JOSEPHINE, VEDETTE EN PLEEGMOEDER
T oots Thielemans kan
geen kwaad meer doen
Nog onhandig Virus
met leuke avond
Aznavour van
valutasmokkel
Canadees ballet op tournee
beschuldigd
OPVALLENDE KLANKTINTEN IN
COMPOSITIE NAAR PAUL KLEE
I Bonden willen
democratisering
in kunstwereld
Met Joe Pass m Rotterdam
CABARET IN HAARLOHEIM
KARIN KAÏN DANST GISELLE
Amsterdams Philharmonisch Orkest onder Lawrence Foster
Grieks verbod op
film Emanuelle
KUNST
MAANDAG
1975
1 4
APRIL
Rudolph Bakker)
AMSTERDAM Lawrence Fos-
zeven
Het
(Door onze Londense correspondent
(K Rudolph Bakker)
ter, voor de tweede maal gastdiri-
gent van het Amsterdams Philhar
monisch Orkest, zette vrijdagavond
in de grote zaal van het Amster
dams Concertgebouw de geesten op
scherp met een muzikale rondwan
deling langs een nieuwe schilde
rijententoonstelling, niet van Mous-
sorgski maar van zekere Gunther
Schuller, Amerikaans componist,
geb. 1925. Het betrof hier
studies op thema’s van Paul Klee.
Lenteconcert
LONDEN Het laatste wat men
van een Canadees verwacht, is dat
hij naar zo iets als het „Zwanen
meer” gaat zitten kijken. Toch heeft
het volk dat ons van de Duitse be
zetters hielp bevrijden al sinds 1951
een eigen nationaal ballet. Dat bal
let is van 15 tot en met 20 april in
ons land, onder meer om de dertig
ste verjaardag van onze be vrij ding
te vieren. Het National Ballet of
Canada is op 15 april in Den Haag,
17 april in Eindhoven en van 18 tot
en met 20 april in Amsterdam.
I - -
1
K)
;elevi-
shoc-
aska-
-omi-
kwii
sympathieke
van-
is de
inder-
KEES TOPS.
(Van onze kunstredactie)
WIM HELVERSTEIJN
KARIN KAÏN
irheen”,
H-UB
TOON VRANKEN
Aznavour verweerde zich door te ver
klaren dat hem verweten wordt dat hij
zijn privé-leven naar Zwitserland wilde
verplaatsen. De beschuldiging zou een
poging zijn, aldus de zanger, om hem
flink in diskrediet te brengen bij het
publiek.
iin Eu-
den dt
eslagen,
t toen,
3 geko-
De exact felle dirigent Lawrence Fos
ter, Amerikaan van geboorte, zette in een
overtuigende greep op de materie deze
schilderkundige muziek in de spotlights
van een effectvolle belichting.
untei
Aki
Gra
10 (K)
t. 20.11
delen,
r, film
Persi-
Jour-
kom-
im -
d.
ent u
slpro-
•n
•n
n.
at: D«
■e
11.
il.
:lheb-
•e se
in.
gt.
Ze werd het Franse symbool van de gay twenties. Frankrijk werd haar tweede
vaderland; in de tweede wereldoorlog koos ze de kant van De Gaulle, trad op
voor de troepen en werd ervoor na de oorlog onderscheiden. Altijd heeft ze ge
leden onder de rassendiscriminatie in haar geboorteland; in de jaren vijftig
werd ook zij door de communisten van McCarthy beklad en in 1954 nog
weigerde men de grote vedette te bedienen in een New Yorks restaurant.
Sindsdien kon ze maar moeilijk met liefde praten over Amerika. Ze streed
op haar eigen, vredelievende manier voor gelijkheid van rassen. Ze deed bij
elke gelegenheid haar mond open en zei wat ze dacht. Josephine was tegen
Black Power („AU power is power”, zei ze) en zag als oplossing de rassenver
menging. Met de opvoeding van haar pleegkinderen, in een kasteeltje in de Dor
dogne, probeerde ze haar idealen waar te maken. Tot op het laatste moment
heeft ze daartoe gewerkt. Op dé foto’s Josephine in showornaat op de trappen
van revueiheaters; Josephine tijdens haar laatste show vorige week dinsdag; en
Josephine tussen haar pleegkinderen.
Wat de vier van zaterdagavond be
treft: het besmettingsgevaar is nog niet
zo groot als de naam van het groepje
zou doen vermoeden. Het programma
royaal van opzet en bepaald niet kin
derachtig is een aaneenschakeling
van liedjes en onderhoudende conféren
ces. Een beetje maatschappijkritisch, een
beetje badinerend en beetje gemakkelijk.
Ik heb het sterke vermoeden dat ook
in het kabaret de cursus voor begin
ners als eerste les een soort aap-noot-
mies-wim op het programma heeft
staan. In dit geval: Wiegel, de paus,
prins Bernhard en hongerige kinderen.
Als je daarmee begint te stoeien, kom je
al een heel eind weg. De vier van
zaterdagavnd bleven daarin, jammer ge
noeg, steken.
Een modieus programma dus, dat niet-
leurstelling geweest zijn. De grote zaal
was voor twee derde leeg. Ook andere
omstandigheden hebben hier mogelijk
een rol gespeeld.
gement met Rudolf Nureyef, met wie
het gezelschap een uitgebreide tournee
door de Verenigde Staten maakte. Het
ballet danst Nureyef’s choreografie van
het „Zwanenmeer” en de Rus trad ook
in Londen met het gezelschap op. In ons
land zullen we Nureyef met de Canade
zen echter niet te zien krijgen.
ov<
.00 (K
al.
vraag.
ge
heel
zéér
Een
ntraden
tschaft
>apapa
.30 (K)
adspel
.15 (K
JOSEPHINE BAKER, die vrijdagnacht in Parijs overleed, 69 jaar oud, was
te intelligent om niet met ironie over haar eindeloze reeks shows te praten. „Ze
stellen niets voor”, zei ze in 1970 in een interview. „Ik voel me een beetje clown
en ik ben een beetje verlegen, als ik denk aan een dame die met 64 jaar aan
het zingen is”. Maar ze bleef optreden, ook na haar officiële afscheid in 1964
vanwege haar pleegkinderen, voor wie brood op de plank moest komen. Acht
van haar twaalf kinderen zijn geadopteerd door Jo Bouillon, Josephine’s derde
echtgenoot, die nu in Argentinië woont. Ze zijn nu 18 tot 23 jaar oud. De vier
jongste kinderen, nu van 11 tot 17 jaar, waren bij Josephine Baker gebleven.
Josephine heeft een barre jeugd gehad. Armoede in St. Louis, waar ze geboren
werd en opgroeide, armoede in haar eerste jaren in de obscure showbusiness in
Philadelphia en New York. In 1925 trok ze met een haveloze troep naar Parijs.
De eerste show daar dreigde te mislukken door een totaal gebrek aan discipline.
Een Franse regisseur werd gr bij gehaald en Josephine moest met trossen ba
nanen en een hoela-hoelarokje het toneel op. Ze maakte onmiddellijk naam.
VERSAILLES. Charles Aznavour,
de bekende Franse zanger, is dit week
einde in Versailles in staat van be
schuldiging gesteld. Hij zou clandestien
voor ruim 2,5 miljoen gulden aan Franse
francs naar Zitserland hebben overge
bracht, zo luidt de beschuldiging. Door
dit te doen heeft Aznavour valutabepa-
lingen en douanevoorschriften overtre
den.
temin pittig en met flair overgekomen
zou zijn, als de regie straffer was
geweest en kritischer. Het 'nummer bij
voorbeeld waarin Marianne Delgorge
verreweg het grootste talent van de
vier telefoneert met een vriendin en
dat kwasi-charitatief gedoe op de hak
neemt, zou een juweeltje van klein
kunst geweest zijn als het tot op ieder
woord en gebaar bijgeslepen was.
Het was allemaal wat onhandig, het
hela programma door, het had de char
me van een personeelsavond waarin met
welgeslaagde woordspelingen ondeugen
de dingen over de directeur, de perso
neelschef en de kantinejuffrouw gezegd
worden. Maar laten we niet vergeten:
ook zo’n programma heeft z”n verdienste
en ik zou het voor geen geld van de
wereld willen missen.
Dit virus is geen jarenlang bestaan
beschoren. Er komt een dag dat de vier
ieder hun eigen Weg zullen gaan. Ze
hebben dan in deze combinatie, in dit
probeersel, voldoende geleerd om vol
wassener, kritischer en minder modieus
zichzelf te zijn. Tot zolang moeten ze
gevieren doorgaan. Het publiek is ten
minste verzekerd van een leuke avond.
Zoals zaterdag in Haarloheim. Het thea
ter dat niet mag verdwijnen.
ATHENE. (AFP) De Franse film
„Emmanuelle” van Just Jackin met de
Nederlandse actrice Silvia Kristel in de
hoofdrol is in Griekenland verboden. De
rolprent draaide sinds twee weken met
veel succes in 16 bioscopen van de
Griekse hoofdstad.
De kopieën zijn in beslag genomen en
de filmverhuurders en de eigenaars van
de betrokken bioscopen aangeklaagd we
gens inbreuk op de goede zeden.
Hubert Soudant is een opkomend Ne
derlands dirigent, maar nog geen naam
waar het publiek en masse op af stormt.
De soliste Christine Walevska een bui
tenlandse beroemde celliste is hier vrij
wel een onbekende en ten slotte bracht
ook het programma zelf nog geen nieu
we lente en een nieuw geluid.
e. 18.3(
•amma
5. 19.0!
3rieks<
Week-
<ieu ws
i. 19.5!
30 (KI
t. 20.11
20.31
pro-
mede-
Brecht
n een
22.45
Fitzenhagen gaat daarop enthousiast in
en als hij opkijkt, is de componist al
verdwenen om de eerste noten op papier
te zetten. Enkele dagen later wordt de
schets van de 7 variaties al samen
doorgespeeld.
In tijd van één week was dit het
zesde orkestconcert. Het Concertgebouw
orkest vierde drie maal triomfen met
de Tweede Mahler; de zaterdagmatinee
was uitverkocht. Het Amsterdams Phil
harmonisch Orkest trok twee maal een
volle zaal. Het Utrechts orkest moet al
met een heel bijzonder iets komen om
daar doorheen te breken en daarvoor
was dit lenteconcert te weinig attractief.
nerc van Paul Klee vormden de muzika
le associaties een interessant vergelij
kingsmateriaal; voor de niet-kenners
trok dit werk, puur vanuit de muziek
gezien de aandacht door zijn orkestratie
in opvallende klanktinten, in gedurfde
combinaties en contrasten.
„Waar het om cultuurgebied gaat, kan
zich de vertegenwoordiging van de kun
stenaarsvakbonden niet meer weg laten
cijferen in de diverse raden, zoals de
Raad voor de kunst en kunstraden van
gemeenten”, aldus ANOUK en BBK. Een
duidelijke aanwezigheid van de bonden
door evenredige vertegenwoordiging zal
mede als waarborg dienen voor het ver
trouwen van de kunstenaars in de raden
en commissies, stellen ANOUK en BBK.
HAARLEM. Marianne Delgorge,
Willem Valenkamp, Simon Hammelburg
en Ron Klipstein vormen sedert vorig
jaar april het kwartet dat onder de
naam Virus besmettend kabaret wil
brengen. De vier besmetters waren za
terdagavond in Haarloheim, een klein-
kunstig theatertje dat reeds aan veel
ontkiemend talent onderdak en een open
podium heeft geboden. Alleen al om die
reden moet het voor Haarlem behouden
blijven.
UTRECHT. (ANP) De NVV-bond
van uitvoerende kunstenaars ANOUK en
de Bond van beeldende kunstenaars
BBK, hebben in een gezamenlijke ver
klaring over evenredige vertegenwoordi
ging in de raad voor de kunst gepleit
voor een democratisering van de beleids-
structuren in de kunstwereld. De bonden
achten dit nodig om hun streven naar
een constructieve bijdrage aan verbete
ringen in het cultuurbeleid in praktjk te
kunnen brengen.
Ster aan het firmament van dit con
cert was de Hongaarse pianist Peter
Frankl in het 2e pianoconcert van Beet
hoven. Zijn briljante techniek, zijn to
taal artistieke inzet gevoegd bij het alert
samenspel tussen solist en dirigent leid
de tot een gespannen vertolking van
pianistisch en orkestraalniveau. Het
Concert werd besloten met Schumann’s
3e symfonie.
Rococo-variaties schreef Tsjaikovsky
voor zijn vriend de cellist Fitzenhagen.
Na een lang gesprek met zijn vriend bij
een goede fles wijn merkte de componist
op: „Ik voel me plezierig, zo’n beetje
rococo” en hij neuriede daarbij een
wijsje in de trant van een gavotte.
Christine Walevka maakte met haar
virtuoze expressieve vertolking van
Tsjikovsky’s „Variaties op een Rococo-
thema” grote indruk. Zij is een Pools -
Duitse van afkomst, is geboren in Los
Angeles en kreeg een all round-oplei-
ding in Europa bij de allergrootsten van
de cellisten. Talent, ontwikkeling en er
varing maakten van haar een brillante
celliste die haar temperament en muzi
kaliteit uitzong op naar prachtige Ber-
gonzi-cello uit Cremona anno 1745. De
0 (K
kt e
oncert
Spontaner kon het niet en de charme
daarvan klinkt nu, een eeuw later nog
even onweerstaanbaar door. De soliste
liet de speelse fantasieën van de varia
ties met rijk geschakeerde toon in haar
voordracht doorklinken. Het U.S.O. gaf
daar niet altijd gelijk gestemde reacties
op, hoewel het zich in de Ouverture
Tristan und Isolde van Wagner op een
veelbelovend muzikaal niveau inzette.
De Keuze van “Sjostakowitsj’ 5e Symfo
nie vond ik voor een lenteconcert
weinig representatief. De muzikale in
houd ervan is zeer bedenkelijk en nogal
bombastisch. Het U.S.O. reageerde slag
vaardig op de drukke gesticulaties van
de dirigent en gaf daarmee een goede
uitvoering van een matig rtuk waarop
het publiek ook maar flauwtjes reageer
de.
In de tijd dat de Amsterdamse
Kunstkring de Lenteserie ir haar pro
gramma’s inschakelde, betekende dat al
tijd een volle zaal. Maar de kunstkring
bestaat niet meer en het Amsterdams
publiek liet op het Lenteconcert zaterdag
avond lelijk verstek gaan. Dat moet
voor het Utrechts Symfonie Orkest dat
zaterdagavond in het Amsterdams Con
certgebouw concerteerde een zware te-
soms behoorlijk uit de hand, doordat
men nu eenmaal niet dagelijks met
elkaar- samenspeelt, maar Zodra er iets
mis ging werd dat professioneel opge
vangen door Toots of Pass zelf. Trou
wens, geïmproviseerde muziek is over
het algemeen een stuk aantrekkelijker
dan een strikt ingestudeerd repertoire.
Zoals gezegd, kan Toots geen kwaad
meer doen.. Op zijn instrument is hij
onovertrefbaar. „Je kan er zo lekker op
huilen”, zei hij kortgeleden in een inter
view en dat is eigenlijk wel de juiste
omschrijving. Zijn prachtige toon en zijn
befaamde halfnoten (waar de meeste
anderen over struikelen) hebben hem de
reputatie gegeven waar hij recht op
heeft. Veel Sonny Rollins-composities
waren gisteren te horen, evenals wat
werk van Ellington. Maar ook nummers
die hij hier en daar had opgepikt, zoals
„Images”, een modern, dromerig stuk
zoals Chick Corea vroeger wel schreef.
Uiteraard kreeg het publiek „Turks
Fruit” te horen, de onvergefelijke com-
posie van Rogier van Otterlóo, die ech
ter alleen die speciale „touch” meekrijgt,
wanneer Toots hem op zijn, harmonica
speelt. In die zelfde sfeer speelde Toots
nog een eigen compositie, „Dream Girl”,
eveneens bestemd om een Nederlandse
speelfilm muzikaal te omlijsten.
Het trio Rob Franken leverde een
prima begeleiding. Met name wanneer er
geswingd moest worden was de Italiaan
se drummer Bruno Castelluci zeer op
dreef. Bassist Rob Langereis speelde
over de hele linie zeer goed en ook
Franken zelf deed het in zijn wat terug
getrokken begèleidersrol uitstekend.
Toots Thielemans, zichtbaar in zijn sas
met dit vertrouwde gezelschap, had in
middels een naam voor het trio met Joe
Pass en hemzelf bedacht: „The Pommes-
Frites and Lasagna All Star Band”.
Een van de sterren van het ballet met
wie Nureyef bijzonder graag danst, is de
24-jarige Karin Kain. Hij nodigde haar
uit om afgelopen zomer met hem in
Wenen te dansen, en in Londen was ze
met de beroemde Rus te zien in Giselle.
Karin Kain heeft de halve wereld al
rondgereisd en ze danste in de groep van
Roland Petit in Parijs. Ik ontmoet haar,
na de repetities, in het labyrinth van
gangen en kamertjes dat zich uitstrekt
achter het toneel van het beroemde
Londense „Coliseum” de thuishaven
van het Sadler’s Wells ballet.
Karin Kain werd geboren in Hamil
ton, Toronto, en toen ze op haar zevende
als een verjaardagscadeau met haar va
der en moeder naar een voorstelling van
Giselle” ging kijken, besloot ze maar
meteen dat ze danseres wilde worden.
Ze kwam op haar negende op de
balletschool van het „National Ballet” in
Toronto, dat geschoeid is op de leest van
de grote Russische balletscholen. De kin
deren krijgen er naast de danslessen
tegelijk een middelbare opleiding. Zowat
alle dansers en danseressen in het natio
nale ballet van Canada volgden deze
school. Dit betekent dan ook dat ieder
een zich zo ongeveer broertje en zusje
van elkaar is gaan voelen, wat ruzies
niet uitsluit, maar wél de beruchte hys
terische drama’s waaraan zoveel ballet
gezelschappen chronisch lijden.
Karin Kain dans het liefste van al
„Giselle”. Ddt is omdat ze het zo moei
lijk vindt en er nooit op uitgekeken
raakit. „Iedere keer probeer ik het weer
beter te doen, al is het maar een enkele
pas”, vertelt ze. En ze denkt dat ze het
beste zal zijn rond de dertig: „Dat is de
rijpste tijd voor een danseres”.
De grootste ervaring voor haar en de
anderen in het ballet is de samenwerking
met Nureyef. „Als hij bij ons is, lijkt
het wel of iedereen voor de gelegenheid
zijn beste beentje voorzet. Van deze man
gaat zo’n inspiratie en zo’n enorme kracht
uit, in zijn technische mogelijkheden zo
wel als geestelijk. Soms ben ik wel eens
zo moe dat ik denk dat mijn benen me
niet meer kunnen dragen, maar als ik
met Nureyef dans glij ik bijna onge
merkt over zulke problemen heen.”
Als het nationaal ballet van Canada
in Nederland is geweest, gaat het Ne
derlandse Nationale Ballet naar Canada
tegen het eind van april. Terwijl de Ne
derlandse overheden de balletgroepen
voor de volle honderd percent subsi
dieert, is dat in Canada anders. Het na
tionaal ballet krijgt maar veertig per
cent van zijn kosten door de regering
van Trudeau vergoedt. Maar het is dan
ook in staat de helft van haar onkosten
uit de entreegelden te bestrijden. De rest
wordt door grote bedrijven, zoals IBM,
bijgepast.
Het Nederlandse programma van het
Canadese ballet omvat Giselle en Cop-
pelia. Don Juan op buziek van Gluck en
de choreografie van Neumeier, en de in
Londen minder enthousiast ontvangen
„Kettentanz” op muziek van Johan
Strauss sr. in de choreografie van Ge
rald Arpino.
Klee, zelf musicus tot zijn 19e jaar,
bouwde als schilder in zijn werken de
principes van variatie, fugatechniek, rit
me en polyfonie in. Daarmee is dan het
verband gelegd tussen schilderkunst en
muziek en de muzikale interesse ver
klaard van Schuller voor Paul Klee. Om
een voorbeeld te noemen van een van de
zeven gegevens, volgt hier oen toelich
ting van de componist zelf op het eerste
deel.„Antieke Harmonieën”: „Dit tracht
niet alleen de tinten amber, oker, en
bruin van Klee vast te houden maar ook
de blokachtige vormen”. Voor de ken-
KOTTERDAM. Des werelds beste
mondhartnonicaspeler en een van de
tneest succesvolle jazzgitaristen stonden
gistermiddag voor het eerst sinds lange
tijd weer samen op het podium: Jean
„Toots” Thielemans en Joe Pass. Zij
speelden destijds allebei bij George She
aring, zijn hun eigen weg gegaan, maar
zijn altijd goede vrienden gebleven. En
dat was goed te merken in een, voor het
eerst in de jazzserie van De Doelen,
uitverkochte Kleine Zaal. Het was een
sfeer van „ouwe jongens krentemik”,
maar dan in de goede zin des woords:
muzikaal een grote
elkaar. De conclusie
is weinig verrassend,
al lang geen kwaad
veel plezier en
waardering voor
van het concert
want Toots kan
meer doen.
De sympathieke Belg, die een zeer
uiteenlopend publiek naar de Doelenzaal
had getrokken, speelde gistermiddag in
hoofdzaak mondharmonica. Zijn andere
instrument, de gitaar, bleef vrijwel on
aangeroerd op het podium staan. Dat
kwam niet slechts door de aanwezigheid
van Joe Pass, maar dat had eerder te
maken met het feit dat Toots bij een
manoeuvre met een garagedeur een vin
ger had gebroken. Toch zag hij kans om
ondanks die gehavende vinger (aan de
linkerhand) toch nog met het grootste
gemak zijn wereldhit „Bluesette” te spe
len. Afgezien vaat nog een geïmprovi
seerde solo later moest het daar bij
blijven.
Nu was dat geen ramp, want Joe Pass
was niet voor niets meegekomen naar
Rotterdam. Behalve in de duetten met
Toots, kreeg hij ruimschoots de gelegen
heid zijn niet geringe kunnen te tonen
in twee uitgebreide solo-sets. Technisch
was hij daarin volmaakt, maar aantrek
kelijker was zijn sterk geïmproviseerde
spel met Toots en het begeleidende trio
Rob Franken. Die improvisaties liepen
Op het ogenblik zijn de Canadezen
voor de tweede maal in Londen, en
ze halen er goede kritieken, trekken
volle zalen en veroorzaken stormachtig
applaus. Het ballet is jong, de dansers
zijn allemaal rond de twintig, en ze
zonnen zich in de choreografieën van
mannen als Erik Bruhn, John Cranko en
Wfc John Neumeier.
Sinds 1972 heeft het nationaal ballet
r-x 11 van Canada een speciaal arran-
C
1
-
A
