over
waarden
zich bewust te worden van
Suppoost-functie
in Italië kost
minder moeite
Theater
Choreografie Louis Falco bij Ned. Danstheater
Kaapstad niet
meer „alleen
DIJKSTRA
LXMPEN
Jan van Riemsdijk: studenten helpen Knappe satire
Britse waarden
n
voor blanken”
personen
auto rai
Emm
99
rum
Lunchtijdtheater uit Londen in Mickery
Directeur Rijksacademie voor Beeldende Kunsten
Wetswijziging
'WIS
In de Dijkstra Lampen Showroom
komen er
heel wat aan het licht.
13'/m 23 februari
■i
15
2 0
1975
DONDERDAG
FEBRUARI
KUNST
(Van onze correspondent)
Kijk
keu-
1 met
ZIATIE
Dallapiccola overleden
van
st
he.
.k.
.k.
ENGELENBERG
Doelstraat 29 Tel. 023 - 312206
Haarlem
Kies - Koopcentrum
EN-
)r- en
lij
e
o.v.
AMSTERDAM „Er is veel kri
tiek geweest en die is er nog op het
feit, dat men hier op de rijksaca
demie altijd is uitgegaan van de
tekenvaardigheid. De studenten
doen hier de eerste drie jaar niet
anders dan ’s morgens, ’s middags
en ’s avonds werken aan het be
kijken en weergeven van de zicht
bare werkelijkheid. Zo leren ze het
vak”.
Dat zegt dr. Jan van Riemsdijk,
sinds 31 oktober van het vorig jaar
hoogleraar-directeur aan de rijks
academie voor Beeldende Kunsten
te Amsterdam. Van Riemsdijk, een
rijzige man in donker pak. Op het
eerste gezicht typisch een beleids-
figuur, die aan de touwtjes trekt en
zijn autoriteit op overtuigende
wijze weet te gebruiken. Maar zijn
vriendel'jke lichtgrijze ogen zijn
daarmee in tegenspraak.
rijtje te zetten. Het gaat om Cater
pillar van Louis Falco. Maar het
heeft niets meer met een rups
(caterpillar) te maken, dan dat het
zich even gestaag ontwikkelt als
zo’n vlinder in aanleg. Louis Falco
houdt er niet van in het programma
precies te vertellen wat hij bedoelt.
Er is wel een uitgebreid program
maboekje met veel informatie. Die
informatie loopt echter in een grote
boog om het ballet heen.
DEN HAAG Het publiek wist
dinsdagavond niet goed raad met
het ballet dat het Nederlands
Danstheater in de Koninklijke
Schouwburg presenteerde. Toch
aarzel ik niet het een bijzonder be
langrijk werk te noemen, al zal het
niet makkelijk blijken te zijn hier
de juiste argumenten voor op een
geopend 10-17en van 19-22 uur,
zaterdags en zondags1O-17 uur,
toegang f5.-
AMSTERDAM ral
MMIMI
JAN VAN RIEMSDIJK
(ADVERTENTIE)
JAC HEIJER
krachtig ballet
(ADVERTENTIE)
r.
CONRAD VAN DE WEETERING
Scène uit Caterpillar.
FLEXA EFFECT
MUURVERVEN
Van Riemsdijk wil zijn onderwijs zo
veel mogelijk richten op de achtergron
den van het kunstenaarschap. „Ik zou de
studenten willen helpen zich bewust te
worden van de persoonlijke en maat
schappelijke waarden, die ze door mid
del van hun beroep kunnen uitdragen”.
Met een verrassende ontknoping toont
het stuk aan hoe Engeland op grond van
al die waarden en normen in een poli
tiestaat is veranderd. Onder de vermake-
li.jke boventoon onthult de schrijver een
beangstigend fascisme. Een voortreffelij
ke satire, die door de vier snelers uitste
kend wordt gespeeld. De even simpele
als gedetailleerde regie is van Frederick
Proud.
Conversatie aan karige tafel. Foto Bob
van Dantzig.
Amsterdam
Weteringschans 84A.
Den Haag
Stationsweg 102.
Heemstede
Cruquiusweg 37.
Dagelijks, ook zaterdags, geopend
van 9-17.30 uur.
FLORENCE. De Italiaanse compo
nist, dirigent en pianist Luigi Dallapicco
la is woensdag op 71-jarige leeftijd in
Florence overleden. Dallapiccola, die als
een van de meesters van de eigentijdse
muziek wordt beschouwd, werd op 3
februari 1904 in Pisino (Istrie) geboren.
Hij doceerde zelf aan het conservatorio
Cherubini in Florence en in de Ver.
Staten (Tanglewood en New York).
Zijn talent kwam vooral naar voren
in zijn dramatische werken en koorwer
ken. Hij was de belangrijkste Italiaanse
componist in de twaalftoontechniek. Als
zijn grootste werk wordt beschouwd de
opera „II prigioniero” (1944-48).
solliciteerde, en werd algemeen secreta
ris van de Raad voor de Kunst”.
Ik schreef in die tijd onder andere een
boek over de toneelgroep „Sater”, waar
in ik op een persoonlijke manier verslag
gaf van mijn contact met een toneelge
zelschap: een ontmoeting via tal van
botsingen. Ik merkte wel, dat ik door
mijn werk bij de Raad voor de Kunst
niet voldoende ruimte had om meer
inzicht in de kunst te krijgen. En daar
om ging ik uitkijken naar een plek,
waar de vrije en scheppende kunst meer
aandacht zou krijgen. Zo belandde ik op
de rijksacademie voor Beeldende Kun
sten”.
Na de pauze gaat het viertal spelers
nogmaals Engelse waarden te lijf in de
vorm van gedichten en gedichtjes. Een
beetje slapjes van inhoud naar mijn
smaak, maar wederom met plezier en
vakmanschap voorgedragen.
Soho Poly is op 8 maart in de Toneel
schuur te zien, maar tot en met 2 maart
(behalve maandag) nog in Mickery.
Is de selectie van studenten aan
de rijksacademie zwaarder dan die
voor de andere academies?
ken, één daarvan zou mijn proefschrift
worden. Ik kwam daardoor in conflict
met mijn hoogleraar, een man, waarvoor
ik desondanks de grootste achting en
waardering heb behouden. Hij vond, dat
je bepaalde intimiteiten niet kon publi
ceren en dat ik daarin te ver zou zijn
gegaan. Men zou daar nu beslist niet
meer over vallen, maar in die tijd lag
dat kennelijk nog anders”.
plan om na hun studie te gaan doen, en
hoe stellen ze zich dat voor? Ik weet
natuurlijk vanuit mijn vorige functie
van algemeen secretaris van de Raad
voor de Kunst vrij nauwkeurig, wat de
mogelijkheden zijn en waar ze liggen”.
„Maar er komen ook andere onder
werpen aan de orde, zoals het leven van
de kunstenaar als mens met alle inter
menselijke probelmen, die daar mee te
maken hebben”.
„Dat was het einde van mijn baan aan
de universiteit en omdat ik van het
schrijven van biografieën niet kon leven,
koos ik een ander vak, dat te maken
had met mijn tweede rode draad: de
interesse voor het kunstproces. Kunst en
cultuur hebben mij altijd geboeid, maar
als „publiek” kijk je te vaak tegen
eindprodukten aan. Ik realiseerde me,
dat het creatieve gebeuren, het proces
zelf, meestal een gesloten boek bleef”.
In ons land probeert alleen Martin
Shüller het met zijn Schafttijdtheater,
maar dat komt door gebrek aan geld en
schrijvers niet erg van de grond. Ook al
omdat hier lang niet zoveel snelers zon
der vast engagement rondlopen als in
Londen, heeft een kwalitatief eoed
lunchtijdtheater misschien alleen kans
b’nnen een bestaand gezelschan. Alhoe
wel. In ieder geval wil Centrum volgend
seizoen in Bellevue proberen of ook in
Amsterdam zoiets lukt.
Het programma dat Soho Poly nu in
Mickery speelt, laat zien hoe pretentie
loos en vakkundig zo’n lunchtime-thea
tre kan werken. De groep brengt eerst
..Standards”, een satirische eenacter van
Chris Allen.
We zien een armoedige huiskamer met
een echtpaar, waardig maar aan lager
wal. Het is crisistijd, maar dan in de
„Ik zocht dus werk op een plaats,
waar ik door intensief luisteren en kij
ken. toegang zou krijgen tot dat „kunst-
gebeuren”. Ik stapte naar CRM om te
vragen, welke plaatsen er open waren.
Het geheel heeft duidelijk met de
grote lijn van de menselijke ontwikke
ling te maken en blijft op een of andere
manier 32 minuten lang bijzonder boei
end. Alle dansers (14) zijn van begin tot
eind erg dynamisch aan de gang en
Vormen een grote eenheid waarvan ik
alleen maar Roslyn Anderson (oranje)
wil noemen vanwege haar schitterende
korte panterachtige solo'tje tegen het
eind.
Jammer vond ik, dat aan het slot de
deur weer terug naar links ging, maar
dat zal wel te maken hebben met de
tekst: mijn eind is mijn begin.
Onlogisch, vond ik, dat de 14 dansers,
die gedurende 32 minuten een grote
eenheid hadden gevormd, bij het applaus
om beurten kwamen bedanken. Uitste
kend daarentegen was de lange slinger
van groen en bloemen, die over de
schouders van alle op een rij staande
dansers werd gelegd.
Er waren enkele hartstochtelijke „bra-
vo’s”, er was wat gefluit en verder een
tamelijk mat Haags applaus.
laat schijnen op uw verlich-
tingsvraagstukken. Geheel
vrijblijvend, dus drempelvrees
(of is 't lichtschuwheid?) hoeft
u niet te weerhouden van een
bezoek. In onze showroom
komt u aan het licht, dat u
zoekt!
„Hij ligt misschien wat anders, want
wij gaan uiteraard uit van de eis, dat
iemand al een zekere tekenvaardigheid
heeft. Daar moet men iets voor kunnen
laten zien. Het is natuurlijk heel moei
lijk om te beoordelen, of een student
van 20 jaar de lading heeft van een
toekomstig groot kunstenaar.
Van Riemsdijk is erg blij met zijn
nieuwe functie. „Mijn werk bij de Raad
voor de Kunst had zoveel met papieren
problemen te maken. Het is dan moei
lijk om het contact met wat er echt
leeft niet te verliezen. „Er lopen twee
wezenlijke interesses als een rode draad
door mijn leven: de mens en het kunst
proces. Toen ik van school kwam, wilde
ik biograaf worden, portrettist met
woorden. Ik ben toen psychologie gaan
studeren, omdat ik mijn mogelijkheden
nog wat meer wilde uitbreiden. Dat
bleek een goede keus te zijn, want ik
kwam als werkstudent vrijwel meteen
in de praktijk te staan”.
„Ik deed mijn doctoraal, kreeg een
plaats in het wetenschappelijk onderwijs
en begon aan twee biografieën te wer-
De nieuwe wet voorziet in eenvoudi
ger procedures voor het in dienst nemen
van bewakers bij musea en tentoonstel
lingszalen. In het verleden was de pro
cedure daarvoor zo ingewikkeld dat er
maanden nodig waren voor het invullen
van formulieren en het verrichten van
onderzoeken. De 400 staatsmusea in Ita
lië moeten het op het ogenblik doen met
slechts 1.600 suppoosten, terwijl een par
lementaire comrrpssie acht jaar geleden
al vaststelde dat er 4.200 bewakers nodig
waren.
Geen wonder. In de Dijkstra
Lampen Showroom wordt u
gewoon licht in 't hoofd van
de enorme keus in verlichting:
meer dan 1000 modellen, van
klassiek tot hypermodern.
Waarbij een deskundige Dijk
stra adviseur graag zijn licht
grijzen als de kleuren in hun ruimte, die
van de meisjes zijn geel, oranje, rood,
blauw.
Als de deur begint te bewegen, valt
één van de mannen die er tegenaan
geleud staat om. Hij staat weer op en
valt weer enz. Later volgen de andere
mannen eenzelfde patroon. Ze gedragen
zich als „in den beginnend” toen ze nog
geen vrouwen kenden. Als de vrouwen
op een gegeven moment binnenkomen in
de mannenruimte, worden ze eerst be
handeld als vreemde dingen, maar al
lengs ontdekken de dansers de gebruiks
aanwijzing en ontstaat er steeds meer
orde. Er ontwikkelen zich steeds meer
regelmatige figuren, vierkante, rechte lij
nen, cirkels en ook echo-effecten en
canonische herhalingen.
De bewegingen zijn vaak gevaarlijk,
want Louis Falco houdt van gevaar,
maar het moet wel een zorgvuldig ge
vaar zijn, een berekend gevaar. (2 dan
sers gooien een danseres omhoog en
bukken dan zodat het meisje op hun
valt, maar iedereen weet van tevoren
precies wat er gaat gebeuren, zodat de
verrassing er alleen voor de toeschou
wers is.)
„Op andere academies gaat men uit
van een ander principe. Daar is de
originaliteit, de vrije creativiteit in al
zijn vormen hoofdzaak, terwijl de te-
kenkundige vaardigheid vaak wordt ver
waarloosd. Een leerling die op zo’n ma
nier met succes drie jaar heeft gewerkt,
komt daarna hier zelfs in de eerste
klassen soms maar matig mee. Natuur
lijk maakt uitsluitend de techniek je
niet tot een kunstenaar. Je moet er weer
van loskomen, of er iets aan toevoegen.
Je moet naar een persoonlijke signatuur
toegroeien.
Hier gebeurt dat via het vak. Sterke
talenten verliezen daarbij niet hun vrij
heid, ze brengen hem alleen op een
ander niveau, zoals bijvoorbeeld Mondri
aan of Constant, die hier ook gestudeerd
hebben”.
Van Riemsdijk voelt wel aan, dat op
deze manier het gevaar bestaat, dat
minder sterke talenten hun oorspronke
lijkheid verliezen.
„Dat risico is er wel. Er moet een
goede tussenweg te vinden zijn tussen
die twee verschillende manieren van op
leiden, maar dat moeten we samen uit
vinden en dat vraagt tijd. Ik hoop, dat
we die tijd zullen krijgen. Er wordt
namelijk op het moment zware druk
uitgeoefend van buitenaf: er zijn een
aantal plannen om de rijksacademie om
te turnen naar het model van de andere
academies, zodat we onder de noemer
van het hoger beroepsonderwijs zouden
gaan vallen. Als dat zou gebeuren, kun
nen we onze nieuwe opzet misschien
niet waar maken, en dat zou ik onvoor
stelbaar jammer vinden”.
De rijksacademie is lang de enige
opleiding voor beeldende kunstenaars op
universiteitsniveau geweest, de Jan van
Eyk-academie in Maastricht hoort daar
sinds enige tijd ook toe, maar Van
Riemsdijk zou willen, dat dat uitgebreid
zou worden tot nog veel meer academies
in het land.
De nieuwe directeur is begonnen op
vrijwillige basis met gespreksgroepen.
Daar stelt hij onderwerpen aan de orde
die de studenten voorheen niet aan de
rijksacademie konden bespreken. „Eén
van die onderwerpen is bijvoorbeeld het
functioneren van de kunstenaar in de
maatschappij. Wat zijn ze eigenlijk van
KAAPSTAD (Reuter). Een van de
bekendste theaters van Zuid Afrika, het
Nico-Malancomplex in Kaapstad, gaat
°P vijf avonden in de week open
voor alle rassen. De regering stond in
januari al toe dat het bordje „Alleen
voor blanken” werd weggenomen, maar
het was nog niet duidelijk of er nu ook
alle negers en kleurlingen in mochten.
De administrateur van de Kaapprovin
cie, A. H„ Vosloo, zei dat na overleg met
de kunstraad van de Kaap, was besloten
dat het complex voortaan open zou zijn
voor iedereen, ongeacht huidskleur. Óp
maandagen en zaterdagen blijft het the
ater echter voor niet-blanken gesloten.
ROME (Reuter). De Italiaanse se
naat heeft woensdag een wetsontwerp
goedgekeurd ter bescherming van de
kunstschatten van het land. De behande
ling van het wetsontwerp verliep met
bekwame spoed omdat twee grote
kunstdiefstallen in de afgelopen twee
weken de noodzaak ervan nog eens dui
delijk hadden aangetoond. Het huis van
afgevaardigden ging al eerder akkoord.
Eerst maar de manier van bewegen.
Al eeuwenlang proberen dansers de
strijd aan te binden met de zwaarte
kracht. Soms lopen ze op de tenen (of
op spitsen) soms springen ze. Ook Louis
Falco toont ons voortdurend de aanwe
zigheid van de zwaartekracht en zijn
ballet bestaat eenvoudig gezegd ook uit
vallen en opstaan. In dat vallen en
opstaan is een breed regelmatig ritme te
herkennen. Daardoor kunnen zeven dan
sers, ook al doen ze allemaal wat an
ders, toch een eenheid vormen, want
hun ritme is gelijkgericht. Dat ritme is
ook de onderstroom van de „muziek”
waarop het ballet gemaakt is. Ik zet
muziek tussen aanhalingstekens omdat
het geluidsdecor van Luciano Berio (vo
rig jaar gemaakt in opdracht van de
KRO) bestaat uit een tekst van Edouar-
do Sanguineti die bewerkt door Luciano
Berio uitgevoerd werd door 4 acteurs en
één zangeres (Ileana Melita). Die „mu
ziek” heet „A-ronne” (van a tot z, de
ronne is de laatste van de drie klanken,
die de Italianen vroeger aan het door ons
gebruikte alfabet toevoegden, ette, con-
ne, ronne). Er zijn drie delen, a, aan
vang, in den beginne was het woord;
als tweede, het midden, in het midden is
de mond, de sex, en als laatste, het eind,
in mijn eind is mijn begin. Naast de
soort van bewegen en het geluidsdecor,
is het toneelbeeld ook van grote invloed
op de totaalindruk.
De aankleding werd gemaakt door
William Katz. Hij zette een vijf meter
brede en net zo hoge deur met scharnie
ren vast midden in het achterdoek. Die
deur staat bij het begin van het ballet
bijna geheel naar links. (Aan de linker
kant van de deur is nog een kleine
ruimte over en daar zitten zeven vrou
wen, in de grote ruimte aan de rechter
kant van de deur hangen zeven mannen
tegen de deur aangeleund). Gedurende
het ballet beweegt de deur zich van
links naar rechts, waardoor de linker-
ruimte steeds groter wordt en de rech-
terruimte steeds kleiner. De rechter-
ruimte is beschilderd met vertikale
krassen in allerlei tinten grijs, de linker-
ruimte in vrolijke tinten als geel, oranje,
rood, bruin, blauw. Als de deur naar
rechts gaat wordt het toneelbeeld dus
ook levendiger, vooral omdat er dan ook
veel meer licht opgezet wordt. De broe
ken van de mannen hebben dezelfde
„Caterpillar
AMSTERDAM. Soho Poly is een
groep uit Londen die toneelspeelt tussen
de middag. Men brengt korte stukken
van nieuwe onbekende schrijvers.
Lunchtijdtheater is een ideale gelegen
heid voor schrijvers en theatermakers
om ideetjes uit te proberen en voor
spelers om in conditie te blijven. In
Londen zijn meer van dergelijke groep
jes.
nabije toekomst. Het krijgt vroegere
vrienden te eten. Er zijn zelfs échte
aardappelen. De overbeleefde conversatie
zit vol cliché’s over normen en waarden;
zeer Engels allemaal. Al pratend geeft
het berooide, verbitterde echtpaar zich
bloot en bekent hoe dat het zich weleens
schuldig maakt aan onwettige middelen
om in leven te blijven.
(ADVERTENTIE)
