Monique van der Ven hartveroverend in echte ster-film
DEINING BLIJFT
KEETJE TIPPEL GEEFT VEEL
HET ANDERS DOEN
TE ZIEN, WEINIG TE DENKEN
Zinman bezielde Des
Knaben Wunderhorn
MAT CONCERT IN ROTTERDAMSE DOELEN
Lou Reed: kwetsbare jongen
3
Li
KOFFIE
HUE
is de echte
2
3
3
voor u is...
2
m
Alsu
begrijpt dat
coneïnevrije
koffie beter
“tf00
Minister: geen
behoefte aparte
popzender
I
\Soosagenda
Hobo String Band vernieuwd
I
n
m
In Mahler-cyclus
KEES VERWEIJ
IN APELDOORN
m
Z
Ruim miljoen gulden
voor filmers
DONDERDAG
6
MAART
1975
KUNST
15
Turkse volkszanger
(Van een medewerker)
ff
Schildpadmuziek
Kijk
AMSTERDAM Er kan geen
twijfel over bestaan, dat de nieuwe
Nederlandse speelfilm Keetje Tip
pel het uitstekend zal gaan doen in
de dertig bioscopen waar hij vanaf
donderdag zal gaan draaien. Het is
een film die in alle opzichten te
gemoet komt aan de wensen die
men bij het grote publiek verwach
ten mag, en die bovendien geschikt
lijkt voor de export. En dat mag
ook wel; tenslotte is Keetje Tippel,
met ruim twee miljoen gulden, tot
dusver de duurste film die ooit in
Nederland werd opgenomen.
en
de Lou
ENGELENBERG
Doelstraat 29 Tel. 023 - 312206
Haarlem
Kies - Koopcentrum
ROTTERDAM Een Lou Reed,
die wars is van elk vertoon van
extra-vagantie, maakt op het ogen
blik een korte tournee door ons
land. Reed, ooit fameus vertegen
woordiger van de nichtenrock, heeft
zijn image binnen een jaar opnieuw
en drastisch veranderd. Toonde hij
zich vorig jaar als een onkwetsbare,
vaak zeer afstandelijke en bijna
nooit betrokken zanger,
Reed van dit jaar voelt zich veel
meer één geworden met het gehele
zaalgebeuren.
in sneltreinvaart
ffl
z
n
(Van onze kunstredactie)
av.:
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
LOU REED
RED POINT BEHANG VOOR
HUISELIJKE MENSEN
Van de betrokkenen, regisseur Paul
Verhoeven, producent Rob Houwer, sce
narioschrijver Gerard Soeteman, came
raman Jan de Bont en hoofdrolspelers
Monique van de Ven en Rutger Hauer,
die ook allemaal meegewerkt hebben
aan Turks Fruit, is Keetje Tippel in alle
opzichten een stap voorwaarts.
Muzikaal gezien is er bij hem zelf
weinig veranderd. Hij nam ditmaal zijn
gitaar mee, wat door zijn beperkte tech
nische kunnen (vaak niet meer dan een
drietal akkoorden) geen grote invloed op
het totaalgeluid heeft Dat heeft wel de
bezetting van de begeleidingsband, die
naar traditie ieder jaar weer allemaal
nieuwe gezichten laat zien.
APELDOORN. De Haarlemse kun
stenaar Kees Verweij stelt werken ten
toon in de periode van 8 tot 31 maart in
de Van Reekum galerij in Apeldoorn. De
expositie houdt verband met het tienja
rig bestaan van de galerij.
De Hobo String Band, vorig jaar overleden op een moment dat de groep zich
landelijk in de bekendheid ging spelen, is toch weer herboren. Vier van de
vyf „oude” mensen zijn verdwenen, alleen Leen Mulder bleef en formeerde in
in z’n eentje een nieuwe formatie.
s
z
DEN HAAG (ANP) Het ministerie
van CRM heeft tot een totaalbedrag van
ongeveer 1.010.000 subisidies vertrekt
aan filmers. De bijdragen werden gege
ven in de periode van 1 augustus ’74 tot
en met 28 februari ’75.
Honger in huis. Moeder trekt Keetje een
hoerejurk aan voor ze haar kind de baan
opstuurt. Andrea Domburg en Monique
van de Ven in „Keetje Tippel’’.
De film gaat vandaag in 30 bioscopen
draaien, o.a. Tuschinski Amsterdam,
Luxor Haarlem, Lido Leiden, Cinema
Alkmaar.
z
n
in Turkije waanzinning
populaire groep. Ahan Somez maakt
op het ogenblik solistisch een klein
toerneetje door Nederland om geïnte
resseerden te confronteren met de
Turkse volksmuziek.
Ditmaal zijn er behalve de gitarist,
bassist en drummer een violist, te weten
Larry Pecker en een blazer, Martin
Vogel, aan toegevoegd. Vooral Pecker
heeft met zijn krachtig versterkte viool
een sterke greep op de begeleiding, die
hij vaak met gedreven spel een heel
apart stempel oplegt.
Doffs werk weinig meer gemeen heeft
dan een paar hoofdlijnen en wat men
pleegt aan te duiden als „de geest van
het boek”.
Tot zijn hoofdlijnen teruggebracht, is
het een vrij povere geschiedenis: Keetje
reist anno 1881 met haar familie naar
een grote stad, waar men in een nog
diepere ellende terecht komt dan die
men wilde ontvluchten. Keetjes eer
wordt belaagd door alsmaar heren in
goede doen: de baas van een wasserij,
de baas van een hoedenwinkel en de
baas van een ziekenhuis, hetgeen het
meisje, dat tenslotte ergens van moet
bestaan, brengt tot prostitutie.
haar op de nominatie bracht voor een
Prix Goncourt en zelfs een Nobelprijs
voor Letterkunde.
Wim Zaal heeft er een bloemlezing uit
samengesteld en Gerard Soeteman
maakte daaruit weer een selectie van
verhalen, die werd omgewerkt tot een
scenario dat eerlijk gezegd met Neel
Eigen rock om op te dansen en
naar te luisteren, rechttoe-rechtaan
zonder veel improvissatie en-of solo’s,
dat is het recept van Mock Turtle,
een nieuwe groep die op Nieuwjaars
dag in de IJmuidense PEN veel in
druk maakte en daarom nu aanstaan
de zaterdag in datzelfde centrum te
rugkomt
Het vijftal stamt uit Amsterdam en
heeft er zeven maanden van repete
ren in een eenzame aardappelschuur
op zitten Een plaat is niet het eerste
doel, veel en fijn optreden wel. Mock
Turtle, schildpadmuziek met een
sneltreinvaart
„Werkloos, je zult het zelf maar
zijn!” Onder dit motto deze maand in
Deining drie discussie- en informatie
avonden. Op vrijdag 14 maart met
een film, de voorzitter van het Am
sterdamse werklozencomité, vak
bondsbestuurders, werkgevers en par
lementariërs; op vrijdag 21 maart een
discussie over vrije economie of plan
economie in Nederland en op 4 april
tenslotte de vraag: „Leven we om te
werken of werken we om te leven?”
Zijn image is jongensachtiger gewor
den, het blonde kortgeknipte haar is
weer tot normale lengte gegroeid, dat
wil zeggen dat hij nu de gebruikelijke
bruine kuif weer draagt. Zijn kleding is
even normaal geworden: een donker T-
shirtje en een spijkerbroek. Kleding mag
dan niet zo belangrijk zijn bij de uitvoe
ring van muziek, bij Lou Reed is ze
altijd een sterke ondersteuning geweest
van de houding die hij uitdroeg.
Het vernieuwde kwartet heeft het repertoire uitgebreid met country-rock-
achtige nummers en komt verder met een optreden dat overvol zit met grappen,
grollen en parodieën, onder meer op de manier waarop Nederlandse groepen
de rock en roll op de planken menen te moeten brengen.
Leen Mulder (viool, mandoline, banjo, gitaar), Hans Tonkes (bas en zang),
Guus Bos (zang, gitaar, mandoline en viool) en Cor Nieuwpoort (drums, was
bord, lepels en zang) staan zaterdagavond 8 maart in de Arnoldushoeve in
Hoofddorp. Aanvang 20 uur, entree vijf gulden.
Dat is dan op de eerste plaats een
belangrijke verdienste voor Verhoeven,
die nog altijd een man blijkt die liever
voor een handig dan voor een echt
gedreven, briljant of ambitieus filmma
ker door gaat. Zijn hinderlijke stacca-
tostijl, met een overvloed aan hyperkor-
te scènetjes die werden afgebroken voor
het fout kon gaan, is hij kwijt. Hij heeft
meer lef gekregen, maar langere
speelscènes blijft Verhoeven nog steeds
mijden als de pest, waardoor hij mooie
kansen tot verdieping van de dramatur
gie laat liggen en ook Keetje Tippel nog
een te rusteloos verloop heeft.
Maar debet aan die filmstijl is, dat er
in Keetje Tippel ontzettend veel gebeurt.
Het is een film met een enorme vaart.
De basis van het verhaal werd geleverd
door de autobiografische verhalen die de
Nederlandse schrijfster Neel Doff in het
Frans tussen 1911 en 1942 schreef over
haar jeugd in de Amsterdamse sloppen
en haar leven als straathoer in Amster
dam en Antwerpen. Literair werk, dat
Deining, jongerencentrum
Haarlemse Ripperdastraat, blijft pro
beren veelsoortige zaken de jeugd en
jongeren betreffende, regelmatig op
een rijtje te zetten. Dat betekent: wel
muziek, wel informatie en wel dis
cussie, maar anders. Zo staat deze
hele maand in het teken van infor
matie en discussie over het werkloos
heidsprobleem en treedt zaterdaga
vond een Turkse volkszanger van
klasse in het centrum op
Niettegenstaande Pecker’s stuwende
inbreng, werd het eerste concert, woens
dagavond in De Doelen in Rotterdam
een nogal mat gebeuren. Reed had zich
voor een belangrijk deel op de zaal
gericht, maar het publiek reageerde der
mate vreemd op zijn nieuwe image, dat
Om met de muziek te beginnen.
Ahan Somez is een befaamde zanger
en sas (Turkse gitaar)-bespeler die
vorig jaar al eens op zondagmiddag
op de Nederlandse tv te zien was.
Toen nog als lid van „De witte Vlin-
DEN HAAG (ANP). Minister Van
Doorn van CRM betwijfelt of er behoef
te bestaat aan het instellen van een
aparte popzender, nu op Hilversum 3
reeds veel popmuziek wordt uitgezonden
in de daarvoor functionele uren.
Hij heeft dit opgemerkt bij de schrif
telijke behandeling van de begroting
voor zijn departement. Hij doet dit los
van de vraag of door verdere ontkoppe
ling van zenders een vijfde radiopro
gramma kan worden gecreëerd.
Deb ewindsman staat positief tegen-
overover de instelling van een categorale
zender voor klassieke muziek als door
ontkoppeling van AM- en FM-zenders
er ruimte komt voor een programma
Hilversum 4. De NOS en de omroepor
ganisaties hebben zich tot nu toe niet in
volstrekte duidelijkheid uitgelaten over
de inhoud van een eventueel vierde pro
gramma.
Daarna gaat het bergopwaarts, en via
een sociaal geëngageerde kunstschilder
en een ambitieuze bankemployé van
goede komaf komt ze terecht in de
armen van een idealistisch adellijk per
soon, die binnen een jaar sterft, en de
film laat Keetje schatrijk en als meeste-
resse over een heus kasteel achter. Een
ideaal feuilleton voor de Libelle, te il
lustreren met scènefoto’s uit de film.
Alle meesterwerken uit de wereldlit
teratuur leveren, teruggebracht tot hun
epische essentie, dergelijke goedkoop lij
kende skeletten op; ze zijn meestal pas
meesterwerk geworden via het dieper
doorspittende invulwerk. Maar dat blijft
in Keetje Tippel achterwege. Er is wel
sprake van een aanvankelijk klassebe-
wustzijn en solidariteitsgevoel, dat Keet
je tijdens haar klim op de maatschappe
lijke ladder opzettelijk van zich af
werpt en zoiets is echt wel goed
genoeg als thema voor een zinnige ro
man of hout snijdende film maar
Verhoeven weet de kern van dat thema
onvoldoende uit te buiten. Dat is ook
niet zo heel erg, het betekent alleen dat
Keetje Tippel weliswaar geen meester
werk, maar wel uitstekend gemaakt
kijkvoer voor een niet al te veeleisend
Het was de bedoeling dat Haitink deze
Mahlercyclus zou uitvoeren, maar door,
overbelasting moet Haitink op medisch
advies enkele weken rust nemen. David
Zinman heeft als vervangend dirigent de
taak van Haitink overgenomen. Een niet
geringe opgave, een orkest met een
Mahlertraditie plotseling te moeten op
vangen. Hij heeft het echter goed ge
daan, knap en overtuigend in de geest
en de intuïtie van de ware Mahler-
bezieling. Zijn kleurrijk contrastvol mu
siceren met het Concertgebouworkest
sprak levendig tot de verbeelding. De
subjectieve tragiek kreeg accent in een
genuanceerd orkestpalet en de impone
rende voordracht van twee vocalisten
van grote klasse.
De sopraan Jessye Norman is een
Mahler-zangeres pur sang. Zij heeft het
vermogen een scala van gevoelsnuance-
ringen te registreren in de macht van
haar stem, met een verbluffende sonori
teit in de lage tonen, een sublieme
hoogte en een warme glans in het mid-
denregister.
Bariton Shirley Quirk beschikt even
eens over een veelzijdig getimbreerd
klankregister. Een doorleefde voordacht,
overwegend van dramatische expressie,
wat van beiden het boeiend uitgangs
punt in de interpretatie.
Contrastwerking is een opmerkelijke
kant van deze liederen. Schrijnende te
genstelling zoals in „Lied des verfolgten
im Turm” (duet tussen bariton en so
praan); nog schrijnender in „Das irdis-
che Leben” (een subliem hoogtepunt van
Jessye Norman). Hoge troeven haalde
Shirley Quirk in „Lob des hohen Ver-
standes” (oorspronkelijk „Lob der Kri-
tik”), waarin Mahler de muziekcriticus
een rake spotprent onder de neus duwt.
Een ezel moet als jury uitspraak doen in
de zangwedstrijd tussen koekoek en
nachtegaal. Een uniek klankfeest opge
sierd met imitaties van nachtegalenzang,
de roep van de koekoek en de balkende
ezel.
Zijn treffende uitbeelding van de
sombere tragiek in „Der Tamboursge-
sell” riep een beklemmende sfeer op,
gevoed door duistere accenten in het
instrumentale klankvlak. Dit was het
laatste lied van de cyclus, die zondag
middag gecompleteerd wordt.
TOON VRANKEN
hij het benodigde contact vrijwel nooit
tot stand kon brengen.
Drie nummers vormden een zeer rus
tige opening, waaronder een wat vlakke
uitvoering van Sweet Jane, toen met
Heroin de dramatiek een rol ging spelen.
Reed’s ode aan de drugs klinkt na jaren
hij bracht het al met de Velvet
Underground nog steeds zeer geënga-
geerd. Het eindigde on de em’ge manier
zoals een song als deze moet eindigen: in
een orgie van klanken die abrunt wordt
afgebroken.
Het daarop volgende Berlin ging ech
ter door gebrek aan response uit de zaal
finaal de mist in. Kennelijk was het
publiek uit op een avondje rock and roll,
want Reed’s gelijknamige song werd
keer op keer naar het podium gebruld.
Tot hij tenslotte toegaf. maar toen was
het concert al aan zijn toegift toe.
Daaraan voorafgegaan waren onder
meer Vicious, Lady Day en Carolina
Says, alledrie tamelük onbevredigend
uitgevoerd, Walk on the Wild Side dat
uitgeblust en mat klonk, terw’il iedereen
weer opleefde met How do you think it
feels en White Light. White Heat. Dat
laatste nummer is ook al een oud werk
je, dat vage rhvthm and blues trekjes
vertoont en door de gitaristen van zeer
adequate koortjes voorzien.
Lou Reed is kwetsbaarder dan ooit.
Het lastige publiek in Rotterdam leek
weinig met zijn nieuwe stijl op te heb
ben. Misschien treft hij aanstaande zon
dagavond in het Concertgebouw in Am
sterdam een beter gehoor.
CEES STRAUS
AMSTERDAM. Des Knaben Wun
derhorn, een bloemlezing van Duitse
volksliederen verzameld en uitgegeven
door Brentano en von Arnim, is een
cultuurprodukt van de romantische golf
stroom die eind 18e en begin 19de eeuw
West Europa in beweging bracht. Neder
land had zijn Rhijnvis Feith, Engeland
Byron, Duitsland Goethe. Jean Rousseau
predikte in Frankrijk de keuze: „Terug
tot de natuur”.
De bundel is aan Goethe opgedragen.
Toen Gustav Mahler de gedichten in
handen kreeg, was hij er zo door gefa
scineerd dat hij er 24 van heeft getoon
zet. Twaalf daarvan zijn orkestliederen
met zang-solo, oorspronkelijk voor bari
ton. Maar Mahler zelf voerde onder
eigen leiding verschillende liederen ook
uit voor sopraan. Dit wettigt dus de
combinatie van sopraansoliste (Jessye
Norman) en bariton (John Shirley-
Quirk) waarin deze week op de abonne
mentsconcerten in Amsterdam de liede
ren in twee groepen van zes met bet
Concertgebouworkest werden uitgevoerd.
Tioli, Laan van Angers, wijkcen
trum. zaterdag: top 20 show; zondag:
groep Strange Daze.
Upstairs, Zomervaart 170, zondag-
av.: Dirk van Duin.
Deining, Ripperdastr 13a, zaterdag:
Trukse volkszanger Ahan Somez.
Crazy Inn, Kokstraat 13, zaterdag:
soos met disco
Ut Cafaatje, Spaarndamseweg 19,
zat: film met Chalie Chaplin
PEN, Kanaalstr 257, IJmuiden, za
terdag: Mock Turtle
Esperanza, Kerkweg 2, Spaarnwou-
de, zat.: Stage Fright.
Youth for Christ, Turf steeg 2, zat.:
koffiebar met zangeres Ida Koelstra.
Arnoldushoeve, Hoofdweg, Hoofd
dorp, zat.: Hobo String Band.
Disco Dubois, Berlagelaan 45, zon-
dagmi.: Discodansen.
Bluesette, Krusemanstr. 34, Oost,
vr„ zat. en zo: bar-dancing-disco
Tamberlain, Grote Houtstraat, elke
av. beh. ma. en di.: discotheek.
De Ark, Kerkplein 5, Velsen-Zuid,
vr en zat.: soos.
Can-Can, Stoofsteeg 1, elke
bar-danaing-disco
Moulin Rouge, Kleine Houtstr., el
ke av.: bar-dancing-disco
’te Plein, Balkanplein 4, zat.mid. en
av: open huis; zondagmorgen en
middag: muziekworkshop en film
Neel Doff’s litteraire nalatenschap is
alleen maar aanleiding tot een grote
publieksfilm geworden. Haar nogal de
primerende schildering van de bittere
ellende van Keetjes familie bijvoorbeeld
wordt in de .film eigenlijk voornamelijk
komisch uitgewerkt; het Palingoproer
(erg zwak geënsceneerd trouwens) en de
socialistische beweging, zoals die in de
film voorkomen, krijgen geen enkele
achtergrond en zijn enkel aanwezig van
wege de reconstructie van het tijdsbeeld.
Dat tijdsbeeld komt er dan wél weer
mooi uit in Keetje Tippel.Althans in de
beelden. Op dit punt is fabuleus
vakwerk geleverd door cameraman
Jan de Bont. Tijdens de persconfe
rentie waar deze film vorig jaar werd
aangekondigd, had men het over een
Breitner-achtige sfeer waarmee men
Amsterdam tijdens het fin de siècle
wilde laten herleven. Jan de Bont had
kennelijk geen zin in Breitner. Zoals de
stad, waarin Keetjes wederwaardigheden
tussen haar zestiende en 22e gesitueerd
wordt, is samengesteld uit stukjes
Utrecht, Den Haag, Amsterdam en Lei
den, zo heeft Jan de Bont bij zijn
cameravoering in zijn hoofd gezeten met
wellicht stadsgezichten van Weissen-
bruch, zeegezichten van de Koekoeks
(geweldige opnamen van een botter op
de Zuiderzee tijdens de aftiteling) en De
aardappeleters van Van Gogh voor som
mige van de armoescènes bij Keetjes
familie.
Men heeft zo suggestieve stukjes 19e
eeuw in elkaar weten te passen, die
Keetje in haar ontwikkelingsgang een
overtuigend decor verschaffen. Alleen de
dialogen klinken wel erg hedendaags.
Keetje zelf, zoals ze met grote sponta
niteit en lekkerbekkend door Monique
van de Ven gespeeld wordt, komt beslist
tot leven en is een genoegen om naar te
kijken.
Monique is de ster van de film; alle
andere rollen, waarvoor Carry Tefsen,
Andrea Domburg, Jan Blaaser, Fons Ra-
demakers, Peter Faber, Hannah de
Leeuwe en nog een vracht andere min
of meer prominente acteurs en actrices
verdienstelijke prestaties geleverd heb
ben, dienen haar. Zelfs een modern uit
gevallen Rutger Hauer beeft ditmaal ge
noegen genomen met een tweede-plans-
creatie. Keetje Tippel is eigenlijk de
eerste echt geslaagde Nederlandse ster
film. En sterfilms maak je nu eenmaal
voor een groot publiek en niet voor de
fijnproevers, en daarom is Keetje Tippel
voor zijn opzet een redelijk bevredigen
de film.
een
