Beweging der Strijdkrachten teleurgesteld
L
Verenigde Staten
geven Israel hulp
26 november
Minh derde president
Saigon in één week
Cyprus-overleg
in Wenen
begonnen
Grootste nederlaag van Wilson in afgelopen twaalf jaar
Britse Labourpartij tegen EEG
Razzia in Spaans
Baskenland
„Suriname op
zelfstandig”
Welkom thute^
klinkt veel blijer
met een bloemetje
via Fleurop.
3
Helft van bedrag waarom Israel vraagt
Pronk verspreekt zich
STRENGE CENSUUR INGESTELD
Moeder van Sihanoek
UITSTEL GESPREK
in Peking overleden
Tientallen doden bij
storm in Bangladesj
FORD-BREZNJEV
BINNEN- EN BUITENLAND
1975
28
APRIL
MAANDAG
Grommend
Werkloosheid
Gedenkwaardig
Arrestaties
>raak
token
inden
Feest
iieven
Veertig percent
Theorieën
imen
(rand
3oxtel
chool,
een
Het
ivoor-
5t feit
m de
jorko-
k. Bij
d was
p het
wond
nnen
rolks-
oeven
ih in
vuur-
iel op
■uren.
I
->
I
Feest in Lissabon
na verkiezingen
(Van onze correspondent
de
(Van onze redacteur in Londen, Rudolf Bakker)
(Van onze speciale verslaggever,
Henk Kolb)
De Portugese regering heeft gezegd
dat de verkiezingen voor een parlement
vermoedelijk binnen zes maanden zullen
kunnen plaatsvinden.
Socialisten vieren de verkiezingsuitslag
in de Portugese hoofdstad Lissabon.
Partij
;ot een
partij
identi-
ran de
or een
it deze
moeten
rak de
t voor
rogres-
C) om
’an de
id.
Joluk-
iag op
aardag
Zuid-
ie met
liet in
st van
>est in
ondag-
jevon-
irtma-
Jieuwe
>s was
pte op
in Ne-
an de
naribo
stand
ing in
zer de
>u be-
taats-
d ver-
iswer-
er het
idpunt
irdam
met
avond
s kan
u toe
worn-
van
leden
5 ten
m en
rel ir.
een
dtten.
i zijn
r een
moe-
(Van onze redacteur in Barcelona,
Robert Bosschart)
Het aantal arrestanten loopt nu onge
twijfeld al in de honderden, hoewel, zo
als gezegd, de censuur totaal en alle be
richtgeving in die zin onbevestigd is.
In dat halve jaar zullen de verhoudin
gen tussen de politieke partijen en bin
nen de Beweging van de Strijdkrachten
zich verder toespitsen. Juist de niet zo
radicale vleugel van de strijdkrachten
beweging zal zich meer dan voorheen
willen doen gelden. En de politieke par
tijen zullen, tegen die tijd althans, wor
den beoordeeld op de wijze waarop zij
van het volksmandaat gebruik hebben
gemaakt tegenover de vernieuwingshaast
die de revolutionaire raad onverminderd
blijft bezielen.
Gisteren al begonnen vermoeide man
nen met het zorgvuldig schoonmaken
van de met verkiezingsbiljetten bepleis
terde gevels. De eerste verkiezingen na
de revolutie zijn voorbij. Het volk heeft
er in elk geval het gevoel aan overge
houden dSt het bij de revolutie recht
streeks is betrokken. Negentig percent
van de geregistreerde kiezers is inder
daad gekomen: zij zullen in de nabije
toekomst gewaar worden welke verant
woordelijkheid zij met hun keuze wer
kelijk toebedeeld hebben gekregen.
April in Portugal: het was wederom
een gedenkwaardige gebeurtenis.
keld heeft in interne problemen van de
Labourpartij, die zelf niets meer is dan
een minderheidspartij die geleid wordt
door een minderheidsregering”.
SAIGON (UPI, Reuter en AFP Voor
de tweede keer heeft een gunstige gele
genheid zich voorgedaan voor Doeong
Van Minh, die de Zuidvietnamese vier-
sterrengeneraal-weer een kans geeft zjjn
eigen hoofdstuk te schrijven in de ge
schiedenisboeken.
Pronk toonde zich verrast toen hij na
afloop van het congres op zijn uitlating
attent werd gemaakt. Hij beperkte zich
tot de reactie „die datum zit op een of
andere manier in mijn hoofd”.
Voor Israel komt de te verwachten
beknotting officieel heeft de Ameri
kaanse regering er nog met geen woord
over gerept niet onverwacht. Premier
Rabin heeft onlangs in een televisie-
vraaggesprek gezegd dat hij niet ver
wacht dat Israel alles zou krijgen wat
het heeft gevraagd. Dat was al duidelijk
PEKING (AFP). De moeder van de
Cambodjaanse prins Norodom Sihanoek,
koningin Kossamak, is gisteren op 71-
jarige leeftijd in Peking overleden.
DACCA (Reuter). In Bangladesj zijn
vrjjdag zeker 27 mensen omgekomen en
400 gewond bij een wervelstorm. Aldus
berichten die gisteren in Dacca zjjn ont
vangen.
De zwaarst getroffen streken zijn Fa-
ridpoer en Dinadjpoer. Tienduizend wo
ningen zijn vernield of beschadigd. Er is
ook veel schade aan te velde staande ge
wassen toegebracht.
sn 62-
zas in
in het
pstak,
Het
erwijl
werd
mil-
3. De
11973
stting
erde-
n de
'lopig
>rgde,
ever-
in de
en 32-
5 por-
zerden
toen
ge het
n drie
terdag
iannen
:n be-
bij de
is nog
ver-
ikring
ireke-
t. De
srland
1 zijn
WASHINGTON (Reuter). Een top
bijeenkomst tussen de Russische leider
Leonid Brezjnev en president Ford, die
men aanvankelijk in juni of juli wilde
houden, is uitgesteld, vermoedelijk tot
september.
(ADVERTENTIE)
(Van onze redacteur in Jeruzalem,
mr. J. van Wesel)
Niemand woont te ver 11
om 'n bloemetje te sturen. I
Fleurop InterHora garandeert Uw bestelling.
Koninginnegracht 135, Den Haag.
Ze willen dat het hoofdkwartier van de
partij zich na de uitslag van zaterdag
uitsluitend en alleen nog maar mag
inzetten voor het anti-EEG-standpunt in
de referendumcampagne.
Voor de communisten, en niet minder
voor de Beweging van de Strijdkrachten,
zijn de eerste verkiezingen, dat wil zeg
gen de eerste vrije verkiezingen in een
halve eeuw, een teleurstellende gebeur
tenis geworden. De communisten behaal
den in totaal, zoals dat gistermiddag
bekend was, maar net 12,5 percent van
de stemmen en dat is vergeleken met
de 37,82 percent van de socialisten en de
26,41 percent van de PPD dunnetjes.
De datum van de bijeenkomst was niet
formeel bekendgemaakt en openbare ver
klaringen van het Witte Huis meldden
alleen maar dat het gesprek is bepaald
op een tijdstip later dit jaar.
Over het afgelopen zaterdag gehouden
congres lopen de meningen sterk uiteen.
Zo schreef de Suday Times zondag: „De
speciale conferentie had nooit plaats
mogen hebben. Het was weer een van
die gebeurtenissen in een serie die sinds
1972 de toekomst van het land verwik-
LISSABON De ruime verkie
zingsoverwinning van de socialis
ten en Democratische Volkspartij
(PPD), links van het midden, is in
In feite behaalde de Labourpartij bij
de laatste verkiezingen van afgelopen
oktober nog geen veertig percent van de
stemmen.
BILBAO. Terwijl een versterkte
Spaanse politie de grens met Frankrijk
afgrendelt, langs de kust patrouilleert, en
alle toegangswegen naar Bilbao en San
Sebastian (van autosnelwegen tot berg
paadjes) controleert, is de politieke poli
tie in deze twee Baskische provincies een
grootscheepse razzia begonnen met be
hulp van mobiele eenheden van de op
roerpolitie uit de nabuurprovincies.
Doeong Van Minh, die gisteren de der
de president van Zuid-Vietnam werd in
één week tijd, heeft dikwijls gepleit voor
nationale verzoening en vrede. Zes jaar
lang heeft hij als leider van de neutra
listen bittere kritiek geleverd op heit be
wind van Thieu.
Internationale bekendheid verwierf hij
toen hij de bloedige staatsgreep leidde
die president Ngo Dinh Diem in 1963
ten val bracht.
In de tweede coup drie maanden later
werd hij zelf verdreven. Begin 1964 ging
Dit zou betekenen dat geen pro-EEG-
materiaal de hoofdkwartieren van de
lokale Labourafdelingen in het land zal
kunnen bereiken.
Diegenen die beweren dat de volks
stemming in ieder geval ten gunste van
een blijven binnen de EEG zal uitvallen,
hebben hun eigen uitleg voor deze opge
wonden activiteit in de linkervleugel
van de partij. Zij zeggen dat men zich
daar al voorbereidt op een „slag” die in
feite veel belangrijker is, namelijk om
de zeggenschap over problemen van zui
ver binnenlandse politiek, als in juni het
EEG-thema van de tafel zal zijn.
Intussen schieten in iedere „pub” in
het gehele land de theorieën als padde
stoelen omhoog over wat er na de magi
sche vijfde juni met premier Wilson,
met zijn partij en de leiding over het
gehele land allemaal wel en niet gebeu
ren zal.
divi-
eton-
ning-
slijk-
ir de
van
visie,
euwe
Meer dan voorheen evenwel zullen de
militaire machthebbers rekening moeten
houden met de opvatting van een solide
meerderheidsblok, omdat zij nu niet
meer te werk kunnen gaan in een nie
mandsland van politieke ongewisheid.
staat over de aanta'len arrestaties, huis
zoekingen en dergelijke die er tot nu toe
zijn verricht.
De beide voorgaande malen dat er een
noodtoestand heerste, konden de politie
bureaus aanvankelijk de stortvloed van
arrestanten niet eens verwerken, zodat
velen van hen uren en zelfs dagen moes
ten wachten voordat er een voorlopige
ondervraging plaatsvond. Bovendien wer
den veel personen alleen aangehouden op
vage verdenkingen, en werden zij na
identificatie weer vrijgelaten, zodat zij
nooit op de officiële arrestantenlij st te
rechtkwamen.
De overwinnaars van zaterdag willen
overmorgen een speciale bijeenkomst
van de uitvoerende raad van de partij.
De strijdkrachten, die uiteraard onver
kort aan het Rewind blijven, hebben
kennelijk hun veronderstellingen geba
seerd op een falend opinie-onderzoek.
Zij rekenden op niet minder dan veertig
percent blanco-stemmen, en hadden
daarom gezegd dat de mensen die geen
politieke keus konden maken maar niets
op hun biljetten moesten invullen, want
blanco-stemmen zouden dan een blijk
van steun zijn voor het beleid van de
Beweging der Strijdkrachten.
Met bedremmelde gezichten hebben de
leden van de revolutionaire raad zater
dagmiddag bekend een vergissing te
hebben gemaakt. Er waren maar zo’n
De prins titulair hoofd van de Rode
Khmer die tien dagen geleden Pinom
Penh veroverde had meegedeeld, dat
hij de dood van ziin stervende moeder
zou afwachten alvorens naar Cambodja
terug te keren.
Op het congres verklaarde hij echter
dat niet de kiesgerechtigden op het con
gres, maar het „ganse volk” 5 juni zich
in het referendum over de EEG zal
uitspreken. Hiermee heeft Wilson zijn
hoop, en zijn aanhang, buiten de eigen
partij gezocht. Enige weken geleden
werd bekend dat Wilson verwachtte dat
in het referendum 60 percent van de
stemmers zich vóór een blijven binnen
de EEG zal uitspreken.
hij in Thailand in ballingschap. Zijn ge
liefkoosde tijdpassering daar was heit
kweken van orchideeën en tennissen.
Intussen nam de macht van zijn voor
malige ondergeschikte Ngoeyen Van
Thieu gestadig toe. In 1968 ging deze
ermee akkoord dat Minh terugkeerde
naar zijn land. Hij werd korte tijd ad-
viseu van het regime-Thieu.
Bij de verkiezingen van 1971 trad Minh
op als „vredes”-kandidaat met een pro
gramma van nationale en religieuze een
heid (Thieu was rooms-katholiek) en van
verzet tegen corruptie. Maar twee maan
den voor de verkiezingsdatum trok hij
zich terug en noemde de verkiezingen
een „verachtelijke klucht”.
„Grote” Minh is een tegenstander van
het communisme, maar hij heeft nooit
het geweld van de Amerikanen goedge
keurd.
Het opschorten van de Amerikaanse
hulp aan Israel zal ingrijpen op het da
gelijkse leven van de burger, heeft pre
mier Rabin gezegd.
Israel heeft een groot tekort op de be
talingsbalans. Het was de bedoeling dat
Amerika ongeveer een kwart van de Is
raëlische begroting zou financieren. De
begroting van dit jaar bedraagt bijna
tien miljard dollar. De consequenties van
minder financiële' steun zijn dat Israel
onvoldoende deviezen zal hebben voor
het kopen van grondstoffen. Het gevolg
daarvan is. dat volgend jaar een grotere
werkloosheid ontstaat. Hoe groot is nog
moeilijk te zeggen. Een eerste raming
spreekt van 100.000 man (op een bevol
king van drie miljoen).
De militaire gevolgen zijn minder snel
voelbaar, maar op lange termijn ernsti
ger. Israël zit op het moment goed in de
wapens. Zelfs zo goed, dat in geval van
oorlog een luchtbrug vanuit Amerika,
zoals in de vorige oorlog, niet nodig zal
zijn.
Opschorting van militaire hulp hoeft
dan ook geen onmiddellijk dramatische
gevolgen te hebben. Er is op dat gebied
tijd en plaats genoeg voor politieke ma
noeuvres voordat dit politieke pressie
middel werkelijk gevolgen in de prak
tijk zal hebben.
Intussen doet Israel al het mogelijke
om ook met de Sovjet-Unie weer nor
male betrekkingen te onderhouden. Mi
nister van Buitenlandse Zaken Allon
prees gisteren zijn Russische collega
Gromiko voor diens „constructieve voor
stellen” ten aanzien van een oplossing
voor het Midden-Oostenconflict. Gromi
ko had bij een ontmoeting met de Syri
sche minister van Buitenlandse Zaken
Khadam gezegd dat de Sovjet-Unie de
grenzen van 1967 wil garanderen.
JERUZALEM De Verenigde Staten
zullen Israel het komende jaar econo
mische en militaire steun verlenen tot
een bedrag van één tot 1,5 miljard dol
lar. Dat is ongeveer de helft van het
bedrag dat Israel heeft gevraagd (2,5
miljard dollar). Aldus Amerikaanse func
tionarissen en Amerikaanse persberich
ten. Voor het overige meldt de New York
Times dat de Amerikaanse regering Is
raels voortbestaan blijft waarborgen, en
dat de herziening van de Amerikaanse
Midden-Oostenpolitiek, die nu aan de
gang is, op de fundamenten van de
Amerikaanse politiek geen wijziging zal
brengen.
de Portugese hoofdstad uitbundig
gevierd. Lange rijen luidkeels
claxonnerende auto’s zijn in de
nacht van zaterdag op zondag door
het centrum van de stad getrokken:
tot diep in de nacht en met de vlag
gen van de socialisten en de PPD
in top.
De conservatieven kregen bijna 36
percent en de liberalen ruim 18 percent
van de stemmen. Wat de uitslag van het
speciale partijcongres nog onbeduidender
maakt in het licht van de eventuele
algehele volkswil is dat de doorslag
werd gegeven door een paar gigantische
De Turkse delegatie staat onder lei
ding van Denktash, de Griekse onder die
van Klerides. Deze onderhandelingsronde
duurt vermoedelijk tot het eind van de
week.
Denktash heeft evenwel al voor het
begin van de onderhandelingen een on
verzoenlijke houding aangenomen en
verklaard dat hij niet van plan is con
cessies te doen. De Turks-Cyprioten heb
ben volgens zijn zeggen de staat in het
noorden van het eiland „met hun bloed
gesticht” en daarom kan niemand in
Wenen enige toezeggingen van hem ver
wachten.
Volgens Denktash zijn de besprekin
gen waarschijnlijk gedoemd te misluk
ken. In dat geval zal de Turkse positie
worden geconsolideerd en zullen de le
vensomstandigheden van de Turks-Cy-
priotische gemeenschap worden verbe
terd, aldus de Turk.
Dat heeft in het recente verleden al
tot conflicten geleid, alleen was bijvoor
beeld Soares niet in de positie om meer
te doen dan zich grommend neer te
leggen bij de opvattingen van het com-
munistisch-militaire bondgenootschap.
Gegeven de verkeerde verwachtingen
omtrent de verkiezingsuitslag, die de mi
litairen tot basis voor hun beleid hadden
gemaakt, moeten zij ook een totaal on
juiste indruk hebben gehad van de poli
tieke krachtsverhoudingen.
Waar is „rechts” gebleven? Een blik
op de uitslagen in Braga, een stad in liet
conservatieve Noorden, leert dat daar de
christen-democraten (met bijna 18 per
cent) en de Democratische Volksbewe
ging (met 38,37 percent) het sterktst zijn
vertegenwoordigd, maar dat de socialis
ten er toch altijd nog 26,62 percent
hebben behaald, terwijl de communisten
met 3,59 percent ver achterblijven.
Rechts is dus naar de CDS en de PPD
verhuisd, en daarom zal Soares uiterst
voorzichtig moeten manoeuvreren bij sa
menwerking met die partijen, om de
klacht te ontgaan dat de socialisten met
de reactie samenzweren om de commu
nisten de nek te breken. Communisten
leider Alvaro Cunhal heeft dit strijdros
al eerder bereden.
Minister Pronk sprak over de korte
voorbereidingstijd voor de Surinaamse
onafhankelijkheid, „van vorig jaar tot 26
november van dit jaar”. De Surinaamse
regering heeft steeds gezegd dat het land
tussen 20 en 30 november onafhankelijk
zal worden.
Zelfs de plaatselijke pers, die onder
scherpe controle staat, schrijft in haar
weinige commentaren, dat de noodtoe
stand toch wel een erg sterk paardemid-
del is naar verhouding tót het probleem
en tot de „rust en burgervrede”, die er
in onze steden heerst.
Maar verder gaat het openbare protest
niet De Spaanse pers mag alleen het
stokpaardje van de staatstelevisie herha
len, dat de „rechtsstaat Spanje gedwon
gen is door terroristen om naar een wet
telijk middel als de noodtoestand te
grijpen, met het doel de vreedzame sa
menleving te beschermen”.
Er zijn echter aanwijzingen, dat de po
litie zich in haar acties niet alleen be
perkt tot ETA-leden. Naar het schijnt
verdwijnen ook militante leden van an
dere, niet-gewelddadige oppositiegroepe
ringen achter de tralies, zoals communis
ten, socialisten, arbeidersleiders en ook
advocaten.
linkse vakbonden. In feite is de uitslag
louter de weerspiegeling van de stem
ming in de leiding van de bonden der
technici en die van de transportarbei
ders, daarin voorgegaan door een hand
vol ministers zoals Wedgwood Benn
en Michael Foot die, om welke reden
dan ook, zich voor de zaak van het
zogenaamde „little England” hebben in
gezet.
Lang niet alle gedelegeerden waren ko
men opdagen. Van de 630 kiesdistricten
waren er maar vertegenwoordigers van
452 districten verschenen. Premier Wil
son en zijn minister van Buitenlandse
Zaken Callaghan zijn gisteravond naar
Jamaica vertrokken voor het bijwonen
van de conferentie van de Gemenebest-
landen. Dit zeer ten ongerieve van de
achtergebleven pro-EEG-ministers, die
zonder hun leider zullen moeten opbok
sen tegen een geconcentreerde aanval
van het anti-EEG-front.
toen de begroting een half jaar geleden
werd gemaakt.
Desondanks verlangt de Israëlische re
gering van Amerika dat de wapentrans-
acties los worden gekoppeld van de her
ziening van de Amerikaanse Midden-
Oostenpolitiek, en dat Amerika onver
wijld overgaat tot het tekenen van con
tracten voor de levering van F-15-vlieg-
tuigen en middellange-afstandsraketten
van het type „Lanee”.
AMSTERDAM Suriname wordt
waarschijnlijk op woensdag 26 november
onafhankelijk. Dit kan worden afgeleid
uit een uitlating van minister Pronk
(ontwikkelingssamenwerking) toen hij
vragen beantwoordde tijdens een PvdA-
congres over Suriname, dat zaterdag in
het Amsterdamse Artis werd gehouden.
(Van onze redactrice in Wenen)
WENEN. Vanochtend zijn in
Hofburg in Wenen de onderhandelingen
begonnen tussen de Grieks- en Turks-
Cyprioten, met secretaris-generaal Wald
heim van de VN als voorzitter.
zeven percent blanco-stemmen in de
bussen aangetroffen. De opmerking over
„het Portugese volk dat nog niet rijp is
om al een politieke keuze te kunnen
maken”, toont aan dat ook de revolutio
naire raad blijkbaar niet alles weet in
dit land.
Hoewel deze verkiezingen formeel al
leen maar gingen om het kiezen van een
grondwetgevende vergadering, die niet
veel meer mag doen dan een door de
strijdkrachten en communisten aanvaar
de ontwerp-grondwet goedkeuren, heeft
de Portugese politiek ineens veel duide
lijker gestalte gekregen dan voorheen.
Maar de stembus-uitslag is toch voorlo
pig nog niet veel meer geworden dan
een officieel georganiseerde sympathie
betuiging met de twaalf partijen die aan
de verkiezingen deelnamen. Het feit dat
die verkiezingen van het volk geen oor
deel eisten omtrent een regeringsbeleid,
is een factor die men in aanmerking
moet nemen.
Een gelukkige Mario Soares, voorzitter
van de Portugese Socialistische Partij
kust zijn vrouw na het bekend worden
van de verkiezingsuitslagen.
LONDEN De Labourparty is tegen de EEG. Op het speciale congres van de
party, dat afgelopen zaterdag in een Londense voorstad werd gehouden, spraken 3,6
miljoen kiesgerechtigden zich uit tegen de Europese Economische Gemeenschap en
een kleine twee miljoen er vóór. Omdat premier Wilson en de meerderheid van zijn
kabinet zich vóór de EEG hebben uitgesproken, is dit een van de grootste nederlagen
die partyieider Wilson in de afgelopen twaalf jaar geleden heeft.
Sinds generaal Franco’s regering op de
verjaardag van de Portugese democra
tische revolutie besloot om voor drie
maanden de noodtoestand uit te roepen
in Bilbao en SanSebastian, heeft de po
litie daar praktisch de vrije hand. Nu
zelfs nog meer dan de. beide voorgaande
malen dat er een noodtoestand heerste,
want dze keer is er bovendien een totale
censuur aan de berichtgeving opgelegd,
zodat niemand de politie of Guardia
Civil op de vingers kan kijken. Vandaar
dat er ook niet de minste zekerheid be-
sV
