Voogd: DS’70
bleef Proloog
verdacht maken
Volgehouden spanning
in Brechts
Toneelmatige expressie in
werk van Ruud Cornelisse
Restauratie-achterstand
wordt beperkt ingehaald
IMPROVISATIES
IN BADKAMER
hpall
felJLSTRA,
Ontluistering van de burger
en droom van de kunstenaar
g
«L.
„Jasager”
^verrukkelijk nieuws!^1
DKQSTE kersenbonbons ws
r
West vinden elkaar
Oost
en
gezamenlijke speelfilm
SUPERTOKO
J
w H
Zilveren harp voor
FIGURATIEVE KUNST IN BLOEMENDAALS GEMEENTEHUIS
Marjol Flore en
Robert Long
Muziektheater van studenten
In Galerie ’t Hart
in
Wellicht heruitgave
van Geuzen-Liedboek
ook voor:
NASI RAMES
Camera Obscura met „Toreador”
I
WOENSDAG
13
1 2
MAART
19 7 5
KUNST
d
wk*
het
r te
den
de
ier-
IJLSTRAAT 61 - HAARLEM
TELEFOON 023-31 49 16
1,50
BLOEMENDAAL. In de expo-
sitiekelder van het gemeentehuis
exposeren tot en met 29 maart ze
ven kunstenaars uit Bergen en om
geving. Er is van alles te vinden,
olieverven, aquarellen, gouaches,
grafiek en keramiek in figuratieve
stijlen, niet al te realistisch en even-
min hyperrealistisch. Het is wel een
figuratie, die zich inhoudelijk in al
lerlei richtingen beweegt en daarbij
valt op, dat sommige kunstenaars
zich verliezen in de ontluistering
van het burgerlijk bestaan en an
deren in hun eigen droom.
Volrode kersen, gedrenkt in de fijnste likeur, I
gevat in echte chocolade van Droste kwaliteit
smakelijk gepresenteerd in doorkijkdoos O"* Lil
165 gram (15 stuks) voor slechts
- -
r
(Van onze correspondent)
L-
HEIN STEEHOUWER
•n
HEIN STEEHOUWER
?n
d,
nn
im-
(ADVERTENTIE)
(ADVERTENTIE)
ik met
319049.
JAC HEIJER
I
ia
m
98
98
Er zijn ook kleinere doekjes, maar
„geschilderd” in zachtere kleuren; waar
in toch de lijn als contour en expressie-
Een „theatrale” tekening van Ruud Cor
nelisse.
of
leer
een,
)20-
1 ont-
i onze
ge.
dage-
aleren
DEN HAAG (ANP). Minister Van
Doorn van CRM staat positief tegenover
een heruitgave van het Geuzen-Lied
boek. het boek met verzetsproza uit de
Tweede Wereldoorlog.
HAARLEM In samenwerking
met de vakopleiding van de Haar
lemse Muziekschool, heeft de Rijks-
pedagogische Academie Kurt Weills
schoolopera „Der Jasager” op tekst
van Bertolt Brecht, in een Neder
landse vertaling voor het voetlicht
gebracht. Op de totstandkoming en
de achtergronden van dit gezamen
lijk project, werd afgelopen donder
dag in onze rubriek „Hitwijzer”
reeds uitgebreid ingegaan. Dit drie
kwartier durend stuk muziekthea
ter met eenvoudige toneelmid-
delen te realiseren werd gister
avond in de Stadsschouwburg met
mooi volgehouden spanning opge
voerd.
Onder regie van Wim Buwalda werd
door Ton Klos, die de algehele muzikale
leiding voor zijn rekening genomen had
en bovendien de hoofdrol (Leraar) speel
de, met Hella Poldervaart (Leerling), Els
van Bercum (Moeder), alsmede Karin de
Jongh, Margot Eelman en Noor Nahuis
In ouder werk schuilt de expressie in
lijnen, die in nt paneel zijn gekrast,
meestal heftig van aard,waarna de voor
stelling (bijvoorbeeld „De min in het
Lazarushuis”) als het ware wordt inge
kleurd in enkele contrasterende tinten.
Dit werk lijkt op vergrote etsen in
dunne olieverf. Ze zijn verwnat aan de
hier aanwezige oudere etsen.
f
I1
producenten, maar ook acteurs uit beide
landen in een film als deze samenwerken.
Op de foto van links naar rechts Jane
Fonda, Margarita Terekhova en Richard
Pirson.
„Toreador” heeft behalve de entree op
muziek van Bizets Carmen niets met
stierevechten te maken. Elke speler is
z’n eigen stier, bij wijze van spreken.
Het spel is namelijk ontstaan uit impro
visaties, nu eens niet geïnspireerd door
de literatuur, zoals het geval was bij
Oracles (Oidipous), Maldoror en Measure
for measure. De spelers, drie mannen en
een vrouw, ontlenen het spel aan zich
zelf, aan hun eigen fantasieën en frus
traties, dikwijls op het sexuele vlak.
De ontluistering voërt de duidelijke
boventoon bij Tiest Simons. Hij werkt in
een neo-figuratieve trant, waarin de
klemtoon op de hoofdzaken valt, ook al
door een tamelijk contrastrijk kleurge
bruik. Dat alles staat in dienst van het
tonen van vervallen mensen, een oud
paar half ontkleed in de slaapkamer,
zieken en ziekenbezoekers. Simons geeft
een indringend beeld, triest, maar niet
satirisch of sarcastisch in olieverf en
grafiek.
Inhoudelijk is het werk van Ed Dek
ker met het bovengenoemde verwant.
Ook bij hem een ontnuchterende kijk op
de burger, wat minder indringend wel
licht. Hij werkt in lichtere kleuren en
met heel weinig details, geen kamerscè-
nes dus, maar de figuren in vlakken
geplaatst, soms in composities, die aan
de pop-art herinneren. Dekker draagt
zijn bedoelingen heel summier, maar
toch goed over, zowel in olieverven als
in zijn tekeningen in krijt en kleurpot
lood.
handel uit te schakelen, of tot onteige
ning van particulier bezit over te gaan.
Particuliere verzamelaars hebben daar
voor te belangrijke bijdragen geleverd
aan de vorming van het nationale cultu
rele bezit. De kunsthandel heeft daarbij
een onmisbare schakel gevormd.
middel een duidelijke grafische functie
heeft behouden. Zo is er een serie,gewijd
aan het toneelstuk Woyzck, scènes
waarin Ruud Cornelisse de dramatische
spanning van het theater op het doek
wil overbrengen. Het lukt de enke keer
wel en de anere keer minderovrtuigend.
Een enkel schilderij is er ook, waarin
hij meer gebruik maakt van de penseel-
toets, dan van de geprononceerde lijn,
maar zo’n doek is dan ook niet aan
theatrale dramatiek gewijd.
Ruud Cornelisse tracht dus de expres
sie van zijn beeldende middelen toe te
passen op de expressiviteit vanhet to-
neelgebeuren en soms doet hij dat over
tuigend.
In etsen, zeefdruk en andere grafische
technieken breekt een zwakke glimlach
door bij Anneke van der Mandele. Niet
om een triest eenzaam vrouwtje, wel om
de „dikke dames” op het strand. Ook
ontluistering dus, maar eveneens andere
elementen, omdat bij Anneke de vorm
prevaleert boven het realisme, soms zo
sterk, dat ze zelfs abstracte of bijna-
abstracte beelden verkiest maar dan
weer wel met teksten over luchtveront
reiniging e.d. Haar bedoelingen zijn dus
allerminst abstract en ze draagt die
bovendien over via een knappe techniek.
Over Madeleine Leddy heb ik niet zo
lang geleden geschreven. Ze maakt
.knappe etsen in een gevoelig hand
schrift, waarin ze haar seksegenoten in
een nogal kwalijk daglicht stelt. Ook al
ontluistering dus, maar met een bizar-
DEN HAAG. (ANP) De Zilveren
Harp 1975, de aanmoedigingsprijs van de
Stichting Conamus voor veelbelovende
jonge artiesten, is toegekend aan de
zangeres-cabaretière Marjol Flore en
aan de zanger-cabaretier Robert Long.
De onderscheiding wordt op 17 maart
in Hotel Gooiland in Hilversum uitge
reikt tijdens de vijftiende Conamus-lied-
jesbeurs. Deze beurs is open voor men
sen uit het vak der lichte muziek, zoals
musici, componisten, tekstschrijvers, uit
gevers, omroep en pers. De jury v oor
toekenning van de Zilveren Harp werd
gevormd door: Guus Jansen, Willem
Duys, Warry van Kampen, Willem van
Kooten en Joop Stokkermans.
De badkamer, naar ontwerp van
Franz Marijnen en smaakvol uitgevoerd
door Huub Ubben, is in hun opvatting
de aangewezen plek in onze westerse
cultuur om zich bloot te geven, vooral
in figuurlijke zin. De badkamer betekent
privacy en er zijn spiegels om zichzelf
tegen te komen. „Toreador” is geen rea
lisme. Meestal geven de scènes dromen
of dagdromen weer, waarin men z’n
angsten of verlangens uitspeelt. De
vorm, die men daarvoor vindt, lijkt me
niet altijd even strikt persoonlijk. Een
speler als Thomas Kopache gebruikt
nogal eens overbekende beelden, zoals in
een scène waarin hij een romantische
dialoog uitbeeldt tussen een he-man en
een supervrouwtje, een soort Tarzan en
Jane. Het zijn dan eerder cultuurcitaten.
Acteurs-improvisaties kunnen een zelf
onthulling teweegbrengen, die te privé
is om aan te zien. De toeschouwer voelt
zich dan een gluurder. Er zijn verschil
lende manieren om dat te voorkomen.
Bij toneelgroep De Appel gebruiken ze
in zulke gevallen mimische lyriek. Bij
het Werkteater enten de acteurs hun
improvisaties voortdurend op de alle
daagse werkelijkheid. Bij Camera Ob
scura ontwikkelden de spelers de formi
dabele techniek om de persoonlijke
emoties te verpakken in een zeer gesti
leerde manier van lichaamsexpressie.
Duidelijk voelbaar is de meesterhand
van regisseur Marijnen, die erin slaagt
zowel per scène als in het geheel een
heldere structuur en muzikaal ritme aan
te brengen. Bovendien is er vaak sprake
van enige zelfspot, die het spektakel een
ironische toon verschaft.
.JM
„Toreador”, dat tot stand kwam met
geld van de Rotterdamse Toneelraad en
de Beursschouwburg te Brussel, is voor
lopig te zien in het Rotterdamse Piccolo
theater en komt van 1 tot 15 april in
Mickery Amsterdam. Ook in de Haar
lemse Toneelschuur staat een voorstel
ling op het programma.
Thomas Kopache is virtuoos in de
weer in zijn solo’s. Een echt Groot
Acteurtje, die op een gegeven moment
uitbarst in een collectie meesterwerk-
citaten, waarin hij wellustig z’n acteurs-
ijdelheden toepast. Susan Lange is veel
persoonlijker bezig; zij speelt o.a. aan
grijpend het verscheurende dilemma van
een vrouw, die een kind wil maar toch
ook weer niet. Pascal Deverwerre en
William Ward zijn minder opzichtig in
de weer; ze zijn eerder de bescheiden
aangevers voor de twee vedetten van de
groep.
Voogd vond, dat DS’70 bij monde van
dr. Drees tijdens het kamerdebat zijn
oude beschuldigingen aan het adres van
Proloog slechts door nieuwe, even agres
sieve vervangen had. De bewijzen zijn
echter opnieuw achterwege gebleven.
„Dit zijn verdachtmakingen van een ni
veau tot welk dit parlement gelukkig
nog niet vaak is afgedaald”, aldus Voogd
over DS’70.
Hij wees er nog op, dait de fractie van
dr. Drees in vorige begrotingsbehande
lingen van CRM nooit een mond over
Proloog had opengedaan. „Proloog moet,
en ik ben blij dat het CDA het met ons
eens is, van nu af aan in alle rust zijn
werk kunnen doen”, aldus Voogd, die
overigens zei het met ARP’er De Boer
eens te zijn dat Proloog geen heilige koe
moet worden.
De anti-revolutionair De Boer, die me
de namens KVP en CHU sprak, zei dat
de drie christen-democratische fracties
volgend jaar niet akkoord zullen gaan
met de wijze, zoals thans door de be
windsman ten opzichte van Proloog is
opgetreden. „Wij willen geen incidenteel
beleid inzake een garantiesubsidie”, al
dus De Boer.
Minister Van Doorn van CRM besloot
Proloog voor het komend seizoen een
garantiesubsidie te verstrekken, omdat
de regionale overheden af zagen van ver-
I dere subsidiëring. „Zo moet niet opnieuw
ite werk worden gegaan”, zei het ARP-
Kamerlid.
(Studentes), de mogelijkheid tot vrucht
bare samenwerking treffend aangetoond.
Samen met het gedisciplineerd .zingen
de Academie-koor en het uitstekend in
vorm zijnde Muziekschool-orkest met
Daan Admiraal als dirigent, werd een
hechte eenheid bereikt. In dit uitvoe-
ringsklimaat leek de geest van Weill’s
zogenaamde anti-intellectualistische ope-
rastijl goed tot zijn recht te komen.
Geheel conform de bedoelingen van
componist en tekstdichter, werd ook dit
maal na afloop een discussie gehouden.
„Der Jasager” werd voorafgegaan door
een instrumentaal concert, gegeven door
groepen die geformeerd waren uit het
orkest. Met het bekende concert voor
vier violen in b kleine terts van Vivaldi,
presenteerden zich de strijkers, in ka-
merbezetting gegroeneerd rond de „Mae
stro al Cembalo” Ruurd Kooistra. Zo
hadden de violisten om beurten de gele
genheid om in de solopartijen hun aan
zienlijke instrumentale speelvaardigheid
te tonen. En de klarinetten, als kwartet
(MacKay) en als trio (Donato) optredend,
brachten zaehtvloeiende, dan weer dar
tele, maar steeds bondige stukken met
opvallend milde en glanzende klank ten
gehore.
De saxofoons - evenals de klarinetten
met vaste hand door Frans Rooijers
geleid - lieten zich horen in een minder
subtiel geconcipieerd kwartet van Dale
Miller, maar overigens verrassend goed
klinkend. Delicate afwisseling in dit pro
gramma bracht de natuurlijke voor
dracht. hier en daar even smaakvol
gekruid, van vier Engelse volksliedjes
door de heldere mezzo-sopraan Marian
ne Vermeulen met fijn aangepaste gi-
taarbegeleiding van Willem Lohy.
En als sluitstuk van dit instrumentale
programma-gedeelte klonk „Dagan” van
Terpstra, waarin zes slagwerkers zich op
soms amusante, soms (oor-)pijniijk-luid-
ruchtige wijze konden uitleven. Hier
hoorde men ook met een ketting in een
emmer roeren en werden flessen water
klotsend leeggegoten. Dat paste goed, als
men bedenkt dat het Dadaïsme ook uit
Brecht’s tijd sitamt!
JOHAN VAN KEMPEN.
DEN HAAG. „DS ’70 zou zich
moeten schamen”, zei de socialist Joop
Voogd dinsdagavond in de Tweede Ka
mer bij de voortgezette behandeling van
de CRM-begroting, waarbij opnieuw de
positie van de toneelgroep Proloog ter
sprake kwam.
IJMUIDEN. Ruud Cornelisse (van
de Ruïne van Brederode) heeft altijd
van een dramatische expressie in zijn
olieverven en grafiek gehouden. Vroeger
leek dat som wel eens een slag in de
lucht, als het onderwerp er niet om
vroeg. De laatste tijd heeft hij zijn
onderwerp echter gevnden, zoalshij kort
geleden in de Vleeshal al toonde en nu
opnieuw t.e.m. 4 april in Galerie ’t Hart.
Hij ishet theater als „werkplaats” gaan
zoeken. De stukken van het Witte Teja-
ter en van Hauser Orkater bieden hem
daartoe stof te over.
Tijdens het Tweede-Kamerdebat over
de GRM-begroting had de CPN-er Wolff
vorige week gevraagd of, in verband
met de komende herdenking van het
feit, dat Nederland dertig jaar geleden
bevrijd werd, het departement van CRM
een heruitgave van het Geuzen-Liedboek
zou willen verzorgen. Bij deze gedachte
sloot het PVDA-Kamerlid Voogd zich
aan.
Dinsdagavond, tijdens het voortgezette
debat over zijn begroting, zei de be
windsman de suggestie waardevol te
vinden. Hij moet eerst nog overleg ple
gen met enkele deskundigen, alvorens
een definitieve beslissing genomen
wordt.
poëtisch bij tintje, soms zelfs helemaal
surrealistisch. Haar vrouwtjes kijken
een beetje dom uit de starende en
vreemd staande ogen, soms ook geniepig
en zelfs heksachtig. Als commentaar op
„Het jaar van de vrouw” zou het een
bijtende satire kunnen zijn, maar Made
leine werkte vorig jaar ook al zo. Het
zal wel anders zijn bedoeld, maar hoe
dan ook, het is voor liefhebbers van
grafiek-op-de-hand heel boeiend werk.
Is het werk van Madeleine wellicht
aan de nachtmerrie ontleend, Mart Min
zegt het volop met dromen. Hi j heeft
zich aan ontluistering en burgerdom
onttrokken en schildert in flinke forma
ten nogal kleurige sprookjes- en para
dijstoestanden, die heel fijn overkomen.
Er is een duidelijke oosterse invloed,
soms via het beeld, maar meer nog door
de compositorische opbouw, die weinig
perspectievische diepte suggereert en een
hang naar het decoratieve „stapelen”
van motief op motief, alsof het soms om
dessins gaat.
Eric van der Wal gaat nog verder aan
de droom en het zich onttrekken aan de
wereld. Zijn gouaches op boekenpagi-
naatjes, die de drukletters laten dóór
schemeren, hebben een kosmische inslag,
zoals ook uit de titels blijkt. Hij plaatst
centrale figuren abstract, maar denk
baar in een andere wereld en dus in
schijn herkenbaar tegen een klein
fond. Je kunt ze zien als signalen of
symbolen uit vreemde geestesgebieden
en ze boeien in hun eenvoud.
Over Irene Grijzephout schreef ik
kortgeleden, toen ze exposeerde in het
SBK-keldertje in Haarlem. Nu weer de
zelfde keramische plastieken van langs
elkaar starende of in de verte kijkende
eenvoudige oersolide burgermensen in
simpele vorm en kleur.
ROTTERDAM De nieuwste voor
stelling van de Amerikaanse groep Ca
mera Obscura heet „Toreador”. De arena
is een zwart betegelde badkamer, van
alle gemakken voorzien: een douche, een
wc, twee wastafels en een commode
daartussen, en een deur met een grote
spiegel erop. Het publiek zit aan drie
zijden en zoals altijd bij Camera Obscu
ra nadrukkelijk gescheiden van het
speelvlak, dit keer door een 50 cm hoge
rand. Ook het spel is eerder op de
spelers onderling gericht dan op de toe
schouwer. Men mag toekijken en dat
schept althans voor mij een zekere af
stand. Maar een mooi spektakel is het
wel.
Dezer daaen zijn in filmstudio's in Le
ningrad :’e opnemen begonnen voor de
speelfilm Bluebird. Het is de eerste maal
dat zowel Amerikaanse als Russische
reklames t/m 20 maart
Miehoen 500 gr.
Kroepoek karak
g Tahoe per blok
Amerikaanse of
Surinaamse rijst 10 kg 19,90
„Liftend met de vissen’’ is de titel van
een Ier olieverven van Mart Min.
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG. Minister Van Doorn
(CRM) gelooft dat met de 23 miljoen
extra voor monumentenzorg de be
staande achterstand in restauratiewerk
zaamheden alleen beperkt kan worden
ingehaald. Hij zei dit dinsdag in de
Tweede Kamer in antwoord op vragen
van Van Djjk (VVD), Van Leijenhorst
(CHU) en Van Ooijen (PvdA).
Van Doorn merkte op dat de perso
neelsbezetting op de rijksdienst voor de
Monumentenzorg krap is. De taken van
deze dienst zijn de laatste jaren aanmer
kelijk verzwaard door de vernieuwing
van oude stadswijken, restauraties in het
kader van de werkverruiming, en de
sterk toegenomen belangstelling voor (de
zorg van) monumenten. Hij wil het
ambtelijk apparaat van de rijksdienst
uitbreiden na overleg met binnenlandse
zaken en financiën.
Minister Van Doom zei wel te willen
aannemen dat er in de restauratiesector
werk is voor 10.000 (zoals Van Ooijen
had gezegd), maar er is nu eenmaal een
plafond aan deze sector door het al dan
niet beschikbaar zijn van restauratie-
architecten, de medewerking van de la
gere overheden, de administratieve mo
gelijkheden, en de capaciteiten van de
rijksdienst zelf.
Voorts overweegt de bewindsman
zwaar drukkende onderhoudskosten
verplicht volgens de Monumenten
wet te gaan subsidiëren. Een grens
tussen een flinke onderhoudsbeurt en
een kleine restauratie is overigens moei
lijk te trekken. Ook zal de subsidiëring
van de Monumentenwacht waarschijn
lijk worden voortgezet.
Mr. Van Doorn zei het met CPN’er
Wolff eens te zijn dat de stroom van
Nederlandse kunstschatten naar het bui
tenland moet worden tegengegaan. Bin
nenkort is daarover een wetsontwerp te
verwachten. Voor dit jaar is reeds een
bedrag van een miljoen gulden uitge
trokken om uitzonderlijk belangrijke
kunstwerken die voor ons land verloren
dreigen te gaan, aan te kopen.
Daarbij ligt het niet in de bedoeling
van Van Doorn de particuliere kunst-
V
