Indrukwekkend concert NPO met twee mannenkoren
Fama Combinatoria
obscuur sprookje
Filmfestival
Rotterdam
begonnen
Consumenten
bond heeft
kritiek op
omroepen
Harry Spaarnaay
met klankrijke
capriolen
fa
Et
1
ALARM-
INSTALLATIES
VAh DER POL bv
Duistere produktie van Annemarie Prins
Concert in stadhuis Velsen
HARTVEROVERENDE EXPOSITIE IN VOORBURG
Souwens Autoverhuur
■I
ZATERDAG
2 2
FEBRUARI
1975
KUNST
Vérwarmingsservice
i
EEN VW 1200 HUREN?
INBRAAKBEVEILIGING
eenvoudige maar doeltreffende
HAARLEM De programmering
van het vijfde concert van de serie-
C van het Noordhollands Philhar-
monisch Orkest, vrijdagavond in het
Haarlemse Concertgebouw gegeven,
werd gekenmerkt door een onaan
vaardbare heterogeniteit.
Voor twee werken, te weten het
Orgelconcert in F grote terts van
Georg Friedrich Handel (het be
kende concert „Koekoek en Nach
tegaal”) en de Symfonietta voor
blaasinstrumenten van Willem van
Otterloo ging het om de toehoorders
ontspanning brengend muzikaal ge
not te verschaffen, waarvoor men
zijn opgetogenheid met applaus
kenbaar mag maken.
ff.
de
an
se-
JOHAN VAN KEMPEN.
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
JAC HEUER
P. ZWAANSWIJK.
Kraamgebruiken van vroeger
(Van een onzer verslaggeefsters)
hij
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
aardig
in
POL - ALARM
023-259491
Overveeu
I
Heeremans van Leuven B.V.
Nieuwe Gracht 78 Haarlem
Telefoon 023 - 319245
end
in
ien,
zag
van
het
bouwjaar
k 1974
hoorders als onbarmhartig realistische
spiegels voor de mensheid worden voor
gehouden met beelden, die je van afgrij
zen heel stil zouden moeten maken en
applaus ter wille van een prestatiewaar-
dering eigenlijk zou moeten doen verge
ten.
Het publiek stroomde rijkelijk toe op
deze eerste dag. De organisatoren Huub
Bals en Frank Visbeen van de Rotter
damse Kunststichting bleven dan ook
optimistisch ondanks kleine tegenslagen
(haperingen in de projecties tijdens som
mige voorstellingen) en een wat grotere:
het niet-verschijnen van de film „India
Song” van Marguerite Duras, en dus ook
niet de komst van mevrouw Duras zelf.
Reden: haar film mocht Frankrijk nog
niet uit.
Elsa Lioni (links) en Carol van Her-
wijnen in „Fama Combinatoria”.
vee
niet
jet-
zou
B.55
9.00
Wie
en?
(K)
der
aal.
and
ali-
(K)
f 20,— per dag incl. 100 km en
verzekering excl. btw en benzine.
Langere huurtijd op aanvrage
Kampervest 23 - Haarlem
Tel. 312638
B.30
9.00
(K)
nse
ima
(K)
tfa-
aar.
he
uss
1.00
lur.
ku-
(K)
in-
3.00
sm
art
van
on-
'eur
aï
se-
Electrotechniek
Ar-
(K)
‘us-
rm.
(K)
0.15
(K)
Die
Le
ur
en -
dat ik weer eens te dom was om al dat
artistieke gedoe aan te voelen, laat staan
te, begrijpen. In het tweede deel zakte
m’n woede een beetje, vooral door de
humor vzaarmee Carry Tefsen haar tek
sten zei en er trouwens voortdurend
iets van ironie te bespeuren viel.
DEN HAAG (ANP). De Consumen
tenbond beklaagt zich in zijn maande
lijkse „Consumentengids” bitter over het
lot van de zender voor klassieke muziek.
Het leek aanvankelijk zo goed te wor
den toen minister Van Doorn (CRM) een
aparte zender voor klassieke muziek be-
n^hilïhaar wilde stellen. De omroepvere
nigingen hebben echter roet in het eten
"cgooid. Aan hen werd de nadere rege
ling overgelaten en zij beslisten, dat zij
"el een nieuwe vierde zender willen,
maar dat zij deze niet uitsluitend willen
he-temmen voor klassieke muziek. Zij
willen de deur open houden voor andere
nrogramma’s en bovendien zou de zen
der om vijf uur ’s middags de uitzendin
gen moeten staken. Dit laatste om tech
nische redenen.
De herinnering aan de Soldatenmis en
de „overlevende uit Warschau” opzij zet
tend vermeld ik dat de organist Bernard
Winsemius de solo-partij van Handels
concert op het kleine orgel, het Flentrop-
positief vertolkte en dat hij hiermede
een voortreffelijke prestatie leverde in
goede samenwerking met het door de
dirigent André Vandernoot geleide barok-
orkest van het NPO. Verder, dat de
houtblazers en de vier hoornisten van
het orkest onder Vandernoots directie
hun veeleisende taak bij het vertolken
van de symfonietta uitnemend hebben
verricht.
ROTTERDAM. De Zweedse regis
seur Kjell Grede behoorde tot de eer
sten, die op het Rotterdam Film Inter
national de hulde van het publiek in
ontvangst mochten nemen. Grede, vrij
dag getrouwd en naar het festival geko
men bij wijze van huwelijksreis, oogstte
lof voor zijn film „Een eenvoudig lied”,
het tragikomisch verhaal van een jonge
man, die iets wil betekenen (hij wordt
brandweerman)maar die steeds pech
heeft.
Schonbergs „Een overlevende uit War
schau” is een motivering voor een blij
vende traditie van de jaarlijkse Doden
herdenking. Het zou elk jaar weer moe
ten klinken en dan zo diep aangrijpend
als op deze vrijdagavond, nu de huive
ringwekkende tekst zo beklemmend-sug-
gestief gezegd werd door Henk van Ul-
sen, het mannenkoor de realiteit van het
vernietigingskamp opriep met het zingen
van het „Shema Yisroel”, onder Anton
de Beers leiding en het orkest onder
Vandernoot de schrille, benauwende
functionele klanken liet horen, als ach
tergrond voor het schokkende drama,
dat zich in Warschau heeft afgespeeld.
Vergeleken met een Staphorster baby
uit vroeger tijd, ingebakerd als deze
pop op de tentoonstelling in Voorburg,
zijn babies van tegenwoordig schaars
gekleed.
Een andere film, waar het publiek op
deze eerste festivaldag kennis mee kon
maken, was: „Ode aan een vermoeid
man”, van de Japanse de 59-jarige
regisseur Masaki Kobayashi. Het aardige
was dat op dat moment elders in het
festivalgebeuren ook een handjevol dap
peren zat te kijken naar een Kobayashi-
film: het negen uur durende epos „De
staat van de mens”, een aangrijpend
verslag over de belevenissen van een
Japans soldaat tijdens de Japanse aanval
op China. Nog twee andere Kobayashi-
films: Harakiri en Kwidan, zijn in het
festival opgenomen.
Het is fout om een orgelconcert van
Handel als hors d’oeuvre voor Martinus
„Soldatenmis” opgediend te krijgen en
nog bedenkelijker is het om Van Otter-
loos oppervlakkige Symfonietta te laten
vooraf gaan aan Schonbergs schrijnend
dramatische hartekreet, waarmede je
het „Waarom” en het „Waartoe” wordt
toegeschreeuwd als een smartelijke ver
oordeling.
VOORBURG. Als er tegenwoor
dig een baby geboren wordt, willen
we nog wel een beschuitje met muis
jes eten, maar verder is er geen
plaats meer voor het ritueel van
vroeger. In de 17e, 18e en 19e eeuw
waren er zoveel gebruiken rondom
kraambed en wieg, dat het Voorburg-
se museum Swaensteijn er een hele
tentoonstelling aan heeft kunnen wij
den.
Voor de uitvoering van de Soldatenmis
was een medewerking van het koninklijk
mannenkoor „Caecilia” en het Hoofd
dorps Mannenkoor „Zang en Vriend
schap” verkregen. Beide ensembles
vormden een indrukwekkend groot koor,
dat met aangrijpend bewogen klank zijn
belangrijk aandeel in Martinus’ werk
zong en uitstekend kon beantwoorden
aan de intenties van dirigent Vander
noot. Met grote zeggingskracht en be
zielde stemklank vertolkte de bas Henk
Smit de aan hem toevertrouwde solo
partij in deze mis.
De toeschouwer mag er uithalen wat
hij wil, te meer omdat de egotrippers in
dit stuk ook niet laten zién waarom ze
zo fraai in de weer zijn. Na lang pieke
ren denk ik dat ik het volgende in het
stuk heb gezien: Het lijkt zich af te
spelen in een metafysisch tijdsbestek
nog vóór de mens het denken had uitge
vonden. Tenminste, op dat tijdsbestek
wordt voorturend gezinspeeld. Vandaar
dat de dialoog (die geen echte dialoog is
omdat er geen enkele spanning tussen
de personages mee wordt opgeroepen)
kennelijk onzinnig en verward mag zijn.
Dat is nog tot daar aan toe, als de
gebeurtenissen op het podium maar een
soort geloofwaardigheid in zich hadden
gekregen, zodat je je als toeschouwer
zou kunnen laten meeslepen. Dat is
althans bij mij niet gelukt. In de eerste
helft bekroop me de woedende gedachte,
Het festival draait nog tot volgende
week zaterdag. De iri totaal 52 films zijn
dagelijks vanaf de middaguren te bekij
ken. Niet het minst verdient het vermel
ding dat zich daaronder ook zeven oude
films van Fritz Lang bevinden, een re
trospectief uit eerbewijs aan dc oude
Duitse meester.
AMSTERDAM. Annemarie Prins is
een vakbekwame, fantasierijke regisseu
se die uit alle macht een soort theater
wil maken dat de toeschouwer probeert
te bereiken via z’n verbeelding en niet
via z’n verstand „Famd Combinatorial”
een produktie van de Theaterunie die
vrijdag in de Brakke Grond in première
ging, is geschreven door de Amerikaan
John Wellman. Zijn tekst is geheel duis
ter en schijnt dat zelfs te willen ver
heerlijken. „Obscuriteit’ is het sleutel
woord.
ponist Ton Bruynel, met zelfde bezet
ting. Daarnaast speelde Harry Sparnaay
een werk voor basklarinet en tape van
Enrique Raxach. Deze componist heeft
blijkbaar niet de stilte, maar een Schip-
hol-achtige en vermoeiend gedruis als
uitgangspunt van zijn stuk gekozen. Ook
Bruynels zogenaamd „surrealistische”
werk was gebouwd tegen een achter
grond van horrorfilm-klanken, terwijl in
Kucera’s „Invariant” het feesttoeter- en
sirene-achtig gebruik van de basklarinet
opviel. Duidelijk kwam overigens naar
voren dat de emancipatie van de baskla
rinet een feit is. Het wachten is op
toondichters die dit mooie instrument
met meer overtuigingskracht kunnen be
nutten.
Andere eregasten druppelden intus
sen wel volgens plan binnen: de Hon
gaar Ferenc Kosa (twee films in Rotter
dam), Claude Faraldo (bekend van
„Themroc” en „Bof”), om een paar na
men te noemen. De eerste dag van het
festival werd besloten met een optreden
van de zangeres Nico.
Met enige welwillendheid kun je tot
de slotsom komen dat er een onbestaan
baar sprookje wordt verteld- Dat gebeurt
overigens op een zeer muzikale, ritmi
sche manier. Er is een geluidsdecor en
terzijde zit een bekwame pianist. Op het
toneel doet verder een slagwerker (Leo
de Ruyter?) in de handeling mee; heel
aardig maar lang zo gedreven en thea
traal niet als Han Bennink dat zou
hebben kunnen doen. De spelers zingzeg
gen de teksten en bereiken daar wel
eens leuke effecten mee. De mise-en-
scène verloopt perfect, ook al worden er
wel eens flauwiteiten verricht met re-
quisietjes en kon een scène in flikker
licht uiteraard niet ontbreken.
Annemarie Prins heeft een goede be
zetting voor haar- aan faam lijdende
figuren gevonden. Carry Tefsen speelt
zoals gezegd met veel gein een
mooie meid. Elsa Lioni is een dikke
prinses (een soort mevrouw Van Oekel,
geboren Van der Pik), die haar omvang
met zelfspot toepast .Cor van den
Brink maakte van z’n lenige clown wat
hij ervan maken kon. Carol van Herwij-
nen leefde zich hevig uit, tot het onpas
selijke toe, op de onduidelijke figuur
van Lijkwa, alias St. Anonymo. In dit
merkwaardige gezelschap kwamen Nao
mi Duveen en Hanna van der Linden
aardig mee.
vermoedelijk suikertangetjes voor de
brandewijn.
Peters en meters brachten i n de
regel mooie cadeaus mee, vaak van
zilver: een geboortelepel, een ramme
laar of een zilveren penning. De ram
melaars waren aanvankelijk niet be
doeld als kinderspeelgoed, maar had
den een diepere betekenis: de boze
geesten moesten er mee worden afge
weerd.
Diverse aquarellen en prenten ge
tuigen van sterke verhalen die de
ronde deden. Een prent uit 1647 ver
haalt over een merkwaardige beval
ling in de Zaanstreek. Een stier nam
een boerenvrouw op de horens, de
Bewogen koorklanken in werk
van Martinu en Schonberg
VELSEN. Drie kunstenaars stonden
gisteravond in het Stadhuis van Velsen
in de belangstelling. Twee van hen zijn
de musici waaraan dit verslag is gewijd;
de derde is de Velsense beeldhouwer
Wim Bosma die zijn geometrisch-figu-
ratieve werken in de Burgerzaal heeft
opgesteld.
De kans, dat er dus een zender komt
met uitsluitend klassieke muziek, zonder
onderbreking met storende programma’s,
lijkt daardoor voorlopig een heel stuk
kleiner meent de Consumentenbond.
De reden van deze „ongelukkige” gang
van zaken ziet de bond in het kramp
achtige st~even van de omroepvereni
gingen zich van elkaar te onderscheiden.
Op een zender met alleen maar klassie
ke muziek kan dat niet of nauwelijks.
Dit „exhibitionistisch” streven naar eigen
identiteit gaat ten koste van luister- en
kijkgenot. Het gevaar van gedwongen
kijken en luisteren wordt bovendien nog
groter door het steeds meer in zwang
’■akende verschijnsel der zogenaamde
blokprogramma’s. Bij de radio zijn ze er
al enige tijd. Op de t.v. beginnen ze te
komen. Wie uit zo’n blokprogramma een
benaald gedeelte wil horen of zien wordt
vaak gedwongen naar een of meer ande
re nrogrammaonderdelen te luisteren of
te kijken.
De Consumentenbond vindt, dat deze
bron van irritatie voor luisteraar en
Wiker moet verdwijnen. Hij wenst geen
blokprogramma’s naar duidelijk aange-
kondigde en op tijd gerealiseerde pro
grammaonderdelen voor radio en t.v.
beide.
De uitvoering van de andere twee
werken, die voor deze avond gekozen
waren: de soldatenmis „Polnimse” van
Bohuslav Martinu en „Een overlevende
uit Warschau” van Arnold Schonberg
betekende een confrontatie met ontzet
tende oorlogsherinneringen, die de toe-
31
zij door de lucht maakte, van een
kind. Dat kind zie je op de prent,
keurig ingebakerd zoals dat in die
dagen gebruikelijk was, ook door de
lucht vliegen.
Het museum stelt een Drachtige
collectie kinderkleertjes tentoon:
kanten mutsjes, slabbetjes, doopjur
ken, jasjes, mutsjes en befjes. Ook is
te zien hoe kinderen werden ingeba
kerd: het kind werd in een lange
wikkel aangebracht als een verband,
met de armpjes er onder, ingepakt.
Te zien is de wikkeldoek var. Prins
Willem George Frederik uit 1774.
Verder luiermanden, wiegjes een
bakermat, zuigflesjes, zilveren speel-
Gas- en oliestook-
instai laties
Onderhoud
Airconditioning
Ombouw olie op gas
seven sisters Te| 023-310440*
Friese Varkenmarkt 4 - Haarlem
Het bijzondere van dit recital was
echter allereerst het feit dat Harry
Sparnaay speelde. Deze instrumentalist,
wiens ster de laatste jaren snel aan het
firmament is gerezen, heeft zijn popula
riteit voor een groot deel te danken aan
het specialisme dat hij beoefent; het
bespelen van de basklarinet. Dit nog
nooit eerder op zo’n technische hoogte
gebrachte solo-spel op bedoeld Instru
ment, trok de laatste jaren internationaal
de aandacht, vooral nadat Sparnaay
prettig in de prijzen was gevallen. Veel
componistenpennen bracht hij in bewe
ging en de resultaten daarvan werden
op deze avond getoond.
Zijn begeleider, de pianist Polo de
Haas, die ook enkele soli ten gehore
bracht is eigenlijk steeds op soortgelijke
■ivijze in het nieuws gekomen. Vormde
hij eerst als musicus met Sparnaay het
thans optredende duo dat zich „Fusion
Moderne” noemt, onlangs nog heeft hij
zich ook weer gepresenteerd met een
ensemble voor het uitvoeren van elec-
tro-instrumentale muziek, een avant-
gardistische groep waarvan hij een der
leden-initiatiefnemers is.
Met bewondering heeft
concert
vrouw beviel tijdens de buiteling die
goed, geboorteknipsels, geboorteaan-
kondigingen, een vuurmand om luiers
te drogen en tal van andere voorwer
pen die met een geboorte samenhan
gen. Veel voorwerpen zijn afkomstig
uit het archief van het koninklijk
huis.
Het museum is te vinden in de
Herenstraat, in de oude kern van
Voorburg.
Het is een hartveroverende exposi
tie. Het was aanvankelijk de bedoe
ling de tentoonstelling, naar het be
kende versje „Ooievaardtje, lepelaar-
tje” genoemd, tot 9 maart te houden,
maar door de grote belangstelling
wordt overwogen de sluitingsdatum
op te schuiven.
De conservator van het museum, de
heer H. J. M. Basart, weet heel wat
bijzonderheden over de verschillende
voorwerpen te vertellen. Al vóór de
geboorte werd er op de baby gedron
ken, uit een zogenaamde „Hansje in
de kelder”. Zo werd vrienden en
kennissen op discrete wijze verteld
dat een kleine op komst was. Het is
een, meestal zilveren, schaal met in
het midden een verhoging waarin
onder een klepje Hansje verborgen
zat. Bij het vullen van de schaal met
wijn ging het klepje omhoog en
kwam het poppetje (dat stond op een
drijvertje) omhoog.
Bij de uitzet hoorde ook een spel
denkussen. Dat werd kunstig beprikt
met spelden in de vorm van het
jaartal van de geboorte en de initia
len van het kind. De nieuwe wereld
burger werd feestelijk ingehaald. De
vader, met op het hoofd een kraam
herenmuts, tracteerde de gelukwen-
sers op een kandeelmaaltijd. De kan
deel, een warme drank van eierdooi
ers, kruiden en vitte wijn, werd
geschonken in speciale glazen. Daar
bij werden allerlei zoetigheden gepre
senteerd.
Bijzonder aardig zijn enkele
schaartjes in de vorm van een ooie
vaartje. Als het schaartje geopend
wordt, komt er (aan de binnenkant
van de romp van een vogel) een klein
kindje te voorschijn. Een van de
schaartjes op de tentoonstelling zou
gebruikt zijn voor het doorknippen
van de navelstreng, de andere waren
men op dit
gezien hoe Harry Sparnaay de
onmogelijkste capriolen klankrijk heeft
kunnen verwezenlijken en ook kon men
van een warme zangerigheid in zijn spel
genieten. Bovendien heeft Polo de Haas
dat dient met lof te worden vermeld
zijn aandeel tot een respectabele
eenheid met de basklarinet-partijen
doen versmelten. Ook in de solo-voor-
drachten toonde deze pianist zich bui
tengewoon capabel als interpreet van
Erik Satie’s „Embryons dessechées”, een
drie-delig werk, waarvan het eerste deel
over een zeekomkommer gaat, vol flau
we grapjes. De mode om de betekenis
van deze merkwaardige figuur uit het
begin van deze eeuw te overschatten is
zo aanstekelijk, dat de concertbezoeker
steeds weer „herontdekte” muziekjes uit
diens nalatenschap te horen krijgt, zoals
ook de eerder gespeelde „Petite ouvertu
re a danser”, door De Haas stemmig en
in alle eenvoud weergegeven.
Het programma dat leuk was opge
bouwd uit werk van componisten van
zeven nationaliteiten (wanneer men
Raxach tenminste als Spanjaard be
schouwt en zijn naturalisatie tot Neder
lander even vergeet), werd ingezet met
een Lied voor basklarinet en piano van
de Belg Franqois Rasse. In dit melodieu
ze, salon-achtige stukje het eerste dat
ooit voor die combinatie werd geschre
ven kwam de mild-romantische toon
die Sparnaay aan zijn instrument kan
ontlokken, goed tot uitdrukking; van een
breed zingend forte tot een fluweelzacht
pianissimo. Ook in de Nederlandse pre
mière van Fragmentie van Paul Kont
(dat is geen drukfout) werden de in
drukken van logheid, die men krijgt bij
het zien van dit instrument, gelogen
straft door een sierlijke beweeglijkheid
in de voorgedragen muziek. De composi
tie zelf is helaas een allegaartje met
hoe kan het andersreminiscenties aan
de Weense wals.
Na de pauze brachten de twee instru
mentalisten gezamenlijk ten gehore: „In-,
variant” voor basklarinet, piano en tape,
van de Tsjech Vaclav Kucera, alsmede
„Looking ears” van de Nederlandse com-
