VANDAAG BEGRAFENIS IN MOSKEE VAN RIAD
Aanslagen in
Midden-Oosten
Majoor Antunes
vervangt Mario
Soares
Baltzar von Platen
Advocaten Baader-Meinhof-groep
Grootste wens van Feisal
ging niet in vervulling
1
„Energiecrisis opgelost”
I
99
Brand in Amerikaanse
kerncentrale
3
BINNEN- EN BUITENLAND
2 6
WOENSDAG
MAART
1975
?ens
(Van onze speciale verslaggever)
DM
Stroman
rder
Rouw
aad
Groot verlies
den
ven
pan
ters
ind
(Van onze redactie buitenland)
ing
Jeruzalem
ing
Vijand
ird
Met zijn doorgroefde gezicht, zijn haviksneus en zijn 1,90 meter
lange gestalte was koning Feisal, tweede zoon van de legendarische
vorst Ibn Saoed, meer dan enige andere Arabische leider een zoon
van de Arabische woestijn. Maar zijn betekenis ontstijgt aan het lei
derschap, zolang door hem vervuld, van het land met de rijkste olie
bronnen ter wereld: Saoedi-Arabië.
Spookproces
SL
l-W
Chaled geen „sterke
Volgens
een
Hassan
een
slechts
in
van Zweedse uitvinder
ministers
is mijn vijand”. Israel was de vijand,
en als de Verenigde Staten Israels
vriend wilden zijn, dan moesten ze
Feisals vijand zijn.
Zijn grootste wens was eenmaal te
mogen bidden in de Al-Aksa moskee
in Jeruzalem. De plaats waar volgens
de legende de profeet Mohammed ten
hemel steeg op zijn favoriete witte
strijdros Burap. Die pelgrimage wilde
hij maken zonder een voet op Israëli
sche bodem te zetten. Een wens die
niet meer in vervulling zal gaan.
Op de bezette westoever van de Jor-
daan was de burgemeester van Hebron
een van zijn grootste bewonderaars. Zo
telen
issen
e le-
itge-
en in
aken
door
van
dat
per
Voor
>ging
per
irge-
ïl de
luro-
j de
mee:
stige
grij-
zordt
rien.”
het
een
n de
via
aan-
heb-
i op,
l, en
kend
het
vlak
nog
pan.
anse
7-3-1951: Hadj Ali Razmara, pre
mier van Iran, vermoord door een lid
van een fanatieke organisatie.
14-7-1958: Koning Feisal van Irak
de erfprins en premier Noeri Said
vermoord door militairen die de re
publiek uitriepen-
28-11-1971: Wassfi Tall, premier
van Jordanië, in Cairo vermoord door
een Palestijnse commando.
De dader van de aanslag, Emir Feisal
Ben Abdel Aziz heeft volgens een ver
klaring van het kabinet de aanslag ge
heel alleen uitgevoerd. Er bestaan geen
van anderen, aldus het kabinet. Volgens
Franse radioberichten is het Saoedische
leger echter in staat van alarm gebracht
en heeft de koninklijke garde een veilig-
heidscordon om het paleis in Riad ge
legd.
dood van koning Feisal
spanningssituatie in het
verder zou kunnen ver-
Door de brand, die zaterdag ontstond,
is geen radio-activiteit ontsnapt, zo is
van officiële zijde gezegd.
zeer zelfs dat hij na de plechtige belofte
die Feisal ten aanzien van Jeruzalem
had gedaan, een straat in Hebron om
doopte in „Koning Feisalstraat”.
een
Zij
:ien
De
de
den
be-
het
de
een
:este
lan-
der-
te
i. In
iwse
wse
dit
oor-
tan-
ieve
aan
aan
ten
■net
ulp
ar-
be-
T.S.
;ring
isten
?hei-
haar
i de
der-
'eken
van
wa-
reeds
jven.
ider-
i nog
acten
heeft
aken
rvra-
>nder
3R),
3SP
las-
nng
van
De
iard
ren,
■ren
be-
dat
eeft
den
een
zou
ge-
rie-
Toen in 1962 na de afzetting van de
Imam in Jemen de burgeroorlog uit
brak steunde Saoedi-Arabië de roya
listen, terwijl het Egypte van presi
dent Nasser troepen en wapens zond
naar de republikeinen. Vijf jaar later
kwamen Nasser en Feisal overeen
hun steun aan de elkaar bestrijdende
LISSABON (AFP, Reuter en DPA).
In de nieuwe Portugese regering van
premier Vasco Conpalves die gisteren is
gevormd, is minister van Buitenlandse
Zaken Mario Soares vervangen door ma
joor Ernesto Melo Antunes, tot dusver
minister zonder portefeuille. De socialis
tische leider Soares blijft in het kabinet
als minister zonder portefeuille.
Feisals reputatie, in de Arabische
wereld en daarbuiten, werd onlangs
bondig samengevat door de corres
pondent van het Russische persbu
reau Tass in Cairo: Feisal heeft nog
nooit een politieke fout gemaakt. Die
beoordeling van deze geschoolde
waarnemer krijgt des te meer gestal
te sinds Feisal, dank zij de overvloe
dige stroom oliedollars, zich de laat
ste jaren steeds meer had ontwikkeld
tot de man die in het Midden-Oosten
werkelijk aan de touwtjes trok.
(Van onze redacteur in Bonn)
BONN. De advocaten van de vier
kernleden van de Baader-Meinhofgroep,
Ulrike Meinhof, Andreas Baader, Jan
Carl Raspe en Gudrun Ensslin, hebben
gisteren op een persconferentie in Stutt
gart gedreigd de verdediging van het
viertal te zullen neerleggen. Zij menen
dat zij ernstig worden beperkt in hun
rechten als verdediger. Voorlopig zullen
ze met „alle juridische middelen” probe
ren de verdediging voort te zetten.
Op de persconferentie kondigden ze
aan een klacht bij het constitutionele
hof in Karlsruhe in te dienen tegen de
uitstoting van twee verdedigers, en ver
der zullen ze protest aantekenen tegen
de nieuwe procesorde die in Stuttgart
wordt toegepast.
De advocaten hebben door laten sche
meren dat als zij de verdediging neer
zullen leggen, ook de vier kopstukken
van de Baader-Meinhofgroep niet aan
het proces, dat op 21 mei in Stuttgart
zal beginnen, zullen deelnemen.
In de speciaal voor dit proces gebouw
de rechtszaal, zullen dan alleen de
rechtbank en de zogenaamde plichtver-
dedigers, die door de rechtbank zijn
benoemd en die het vertrouwen van de
vier kernleden niet genieten cn geen
enkel contact met het viertal hebben,
het proces afwikkelen. Volgens een spe
ciale wet, die in de wandeling „Lex
Baader-Meinhof” wordt genoemd, en die
na de moord op de hoogste rechter van
West-Berlijn, Günter von Drenkmann,
door de Bondsdag werd aangenomen, is
deze gang van zaken legaal.
In de westelijke hoofdsteden was de
reactie, dat de
de gevaarlijke
Midden-Oosten
scherpen.
Koning Chaled, 62 jaar oud, is een
zwak en ziekelijk man, die nog onlangs
in de Verenigde Staten een open-hart-
operatie heeft ondergaan. De combinatie
Chaled-Fahed wordt als een bijzonder
handige politieke zet gezien, daar deze
twee halfbroers de twee machtigste
stammen op het Saoedi-Arabische schier
eiland vertegenwoordigen. Dit wordt als
de reden gezien dat Fahed er mee in
stemt dat Chaled als koning optreedt.
In het Saoedische vorstenhuis zijn de
belangrijkste families verenigd, allemaal
via de stamvader met elkaar verbonden,
maar allen van andere moeders. Groot
vader Saoed was eens een onaanzienlijke
Nomadensieik. die er in geslaagd is de
macht in Saoedi-Arabië te veroveren.
Israëlische deskundigen zijn van me
ning dat de nieuwe koning Chaled niet
meer dan een stroman is van zijn mach
tige broer Fahed, die een van de voor
naamste adviseurs van Feisal was.
RIAD. Na de moord op de 69-
jarige koning Feisal van Saoedi-
Arabië gisterochtend heeft de fami
lieraad van de koninklijke familie
eenstemmig kroonprins Chaled Ben
Abdel Aziz tot de nieuwe koning ge
kozen. De 62-jarige kroonprins was
De begrafenis van Feisal heeft van
daag plaatsgevonden in de grote moskee
van Riad. De rouwplechtigheden, waar-
staatsleiders uit alle delen van de we
reld werden verwacht, waren afgelopen
nacht al begonnen. De nieuwe koning is
ook vandaag tijdens een openbare cere
monie op de troon bevestigd.
Het
bracht het bericht
Feisal
Saoedi-Arabië is het enige belangrijke
Arabische land, dat geen diplomatieke
betrekkingen met de Sovjet-Unie onder
groepen stop te zetten, waarna de
strijd in Jemen langzaam uitdoofde
en de weg werd vrijgemaakt voor
een toenadering tussen Feisal en de
meeste andere Arabische landen. Iro
nisch genoeg zou de toenadering wor
den bespoedigd door de Arabische
nederlaag in de juni-oorlog van 1967,
die Nasser dwong zijn manschappen
uit Jemen terug te halen.
DE ISRAËLISCHE annexatie van
de oude stad van Jeruzalem had tot
gevolg dat Feisal zich veel nauwer
betrokken ging voelen bij de strijd in
het Midden-Oosten.
Zodra het nieuws van de moord op
Feisal gisteren rond het middaguur be
kend werd, werd de westoever in rouw
gedompeld. De viering van de verjaardag
van de profeet Mohammed werd onder
broken en er werden zwarte vlaggen
uitgestoken als teken van rouw. Arabi
sche kranten in Oost-Jeruzalem werden
overstroomd met rouwadvertenties voor
de betreurde koning.
Delegaties van de westoever zijn naar
Saoedi-Arabië vertrokken om de begra
fenis van de koning bij te wonen. Aan
het hoofd van de delegatie staat Sjeik
Jaabri van Hebron, een vriend en geest
verwant van de vermoorde koning.
beschikking heeft gesteld”, aldus Crois
sant. Hij bestrijdt, dat de verdedigers
handlangers van de gevangen genomen
Baader-Meinhofleden zijn en is van me
ning dat deze beschuldigingen alleen ten
doel hebben om de geëngageerde verJ >-
digers uit het proces te verwijderen.
De justitie meent echter over voldoen
de bewijzen te beschikken die het tegen
deel aantonen. Vandaar de uitsluiting
van een tweetal advocaten, waaronder
Croissant. Bij een doorzoeking van de
vellen van de vier kernleden van de
Baader-Meinhofgroep in de gevangenis
van Stuttgart-Stammheim heeft de jus
titie tal van persoonlijke papieren in
beslag genomen.
Een recente foto van de vermoorde koning Feisal van Saoedi-Arabië
(links), met naast hem zijn broer Chaled Ben Abdel Aziz, die hem is
opgevolgd.
Feisal bracht zijn militante Arabi
sche critici tot opperste verwarring
door het oliewapen te gebruiken en
naar het
Het bericht van de dood van Feisal
heeft in de Arabische wereld tot veel
rouwbeklag geleid. Alle Arabische radio
stations onderbraken hun normale pro
gramma’s en zongen lezingen uit de
Koran voor. De in Cairo vergaderende
Arabische ministers van Buitenlandse
Zaken braken hun beraad van de Arabi
sche Liga af en keerden naar hun
hoofdsteden terug. De Egyptische presi
dent Answar Sadat, zei: „Ik heb een
beminde broeder en vriend verloren die
mij steeds veel hulp verleend heeft”. In
Egypte en Marokko werd officiële rouw
afgekondigd.
De moord op koning Feisal van
Saoedi-Arabië is de achtste in het
Midden-Oosten op staats- en rege
ringshoofden sinds de tweede wereld
oorlog. De vorige zeven zijn:
TOEN DE eerste Egyptische troe
pen de Sinai binnentrokken handelde
Feisal volgens het oude Arabische
gezegde: „De vriend van mijn vijand
al in 1965 tot troonopvolger be
noemd. Hij gold als een van de
naaste vertrouwelingen van Feisal.
houdt. Er hebben nooit formele banden
tussen beide landen bestaan. Volgens het
Kremlin vertegenwoordigde Feisal „de
Arabische reactie”.
Israël heeft de moord veroordeeld met
de woorden: „Het is een betreurens-
waardige en een te veroordelen methode
van Arabische regeringswisseling die de
onstabiliteit van de Arabische regeringen
onderstreept”.
De Israëliërs verwachten dat de nieu
we koning geen verandering zal brengen
in de anti-Israëlische koers van Saoedi-
Arabië. Het wordt wel mogelijk geacht
dat Chaled de extreem anti-joodse toon
van zijn voorganger wat zal matigen.
Feisal maakte er geen geheim van, dat
hij joden als ketters, godsmoordenaars
en samenzweerders zag.
Minister-president Den Uyl heeft in
de Eerste Kamer zijn medeleven uitge
sproken met het tragische lot, dat de
familie van de overledene en het gehele
volk van Saoedi-Arabië heeft getroffen.
„Wij mogen slechts hopen, dat de geest
van gematigheid van Feisal en de wil
om oplossingen in het Midden-Oosten te
bereiken moge voortleven”, aldus Den
Uyl.
Het herstel van de Arabische rech
ten in Jeruzalem werd voor Feisal
het hoofdbestanddeel van een „recht
vaardige en duurzame vrede”. Feisal
was behulpzaam bij het opvij zelen
van de Egyptische economie, en werd,
met Koeweit en Libië, de belangrijk
ste financier van de Arabische strijd
en daarmee tot een gerespecteerd
staatsman in de Arabische wereld.
„Eeuwigheidsmachine
20-7-1951: Koning Abdullah van
Jordanië, beschuldigd van verraad en
vermoord door een Palestijns natio
nalist in de Aksa-moskee in Jeruza
lem.
In een vraaggesprek met het dagblad
Svenska Dagbladet, onthulde hij gisteren
een revolutionaire ontdekking te hebben
gedaan op het gebied van de energiewin
ning. Zijn patentaanvraag is al bestu
deerd door verschillende Zweedse insti
tuten. die ook in overeenstemming met
buitenlandse wetenschapsmensen tot de
conclusie zijn gekomen, dat Von Platens
uitvinding nu in de praktijk getest dieht
te worden.
De mensheid krijgt de beschikking
over een onbegrensde en volledig onge
vaarlijke bron van energie, verklaarde
lijkt px-ojxuiat
Ine, een'p^rpe-
tuum mobile heeft ontdekt van de twee
de orde. Zelfs als zijn project niet 100
percent slaagt, betekent het in veel ge
vallen een omwenteling op het gebied
van brandstofgebruik”.
Von Platen beschrijft zijn energiewin-
nende proces ongeveer als volgt: „Theo
retisch is het mogelijk in een sterk
krachtveld een thermodynamisch cirkel-
proces te starten. Hierbij wordt gebruik
gemaakt van vloeibare ammoniak, stik
stof en ammoniak in gasvorm. Deze
stoffen worden in een turbine door mid-
delpuntvliegende kracht aan het reage
ren gebracht, waarbij warmte vrijkomt
via een ingewikkeld proces. De uiteinde
lijke energie wordt verkregen uit zoge
naamde condenseringswarmte”.
De voorlopig berekende brandstofbe-
sparing voor Zweden bij een realiseren
van dit project wordt berekend op 6
miljard kronen (3,6 miljard gulden) per
jaar, zelfs al bij een gedeeltelijk slagen
ervan.
Saoedi-Arabische troepen
Syrische front te sturen.
Op binnenlands gebied was Feisal
de feodale alleenheerser, die echter
toch gemakkelijker toegankelijk was
voor zijn onderdanen dan veel voor
uitstrevender machthebbers. „Ieder
een kan de koning op de weg tegen
houden en hem zijn klachten onge
hinderd vertellen”, zei hij eens. „Be
staat er een grotere vrijheid dan
deze?” Elke avond ontving hij, infor
meel en zonder afspraak, Saoedi-Ara
bische mannen van elke rang en
stand en luisterde naar hun verzoe
ken, hoe onbeduidend die ook waren,
en gaf vervolgens zijn medewerkers
opdracht de passende maatregelen te
nemen.
In tegenstelling tot het park limou
sines dat zijn broer Saoed er op na
hield reed Feisal jarenlang in een en
dezelfde auto, slechts vergezeld door
chauffeur en een bescheiden lijf
wacht. Bij zijn vier vrouwen kreeg
hij acht zonen en zes dochters. Van
twee vrouwen is hij gescheiden, een
is overleden, en met zijn laatste
vrouw Iffat, van Turkse afkomst, is
hij bijna 40 jaar getrouwd geweest.
WASHINGTON (AFP). De kern
centrale van de „Tennessee Valley Au
thority” in Athens, in de Amerikaanse
staat Alabama, heeft haar activiteit voor
enkele maanden gestaakt in verband
met een brand. Dit heeft maandag een
woordvoerder van de onderneming mee
gedeeld.
Zijn conservatisme en zijn nauwe
banden met de Verenigde Staten
maakten Feisal niet geliefd in de
progressievere Arabische staten, waar
hij als „Stroman van Washington”
werd afgeschilderd.
24-2-1945: Ahmed Maher Pasja,
premier van Egypte, vermoord door
een nazi-gezinde advocaat van 26
jaar, nadat Egypte aan Japan en
Duitsland de oorlog had verklaard.
ZIJN MACHT wordt niet door
kruist door democratische spelregels.
Behalve koning was hij ook premier
en. minister van Buitenlandse Zaken.
Omdat er geen parlement is fungeren
de uitgebreide koninklijke familie-
stamhoofden, en de islamitische gees
telijkheid als instantie die toezicht
houdt op de politiek en het bedrag
van de vorst, zoals bleek bij de
afzetting van Saoed.
Hij bad, in overeenstemming met
de voorschriften van de koran, vijf
maal per dag. Feisal sprak Frans en
Engels, maar gaf er de voorkeur aan
via een tolk met buitenlanders te
spreken. Als hij de lunch gebruikte
mochten bezoekers zonder uitnodiging
mee eten. Feisal, van wie bekend was
dat hij maagklachten had, gebruikte
zelf alleen lichte kost.
Hij stond bekend als een zwijg
zaam man. Een van zijn favoriete
spreekwoorden was „God heeft de
mens twee oren gegeven en één tong,
opdat wij tweemaal zoveel zouden
luisteren als spreken.”
.’s.n ito :o. ti’a giH.iiSon iu^hi
niemand heeft een enkele principiële
fout kunnen vinden. Het
hij een leèuwigheidsmadn:
„Verdedigers in
rechten beperkt”
26-1-1965: Hassan Ali Mansoer,
premier van Iran, op wie vijf dagen
tevoren een aanslag was gepleegd
door een lid van een uiterst rechtse
religieuze sekte.
8-2-1963: Generaal Kassem, Pre
sident van Irak, doodgeschoten bij
een militaire staatsgreep.
In de daaropvolgende jaren bracht
de macht van de olie Feisal op het
niveau van de staatsman waarmee de
wereld rekening zou moeten houden.
De Arabische aandrang' op Feisal om
de nieuwe macht daadwerkelijk te
gebruiken werd steeds sterker. De
koning aarzelde echter nog steeds om
de Verenigde Staten voor het hoofd
te stoten en vreesde tegelijkertijd
voor een toenemende invloed van de
Sovjet-Unie. Eerst probeerde hij met
overreding - en ofie en geld - de
Verenigde Staten tot een pro-Arabi-
sche koers te bewegen. Mede door
Feisals toedoen zette president Sadat
van Egypte in 1972 de Russische
technici uit Egypte.
Vervolgens bood Feisal Washington
levering van olie tegen gunstige voor
waarden aan in ruil voor Amerikaan
se hulp bij de industrialisatie en ver
dere ontwikkeling van Saoedi-Arabië.
Toen de gewenste resultaten uitble
ven waarschuwde Feisal de Verenig
de Staten in het openbaar dat hij
zich gedwongen zou kunnen zien de
olieproduktie te beperken. President
Nixon deed het dreigement af als
„Arabische bluf”. De oktober-oorlog
zou Feisal tot daden brengen.
Eén van de advocaten, Ströbele, is van
mening dat als het proces op deze wijze
gevoerd zal worden men van een
„Spookproces” kan spreken.
Volgens één van de verdedigers, dr.
Klaus Croissant, is elke verdediger, wel
ke politieke opvatting hij ook heeft,
verplicht om de motivatie en de doel
stelling van zijn cliënt duidelijk te ma
ken en in een politiek proces moet hij
de politieke instelling van zijn cliënt
trachten over te brengen. „Dat kan hij
alleen doen bij de verdediging van revo
lutionairen, als hij de aanvalsobjecten
van de revolutionaire acties dus de
kapitalistische machtsstructuren, die ook
achter een rechtstaat staan op de
beklaagdenbank zet”, aldus Croissant.
Dat betekent niet dat een advocaat zich
identificeert met de ideologie van zijn
cliënt, maar dat betekent dat hij deze
ideologie duidelijk moet maken.
Croissant noemt zich dan ook een
„geëngageerde advocaat, die duidelijk
moet maken waarom zijn cliënt besloten
heeft revolutie te gaan voeren tegen een
kapitalistische staat, die deze cliënt als
mensenvernietigend beschouwt”. „De
verdedigers strijden met de strafproces
orde en met de grondwet in de hand.
Het zijn geen revolutionairen. Ze strij
den met de wapens, die de wet ter
Von Platen zelf gisteren, en kernenergie
kan bij volledig slagen van mijn theorie
afgeschreven worden.
Docent Sam Nilsson van de internatio
nale federatie voor voortgezette studie:
„Zover ik het kan beoordelen is dit een
fantastische ontdekking. Goed be
schouwd betekent het dat bij verwerke
lijking van deze uitvinding auto’s, sche
pen, treinen, verwarmingsinstallaties,
enz. hooguit de helft brandstof nodig
zullen hebben bij een gelijkwaardig ef
fect. Ik heb Von Platens patentaanvra-
ge, net zoals vele anderen, bestudeerd en
man”
woordvoerder van het
Amerikaanse ministerie van Buitenland
se Zaken zou de moord een „groot
verlies voor de Amerikaanse positie in
het Midden-Oosten” kunnen betekenen.
Russische persbureau TASS
van de dood van
een korte melding.
«ti» w 'too
(Van onze redacteur in Stockholm,'Henk RuyssenaarSj •-
STOCKHOLM De 77-jarige Zweedse ilifVfridëf' Baltzar ’Von Platen is er heilig
van overtuigd de energiecrisis met zjjn laatste uitvinding te kunnen oplossen. Von
Platen, in 1922 uitvinder van de ijskast, werkte onder meer samen met Thomas Edi
son, fabriceerde de eerste kunstmatige diamanten en werkt verder in samenwerking
met Volvo-Daf aan de ontwikkeling van een elektrische auto.
Hij heeft nu patent aangevraagd voor iets wat hij zelf omschrijft als een soort
eeuwigheidsmachine, een perpetuum mobile van de tweede orde, iets waarmee Leo
nardo da Vinei mislukte.
Al minister zonder portefeuille fun
geren eveneens Alvaro Cunhal, alge
meen secretaris van de Communistische
Partij, Joaquim Magalhaes Mota, stich
ter van de Democratische Volkspartij
(PPD), Francisco Pereira de Moura, lei
der van de Democratische Volksbewe
ging (MDP), die nieuw is in de rege
ringscoalitie.
Andere ministers zijn: Mario
Murteira, vice-gouverneur van de circu
latiebank (Economische Coördinatie), Jo
sé Joaquim Fragoso (Financiën), Joao
Cravinho (Industrie), Fernando Oliveira
Baptista (Landbouw), Jose Silva Lopes,
tot dusver minister van Financiën (Bui
tenlandse Handel), José de Carvalho da
Borges (Sociale Zaken), kapitein-ter-zee
Silvano Ribeiro (Defensie).
De vorming van het nieuwe kabinet,
dat van 17 tot 21 leden is vergroot, heeft
dertien dagen geduurd.
