Zwartboek juristen over Nieuwmarktrellen
Over politieoptreden 300 klachten
Bellevue biedt mogelijkheden voor Centrum
Amsterdam krijgt er een theater bij
OP STAP MET BAMBOEHUT
KRASNAPOLSKY
WIL UITBREIDEN
Versiering
Ballonnen
Gratis concert
’i
Begrafenis
I
j
TC!
Na mislukte „overvaF’op aandelen
7 Ywlé
V R IJ D A G
VA^IA
2 5
APRIL '1975
17
a
JN
3
1
1
jvA'.Wi
ONDER REDACTIE VAN ROLF STALLING
HET NIEUWS over de uitein
delijk mislukte „overval” van
een Zwitserse belegger op de aan
delen van Krasnapolsky schokte
vooral de verstokte Amsterdam
mers, die al zoveel traditionele eta
blissementen achter de mistbanken
van de Amstel hebben zien verdwij
nen.
Esi.
tei'
een
een
DIRECTEUR VAN GOOR
Het aanbrengen van een stukje kip-
bezocht
de
de laatste dag van hun bezoek aan de
hoofdstad smakelijk gegeten.
Maar, het grand-hotel en de tot het
concern behorende Polen, d’Vijf Vlieg-
hen alsmede de vorige week geopende
„roosterplaetse” ’t Olde Binnenhofje, een
sfeervol eethuis aan het Singel 359, le
ven nog. Hoewel het niet uitgesloten is
dat de belangrijkste aandeelhouders in
de nabije toekomst alsnog tot verkoop
besluiten.
nieuw stuk „Eddy en Anna” van John
Norman, vijf dagen later gevolgd door
„De container” van Herman Lutgerink.
Centrum heeft een dikke portefeuille
met nieuwe stukken, zowel van vele
Nederlandse schrijvers als buitenlanders.
„DE AMSTERDAMMERS krijgen er
een compleet theater bij voor een prik
kie”, zegt Egbert van Paridon over Bel
levue aan de Leidsekade, dat op het
ogenblik ingericht wordt als theater. De
verbouwing van het voormalige zalen
complex, dat jarenlang als televisie-stu-
dio van de NOS in gebruik was, kost
nog geen half miljoen, zo heeft Publieke
Werken uitgerekend.
INMIDDELS heeft Kras plannen om
uit te breiden. Hiervoor zijn de panden
naar de Oudezijds Voorburgwal toe aan
gekocht. Op dit terrein van 2400 vier
kante meter zouden, als het doorgaat,
behalve hotelkamers ook nieuwe zalen,
appartementen een coffee-shop en win
kels komen. „Maar”, meent Van Goor,
„het is een zeer gecompliceerde zaak”.
„De smoeshaan” heten, genoemd naar
der geruchtmakendste produkties
van Centrum. Zij werd verboden door
de burgemeester van Haarlem.'
moeilijke
te
dat er hier en daar met dump-prijzen is
gewerkt. Van Goor: „De concurrentie is
vrij hard geworden, maar wij doen niet
mee aan prijsbederf. Helaas moeten we
constateren dat veel collega’s dat wel
doen”.
HET IS de bedoeling dat er elke dag.
behalve maandag, iets te doen is voor
het publiek. Op zondagmiddag verzorgt
het Jeugdtheater Amsterdam van Hans
Snoek voorstellingen voor kinderen. El
ke dinsdagavond geeft de Nederlandse
Opera Stichting kleine uitvoeringen. Op
de andere dagen speelt Centrum reper
toire. Het gezelschap wil dat het publiek
weet wat voor soort theater er in Belle
vue te zien zal zijn. Ook al daarom ziet
Centrum niet dat het theater een con-
DEZE WEEK zijn Annemiek en Marijke op stap gegaan met een immense bamboe
hui. De creatie van deze jonge Amsterdamse vrouwen, die in de geleende atelierruimte
van een pakhuis aan de Brouwersgracht na ruim twee weken „gevangeniswerk” tot
stand kwam, is begin mei te zien op een expositie van de Zwitserse kunstenaar Mar
cus Raetz in Luzern. Van hem kwam ook het verzoek aan acht vrouwen uit verschei
dene Westeuropese landen om een eigen huis te bouwen. Annemiek en Marijke zagen
daarin een artistieke uitdaging en schaften zich met „de poen”, die ze met het ver
kopen van kleren op het Waterlooplein hadden verdiend, zware bamboestokken, jute
en tentdoek aan waarna ze er een koepelachtige vorm aan gaven. De ruimte (zie foto)
wordt gevuld met een zandvloer, een super-cactus, een vijvertje en een „vuurwerk
van spiegelsterren, regenbogen en glaspegels”Volgens de ontwerpsters, die met enige
zorg de grensformaliteiten tegemoet zagen, is het binnen deze entourage bijna onver
mijdelijk om „ins blaue hinein af te dwalen”. Om duidelijk te laten zien dat het om
een vrouwenhuis gaat, komt er op de tentkoepel nog een levensgrote tors van een
vrouw te staan.
i am
pegaas bracht enige uitkomst, maar
heel bijzonder is het allemaal nog
wel. „Dat komt”, zegt Van Vlijmen
verontschuldigend, „omdat het ook
nog niet af is. Er horen eigenlijk groe
ne slingers bij - maar die moeten uit
Bazel komen en zijn gewoon te laat
geleverd”. Overigens beginnen de
winkeliers in het centrum binnenkort
met de promotion-actie „Twinkel-
stad- Winkelstad”, die voor het pu
bliek nogal wat verrassingen in petto
houdt. Tenslotte nog dit: de koopa
vond op Hemelvaartsdag wordt ver
schoven naar vrijdag 9 mei.
OP DE openingsdag van het Hol
land Festival op zondag 1 juni kun
nen liefhebbers van klassieke muziek
zowel ’s middags als ’s avonds terecht
in het Amsterdams Concertgebouw.
Zondagmiddag speelt het Amster
dams Philharmonischm Orkest onder
leiding van Anton Kersjens en om
acht uur treden volgens de plannen
„NOS-koren, NOS-orkesten en NOS-
ensembles” op. Het schijnt dat de te
levisie er aandacht aan wil schenken.
Met een knipoog naar buurman De
Bijenkorf, die ook ambitieuze bouwplan
nen (onder meer van een parkeergarage)
heeft, vervolgt de directeur van Krasna-
polsky: „Ik hoop dat De Bijenkorf het
doet, want het zou betekenen dat zij nog
vertrouwen in het centrum van Amster
dam heeft”.
Zondag vierde Centrum zijn 25-jarig be
staan in Bellevue, waar de verbouwing
in volle gang is. De foto geeft een blik
in de grote zaal en een doorkijk naar de
foyer, waar eveneens voorstellingen ge
geven kunnen worden. Foto Bob van
Dantzig.
NICO Scheepmaker noemde ze
schaamlapjes en secretaris Thijs van
Vlijmen een ontzettende tegenvaller.
In beide gevallen ging' het om de
feestversiering die langs het Damrak,
Rokin en in de Kalverstraat is aange
bracht. Op lange palen, waarvan er
voor de start reeds een flink aantal
bleek te zijn gestolen, hangen aan
draden gekleurde doekjes. Het pro
bleem daarvan is dat ze bij de minste
wind in de draden verward raken.
Hij beaamt dat de Amsterdamse ho-
tellerie er als gevolg van de verslechter
de toeristenmarkt en de lawine van
nieuwe hotelbedden moeilijke tijden
doormaakt. Om redelijk te kunnen
draaien hebben de hotels een bezetting
van ruim 60 percent nodig en vorig jaar
was er een gemiddelde van 38 pet.
Waarbij dan nog moet worden opgemerkt
DE SCHOOLJEUGD zal op Konin
ginnedag merken dat Amsterdam ook
jarig is. Op verschillende plaatsen in
de stad krijgen de scholieren in to
taal 50.000 met gas gevulde balonnen
in de handen gedrukt. Het is de
bedoeling dat ze op die dag allemaal
de lucht in gaar
current zal zijn voor theaters als Micke-
ry, Shaffy, Brakke Grond en het Nieuwe
de la Mar. Bellevue krijgt een eigen
gezicht.
Begin september gaat het nieuwe the
ater open voor het publiek. Eerst wor
den voorstellingen gegeven van „De ba
byfoon” dat dit seizoen al op het reper
toire staat. Op 12 september komt een
Van Goor: „We hebben een volstrekt
zelfstandige positie en we kunnen ons
uitstekend verdedigen tegen andere con
cerns. Maar het is best denkbaar dat je
over een paar jaren zegt: een rugge-
stcuntje zou bruikbaar zijn. In dat geval
moet het echter wel een samenwerking
zijn waar we van harte aan meewer-
ken”.
Van Paridons toneelgezelschap, het 25-
jarig Centrum, gaat het zelf beheren.
Dat is iets waar elke theatermaker naar
verlangt: een eigen theater waarin men
voor de produktievoorbereidingen en
speelavonden niet meer - afhankelijk is
van anderen.
Wie het toneel volgt, weet dat moder
ne voorstellingen niet meer gebonden
zijn aan het, „lij-sttorieel” uit de oudere
schouwburgen- Nieuwe toneelschrijvers
en groepen, die zelf hun stukken maken,
hebben een ruimte nodig die veel meer
mogelijkheden biedt dan een hoog po
dium met een zaal stoelen ervoor. Nieu
were toneelvormen zijn veel méér naar
het publiek toe gekomen. Men moet er
vaak omheen kunnen zitten.
EEN THEATER als Mickery aan de
Rozengracht toont al enige jaren de
noodzaak van deze mogelijkheden aan.
Van dit theater neemt Centrum voor
Bellevue dezelfde formule over. Tribu
nes kunnen in elke gewenste opstelling
worden gebouwd rond een speelvlak,
waarvan de afmetingen en vorm bepaald
worden per produktie.
De grote zaal van Bellevue biedt een
ideale vierkante ruimte van ongeveer 20
bij 20 meter.' Deze zaal heeft ook een
ouderwets podiumtoneel achter een in
drukwekkend brandscherm. Maar dit zal
voorlopig niet gebruikt worden. Het to
neel is ondiep en heeft onvoldoende
belichtingsmogelijkheden.
Centrum heeft nieuwe schijnwerper-
bruggen bevestigd aan het plafond van
roosters, maar de knoppeninstallatie is
overgenomen van de NOS. De licht- en
geluidsmensen van de groep hebben
vanuit een cabine boven in de zaal
uitstekend zicht op het speelvlak.
Aan een der zijden van de grote zaal
ligt de foyer met uitzicht op het Leidse
Bosje. Hier zal men kleinere produkties
brengen, met name in de lunchtijd, een
activiteit waarmee men in september zal
starten. In het complex wordt een café
ingericht, waar men ook een hapje zal
kunnen eten. Dit petit-restaurant zal
traangashuls op zak en wegens ver
boden munitiebezit het bureau binnen
werd gesleept, waar hij volgens zijn
verklaringen door een „meerdere” en
kele malen in de buik was gestompt
en daarna tegen de muur was ge
kwakt.
Er zijn ook klachten over het com
mentaar van de politie. „Heb je flink
op je lazer gehad? Ze hadden je nog
veel meer moeten pakken, vuile
hoer”, zou een agent een jonge be
woonster hebben toegevoegd toen zij
huilend (van het traangas) werd weg
geleid. Een ambtenaar van het parket
van de officier van justitie zou voorts
hebben opgemerkt: „Ze moesten ze
allemaal doodschieten in de Nieuw-
markt, dan zijn we er meteen vanaf.”
MARIANNE van der Meulen:
„Vooral de eerste keer is de politie
ontzettend tekeer gegaan. Vooral in
de huizen, waar niemand het kon
zien, hebben zich waanzinnige tafere
len afgespeeld. Ze moesten en zouden
die krakers eerst halfdood slaan en
dat juist terwijl ze zich helemaal
geweldloos opstelden. De tweede keer
was het duidelijk een wraakactie.
Vergeet niet dat drie gewonde agen
ten er erg aan toe waren. Eentje had
een verbrijzelde knieschijf, twee an
deren hersenletsel. Dat is nogal wat.
Maar ik stel niettemin dat geweld
niet erger mag zijn dan strikt nood-
zakelijk is. En dat is met voeten
getreden.”
Hoe vond zij de straffen? „Krank
zinnig hoog. De advocaten waren er
wel verbaasd over, maar ik niet. Ik
verwacht altijd het ergste. We ken
nen Nomes van de Maagdenhuis-pro-
„Met Bellevue krijgt Amsterdam om
en bij het Leidsepiein een theatercon-
centratie als het Westend in Londen. En
aan wie heeft Amsterdam dat te dan
ken? Aan wethouder Lammers”, zegt
Van Paridon. „We mogen blij zijn dat
Amsterdam hier geen handelsmaat-
schappij of een textielatelier in heeft
gezet. Laten we ook eens iets aardigs
over Lammers zeggen”-
COMMERCIE en techniek spelen
een steeds voornamere rol jn de be
grafeniswereld. Dat werd deze week
duidelijk tijdens het driedaags con
gres dat de American Cimetary Asso
ciation in de RAI hield. Een club van
250 begrafenisondernemers uit een
land waar je als een hond ter aarde
wordt besteld als je geen cent hebt,
maar waar je met een beter gevulde
geldbuidel even zo goed gebalsemd
kunt worden.
Het gezelschap bezocht behalve
de Keukenhof en de Wallen ook
Westgaarde, Amsterdams meest
moderne begraaf- en crematieplaats
in Osdorp. Het wilde tot in de fines
ses weten welke begraafmethoden
hier gehanteerd worden Het pro
bleem in Amsterdam is zo werd
uitgelegd dat de ontbinding van de
stoffelijke resten door de waterrijke
bodem minder snel gaat dan men
voor wenselijk houdt. In Westgaarde
heeft men dat opgelost door een soort
ventilatiesysteem in te bouwen Bo
vendien en ook dat is geen grapje
zouden sinds kort proeven met kada
vers van dieren worden genomen om
te kijken hoe het proces van lijkont-
binding nog meer versneld kan wor
den Overigens hebben de congresse-
rende begrafenisondernemers ook op
echter veroordeelde tot gevangenis
straffen van zes weken tot drie
maanden. Ondanks aandringen van
de advocaten wilde de politierechter
niet ingaan op de beschuldiging dat
verdachten ook op het politiebureau
nog zouden zijn mishandeld. „Ik weet
het al, een beetje”, zei hij alleen,
waarna hij in alle gevallen conform
de eis van de officier van justitie
vonniste. De actiegroepen reageerden
fel en noemden de zware straffen een
trap in hun rug en een extra straf
voor de buurt.
„DE PROCESSEN voltrokken zich
in een sfeer van partijdigheid en
insinuaties van de zijde van mr. No
mes en wij menen dat de uitspraken
meer gebaseerd zijn op politieke mo
tieven dan feiten en erop zijn gericht
het verzet van de buurtgroepen te
breken”, aldus de verklaring.
De klachten die de juridische groep
in het buurtcentrum De Boomspijker
heeft verzameld, liegen er niet om.
Er wordt gesproken over politiebus-
jes, die op betogers inreden, over een
hondengeleider die het dier alle tijd
gunde om in de kuit van een kind te
happen en er daarna met een knuppel
ook nog eens op los sloeg, over ge
wonden die werden tegengehouden
toen ze naar een EHBO-post werden
gevoerd, over individuele betogers die
op een „stil plekje tussen geparkeerde
auto’s door een overmacht aan agen
ten ernstig werden mishandeld, ovei-
een meisje ,dat vjjftig meter werd
meegesleurd, waarbjj haar hoofd
over de grond sleepte”, over een
student die in de Warmoesstraat
zonder achterlicht fietste met een
„Maar dan gebeurt het zeker niet op
de manier zoals dat nu is gegaan. Dat
heeft ook ons zeer verbaasd. Omdat we
meenden dat we met onze aandeelhou
ders een voortreffelijke verstandhouding
hadden. Het gevaar is nog niet helemaal
geweken omdat iemand, die gisteren
wilde verkopen dat vermoedelijk ook
vandaag nog wel wil”, zegt de heer G. E.
van Goor, die bijna 35 jaar geleden in
Kras kwam en sinds 1961 deel uitmaakt
van de driehoofdige directie.
DE GEGADIGDE voor overname van
het klassieke hotel op de Dam was de
Grand Metropolitan Groep, die in Am
sterdam reeds de hotels American, Vic
toria en Amstel exploiteert. Na overleg
met de vakbonden en de ondernemings
raad lieten commissarissen en directie
van Kras, waar 370 werknemers in
dienst zijn, weten niet te willen mar
chanderen.
ALSOF ER helemaal niets gebeurd
is, trippelt een koppel duiven over de
door bulldozers van woonblokken ge
zuiverde Lastage, waar het metro-
café „Het hoekje om” inmiddels in
derdaad het hoekje om is. Maar iets
verderop in de Nieuwmarktbuurt
aan de Rechtboomsloot legt de
in een rode hansop gestoken Marian
ne van der Meulen namens de juri
dische groep van de actiegroepen de
slordige 300 klachten over het politie
optreden tijdens de ontruimingen in
de Nieuwmarkt. Een deel van deze
aanklachten wegens „poging tot
doodslag, mishandeling, diefstal, bele
diging en wederrechtelijke vrijheids
beroving” is reeds bij de Amsterdam
se officier van justitie, mr. Hartsui
ker, gedeponeerd. De rest volgt spoe
dig.
Tot het legertje klagers behoort
ook het PSP-Kamerlid Van der Spek,
die op 24 maart („Blauwe maandag”)
zag hoe een jongen, die met de fiets
aan de hand van de Zuiderkerk naar
de Nieuwmarkt liep, zonder enige
aanleiding „door zes of zeven agenten
werd neergeslagen. Toen hij op de
grond lag, sloegen ze maar door. Een
gruwelijk gezicht”, aldus Van der
Spek, die zelf een ferme tik met de
wapenstok kreeg toen hij zich voor
stelde als Kamerlid en de naam wilde
weten van de agent „van wie ik
meende dat hij het meest had gesla
gen.”
Inmiddels is het alweer een week
geleden dat politierechter mr. G. H.
Nomes acht demonstranten die met
stenen naar de politie zouden hebben
gegooid de meesten ontkenden dit
cessen. Normaal een aardige rechter,
maar bij dit soort zaken niet te
genieten. Als je het goed nagaat zit
ten deze mensen op illegale basis
vast, maar ze lappen het gewoon aan
hun laars.”
De juridische groep vindt het „lo
gisch dat de justitie de politie in de
rug dekt”, maar wat verwacht ze van
de afdoening van de klachten? Mari
anne van der Meulen: „We hebben in
elk geval de toezegging gekregen dat
grondig wordt onderzocht. Er zijn
ook een paar zaken bij die heel erg
zijn. Als je nu een streep hebt om op
te staan, doe het dan want anders
ben je nergens. Het moeilijkste is om
alle handtekeningen van de slacht
offers bijeen te krijgen. Café Het
Hoekje Om, waar iedereen kwam
is gesloopt. En veel mensen ztfn
moe gestreden, denken: het heeft
geen zin. Maar ik treed niet op als
liefdezuster. Het gaat er om iets te
ondernemen tegen een bestel dat deze
uitingen van geweld mogelijk maakt.”
Haar collega Pia Mitchell is minder
optimistisch over de afloop. „Ik denk
wel dat die klachten gewoon gesepo
neerd worden”, meent ze.
HET IS in elk geval de bedoeling
dat de juridische zijde van de Nieuw-
markt-affaire in drukvorm verschijnt
en met een voorwoord van de crimi
noloog Jan Naeyé, docent aan de
Vrije Universiteit, aan Kamerleden,
studentenorganisaties, de politie-aca-
demie en dergelijke zal worden ge
stuurd. „Want”, zegt Pia Mitchell, „je
zult, met wat er gebeurd is, iets
moeten doen.”
f-
■M
