Ultra-rechts
Minister Van der Stoel:
straat op
Parijs
Hand
verband
Andrei Sacharov in
hongerstaking
Evacuees uit Cambodja doen hun verhaal in Thailand
Pnom Penh
Karamanlis naar
NAVO-top
hl
Nieuwe conflicten
in Portugal
I
„Intimidatie
door
Hatta schrijft
zijn memoires
ik
Marokko”
„Egypte doet denken aan eigen land”
„lege hoofdstad”
Ml
in
in
In"
i
i i w
[«•J
I
1 I
BB
2
Tussen socialisten en communisten
INDIA KOOPT DRIE
LUCHTBUSSEN
VROUW MAG NIET NAAR ITALIË:
Breznjev maarschalk
Schip gekapseisd:
1 dode
J
I Ml
I 1I
BINNEN- EN BUITENLAND
VR U D AG
9
MEI
1975
3
(Vervolg van pagina 1)
Toverformule
S i
K
i^-
Ni;
Luisteren
FRANCO-REGIME:
Voedselproduktie
Uitbundig
Kat
i J
Ti:
3-
ncipatit
a-reacti
we Da!
Verlore
outzuut
ig bij hel
i conser-
rater mei
ïbracht
jn giste-
lider bij
óssen in
Ze moe-
eurdver-
etten en
afkom-
-
i4
CAIRO. De ontvangst van mi
nister Van der Stoel door Sadat, in
een rustieke residentie aan de Nijl
even buiten Cairo, was het hoogte
punt van het Nederlandse bezoek
ervaren
'oensdag-
Tavenge-
binnen-
en kort
ton wor-
lisbruil
itie heef
i die be
indgenot
•uikt. D
a voorge
rtitie. He
dokters
Inzie
Ihoos (1
i windho
ïericht ai
ren en a
d opgepa]
een andei
lal van ei
lield.
aan Egypte. Het was een demon
stratie van goede wil, waarbij het
Egyptische staatshoofd ook royaal
de tijd nam voor een gesprek met
Nederlandse journalisten. Aldus
meldt onze speciale verslaggever,
Wim Timmers.
luisteriii
Miljoen
ur heeft
i een vijl
i dat bij
loort. De
>e dragen,
zich niet
jw leeg
rne ver-
ingsdag
gisteren
g van de
lingsalli-
Targriet-
>lex in
in aantal
i van de
i Neder-
Ihoos (1
sdagmidd,
een wia
iswerf v;
j een zs
r van s
een and
ladigd.
n half nï
Geen probleem
t&
I
SADAT TOONT ZIJN GOEDE WIL
in
complex
een
zo
pro-
het
(Van onze verkeersrcdacteur)
(Van onze redactrice in Wenen)
(Van onze redacteur in Barcelona)
J'
pH»#»
A. Kos
.tie vragi
het Einc
<e agente
r Kosto
latiebelei
rgumente
tegen h
eze slech
i het gezi
nannelijl
siding zi
hangeliji
DVD hef
.is te hel
n over
nbodja.
i voor dl
t van di
federal»
lovembet
zal wor-
HANSWEERTJ (ANP). In de haven
mond van Hansweert is gisterochtend
een sleepboot gekapseisd. Een van de
drie bemanningsleden, de 24-jarige Duit
se matroos N. Keszler, is daarbij om het
leven gekomen.
De sleepboot, En Avant van de rederij
Muller uit Terneuzen, was bezig assis
tentie tc verlenen aan een kustvaarder.
Bij zijn aankomst verklaarde zijn col
lega Fahmi dat hij vooral „wilde luiste
ren” naar de Nederlandse minister die
zulke goede betrekkingen met Israel on
derhoudt.
Volgende maand reist de Amerikaanse
president Ford naar Oostenrijk om daar
„te luisteren” wat president Sadat te
zeggen heeft. Toen hem gisteren werd
gevraagd met welk doel hij Ford in
Oostenrijk wilde ontmoeten, antwoordde
het Egyptische staatshoofd: „Om te luis
teren”.
ATHENE (DPA). De Griekse pre
mier. Konstantinos Karamanlis, zal aan
de op 29 mei in Brussel plaatsvindende
topconferentie van de NAVO deelnemen.
een ko
week ha
berfabrie
leer Babi
nden naa
rouw zei
hem da
■d dat h
het wei
Toen d
ie Marol
De kosti
de rech
ir in hel
i Maasje
lat water
'olksstem
ad maakt
rduisterit
en bera
iade aam
MOSKOU (DPA). De Russische
partijleider Leonid Breznjev is gisteren
benoemd tot maarschalk. Naar het Rus
sische persbureau Tass meldde ontving
Breznjev de maarschalkstaf uit handen
van president Nikolai Podgorny.
regeli
ierwijsg
;n in
ispecteui
-Kamerl
Van Ke
igs spra
e Fede®
lat onder
n hebbe
:en die d
rer hem
oolleidin
elskaart.
BANGKOK (Reuter). Nu de laatste groep van 550 buitenlanders
uit Pnom Penh in Thailand is aangekomen, komen de verhalen los
over het benauwde verblijf in de Franse ambassade en de zware tocht
van de Cambodjaanse hoofdstad naar de Thailandse grens. De eerste
groep van bijna zeshonderd buitenlanders, die vorig weekend in
Thailand arriveerde, had afgesproken hun relaas pas te vertellen na
dat alle buitenlanders uit Cambodja geëvacueerd zouden zijn, om de
achterblijvers niet in gevaar te brengen.
De ontvangst van de Rode Khmer
in Pnom Penh was uitbundig. De jour
nalisten waren getuigen van de be-
vrjjding van een volk, dat zijn bevrij-
gers gul onthaalde. Hier en daar
deed zich een incident voor. Zo plant
te een militair een journalist de loop
van zjjn geweer in de buik en vroeg
hem of hij een Amerikaan was.
Zoekend naar een weg naar Genève,
die niet tot een volgende mislukking en
wellicht tot een volgende oorlog leidt,
schijnt het op het ogenblik ieders wens
te zijn om te horen wat anderen ervan
zeggen. Minister Van der Stoel ging naar
Cairo „om te luisteren”.
MADRID. De onderzoekscommissie
van de Verenigde Naties, die gisteren in
Madrid aankwam en vanaf volgende
week een uitgebreid bezoek zal brengen
aan de Spaanse Sahara, hoorde de Spaan
se regering ernstige beschuldigingen
uiten aan het adres van Marokko.
De eerste tijd in de ambassade was
er tekort aan drinkwater en voedsel,
maar later hadden soldaten van de
Rode Khmer zes levende varkens,
Er is een optie genomen op nog drie
van deze toestellen, in de fabrikage
waarvan verscheidene Europese landen
deelnemen. Fokker maakt de bewegende
delen van de vleugels.
Met de Indiase opdracht, die volgend
najaar moet zijn uitgevoerd, is het totale
aantal bestelde luchtbussen op 25 geko
men en het aantal opties op 21. In Azië
zijn meerdere van deze vliegtuigen voor
het korte en middellange verkeer ver
kocht aan Air Siam en Korean Airlines.
Het dilemma voor de Egyptische rege
ring is echter, dat - zoals minister Van
der Stoel zei - „niemand de toverformu
le voor het slagen van de Geneefse
conferentie heeft gevonden”.
oorlog verwoeste land af te wenden.
Uit radio-uitzendingen van Pnom
Penh blijkt dat de nieuwe machtheb
bers opvoering van de landbouwpro-
duktie als hun eerste prioriteit hebben
gesteld.
Volgens een Amerikaanse journalist
lag Pnom Penh vol puin en brokstuk
ken, maar waren er geen aanwijzingen
dat ernstige schade is toegebracht. Wel
waren er tekenen dat er behoorlijk
was geplunderd, naar hij veronder
stelde door soldaten van de Rode
Khmer. „Maar er lag geen bloed op
straat”. Anderen vertelden dat in de
laatste dagen van het oude bewind
was geplunderd door regeringsmili-
tairen, en dat de Rode Khmer vooral
vernielingen had aangericht in de hui
zen van welgestelden. Alleen polshor
loges en zaklampen genoten hun be
langstelling, andere waardevolle eigen
dommen werden vaak vernield.
Vandaar dan ook dat Sacharov gisteren
met zijn protestactie is begonnen. Het
feit dat de Tweede Wereldoorlog 30 jaar
geleden is afgelopen, is in Moskou met
zeer veel vertoon herdacht. Het ministe
rie van Gezondheid in Moskou heeft
inmiddels haastig verzekerd, dat me
vrouw Sacharov de best mogelijke me
dische hulp zal krijgen.
- voor i
edeeltelijl
Ongeve
n zal ve
ring begir
ijf minute
hoogtepu
eiken, ft
ïdeeltelij)
De nieuw aangekomenen, die gis
teren over een smalle houten grens-
brug Thailand binnenwandelden, za
gen er vermoeid, vuil en bezweet uit.
De Fransman Bonnefous, die door
president Giscard d’Estaing met het
opvangen van de evacuees is belast,
zei dat het tweede konvooi 230 Fran
sen en 200 Pakistanen telde, en 120
buitenlanders van andere nationali
teit. Alle buitenlanders, die voor de
val van Pnom Penh hun toevlucht
hadden gezocht in de Franse ambas
sade, zijn het land nu uit.
Sommige Fransen zijn uit eigen ver
kiezing in Cambodja achtergebleven.
„Velen van hen zijn intussen waar
schijnlijk meer Cambodjaan dan
Fransman”, aldus Bonnefous. Alle Pa
kistanen, en sommige Fransen, waren
door het konvooi opgepikt op de reis
van Pnom Penh naar de grens.
WENEN. De bekende Russische
dissident Andrei Sacharov is gisteren in
hongerstaking gegaan. Hij zal drie dagen
niets eten uit protest tegen de Russische
autoriteiten die weigeren zijn vrouw een
uitreisvisum te geven. Jelena Sacharov
lijdt aan groene staar en wil zich in
Italië laten opereren. Als dat niet spoe
dig gebeurt wordt ze waarschijnlijk
blind.
De verhalen van de evacuees geven
het beeld van een lege hoofdstad. De
bevolking van Pnom Penh en andere
grote steden is naar het platteland
overgebracht, kennelijk in het kader
van het opvoeren van de voedsel
produktie.
Grote aantallen burgers worden in
geschakeld in de rijstvelden om een
dreigende hongersnood op het door
verkiezingen om de huidige machtsstruc
tuur grondig te wijzigen. De Portuge
se Democratische Beweging (MDP) ver
wierp van haar kant de eis van de
socialistenleider nieuwe gemeenteraads
verkiezingen te laten houden. De ge
meenteraden, aldus de MDP, zijn door
de Beweging van de Strijdkrachten en
het ministerie van Binnenlandse Zaken
erkend. „Bepaalde partijen eisen de re
sultaten van de revolutie voor zich op”.
Soares wees er woensdag op dat zijn
socialistische partij de overwinning heeft
behaald bij de verkiezingen voor een
grondwetgevende vergadering en dat de
MDP, een zusterorganisatie van de com
munistische partij, maar vier percent
van het aantal uitgebrachte stemmen
kreeg doch niettemin de meeste gemeen
teraden controleert.
Politieke redenen zijn er vermoedelijk,
de oorzaak van dat de Russen Sacharovs
vrouw niet willen laten gaan. Zij leidt
een fonds, waaruit kinderen van politie
ke gevangenen in de Sovjet-Unie zono
dig worden ondersteund. Al vroeger
heeft zij geklaagd dat zij in de oogkli-
niek in Moskou geen goede behandeling
krjgt en dat zij er onder permanente
bewaking staat van de KGB, de Russi
sche geheime politie. Officieel wordt be
weerd dat voor haar kwaal een operatie
zinloos is.
Voorafgaande aan zijn hongerstaking
heeft de wereldberoemde kernfysicus bij
de president van de Russische academie
Kelvisj geprotesteerd tegen deze behan
deling. Jelena Sacharov heeft brieven
geschreven aan partijleider Breznjev,
president Ford en Giscard d’Estaing om
hen om hulp en bemiddeling te vragen.
Zowel uit Milaan als uit Sienna heeft
Sacharovs vrouw aanbiedingen gekregen
om haar te opereren.
Jelena Sacharov is in de oorlog met
hoge onderscheidingen gedecoreerd we
gens grote persoonlijke moed en inzet.
DEN HAAG. Indian Airlines, een
luchtvaartmaatschappij die in hoofdzaak
op de Indiase thuismarkt vliegt, heeft
bij Airbus Industries in Parijs een be
stelling geplaatst voor drie luchtbussen.
DJAKARTA (Antara). De vroegere
vice-president van Indonesië, drs. Mo
hammed Hatta, is sinds drie jaar bezig
met het schrijven van zijn memoires, zo
heeft het Indonesische persbureau Anta
ra bekend gemaakt.
De Indonesische politicus, die op het
ogenblik nog actief bezig is en zitting
heeft in vele commissies, zegt halverwe
ge te zijn met zijn herinneringen.
bier, sigaretten en rivierwater ge
bracht, dat de tijdelijke ambassade-
bewoners filterden door een laken.
LISSABON. (DPA) De strijd tussen
socialisten en communisten in Portugal
gaat dooi. Gisteren oefenden de commu
nistische partij en de met haar verbon
den Democratische Beweging (MDP) fel
le kritiek uit op de socialisten wier
leider Mario Soares woensdag na eer
der met de communistische partijleider
Alvaro Cunhal tot een akkoord te zijn
gekomen de communisten bepaalde
voorwaarden had gesteld voor samen
werking.
een korte tijd leeg. Alle buitenlanders
zochten hun toevlucht op de Franse
ambassade. Sommigen wierpen hun
kinderen in een pak over de hekken.
Rijen mensen verlieten de stad met
onbekende bestemming in noordelijke
richting.
Daarna was Pnom Penh nagenoeg
leeggelopen en heerste er, ondanks
schaarse schoten hier en daar, een
vreemde stilte.
Een Zuidvietnamese jonge vluchte
ling kwam dezer dagen op het Ame
rikaanse eiland Guam aan met een
beeld van Christus in zijn armen ge
kneld. Om de rechterhand van de
Heiland had de jongen een verband
gedaan.
Ultrarechtse Fransen hebben in Pa
rijs gedemonstreerd tegen de ver
overing van Saigon door het Zuid
vietnamese Bevrijdingsfront. Het wa
ren vooral leden van de Vereniging
Frankrijk-Zuid-Vietnam die betoog
den met leuzen als „Lang leve de
vrijheid’’.
sluiten „als hij bereid is zich te laten
verstrikken
bleem”. De kern van het probleem is
voor Egypte het zoeken van een goede
weg naar Geneve, zo blijkt uit gesprek
ken met de hoogste politieke leiders in
Cairo. Minister Van der Stoel zei na zijn
eerste dag in Egypte: „Er is hier een
algemene onrust dat Genève in de kort
ste keren zal vastlopen”.
De gesprekspartners leggen allen de
nadruk op Egyptes verlangen naar (met
de woorden van Sadat: „Een vrede op
basis van gerechtigheid". Als bewijzen
voor dat verlangen voeren zij aan dat
volgende maand het Suezkanaal wordt
heropend, dat meer dan 600.000 vluchte
lingen terugkeren naar de weer gedeel-
het
aan
telijk gerestaureerde steden langs
Suezkanaal, dat op grote schaal
wederopbouw is begonnen. M
De invloedrijke voorzitter van
parlement, Sayed Marei, zei ons: „Dat
deze politiek wordt gevoerd, getuigt van
moed van president Sadat”. Marei ver
klaarde, naar aanleiding van de door het
Egyptische succes in de oktoberoorlog
van ’73 ingrijpend veranderde stemming:
„Wij gaan absoluut niet terug naar een
periode van geen oorlog en geen vrede.
De publieke opinie accepteert dat niet
meer”.
Karamanlis is van mening dat zijn
aanwezigheid in Brussel voor Grieken
land noodzakelijk is, aangezien op de
agenda ook de betrekkingen tussen Grie
kenland en Turkije staan.
Minister van Buitenlandse Zaken Di
mitrios Bitsios zal de premier naar
Brussel vergezellen.
In Madrid werd een brief bekend ge
maakt van de Spaanse ambassadeur aan
secretaris-generaal Kurt Waldheim,
waarin recente uitspraken van koning
Hassan van Marokko over de Spaanse
Sahara, die hij opeisit, beschreven wer
den als „een ernstige bedreiging en een
onaanvaardbare intimidatie”.
Spreekbuizen van het bewind, zoals
het staatspersbureau en de staatstelevisie,
verzekeren onomwonden dat het Ma
rokkanen zijn die een „campagne van
intimidatie en terrorisme” in de Sahara
voeren om de Verenigde Naties onder
druk te zetten.
De gouverneur van dit gebied (waar
Spanje nog dit jaar een referendum en
op korte termijn de „onafhankelijkheid”
heeft beloofd), generaal Gomez de Sala
zar, verklaarde gisteren: „Het is wel dui
delijk dat het terrorisme, uitgevoerd door
groepen die voor Marokko werken, sa
menhangt met bezoek van de afgevaar
digden van de Verenigde Naties. In de
afgelopen 48 uur zijn er meer incidenten
geweest dan in de hele voorgaande
maand”. Dit is overigens de eerste maal
dat Spanje erkent dat er in dat gebied,
met zijn 60.000 inwoners, iets anders
heerst dan een paradijselijke vrede.
Dat de Palestij nen aan zo’n conferen
tie deelnemen is volgens Fahmi „een
noodzakelijkheid”. Gevraagd naar de
moeilijkheid om het Egyptische streven
naar vrede te combineren met de Pales
tijnse politiek, zei president Sadat: „La
ten de Palestijnen op de Geneefse confe
rentie zelf vertellen wat zij willen”.
Parlementsvoorzitter Marei is van me
ning, dat ook op dit punt alles afhangt
van hetgeen de Israëliërs aanbieden.
„Wat biedt Israel de Palestijnen? Tot
dusver niets. Terugtrekking uit een ge
bied met oiieboorplaatsen, dat van Egyp
te is en nooit Israëlisch zal worden is
geen aanbod. Het Palestijnse volk heeft
alle rechten om een eigen plaats te
eisen”.
President Sadat beschouwt Israels
„angst voor een vredesregeling” als een
centraal probleem. Er wordt aan Egypti
sche kant geen twijfel aan gelaten dat
Israels vraag om beëindiging van de
oorlogstoestand altijd zal worden afge
wezen zolang er Arabisch grondgebied
bezet wordt gehouden. (Op dat punt zijn
Kissingers onderhandelingen met Egyp
te en Israel vastgelopen).
De eerste drie dagen zaten in de
ambasadegebouwen 2.000 mensen op
eengepakt, maar op 20 april beval de
Rode Khmer dat de Cambodjanen, Viet-
namezen en Chinezen er uit moesten
komen. Onder hen was ook ex-pre-
mier Sirik Matak, die zich uiterlijk
onbewogen in een jeep liet wegbren
gen.
Bij die gelegenheid werden ook ge
zinnen gescheiden: mannen en vrou
wen. die met Franse staatsburgers
waren getrouwd maar zelf niet over
een Frans paspoort beschikten, wer
den ook door de Rode Khmer weg
gebracht.
De ambassade beschikte wel over
voorraden champagne, rode wijn en
whisky, maar nadat de waterleiding
uitviel ontstond watergebrek. Sommi
gen gebruikten het water uit het air-
conditioning-systeem en een regenbui
bracht enige soelaas. Hongerige be
woners slachtten de kat van de am
bassade. Later bracht de Rode Khmer
voedselvoorraden. „Wij hadden het
waarschijnlijk beter dan de soldaten”,
aldus iemand uit de groep. Sommige
mensen leden aan dysenterie en diar-
rhee. Een Fransman overleed tijdens
het verblijf in de ambassade, en op
weg naar de grens stierf nog een
baby van een half jaar.
Op weg naar de grens zag de groep
tekenen dat de steden en dorpen in
grote haast ontruimd zijn. Hier en
daar stonden nog restanten van maal
tijden op tafel. In Pnom Penh waren
zelfs de patiënten uit de ziekenhuizen
buiten de stad gebracht. Dorpen in
gebieden die al geruime tijd onder
controle van de Rode Khmer stonden
bleken normaal bewoond.
De enkele Amerikanen die niet ge
ëvacueerd wilden worden, zochten om
zeven uur en soms al vroeger een on
derkomen in de Franse ambassade,
waar de Franse consul, Jean Durac,
hen samen met een aantal figuren
van het regime Lon Nol na lang wei
felen binnenliet.
Zo ontkwamen prins Sirik Matak,
eerste minister onder maarschalk Lon
Nol, twee van zijn assistenten, de
Laotiaanse prinses Min Vanh en haar
kind en parlementsvoorzitter Hong
Boen Nor, aan arrestatie. Sommigen
waren een zenuwinzinking nabij. Hong
Boen Nor, die een koffer met dol
lars bij zich had, schreeuwde dat
Frankrijk „een groot land is, dat nooit
iemand politiek asiel geweigerd heeft”.
Iets verderop, rond het hotel
„Pnom”, dat door het rode kruis tot
„veiligheidszone” was uitgeroepen,
kwam een aantal andere regerings
leden een toevlucht zoeken. Hun wordt
de toegang tot het hotel ontzegd.
Bij de Rode Khmers waren vele
soldaten van nog geen 15 jaar. De
meerderheid was jonger dan 20.
Nadat het bevel tot evacuatie van
de stad gegeven was, liep de stad in-
-’S
Sadats gastvrijheid bracht de Neder
landse minister in de ongemakkelijke
situatie dat het gesprek moest worden
begonnen met tal van belangstellende
toehoorders. Hij verklapte bij die gele
genheid dat hij tijdens de rit naar de
residentie (over wegen met palmen,
ezeltjes en zelfs een paar kamelen) had
moeten denken aan zijn eigen land,
omdat Nederland vlak is en er een
rivier doorstroomt.
Onkunde van Nederlandse toestanden
had overigens bij de aankomst van mi
nister Van der Stoel, woensdag, een
duidelijke irritatie bij zijn Egyptische
gastheer Fahmi veroorzaakt. Voordat
Van der Stoel hem het Hilversumse
zuilensysteem had kunnen uitleggen, er
voer Fahmi dat het spreken van vrien
delijke welkomstwoorden voor een NOS-
camera lang niet voldoende is.
VARA’s „Achter het nieuws” liet bij
deze eerste kennismaking onmiddellijk
blijken voor het af vuren van pittige
vragen meegereisd te zijn. Verrast en
snel geïrriteerd, benutte Fahmi de gele
genheid om de Nederlandse regering
haar vet te geven:
„Er bestaat geen Egyptisch probleem.
Er is een probleem dat de hele wereld
aangaat, zelfs het Nederlandse volk en
de Nederlandse regering. Dus als u zich
in Nederland zorgen maakt over de
vrede, waar dan ook, dan moet u zich
zeer veel zorgen maken over de situatie
in dit gebied en over het feit dat de
situatie elk ogenblik kan exploderen”.
„Naar mijn mening”, aldus Fahmi,
„kan men niet eenvoudig uitzoeken waar
de gevoelens naar uitgaan en de ogen
sluiten voor wat er gebeurt in dit gebied
en dan blij zijn dat men in Europa een
beter leven leidt en niet meeleven met
andere landen”.
Inmiddels behoeven Nederlands goede
betrekkingen met Israel volgens de
Egyptische minister geen belemmering
te zijn voor verbetering van de banden
met Egypte. Hij wilde zelfs een bemid
delaarsrol voor Van der Stoel niet uit-
Soaras heeft woensdag van de com
munisten vrije en geheime vakbonds- en
gemeenteraadsverkiezingen geëist, alsme
de stopzetting van de „gemene propa
ganda tegen de socialisten”. Ook wil hij
dat de communisten de pers niet meer
in een „worggreep” houden.
De communistische partij reageerde
gisteren met een oproep tot de Portuge
zen waarin gezegd wordt dat men zich
moet verzetten tegen het streven van
„reactionaire en conservatieve groeperin
gen” o.t de vakbondsorganisatie van de
Portugese arbeiders te ontwrichten. De
reactie, aldus de communistische partij,
gebru.Kt de resultaten van de jongste
f
