1
Tl
wibrfdö/BihrDünh
nberwasïtitrófiMftttiirDüi®
MT!
‘1
fed
A:
w
Arnold Willinck
Een antifascistisch protest van John Heartfield.
t
De Duitse beeldhouwer Ernst Barlach beleefde het allemaal zo in
die dagen: „Ik ben niet nationaal opgepoetst. Lawaai maakt me
bang. In plaats van te juichen naarmate het „Heil” harder dreunt in
plaats van Romeinse gebaren met mijn armen te maken, trek ik mijn
hoed over mijn ogen.” Barlach was dan ook „volksfremd” en ging
kapot aan het nationaal-socialisme.
Grunfeld maakte voor zijn indrukwekkende nazi-beeldverhaal een
strakke indeling: het Duitsland in de chaotische jaren na de Eerste
Wereldoorlog; de opkomst van Hitler; de dictatuur; de nazi-cultuur;
Hitlers hofhouding (in beeld gebracht via gekleurde filmbeelden van
zijn maitresse Eva Braun); de vervolging en uitroeiing van de joden
en de Tweede Wereldoorlog.
Van de Britse historicus prof. H. Trevor-Roper (schrijver van „De
laatste dagen van Hitler”) is dit citaat uit zijn inleiding onweerlegbare,
angstige waarheid: „Als Hitler geslaagd zou zijn en we dienen ons
altijd te herinneren dat hij bijna slaagde zouden al deze misdaden,
zoals hij zelfverklaarde, gelegaliseerd zijn. Dan zou „Het gezicht van
Hitler-Duitsland” een heel ander boek zijn geworden. Zowel dat
verschil als dit boek zouden ons ertoe moeten brengen, na te denken
over de broosheid van zuiver politieke oordelen en de smalle marges
waarop niet alleen de geschiedenis, maar ook de geschiedkundige
interpretatie tot stand komt.”
Het gezicht is de afbeelding van de geest. Let op de ogen: dat zijn
de verraders. Daaraan moet men onwillekeurig denken bij „Het
gezicht van Hitler-Duitsland”, een heel kostbaar en zorgvuldig
uitgegeven boek van H. J. W. Becht in Amsterdam, dat zojuist is
verschenen. De foto’s op deze ERBIJ-pagina zijn afkomstig uit het
boek dat met veel overleg werd samengesteld door de Amerikaanse
verslaggever Frederic Grunfeld. (vertaling: Max de METZ).
De beelden spreken eigenlijk voor zichzelf. En omdat in „Het
gezicht van Hitler-Duitsland” zo veel te zién is blijf je urenlang
gefascineerd bladeren, gevangen in een onwerkelijk-wezenlijke
wereld. Waar rechters hakenkruisen dragen op hun toga’s, waar
vrouwen „voor het vaderland strijden bij ieder kind dat ze ter wereld
brengen”, waar niet de mens telt,’maar de groep en niet de groep
•maar de natie. Een wereld die alleen nog maar lijkt te bestaan uit
uniformen, wapens, macht en leiderschap: veel vlaggen, heldenver
ering, massabijeenkomsten en ceremoniën.
Sommige foto’s blijven voorgoed in het geheugen gegrift: uit een
reportage in de „lllustrierte Beobachter” van 1939. Daarin wordteen
bezoek beschreven aan het concentratiekamp Sachsenhausen. Een
Italiaanse professor, hoofd van de afdeling „rassenkunde” van het
Italiaanse ministerie van Cultuur „bekijkt misdadige joodse typen”.
Reportages die zo regelmatig in de nazi-pers verschenen dat het
„wir haben es nicht gewusst” aan stompzinnigheid grenzende
leugentaal wordt
Iftein $flfycer!
(bas Kinb fpridjd:)
3d) fcenne bid) a>ot)l unb ijabe Md) Heb
üater unb tHiitter
3d? will Mr hamer jein
Pater unb ïltutter
Unb mean id) grojj Mn, fjetfe id) bte
wte Pater 8«b ïïlutter,
Unb frewra ba Md) an wtr
ww Pater tmb matter!
e
A
4
Ww;
tb
I
de
Gezicht Hitler-Duitsland
Gevangenen uit Auschwitz
Wegwerkers in het Ruhrgebied (1928)
1930: Hitler maakt middagslaapje.
i
Herdenking van de mars der martelaren—demislukte
staatsgreep van 1923 in München.
Rechters betuigen in 1936 loyaliteit met de nazi-ideeën: als
bewijs dragen ze op hun toga’s een adelaar met hakenkruis.
Hitler als Beierse „patri
ot"; in de jaren twintig
liet de toekomstige Füh
rer zich vooral fotografe
ren in korte leren broek
en een groen jagersjasje.
e
1
3
3
t
s
na hun bevrijding door het
Russische leger in januari 1945.
Adolf Hitler als redenaar; de schelle,
heftige klank van zijn stem hypnotiseerde
zijn toehoorders.
„Duitsland ontwaak!"
een voortdurend her
haalde slagzin op aan
plakbiljetten van
NSDAP.
„Daar is Streicher’’: Hitlers gouwleider voor Frankenland en uitgever van het
kinderboek „Vertrouw geen vos in het groene veld”, krijgt van jeugdige bewonderaars
bloemen en de nazi-groet als dank voor het feit dat hij hun geleerd heeft „wat joden en
wat Duitsers zijn".
w 1
SA-mannen die op straat zorgden voor
fascistische „orde en rust". Tekst bevat
een boodschap van Hitler: „Wat jullie zijn,
zijn jullie door mij. Maar wat ik ben, ben
ik slechts door jullie."
Uit een kleuterboek: „Mein Führer” (Het kind spreekt:) Ik ken u
goed en hpudt van u zoals van mijn vader en moeder. Ik zal u
altijd gehoorzaam zijn, enz. En als ik groot ben, help ik u enz. En u
zult blij met mij zijn zoals mijn vader en moeder."
