieder geval aanstekelijker dan
een chagrijnig gezicht.
Het stuk begint met een vrolijk
gezongen liedje over het leven dat zo
kort is. Daarna ontwikkelt zich een
reeks scènes, waarin telkens twee
hooguit drie spelers op verschillende
manieren eenzaamheid, behoefte aan
contact en vrijheid, of herinneringen
aan vroeger spelen. Nadat het publiek
elke individuele bejaarde heeft leren
kennen, ziet men een „bonte avond”,
waarop elke speler in de rol van een
bejaarde z’n huisgenoten probeert te
Door een intern misverstand was niet
voldoende duidelijk dat het festival
wordt georganiseerd door de Wereldas-
sociatie voor Christelijke Communicatie
middelen (sectie van de Wereldraad van
Kerken) én de Internationale KatholieKe
Associatie voor Radio en Televisie („ver
bindingen met het Vaticaan”), aldus een
verklaring van de EO. Zij overweegt nog
een waarnemer naar het festival te atu-
ren.
ROTTERDAM. Annie M. G.
Schmidt heeft het blijspel „The Sunshi
ne Boys” van de Amerikaan Neil Simon
zo bewerkt dat het in plaats van te New
York zich afspeelt in Amsterdam. Joan
Remmelts en Ton Lensink spelen twee
oude revueartiesten van de generatie
Muyselaar en Walden. Ze zijn ene Willie
Bogaard en Louis van Os. Ze hebben 43
jaar een fameus duo gevormd, maar zijn
sinds elf jaar uit elkaar. Een NOS-
televisieprogramma bracht ze weer (met
moeite) samen voor nog éénmaal hun
beroemdste sketch.
Het werd een grote menigte welke
zich op de begraafplaats en bij de in
gang verzamelde De aula van het cre
matorium was dan ook meer dan bezet,
toen de toespraken werden gehouden.
Een neef van de overledene herinnerde
de familie er aan, hoe Heintje Davids
met zijn oom Philip Pinkhof in het
huwelijk trad en daarmee de wereld van
de kleinkunstenaars in contact bracht
met een eenvoudige burgermansfamilie.
Haar komst was als het verschijnen van
een zonnestraal.
ziek geënte melodieën op een prach
tige Steinway. Gitarist Al DiMeola wis
selde op akoestische gitaar eveneens
klassieke lijnen af met swingende ak
koorden.
Maar een hel van applaus barstte los
na de kunsten van Stanley Clarke. Hoe
wel de groep staat aangekondigd als
„Return to forever, featuring Chick Co
rea”, is het de kenners al lang duidelijk
dat niet Corea de grote trekpleister is,
maar Clarke. En deze maniak op de bas,
die inmiddels een schitterende soloplaat
heeft afgeleverd, wilde dat wel waarma
ken. Hij gaf althans zijn honderd jaar
oude Duitse contrabas behoorlijk van
•*s
HAARLEM. De Haarlemse schilder
en graficus Eric de Nie heeft de tweede
Billiton Van der Rijnprijs gewonnen
met een serie van drie kleurpotloodteke-
ningen in foto-realistische stijl. De prijs
uitreiking is 28 februari a.s. ’s middags
om vier uur in het Congresgebouw in
Den Haag. Aansluitend is tot ’s avonds
negen uur de opening van een expositie
van Eric de Nie, bestaande uit tekenin
gen en aquarellen in de Haagse Galerie
Nouvelle Images, Westeinde 22. De eer
ste en derde prijs zijn respectievelijk
gewonnen door J. L. Vos en Dick Fluits-
ma.
„Return to forever” speelde voor de
pauze uitsluitend materiaal van hun
laatstverschenen album „Where have I
known you before”, nummers van Chick
zelf, van drummer Lennie White en van
bassist Stanley Clarke. Maar evenals bij
het concert van Mahavishnu Orchestra,
twee weken geleden, kwam de grote
verrassing na de pauze. „Return to fore
ver” in een indrukwekkende akoestische
set. Men ging van start met „No myste
rie” van de gelijknamige, binnen twee
weken uit te brengen, elpee. En daarna
barstte de virtuositeit pas goed los, toen
ieder ruime gelegenheid kreeg zijn kun
nen te tonen in een uitgebreide solo.
Chick Corea speelde op klassieke mu-
DEN HAAG( ANP).
voor de Letteren heeft
ruim 440.000 beschikbaar voor aanvul
lende honoraria voor schrijvers en ver
talers. Voor de schrijvers is er 262.000
(vori' jaar 247.0Ó0) en voor de verta
lers 180.400 (vorig jaar 125.000).
GRONINGEN. (ANP) Wanneer niet
op korte termijn fundamentele wijzigin
gen in de bestaande situatie bij de
Stichting Operagezelschap Forum te En
schedé zijn te verwachten, zal dit gezel
schap per 16 augustus 1976 in liquidatie
gaan. Met dat uitgangspunt hebben de
subsidiënten van Forum besloten hun
best te doen bij hun thuisfront de toe
zeggingen voor de benodigde subsidies
gedaan te krijgen.
De provincie groningen, een van de
subsidie-geefsters, was van mening dat
een voortduren van de subsidieverlening
niet meer verantwoord was, wanneer de
structurele verhogingen in de Forumbe-
groting op geen enkele wijze worden
gecompenseerd door hetgeen het forum
gezelschap heeft te bieden.
P. ZWAANSDIJK
HAARLEM. De Heemsteedse
kunstschilder Willem Snitker exposeert
van 21 februari t.e.m. 21 maart in studio
Cees Noort, Stationsweg 29 in Alkmaar.
De opening is om half negen ’s avonds
en wordt verricht door drs. 3. G. ten
Hoonte. Snitker stelt een nieuwe serie
etsen en lino’s ten toon, met het paard
als onderwerp.
Zij kwamen met trein, auto, per open
baar vervoer, op de fiets of gewoon
wandelend uit de directe omgeving van
Westerveld, sommigen nog met het
broodtrommeltje onder de arm.
HAARLEM. In de aankondiging
van de Literaire instuif, vanavond m
het literair café ’t Melkwoud, aanvan
gende om 19.45 uur is een fout geslopen.
Het goede adres is Zijlstraat 63.
Aanvragen voor een aanvullend hono
rarium moeten voor 15 april ingestuurd
worden. In aanmerking komen zij, van
wie in 1974 oorspronkelijk werk of lite
raire vertalingen zijn gepubliceerd.
i effect
mise-en scène van
Dit derde recital was wat al deze
wisselende hoedanigheden betreft een
soort van apotheose; technische beheer
sing en muzikale uitbeelding waren nog
meer in evenwicht gekomen. De soms
wat boerse hoekigheid in Bach had gro
tendeels p’aats gemaakt voor souplesse
en slanzende sonoriteit. En de vroegere,
weieens wat droog-etude-achtige aanpak
DRIEIIUIS-WESTERVELD. Een
duizendkoppige menigte heeft dinsdag
middag de overleden cabaretière Heintje
Davids op haar laatste gang over de
dodenakker naar het crematorium bege
leid. Onder hen waren velen die de klein
kunst en de kunst met hóófdletter „K”
beoefenen; mensen uit het vak waar
aan Heintje Davids haar hele leven
heeft gewijd. Mensen ook, die haar
goed hebben gekend en in meerdere of
mindere mate met haar zijn opgetrok
ken. Onder de velen waren er echter
ook, die Heintje alleen maar kenden
vanaf het podium, van de radio of de
televisie.
van sommige Paganini-caprices veran
derde in joyeuze vrijheid.
De grote violistische verworvenheden
van Dick Bor, zoals zijn schier pro
bleemloze intonatie en stokvoering in
bijvoorbeeld effectvol saltato- en dit
maal ook in raak gecombineerd pizzica-
to-spel, kwamen hierdoor steeds overtui
gender naar voren. Juist omdat men pas
ten volle genieten kan van instrumenta
le vaardigheid, wanneer deze zinvol
dienstbaar is aan de muzikale expressie.
In de als openingswerk gespeelde
Tweede Sonate in a kleine terts van Joh.
Seb. Bach, had men zich het Grave wat
monumentaler kunnen indenken, maar in
de andere delen groeide de spanning van
het muzikaal lijnenspel. De Fuga en ook
speciaal het Andante kregen een kern
achtige presentatie in weloverwogen con
ceptie, en in de als schitterend besluit
gespeelde illustere Tweede Partita werd
de macht achter het zeldzaam gecompli
ceerde notenbeeld onontkoombaar van
uitwerking. Ook de hier en daar adem-
benemend-virtuoze vertolkingen van de
Capric;.- van Nicolo Paganini vulden
zrtfs muzikaal-lege passages met span
ning en maakten Dick Bor’s drijfveren
tot deze veeleisende manifestatie duide
lijk.
Een prestatie van belang, waarvoor
het publiek uitbundig hulde bracht
deze instrumentalist van formaat.
JOHAN VAN KEMPEN
Uit de grote schat aan meesterwerken,
die Mozart de mensheid naliet, waren
enkele composities van onvergankelijk
schoonheid gekozen, werken in verschil
lende perioden van Mozarts korte leven
ontstaan, maar alle op een zelfde hoog
niveau getuigend van zijn genialiteit en
van zijn diep bewogen menselijkheid.
Het heeft geen zin om na te gaan, voor
welke muzikale invloeden de meester
open stond en of er mogelijk sprake is
van reminiscenties in zijn muziek. Mo
zart sprak in zijn werken een eigen taal,
rijk van gedachten, rijk van vorm en
treffend door een grote mededeelzaam
heid in blijheid, maar ook met wat stille
weemoed, gevoeld in eenzaamheid.
Het Divertimento in F grote terts
(KV138), waarmede het concert begon,
straalde vreugde uit in de levendige
uitvoering van het door de dirigent Wil
lem Frederik Bon geleide strijkorkest
van de Amsterdam Sinfonietta. Het be
zielde spel van de strijkers onderscheidde
zich door gaafheid en transparante teke
ning en een orkestklank waarvoor de
dirigent voortreffelijke sterkteverhou-
dingen verkreeg.
De uitmuntende, van zuiver muzikaal
begrip getuigende relatie tot dit Diverti
mento, viel eveneens waar te nemen bij
de uitvoering van de verrukkelijke Sym
fonie in A grote terts (KV201) aan het
slot van de avond, waarmede Willem
Frederik Bon en zijn eminente instru
mentalisten een onvergetelijke indruk
maakten. Terecht werd dit uitmuntende
orkestrale spel beloond met langdurige
waarderingsbetuigingen van de dankbare
toehoorders.
Een bijzonder mooi intermezzo werd
de uitvoering in kamermuziekstijl van
het Adagio voor atl-hobo, viool, altviool
en violoncel (KV580A), waarvan de ho
bopartij met ingetogen voordracht wel
luidend werd vertolkt door Frank van
Kooten.
Het Hoornconcert in Es grote terts
(KV417) volgde hierna met de hoornist
Ron Applegate als solist. Hij speelde zijn
aandeel in het concert technisch zeer
beheerst en met eenvoudige, evenwichti
ge, uitdrukkingen, waarbij geen sponta-
niteits-risico werd genomen. Willem
Frederik Bon hield zich bij de begelei
ding aan deze interpretatie, zodat een
goéde vertolkingseenheid werd bereikt.
Met aandacht heeft men voorts nog
geluisterd naar het prachtige solo-viool-
spel van Els Krieg, de concertmesteres
van het orkest. Zij vertolkte het
fraaie Adagio voor viool en orkest in E
grote terts (KV216) met uitdrukkingsrij-
ke schone klank, waarbij zij uitnemend
door het orkest werd begeleid.
De Amsterdamse Sinfonietta heeft met
dit Mozart-concert overtuigend bewezen
een uitstekend Kamerorkest te zijn. Ik
hoop nog vaak naar zijn uitvoeringen te
kunnen luisteren.
AMSTERDAM. „Goodness, what
next? Corea’s mob in the singles market.
It must be Christmas!” Deze ingetogen
Britse verontwaardiging stond de vorige
maand te lezen in Melody Maker, naar
aanleiding van het uitbrengen van Chick
Corea’s single „Earth Juice”. Begrijpe
lijk, want een groep als „Return to
forever” verwacht je niet direct in het
gezelschap van The Sweet en George
McGrae. Niettemin zoeken jazzpianist
Corea en zijn trawanten meer het pu-
Annie M. G. Schmidt heeft erg haar
ebst gedaan de sfeer van heimwee naar
het Nederlandse variété van weleer op te
roepen. Neil Simon (de schrijver van o.a.
„Op blote voeten in het park” en „Pro
mises promises”) staat bekend om z’n
snedige dialoog. Elke zin van de ene
speler móét gevolgd worden door scher
pe opmerkingen van de ander. Amerika
nen en Engelsen zijn daar erg goed in.
Zulke teksten kennen wij in het Neder
lands eigenlijk niet; ze verliezen door ver
taling veel van hun scherpte. Maar Annie
Schmidt slaagt er toch in het publiek
nog genoeg te laten lachen.
Jetje. In zeer hoog tempo die man
moet van elastiek zijn produceerde
hij feilloos zeer mooie basmelodieën en
-akkoorden en tartte iedere denkbare
vorm van zielloze eentonigheid. Na iets
zo gaafs moet een drumsolo, weliswaar
aardig uitgevoerd door Lennie White,
wel een anti-climax zijn.
Er volgde nog het elektrisch gespeelde
„Celebration Suite” en in de toegift
„Space Circus”, maar het mooiste was
toen al gebeurd, „Return to forever,
featuring Stanley Clarke”: akoestisch te
rug naar de eeuwigheid. Daar kan geen
elektrisch geweld tegenop.
KEES TOPS.
Het Fonds
voor dit jaar
ken naar enige menselijke diepte. Maar
regisseur Paul Steenbergen slaagt er in
met name van Joan Remmelts de rol
van Willie Bogaard toch dat tikje extra
mee te geven om te onroeren. Vooral in
de laatste scène, waarin de oude zieke
knorrepot moet toegeven dat hij beter
naar het pension voor bejaarde artiesten
op de Veluwe kan gaan, laat Remmelts
zeer boeiend spel zien.
Ton Lensink camoufleert z’n betrek
kelijke jeugd uitstekend en geeft Rem
melts goed partij. Helaas zijn beide spe
lers zelf geen echte revueartiesten ge
weest, zodat het in de beroemde sketch
precies ontbreekt aan die geweldige hu
moristische uitstraling die mensen als
Buziau gekenmerkt moet hebben. De
sketch had toch nog enig komisch
door de oubollige mice cr.
Paul Steenbergen.
Manfred de Graaf liet wat zoetsappig
werk zien als neef en impresario van
oude Willie. Elly van Stekelenburg
bracht met veel humor en vitaliteit een
bazige verpleegster. Patrick Theunisse
speelde keurig z’n rolletje van tv-produ-
cer. Hep van Delft ontwierp een sfeervol
decor. The Sunshine Boys is een vrije
produktie (van John de Crane) met ge
noeg kwaliteit om uitgaanspubliek een
aardig avondje te bezorgen.
JAC HEIJER
Rabijn A. Soetendorp benadrukte dat
wanneer de tijd voor de mens is geko
men die mens door niets materieels
meer wordt begeleid, maar slechts
door zijn levenswijze en goede daden.
„Helaas heb ik haar niet zo goed gekend.
Ik heb haar ontmoet als iemand uit die
grote fonkelende traditie. Zij was een
begrip voor Ons Huis, evenals in elk
joods huis en zoals ook in elk huis in
Holland. Niet alleen zij, maar ook Louis
Davids. Het laatste lied dat Louis Davids
haar liet zingen het was in 1939
begon met de woorden „Vliegtuig om
hoog bommen omlaag.In die tijd
was de wereld in razernij. Een razernij
welke ook tierde rondom de Hollandse
I schouwburg, waar Heintje Davids’
I lied en humor tierden.” Na de oorlog
I kwam Heintje weer. De rabijn vroeg
I zich af hoe het mogelijk was dat Heintje
I Davids weer durfde te gaan beginnen.
I „Is dat niet het wonder van het voort-
I gaan?” vroeg hij zich af. Naar zijn
oordeel wilde Heintje Davids daarmee
zeggen dat in Nederland, waaruit het
joodse hart was gerukt, toch Nederland
was; Mokum toch Mokum bleef, de stad
waar humor, die humor is welke Israel
omhoog bracht, een humor welke de
joden in Rusland op de been houdt.
„Heintje bleef de individu zien temidden
van de massa. Moge zij rusten temidden
van de rechtvaardigen” -- zo besloot
rabijn Soetendorp.
Hierna weerklonk een fragment uit
het door Edward Grieg op muziek gezet
te drama van Ibsen „Peer Gynt”, ;n
aansluiting waarop de heer Verhagen
het spreekgestoelte betrad en uiteenzette
dat Heintje Davids al jaren voor haar
overlijden het draaiboek voor haar uit
vaart zelf had geschreven.
Hem werd gevraagd de functie van
executeur-testamentair op zijn schouders
te willen nemen. Dat alle aanwezigen in
zo grote getale waren opgekomen was
naar zijn oordeel volkomen in de lijn
van Heintje. „Zij heeft steeds gestreefd
een vergeten vrouw te zijn; ook al
omdat „men” haar niet kon of wilde
vergeten Zij is altijd een persoonlijk
heid geweest die aan kracht niets in
boette. Zij was de laatste vertegenwoor
digster van het artistengeslacht Davids.
Haar heengaan sluit een tijdperk af.
Over honderd jaar zal men nog spreken
over de leden van de familie Davids
die hun stempel hebben gezet op het
cabaret. Achter haar stoere optreden
klopte een gouden hart, dat niet alleen
weerklcnk vanaf de podia, maar waar
mee zij ook velen hielp”. Spreker verge
leek haar met Moeder Ore uit Ibsen’s
Peer Gynt en besloot met de woorden
„Heb dank Heintje voor je hele leven en
wat je duizenden hebt geschonken”.
Hierna brachten alle aanwezigen
staande een stille hulde aan de overle
den cabaretière en kwam een einde aan
een plechtigheid bij het begin waarvan
meerderen het woord hebben gevoerd.
'■'l"
F 1
L 'Jr
