Hans Vonk
mooist wat je je kunt voorstellen
van Tim Krabbé
VERBIJSTEREND INZICHT
IN SCHIZOFRENIE.
Vergelijkt u maar!
Film naar boek
04/0
Het Groei-Kasbiljet
aan toonder van
Bank Mees Hope.
„Jan Maarten" goed boek
over mongoloïde jongen
Bioscopen
Een goede opera is het doorbreken
porno-ban
BankMbes&hopenv jrfS
Uw Kunstgebit
zit de gehele dag
V)
V)
MG
NIEUWE CHEF-DIRIGENT NEDERLANDSE OPERASTICHTING
Eerste tv-uitzending
in Zuid-Afrika
id
JOSEE RUITER
IN FLANAGAN
SXSKSs: WIJ ONTVINGEN
boekenboeken
I
13
DINSDAG
MEI
1975
KUNST
rdeel
(Van een medewerkster)
Haarlem, Houtplein 8, tel. 023-31 59 50.
Philips batterijen,
een van die dingen die
vandaag de dag
nog lang meegaan.
Voor een ieder
die het nog niet weet,
Philips batterijen
gaan heel lang mee.
mij
,BN?
nenhuis,
AMSTERDAM Bodega Keyzer,
naast het Concertgebouw. Hij komt
binnen door de draaideur en stevent
trefzeker op de goede tafel af. Een
rijzige, wat in zichzelf gekeerde,
maar sympathieke man van voor in
de dertig: Hans Vonk, een van onze
belangrijkste dirigenten. Hij stu
deerde bij Peter Eros en Jaap
Spaanderman en gaf, 23 jaar oud,
zijn eerste concert met het Kunst-
maand orkest. Na een rustige start
ontplooide zijn onmiskenbaar talent
zich dermate, dat zijn naam tot in
de internationale muziekwereld be
kend werd. Zijn aanstelling als
chef-dirigent bij de Nederlandse
Operastichting werd kort geleden
Dan blijkt dat u met ons Groei-Kasbiljet niet alleen de hoogste
rente incasseert, maar bovendien na twee jaar uw geld beschikbaar houdt.
Dan kunt u immers kiezen: öf verzilveren - of profiteren van een nóg
hogere rente, die over de maximale termijn van
7 jaar zelfs oploopt tot 030/
R
As
Til, BIX h
j J»
i O
kni. lil
oHvitis
officieel bekend. Hij legde zich
daarbij vast voor vier produkties en
dertig voorstellingen. Verder is hij
de vaste dirigent van het Radio
Philharmonisch Orkest, terwijl hij
tussendoor gastdirecties in binnen-
en buitenland invoegt.
F
6
(ADVERTENTIE)
roeken
HANS VONK
s
(ADVERTENTIE)
PHILIPS'
(ADVERTENTIE)
I
MARY-ANN BROWN-LEEUWERKE
Rente op Rente
m.
BMHI
,4
iW-
•ié
lUS
c
Bij verzilvering
na
ƒ5.671,13
ƒ6.168,25
ƒ6.739,68
ƒ7.432,07
ƒ8.157,34
ƒ8.994,45
VAN HET GROTE SUCCES van Fou-
draine’s „Wie is van hout” zijn er
veel boeken verschenen waarbij de
schrijvers hun kritiek niet sparen op
het levensverhaal van Jan Maarten
geschreven door zijn moeder, en een
slotwoord door prof. dr. Zang, die
thans hoogleraar aan de Saarlandse
Universiteit is.
Uiteraard kan men niet verwachten
veel met mongooltjes te bereiken,
maar men hoeft ze toch ook niet als
volkomen onvolwaardige leden van
het gezin te zien. Door imitatie (iets
wat deze kinderen graag doen) kun
nen ze nog veel leren.
6V2
7
7’/4
8*/4
8>/2
8’/4
antwoorden kunnen geven op het goede
moment. Als ze opgewonden zijn, ben ik
de rust zelf en als ze op het punt staan
in te slapen, fungeer ik als vuurwerk. Je
moet eer spanningsveld maken, waar
door ze, al spelend, de tijd vergeten”.
lij
o
u
2
1
philips!
schuldgevoelens van de ouders,
omdat ze niet goed wisten waar
om hun kindje een mongooltje is.
„Jan Maarten” is een bijzonder fijn
boek om te bezitten als men met deze
kinderen leeft en werkt, maar ook
wanneer dit niet het geval is, en men
toch wel eens wat inzicht wil krijgen
in de problemen van deze mensen en
hun omgeving.
Het betrof een proef, waarin filmop
namen van een onlangs in deze stad
gehouden handelsbeurs, kortgerokte ma
jorettes, parachutespringen, paardrijden
en stuntrijden vertoond werden. De
Zuidafrikaanse omroepstichting zal met
ingang van januari volgend jaar officieel
met de uitzendingen beginnen.
Tot dusver was Zuid-Afrika het enige
ontwikkelde land ter wereld zonder te
levisie. De regeringen hadden zich steeds
tegen dit medium verzet, omdat zij het
een bedreiging van de morele waarden
en een verspilling van geld vonden.
Het is de bedoeling dat deze acht a
negen ton kostende film, waarvoor Dit-
voorst zelf samen met Anton Quintana
het scenario schreef, eind augustus in de
bioscopen verschijnt.
Josée Ruiter, die vanwege haar uit
beelding in „Kind van de zon” al meer
filmrollen aangeboden kreeg, maar toch
in de eerste plaats toneelactrice wil
blijven, speelt een van de hoofdrollen.
De andere werden toevertrouwd aan
Guido de Moor, Eric Schneider, Anne-
Wil Blanakers, Petra Laseur, Hans Croi-
set en Josephine van Gasteren.
Men koos deze spelers, die op de
planken hun sporen hebben verdiend
maar in de bioscoop niet of nauwelijks
bekend zijn „om af te zijn van het
gejammer van en het blindstaren op de
gesettelde acteurs en actrices, die we
hier altijd over het witte doek zien rijen
en vrijen”, aldus Ditvoorst, zelf de ma
ker van een grote (Paranoia uit 1967) en
vier korte speelfilms.
De tot 14 juni durende opnamen voor
Flanagan worden zowel in Amsterdam
als in Brussel uitsluitend op locatie ge
maakt, met Eddy van Enden aan de
camera.
nooit weggeweest- en Karajan heeft ook
een vaste standplaats. Niet dat ik me
daarmee wil vergelijken! Ik krijg aan
biedingen te over uit Amerika, Enge
land, Denemarken.maar al dat reizen
en reizen, vliegtuig in, vliegtuig uit, is
echt niaet zo aantrekkelijk, terwijl je
bovendien telkens voor een ander orkest
komt te staan.
„Ik ben nu vast bij het Radio Philhar-
monisch Orkest en daar ben ik erg blij
mee. Er zitten heel goede mogelijkheden
in en daar kunnen we nu stevig aan
doorwerken. Je kent zo de orkestleden
ook beter, zodat je je persoonlijker met
ze kunt bezighouden. Ik geloof sterk in
dat soort contact”.
„Ik begin steeds beter aan te voelen
wat zo’n orkest nodig heeft en dat is
iedere dag anders. Je moet snel kunnen
reageren, relativerende of juist stekelige
JAN MAARTEN is een mon
gooltje. Een van die kinderen die
op straat opvallen en sommige
mensen met een gevoel van on
bestemd behagen of medelijden
vervuilen. Tegenwoordig is de
kans, dat men een mongoloïde
kind ontmoet, vrij groot. Dat is
lange tijd anders geweest. Nog
niet zo heel lang geleden werden
deze kinderen opzettelijk voor de
maatschappij verborgen gehou
den. Ergens in een achterkamer
tje werden ze verzorgd, zonder
dat ze ooit veel daglicht zagen.
En waarom? De maatschappij
heeft altijd veel moeite gehad om
mensen, die „anders dan ande
ren” zijn te accepteren. Misschien
waren de toch al zo getroffen
ouders bang om steeds weer
geestelijke klappen te krijgen.
Misschien waren het ook wel de
boekenboekenboekenboeken!
boekenboekenboekenboeken!
boekenboekenboekenboeken!
boe ken boe k en boe ken boelrenl
boekenboeken
boekenboekenboekenboekenl
boekenboekenboekenboeken!
boekenboekenboekenboekenl
boekenboekenboekenboeken.
waar we bang voor moeten zijn. Inte
gendeel. De auteur schetst in het kort
hun levensgeschiedenis. Vaak laat hij
ze daarna uitgebreid zelf aan het
woord.
Sylvia Koster bijvoorbeeld stelt hij
ons voor. Een 21-jarig meisje, dat
Christus in de lucht ziet en de duivel
tussen de gordijnen. Letty Stoker, een
19-jarig meisje, dat meende een ge
vierde actrice te zijn. Tine Schalk
wijk. die onder invloed van (irreële)
stemmen de opdracht kreeg om naakt
op straat te gaan dansen en er rots
vast van overtuigd is dat iedereen
haar vergiftigen wil. Mevrouw Hauch,
die zich met plastic materiaal en em
mers beschermt tegen allerlei stralen,
die de buren op haar richten. Het is
slechts een handvol van de mensen
die we beter leren kennen.
Dit boek frappeert niet in de eerste
plaats door de heldere verteltrant,
maar vooral door de menselijke wijze
waarop Stolk zijn patiënten benadert.
Met eindeloos geduld en jaren achter
een begeleidt hij ze. Hij maakt de lezer
deelgenoot of het beter of slechter
met ze gaat. De auteur maakt ons
nieuwsgierig hoe de weekend-verlo-
ven zijn gegaan. Dit boek zou een
leerboek in de psychiatrie kunnen
zijn. Maar het is veel meer dan dit.
Het is een document, dat ademloos
gelezen en herlazen zal worden, niet
alleen door degenen die zich voor de
psychiatrie interesseren, maar door ie
dereen die van mensen houdt.
„Een soort vuur” is een uitgave van
de Wetenschappelijke Uitgeverij BV,
Amsterdam, en is tot stand gekomen
met financiële steun van het Natio
naal Fonds voor de Geestelijke volks
gezondheid.
J H. BURGERS, ZENUWARTS.
Prof. dr. Klaus Zang geeft een
bijzonder goede en begrijpelijke uit
leg over het ontstaan van mongolis-
me. Met zeer duidelijke foto’s wordt
deze uitleg geïllustreerd. Dit is van
groot belang voor de ouders bij even
tuele „schuldvragen”. (Die overigens
zeer ten onrechte zijn, omdat men
natuurlijk volstrekt niet van „schuld”
kan spreken in deze gevallen).
3
n9-
jps-
aW«'*
Krijgt u voor een Groei-Kasbiljet van:
ƒ1.000,- ƒ5.000,-
ƒ1.134,23
ƒ1.233,65
1.347,94
1.486,41
ƒ1.631,47
1.798,89
Maar gelukkig is daar tegenwoor
dig veel verandering in gekomen.
Men begint nu zelfs meer en meer
voor deze kinderen te doen. Sociëtei
ten worden voor hen opgericht, waar
enthousiaste mensen zich met hen
bezighouden; zwembaden worden be
schikbaar gesteld; en speciaal aange
paste kerkdiensten worden georgani
seerd. De ouders staan er niet meer
alleen voor. Veel mensen willen wat
voor deze kinderen gaan doen. Door
deze mentaliteitsverandering zien we
deze kinderen nu dan ook meer.
Buiten dat verschijnt er ook veel
meer literatuur over het mongolisme.
Niet alleen zuiver wetenschappelijke
boeken, maar ook beschrijvende boe
ken, zoals „Jan Maarten”, een uitgave
van Contact in Amsterdam.
Dit boek bestaat uit drie delen: een
inleiding door prof. dr. Klaus Zang
(jarenlang verbonden aan het Max-
Planck-Instituut voor Psychiatrie),
Het is een zeer waardevol boek
voor ouders en mensen die met mon
gooltjes omgaan en werken.
Mevrouw De Vries-Kruyt, de moe
der, weet op goede manier weer te
geven hoe men deze kinderen moet
opvangen en op voeden. Ze idealiseert
de situatie met haar zoon niet. Soms
is het zelfs wel erg nuchter beschre
ven. Ik moet haar mijn complimen
ten maken, want iedereen, die ooit
een goed contact met deze kinderen
of met de ouders van deze kinderen
heeft gehad, weet wat dit voor een
emotionele kwestie is. De fijne vol
doening die men van dit werk krijgt,
is moeilijk op anderen over te bren
gen. Jan Maarten’s moeder geeft vele
goede wenken in verband met de
opvoeding van Jan Maarten. Door dit
boek krijgt men dan ook een veel
beter beeld van de gevoelens van dit
soort kinderen.
ti
Helaas verzuimen de auteurs te
vermelden hoe er dan vernieuwd
moet worden en zo ze dit doen, zijn
hun ideeën in de praktijk niet te
verwezenlijken. In verreweg de mees
te gevallen zijn de auteurs slecht
of niet op de hoogte hoe een psychia
trisch ziekenhuis functioneert en-of
is hun psychiatrische kennis mini
maal. Vaak zijn het ex-patiënten of
hun familieleden die hun geestdrift
uitgegeven krijgen. Dit is voor het
publiek misleidend en het krijgt
daardoor geen wezenlijk inzicht.
Het is een grote verademing als
men het boek „Een soort vuur” van
de psychiater P. J. Stolk leest. Stolk is
ruim 15 jaar verbonden aan het Rot
terdamse (psychiatrisch) Deltazieken-
huis. De auteur heeft er niet naar
gestreefd de lezer ideeën aan te pra
ten. Het is zijn bedoeling geweest om
in ruim 340 pagina’s zijn grote erva
ring met gestichtspatiënten over te
brengen.
Het resultaat is verbijsterend. Op
zakelijke wijze bespreekt hij in dui
delijke taal wat er verstaan wordt
onder melancholie, depressie of hal
lucinatie. Hij leidt ons binnen in de
gedachtenwereld van de schizofrene
patiënt, waarvan hij toegeeft dat deze
de onze niet is en dat het in een aan
tal gevallen niet lukt om in deze we
reld binnen te dringen.
Stolk probeert ons te verplaatsen
in zijn patiënten. Waarom zijn ze
angstig, somber, agressief, achter
dochtig? Waarom wil de een dood en
meent een ander de moeder te zijn
van 1000 kinderen.
Op beklemmende wijze geeft hij
voorbeelden. De patiënten blijven in
dit boek geen vreemde, kille figuren
(Van onze correspondent)
AMSTERDAM. Een Nederlands
speelfilmproject dat al lange tijd op
stapel heeft gestaan, is eindelijk aan zijn
verwezenlijking toe. Vandaag heeft re
gisseur Adriaan Ditvoorst in Amsterdam
een begin gemaakt met de opnamen
voor Flanagan naar het gelijknamige
boek van Tim Krabbé, een psychologi
sche thriller met een dubbele bodem.
•a»'.?, afc.----
Omdat hij pas één dag terug is uit
Amerika, waar hij met het San Francis
co Symphonie Orchestra twee door
hemzelf samengestelde programma’s uit
voerde, op acht concerten, is hij nog niet
helemaal bekomen van de vermoeiende
en ontregelende vliegreis.
Ben je blij met de aanstelling bij de
opera?
„Ik weet liet al sinds januari, dus ik
ben er nu een beetje aan gewend, maar
het was inderdaad een fantastische ver
rassing. Een goede opera is het mooiste
wat je je kunt voorstellen, maar het
moet wel echt goed worden gedaan,
anders wordt het gauw belachelijk. Dat
is een uitdaging die me wel trekt. Ik
heb tot nu toe dertien opera’s gediri
geerd, als je de concertuitvoeringen op
de VARA-matinees meetelt”.
„Nee, ik bij niet altijd speciaal in
opera geïnteresseerd geweest, ik ging er
vroeger eigenlijk zelden naar toe. Maar
na mijn eerste opera-directie, bij „Don
Perlimplin” van Wolfgang Fortner onder
regie van een medewerker van Felsen-
stein, Schneider, was ik er totaal voor
gewonnen. Ik ben er dus niet mee opge
groeid, zoals Edo ae Waart bijvoorbeeld.
Zijn vader zong in het operakoor, hij
was er als kind al bij betrokken”.
Bij welke operaprodukties ben je be
trokken in de komende maanden?
„Bij „Orfeo” van Gluck tijdens het
Holland Festival, en in het volgende
seizoen bij „De Speler” van Prokofiev,
„Idomeneo” van Mozart en een herha
ling van „Orfeo”.
Is er een opera die je het liefst zou
dirigeren?
„Nee, het zijn er erg veel. Een paar:
De latere opera’s van Verdi, Alban
Berg’s Lulu en Wozzeck en Eugen One
gin van Tsjaikowski”. „Ik ga me inten
sief bezighouden met de hele artistieke
gang van zaken, ook met de zij terreinen
en randgebieden. Maar ik wil er liever
nog niet te veel van zeggen, omdat het
geen zin heeft je van tevoren vast te
leggen. Dat soort statements in de publi
citeit kunnen zo gemakkelijk tegen je
gebruikt worden achteraf, daar heb ik
voldoende leergeld mee betaald”.
„En nu als dirigent heb je te maken
met de publieke opinie om te kunnen
werken; dat maakt je nog eens extra
voorzichtig. Je moet altijd op je woor
den passen, dus blijf ik liever thuis,
draai een plaat of lees wat..Mijn werk
neemt trouwens bijna al mijn tijd in
beslag. Ja, het isoleert je wel. Dat is een
nadeel van dit vak”.
Ben je niet bang, dat vaste aanstellin
gen hier in Nederland je internationa
le carrière in de weg zullen staan?
„Welnee, Mengelberg bijvoorbeeld is
JOHANNESBURG (RTR). Naar
schatting enkele tienduizenden Zuidafri-
kanen hebben maandag gekeken naar de
eerste televisie-uitzending in dat land.
Mensen verdrongen zich in zaken in
Johannesburg waar ontvangtoestellen
stonden om de eerste uitzending van een
uur lang te zien.
Rafael Sabatini twee herdrukken
van twee onsterfelijke boeken: „Ka
pitein Blood’ de belevenissen van een
jonge Engelse arts, eerst als slaaf en
later als kaperkapitein, in de Caribi
sche Zee. En „Scaramouche’, een ro
man die zich afspeelt onder een rond
reizend toneelgezelschap, met als
achtergrond de begintijd van de
Franse Revolutie. Ook aan hèrlezen is
vreugde te beleven.
de huidige situatie in onze psychiatri
sche ziekenhuizen. Naast deze kritiek
is het hoofdmotief „vernieuwing” zo
wel wat betreft de inrichtingen, maar
vooral, wat betreft de benadering van
onze psychische gestoorde mede
mens.
H. J. BECHT’s UITGEVERSMIJ
B.V. AMSTERDAM.
2 jaar
3 jaar
4 jaar
5 jaar
6 jaar
7 jaar
Renteberekening vindt plaats op basis van verstreken volle jaren; over gedeelten van jaren
kan geen vergoeding plaats vinden.
AMSTERDAM. Nadat de stichting
Zinezien vorige week al in de Amster
damse bioscoop Cinetol een begin maakte
met dagelijkse heloten voorstellingen van
ongekeurde, afgekeurde of ongecoupeerde
films, start morgen de Vereniging voor
Vrije Filmkeuze in het Flora-theater met
soortgelijke vertoningen, die dagelijks op
het middaguur en het middernachtelijk
uur worden gegeven.
De enige voorwaarde voor de bijwoning
daarvan is dat men ten minste een etmaal
voordien voor een rijksdaalder per jaar
lid van de Vereniging is geworden.
Op het programma staan voor de ko
mende maanden: Why? van het Deense
echtpaar drs. Phyllis en Eberhard Kron-
hausen, Verpleegstersrapport van de
Duitser Walter Boos, French Blue van
de in Nederland actieve Duitse sex-baron
Lasse Braun, The private afternoons of
Pamela Mann uit Amerika en het roem
ruchte Amerikaanse porno-epos Deep
Throat. De laatste drie films zijn nooit
ter keuring aangeboden, de andere wer
den verboden.
De vereniging voor Vrije Filmkeuze
overweegt bij voldoende succes ook bui
ten Amsterdam voorstellingen te gaan
geven; de lidmaatschapskaart zou dan
overal geldig zijn.
(ADVERTENTIE)
stevig op zijn plaats!
Thans is het niet meer nodig, dat Uw
kunstgebit bij het spreken, eten, lachen of
niezen losschiet of verschuift. Een weinig
Dentoflx-poeder op de gebitsplaat en deze
ongemakken bestaan voor U niet meer;
Dentofix geeft U een ongekend gevoel van
zekerheid en welbehagen. Aangenaam en
hygiënisch in het gebruik. Bij apotheken
en drogisterijen.
