LIVIN’ BLUES, ALQUIN EN TRACE
SENTIMENTEEL STUK
OVER GEVANGENEN
Pierre en Simone Dubois studeren op Hollandse periode
Zuylen
Tekenwedstrijd
voor amateur-
cartoonisten
Internationale uitgave van alle
brieven van Belle van
1
‘■*1
J
„De put van Babel”
■taiB
Si
u
evoluon
maak je niet dik
stimorol kauwgom
eet je niet op
ga naar de
geniale vierkante /aJJ
millimeter, aw
N
1
,,s
i...-
«W
13
DINSDAG
2 9
APRIL
1975
KUNST
-
Boekbinders organiseren
Simone de Beauvoir
iL w*
-
(Van een medewerkster)
AMSTERDAM Het is eigenlijk
net een sprookje. Er was eens.
een mooi adellijk meisje, heel intel
ligent en belezen, dat er voor haar
tijd uitzonderlijke ideeën op na
hield. Ze wilde onafhankelijk zijn,
vrij; niet om te doen wat ze wilde,
maar om te zijn wie ze was. Daar
om wilde ze alleen trouwen met
iemand die haar die zelfstandigheid
niet zou ontnemen. In de achttien
de eeuw was dat alles behalve nor
maal. Haar naam was Belle van
Zuylen. Ze leefde van 1740 tot 1805.
Ze schilderde, componeerde en
schreef, aanvankelijk in het geheim,
brieven aan vrienden die ze zo uit
koos dat ze daarin haar rebelse ge
dachten kon uiten.
t?
Israëlische prijs voor
'U'
1
or.
(ADVERTENTIE)
HM
Oranje-top-pop-feest in Haarlem
Alquin, te groot voor Nederland.
JAC HEIJER
(ADVERTENTIE)
FERRY TROMP
(Van onze correspondent)
t
ze
de
sum
Informeer bij NS
naar de speciale tarieven. Da's nog
verbazingwekkend voordelig ook!
Simone: „Daarom ben ik, toen er hier
in Nederland in de universitaire milieus
niet veel belangstelling bleek te bestaan,
Met het oog op de „discriminering” van
Israel door de Unesco had zij echter de
„Jeruzalemprijs” wel geaccepteerd als
„demonstratie voor het bestaan van Is
rael”.
De bekroonde inzendingen zullen tij
dens de manifestatie Boek en Stad Am
sterdam worden opgehangen in het Vin
cent van Gogh Museum. De jury bestaat
uit de drie bovengenoemde cartoonisten.
gaat het moeilijker; die hoort teveel tot
de Angelsaksische homo-subcultuur, om
zomaar over te plaatsen. En een Neder-
Doe eens iets interessants.
Jaarlijks worden in Nederland miljar
den velletjes en vellen met lees- en
kijkvoer door de boekbinderij gevouwen,
gelijmd, genaaid en gebonden. De grote
lees- en kijkhonger van het publiek kan
nog slechts door een hoog gemechanis-
seerde industrie worden gestild. Het am
bachtelijke drukwerk wordt alleen voor
enkele randgebieden in ere gehouden.
De nieuwe uitgave komt ook in het
Frans?
Bij haar aankomst in Israel had De
Beauvoir verklaard dat zij sinds de toe
kenning van de „Prix Goncourt” geen
letterkundige prijs meer had aanvaard.
Hoe kon het dat het werk van Belle
van Zuylen in Nederland zolang onbe
kend' bleef?
JERUZALEM. De Franse schrijf
ster Simone de Beauvoir heeft maandag
de „Jeruzalemprijs” ontvangen. Zij kreeg
deze hoogste letterkundige onderschei
ding van Israel wegens haar „verdien
sten voor de menselijke vrijheid in de
maatschappij”.
vertaald is. Ze vond dat ze zich in die
taal het helderst en eenvoudigst kon
uitdrukken”
„Toen ze tien jaar oud was, verbleef
ze een jaar in Genève en maakte ze een
reis door Frankrijk, waarbij ze zich die*
taal en cultuur zo eigen maakte, dat ze
terug op het slot Zuylen weer helemaal
opnieuw Nederlands moest leren. Boven
dien heeft ze de tweede helft van haar
leven, na haar huwelijk met De Char-
rière, in het Franstalige gedeelte van
Zwitserland gewoond, in Colombier bij
Neuchatel”.
Ruim 25.000.000.000 pagina’s - een
papieren ketting die ieder jaar weer 120
maal de aardbol kan ontspannen; gebon
den tot 100.000.000 boeken, pockets en
paperbacks, die aaneengerijd leiden van
Amsterdam tot Tokio.
PIERRE DUBOIS IS in de eerste
plaats om de literaire waarde van haar
werk zo hevig geïnteresseerd in Belle
van Zuylen. „Als bijvoorbeeld haar
brieven niet zo goed geschreven waren,
zou niemand er meer naar kijken. Door
haar stijl is ze een van de belangrijkste
schrijvers van haar tijd geweest”.
lid geworden van de internationale
werkgroep 18e eeuw. Ik ontdekte daar
dat verschillende mensen aan universi-
teiten in Amerika, Engeland, Zwitser
land, Italië en België bezig waren met
studies en uitgaven over Belle van Zuy
len (Madame De Charrière) of Benjamin
Constant, die een belangijke correspon-
detie met Belle voerde. Met hen heb ik
contact opgenomen en dat contact heeft,
dank zij de werkgroep, geleid tot het
symposium tijdens de tentoonstelling op
En de gehoorzame elektronen. En de camera die je
XX achterna zit. En het dwars-door-de-muur-kijken. En
rra y I de elektronische spreekmachine. En de anti-stoplicht
j I computer. En het wenswonen. En vijfhonderd-
/achtentachtig andere open-mond-verbazingen.
Allemaal in het Evoluon in Eindhoven.
ode, wat de brieven betreft. Dat doet
Courtney in Engeland ook ten dele, maar
die neemt 'tegelijkertijd het essayistische
werk voor zijn rekening. De romans
worden verzorgd door D.M.Wood in Bir
mingham, het theater door professor Jé-
rome Vercruysse uit Brussel, terwijl
prof. dr. Marius Flothuis zich bereid
heeft verklaard de muziek voor zijn
rekening te nemen”
„We zijn gezamenlijk verantwoorde
lijk voor de volledige uitgave, en prof.
Patrick Thompson uit Neuchatel heeft
het uiteindelijk toezicht op de uniformi
teit van tekstverzorging en annotatie,
waardoor het een homogeen geheel
wordt. De uitgever is Van Oorschot. We
schatten de uitgave op een tien delen
dundruk; daarvan is misschien 80 pro
cent nooit gepubliceerd”
„We zouden natuurlijk niet in staat
geweest zijn een dergelijk omvangrijk
werk te ondernemen wanneer we geen
subsidie hadden kunnen krijgen van het
Nederlands en Zwitsers ZWO (fonds
voor Zuiver Wetenschappelijk Onder
zoek). Daarvoor was die internationale
medewerking noodzakelijk, want mijn
vrouw en ik zijn geen romanisten. Er is
nu een subsidie voor drie jaar toegezegd.
Nederland en Zwitserland werken hier
bij samen; ze 'nemen ieder de helft van
de voorbereidingskosten voor hun reke
ning”.
AMSTERDAM. Voor het eerst tre
den de gezamenlijke boekbinders in het
kader van een culturele manifestatie
van het boek, naar buiten. Onder het
motto „De vreselijke gevolgen voor le
zers als boeken ’t zonder binders moeten
stellen” organiseert de Nederlandse bond
van Boekbinders een wedstrijd voor
amateur-cartoontekenaars. Drie cartoo-
nisen, e ween Wim Boost, Rob Opland
en Peter van Straaten hebben deze „vre
selijke gevolgen” onder ogen gezien en
met een tekening hun eigen visie daarop
gegeven om amateurs te inspireren.
DIE BRIEVEN waren zo boeiend en
zo goed gesteld, dat de meeste ervan tot
op de dag van vandaag brwaard werden.
En hoewel de Franse schrijver Sainte
Beuve hun literaire waarde al omstreeks
de helft va'n de vorige eeuw vaststelde,
is de belangstelling voor haar oeuvre,
dat behalve uit brieven uit romans,
pamfletten, toneelstukken en muziek be-
staalt, pas de laatste jaren goed losgeko
men. Een groot gedeelte van haar werk
is nooit gepubliceerd.
Op het ogenblik is een internationale
werkgroep bezig met de voorbereiding
van een volledige, wetenschappelijke
uitgave. Voor ons land zijn daarbij be
trokken: Pierre en Simone Dubois. De
laatste publiceerde over Belle van Zuy
len al twee boeken: „Leven op afstand”
(Arbeiderspers).
Ï0ke<
AMSTERDAM. „De put van Babel”
(Fortune and men’s eyes) is een toneel
stuk over vier jonge gevangenen, ge
schreven door ex-gevangene John Her
bert, een Canadees. Gevangenisstukken
kunnen zeer effectief zijn, wanneer het
celleven wordt afgebeeld als een gecom
primeerd stukje samenleving. „De put
van Babel” komt niet aan die metafoor
toe. Het geeft als strekking niet meer
dan dat gevangenissen slecht zijn voor
de mens en dat het leed van gevangenen
ons lallen aangaat. Dat is een open deur
intrappen.
Het stuk beperkt zich tot het uitbeel
den van de spanningen tussen de vier
jonge mannen onderling. De machtver-
houdingen zijn gebasserd op hun sexua-
liteit. Er zijn een gemeen recidivistje,
een stille jongen die gedichten leest, een
giller van een relnicht en een groentje,
Het Evoluon is even dichtbij als de trein.
Direkt aan de rondweg in Eindhoven. Geopend: maandag t/m vrijdag
van 9.30 - 17.30 uur; zaterdag van 10.00 - 17.00 uur; op zon- er. leestdagen
van 12.00 - Ï7.00 uur; 1e Kerstdag en Nieuwjaarsdag gesloten.
Entree: 3.50 p p. Voor kinderen tot 12 j. en 654-ers: 2.50.
fullprof bands met peperdure licht
en geluidsinstallaties ons landje be
duidend te klein is. Engeland is erg
in de markt en misschien kan het
eiland als springplank dienen voor
Amerika. Zegt Alquin’s opperkom-
ponist Ferdinand Bakker. „In het
najaar vorig jaar is zanger Michel
van Dijk erbij gekomen en dat
heeft zowel de laatste elpee als
onze optredens een extra dimensie
gegeven. We hadden gewoon een
goeie leadzanger nodig en dat is
hij.” Met de vervanging van drum
mer Paul Weststrate door Job Ta-
renskeen begin dit jaar voelen
Bakker (gitaar, viool, piano, zang),
Dick Franssen (orgel, elektrisch pi
ano), Ronald Ottenhoff (sax, fluit)
en Hein Mars (bas en zang) zich nu
rijp voor een grote sprong. Neder
land is het oefengebied dat tot nu
toe dankbaar „ja” zegt.
Trace, nog geen aansluiting bij groot
publiek.
het publiek ooit zal wennen
of dat Trace inmiddels kwaliteits-
gas aan het terugnemen is. Trace
maakt supermuziek, staat er in de
bio. Nou en of. Jammer alleen dat
de meesten van ons zo gewoon zijn.
Wie weet heeft het trio inmiddels
in haar oneindige fusie van muzi
kale ideeën van rock en pop tot
blues en klassiek een lijn gevonden
waarop wij aansluiting kunnen
vinden.
En dan als uitsmijter rond half elf:
Alquin. Erg in de belangstelling op
het ogenblik vanwege de geld ver
slindende maar erg succesvolle Ne
derlandse toernee; vanwege de
voortreffelijke derde elpee „Nobody
can wait forever”, geproduceerd
door de Engelsman Rober Bain en
niet in het minst vanwege de op
windende, uiterst professionele
show zowel voor oog als voor
oor die het zestal op het podium
brengt.
Alquin wil, moet zelfs naar het
buitenland, omdat het nu eenmaal
in toenemende mate zo is, dat voor
De gezamenlijke binders geven boe-
kenbonnen voor hen die het bovenver
melde motto het mooist, origineelst of
doeltreffendst verbeelden. Tekeningen,
impressies in kleur of in de vorm van
collages worden uiterlijk 20 mei inge
wacht op het volgende adres: Boekbin
ders (Maak een cartoon), postbus 6178,
Amsterdam. Op de achterzijde van de
tekeningen naam en adres van de maker
vermelden. De tekeningen liefst niet
kleiner maken dan 30 bij 40 centimeter.
„We kunnen pas aan goede vertalingen
beginnen, wanneer er een verantwoorde
wetenschappelijke uitgave in de oor
spronkelijke taal bestaat. En die is er
niet. Er is altijd in veranderd, geknoeid
of bekort”.
„De uitgever Van Oorschot liep al
jaren met het plan rond Belle’s werk te
gaan uitgeven. Er is zelfs een redactie
samengesteld om dat mogelijk te maken.
Maar die mensen hadden het allemaal
veel te druk om zich daar echt mee
te kunnen bezighouden. De research
onvoorstelbaar veel
hoorden we dat ze
manuscripten konden ko-
dat van z’n gezond niet weet. De strijd
gaat om de vraag, wie kan zich handha
ven als de baas en wie daarvoor ook
seksueel als slaafje moet dienen. De
schrijver laat na aan te tonen waar die
figuren hun machtsdrang vandaan ha
len. Hij illustreert slechts en doet dat
overigens op een sappige manier. Maar
erg veel verder dan een sentimenteel
melodrama komt hij niet.
Het stuk wordt sinds gisteren in de
Brakke Grond opgevoerd door het Mini
atuur Teater uit het Belgische Mechelen.
Yvonne Legrand heeft het Canadese
stuk overgeplaatst naar een Belgische
gevangenis. Dat levert enige bedenkin
gen op. De Puertoricaan in het oor
spronkelijke stuk is hier een Nederlan
der, een „kaaskop” tussen de Vlamingen.
Dat kan nog. Met dat bar- en danstype
king Blue (bas en zang) en Cor van
der Beek (ex-Shocking Blue, drums
en percussion).
Rond een uur of kwart over negen
neemt Trace over. Wat moet je
ervan zeggen. Rick van der Linden
verliet Ekseption en haalde het
puikje van Neerlands muzikale
zalm, ex-Focus drummer Pierre
van de Linden en ex-Cuby and the
Blizzards Jaap van Eik (bassist)
binnen zijn stal. Holland pop stond
op z’n kop, maar de uiterst hoog
gespannen verwachtingen vielen
bitter tegen. En nog. Trace is ra
zend knap en erg goed, maar
klaarblijkelijk voor het overgrote
deel van degenen voor wie het
bedoeld is, té veel van het goede.
Rick van der Linden faalde tot nu
toe met Trace waar hij met Eksep
tion wel succes had: met ander
soortige muziek toch aansluiting
vinden bij een groot publiek. On
danks de teleurstellingen natio
naal en internationaal zet het
begaafde trio door en misschien
blijkt morgenavond of het bij ons
landstalige delinquent die Shakespeare-
sonnetten leest, lijkt me helemaal on
waarschijnlijk.
Maar goed, het stuk geeft goedgete-
kende rollen alle kans tot lekker spelen.
Luc Springel, Marin de Valck, Theo
Hyzen en Luk de Koninck als de vier
celgenoten zijn wat dat betreft aan el
kaar gewaagd. Manu Verreth is een
gemoedelijk cipier. Ze spelen uitstekend,
genuanceerd en met een grote natuur
lijkheid. Dat heeft regisseur Rene Ver
reth er toch maar uit gekregen. Voor
het overige is het stuk niet al te goed
geregisseerd. Het tempo is veel te traag,
zonder dat je als toeschouwer de indruk
krijgt dat hiermee het eindeloze opgeslo
ten zitten in een gevangenis wordt uit
gebeeld. Het slot is veel te hysterisch.
Erger is dat Verreth er niet in geslaagd
is het stuk uit te tillen boven de pikante
anecdote. Hij heeft daartoe misschien de
slijmerige luisterliedjes ingelast. Maar
nu het stuk toch zo realistisch uitpakt,
had hij dat net zo goed kunnen doen
met harde rock-muziek, die beter de
sfeer had getroffen.
De voorstelling gaat twee weken elke
avond in de Brakke Grond. Met alle
bedenkingen tegen het stuk en de regie,
best de moeite waard.
HAARLEM. Livin’ Blues in ver
nieuwde stijl en bezetting; Rick
van der Linden’s Trace en de
enorm populaire Delftse formatie
Alquin zullen woensdag het traditi
onele Koninginnedag-popfestijn
van het Oranjecomité Haarlem
vullen. Plaats van handeling: zoals
altijd het Concertgebouw; duur:
van acht tot twaalf; entreeprijs:
een tientje.
Simone Dubois: „Dat komt waar
schijnlijk omdat ze in het Frans schreef
en er nog maar heel weinig van haar
het slot Zuylen vorig jaar, waar
vrijwel allemaal bij aanwezig waren”.
Pierre: „We gaan nu ook met een
internationale redactie werken aan de
uitgave van de complete werken en
brieven. Mijn vrouw en ik houden ons
vooral bezig met de brieven uit
Hollandse periode, dat wil zeggen de
eerste helft van haar leven, plus die aan
haar familie uit latere jaren”.
„In Zwitserland houdt speciaal J.D.
Landaux zich bezig met de tweede peri-
Simone en Pierre Dubois met enige manuscripten van Belle van Zuylen.
„Ze heeft bovendien een psychologisch
bewustzijn dat niet tijdgebonden is. Dat
is de reden dat je alle belangrijke
schrijvers van vroeger nog altijd kunt
lezen. De menselijke problematiek is niet
gebonden aan een tijd, maar aan het
verschijnsel mens”.
„Daar komt bij dat ze gedachten en
opvattingen had die nog niet geuit of
geaccepteerd konden worden in de 18e
eeuw. Ze was eengeëmancipeerde vrouw
in een maatschappij die daar nog niet
rijp voor was. Haar mentaliteit past
uitstekend in de tijd waarin we nu
leven”.
Simone Dubois: „De 18e eeuw had
eigenlijk meer gemeen met de onze dan
de 19e. Belle dacht bijvoorbeeld dat de
tijd van de adel definitief voorbij was
na de Franse revolutie. Maar dat kwam
weer terug in de 19e eeuw. De ontwik
keling, zoals die in haar tijd begon,
heeft zich pas na een periode van terug
keer naar het oude in onze tijd verder
doorgezet”.
„Haar werk komt zo modern over,
omdat we nu met dezelfde problemen
bezig zijn. Aan de vrijheid die zij als
vrouw had gewild, komen we toch pas
de laatste jaren een beetje toe. En we
zijn er nog niet, want er wordt zelfs nu
nog wel eens van Belle van Zuylen
gezegd: dat was vast geen echte vrouw!
Alsof de vrouw als zelfstandig individu
nog steeds een verdacht fenomeen zou
zijn”.
Livin’ Blues opent morgenavond de
Oranje „train of sound” met een
ongetwijfeld „heavy” en „funky”
optreden. Het nogal softerige
„Boogie Woogie Woman” waarmee
de heren na hun „vernieuwing” de
eerste hit scoorden, is niet hele
maal representatief voor hun zaal-
act die beduidend steviger in el
kaar zit. Vier man gaan het ma
ken: oprichter Ted Oberg (solo- en
dobrogitaar en sitar), Johnny Fre-
deriksz (zang en percussion), Henk
Smitskamp (ex-Motions en Shoc-
vraagt namelijk
tijd. Bovendien
niet aan de i
men. Dat bleek niet juist te zijn. Toen
mijn man en ik naar de bibliotheek van
Neuchatel gingen, bleek daar een groot
gedeelte te liggen. Men was verbaasd dat
we erom vroegen; niemand had er ooit
iets mee gedaan”.
Pierre Dubois: „Mijn vrouw is toen,
lang voordater sprake was van deze
uitgave, begonnen met hét verzamelen
van fotokopieën van alles wat er bekend
was. We hebben nu praktisch alles hier
in huis. En daar is ook veel nieuw
materiaal bij uit particuliere verzame
lingen. Ze was van mening, en dat vond
ik heel juist, dat het toch eigenlijk te
gek was dat er van onze belangrijkste
schrijvende figuur in de 18e eeuw hele
maal geen archief in Nederland bestond.
We speelden nog met de gedachte afzon
derlijke teksten uit te geven, bijvoor
beeld de correspondentie met d’Hermen-
ches of met Benjamin Constant”.
Bw’f. j
5#
-
