Raad voor kunst
wil behoud van
Paradiso
Van Veenendaal geeft
Proloog genoegdoening
Vakmanschap en
Voor de halve prijs
op reis
Electra van Miklos Janco:
klassiek en revolutionair
Per spoor
heel Nederland door
Duur geveilde^!'
j.-v - a - lij
ilTI Nederland:
geest bij Lydia Luyten
(textielkunst) en Pol Jong (grafiek)
te
Doris Durante terug
n
BON ART
o
S
PROCESKOSTEN BETAALD
GEMOTIVEERDE FILMER IN CANNES NIET AAN BOD
Op zaterdag 24 iftei
TWEE VAN „WERKPLAATS DE BANGE DUIVEL” IN GALERIE
2
DINSDAG
1 3
MEI
1975
KUNST
Door Petèr vin Lierop
de
PHILIP
Z
NOORDHOLLANDS PHILHaRMONISCH ORKEST
Ged. Oude Gracht 82
i
w?
-«•Mb
RS I
TYPvTiT
Voor wie ’t nog niet weet,
Philips batterijen
gaan heel lang mee.
Nederlandse
Spoorwegen
én dat ze niet varTgeesf zijn
Art aan de Jansstraat exposeren.
He't zijn Lydia Luyten.met textiel
kunst en Pol Jong met etsen. Bij
i beiden- valt op, dat- ze zeer seriéus
CANNES -*■ ''Een gedoodverfde
verliezer in de competitie om de
Gouden Palm „is Electra, een film
van de Hongaarse cineast Miklos
Janco. De hoogste eer in Cannes is
meestal weggelegd Vöor produkties
die aan hoge artistieke normen vol
doen en het bovendien in zich heb
ben een groot publiek aan te spre
ken, en dat laatste is niet iets wat
vdn de nieuwe „Janco” Verwacht
mag worden, evenmin als zijn op
vorige Cannes-festivaïs diep bewon
derde werkstukken De Hope
lozen, De Rode Psalm en de in 1972
op de Utrechtse Cinemanifestatie
vertoonde Agnus Dei dat ver
mochten te doen.
Heel veel mengen
weten het al,
Philips batterijen
w-gaan heel lang mee'
t 1 Gevoelige grafiek
T
internationale
aansluiting;
T'|
I ll>
ff
I Np”-»?? ■’-r-'A-
PHILIPS!
F
jw i
'W! K
f -f
r V
■Isen-
(ADVERTENTIE)
,1 Hl II,
M
TT7
(ADVERTENTIE)
è-'
HEIN STEEHOUWER.
(ADVERTENTIE)
20.15 uur
De kaartjes zijn uitsluitend verkrijgbaar bij ons kantoor Haarlem-Centrum:
„Oma tje van Pol Jong.
^***4^* i
digd. De toneelwerkgroep stelt zich op
het standpunt dat het kamerlid voldoen
de is gestraft. «-> -7»
omtrent de psyche van de erop voorko
mende figuurtjes. Ze hebben het weleens
moeilijk an uit die bladen spreekt mede
gevoel met de mens in vervreemdende
situaties.
op donderdag 15 mei en vrijdag 16 mei a.s. tussen 10 en 16.00 uur.
Deze speciale kaartjes zijn dus NIET verkrijgbaar bij onze overige kantoren
'of bij de stationsloketten.
ft*
"f**
>t hij
ituur
eids-
De
teur,
p als
eling
:reeg
de
een
tl
iJHfcV
om-
Iken-
van
idesj.
door
j ge-
nage.
ngla-
itich-
d na
'erle-
ezen
- *2
5
t-
(Van onze correspondent)
„Gestenigd, klassebewustzijn” van Lydia
Luyten, een grote zwart-wit compositie.
Op zaterdag 24 mêTlaint u op dit kaartje zoveel sporen als u maar wilt
(onderbreking van degels is toegestaan) door geheel Nederland.
rechtsbi.jstandskosten di$ Proloog
heeft moeten maken, tezullen vergoe
den. Het gaat om een bedrag van 10.000
gulden.
Daaruit blijkt dat voor u theater en
■film betrekkelijk verwisselbare media
zijn.
„Noodgedwongen ïs dat verschil in
Hongarije niet groot. Het is een klein
land, er is weinig gëid beschikbaar voor
cultuur en we kunri'én.' orfs geen speciali
saties veroorloven. Mari Torocsik speelde
de hoofdrol in zowel de fflm- als toneel
versie van Electra. Ze is in Hongarije
van beide media de grootste actrice. Ik
heb ook niet het gevoel dat deze twee
media fundamenteel anders zouden wer
ken”.
(ADVERTENT^
Het toneelstuk dat de grondslag voor
UfV film heeft geleverd,- schijnt actue
le, toespelingen te hebben gehad op de
huidige politieke constellatie in Hm- Proloog
garije. In de film zijn die niet meer
terug te vinden.
"'„Wet stuk van Gyurko was groots. Dat
f’met die actuele toespelingen is moeilijk
f uit te leggen. Wat.hppdt Jjgt jp? In de
5 finale van het toneelstuk' f reedt een man
In samenwerking met de Nederlandse Spoorwegen kunnen we onze lezers
deze unieke „Spoordag" aanbieden. Een dagkaart 2e klas kost u nu slechts
f 13,—(i.p.v. f 24,-); een kinderkaartje f 6,50. X
gespeend.
Lydia Luyten kreeg van 1952-1957
haar opleiding kunstnaaldwerk aan „De
Driesprong” te Haarlem. Ze heeft veel
tentoonstellingen gehad en veel opdrach-
...ten..en dat is begrijpelijk, gezien haar
veelzijdige kwaliteiten.
Ze is niet zo heel modern of extrava-
behalve in een enkel groot, werk.
ȆAZ t> f
Op die de wraak vérpefsOPHllJlft. Die'Hét
ik eruit gelaten. Ik ben gesteld op' ëeh
sociale omwenteling zonder vergelden”.
Wat voor veel regisseurs in wezen
geldt, geldt voor u eigenlijk heel
sterk: u maakt iedere keer weer de
zelfde film.
„Niet ik kies mijn stof, maar de stof
ligt er om door mij verfilmd té worden,
Jezus Christus en kameraad Lenin zei
den in wezen ook altijd hetzelfde”.
In uw films worden piensen gedood
die even later weer gewoon aan de
handeling deelnemen. Wat is daar dë
gJSepispprt droevfe poëzie meekrijgen,
egn derde type bladen of liever
"'jes, want Pol'Jong werkt miniatu-
.kQmt aen hang naar het ab-
Ji^ar, voren, ook poëtisch maar
®an maakt hij verz^mel-composi-
tiesL gelijfeePrtige motieven binnen één
bla’d. ijip ëjkaar versterken. Een soort
samengestelde strips, die jgts vertellen
-i. ..Slfcf
<x’tcke»i.s van?
„Het gaat in die gevallëïi om goede
mensen. Een hoop op onsterfelijkheid
van hun goedheid. Hun idéalen Vóór
vrijheid en een waardig bestaan zfjri
onvergankelijk, van alle tijden. Vandaar
ook dat ik in de finale van deZé klassie
ke tragedie Electra en Orestes, als Zé
eigenlijk verondersteld Worden dood' té
Zijn, in een helikoptér laat stappen én
wegvliegen. Dat symboliseert"' de relatie
van hun revolutionaire idealen met onze
tijd, als de vogel Phoenix die sterft om
opnieuw te kunnen leven”.
Eén van de mensen met wie Janco
vaak samen werkt is cameraman Janos
Kende die in belangrijke mate verant
woordelijk is voor die fameuze, alsmaar
doorwevende panorama-opnamen die
Ja'nco’s films dat onmiddellijk herkenba
re rituele karakter meegeven.
- f
Heeft hij moeite om zieh aan te
passen aan deze hoogst merkwaardige
manier van filmen?^ il
En toch ging het in al die gevallen om
werkelijk verbluffende regieprestaties
van een formidabele visuele schoonheid
en een baanbrekende moed om diverse
kunstdisciplines tc. versmelten tot.een
uniek esthetisch conglomerat waar Janco
het patent op heeft en dat onveranderd
lijk in dienst gesteld wo.r.dt tpt het,
prediken van de sociale revolutie. ...Stee
vast spelen zijn films zich af temidden
van zorgvuldig gedirigeerde en gechoreo
grafeerde mensenmassa’s in een onaf
zienbaar steppelandschap, als giganti
sche, middeleeuws aandoende moralitei
ten.
Na zijn films waarin de stof voor deze
allegorisch geladen, revolutionaire pas
siespelen gezocht werd in het Hongaarse
verleden, is Janco thema’s uit de oud
heid gaan gebruik’ég. Tn '1073 maakte hij
voor de Italiaanse televisie zijn Roma
Rivuole Cesare èn een iaar later de
Electra-bewerking dié nu in Cannes is
vertoond. Een film die óndanks zijn
verwantschap met het klassieke themaj
in de loop der tijden is verwerkt door
tientallen dramaturgen van Sofokles
tot en met Sartre weer 100 procent
Jan co is geworden en dan ook de opper
vlakkige beschouwer kan staven in het
vooroordeel dat als je één Janco hebt
gezien, je ze allemaaTTiebt gezien.
Hoe is Miklos Janco ïot dit Electra-
thema gekomen?-- veenendaal,
A- i.
„Toevallig eigenhjk: Ik verfilm ge^
woon wat zich aandient en waarin ik
meen te kunnen geloven. Bij toeval ging
het dit keer om verfilming van een
toneelstuk van Laszlo Gyurko met wie
ik zeer bevriend ben. In het verleden
schreef hij de scenario’s voor twee van
mijn films die daarna ook in Hongarije
theateruitvoeringen hebben gekregen”.
Het eventueel verdwijnen, van Paradi-
„^SP beschouwt de Raad voor de kunst in
e^n brief aan de raad als een „in
cultureel opzicht onherstelbaar verlies,
niet alleen voor de gemeente Amster-
§§n\ faradiso heeft zich in de afgelopen
jaren ontwikkeld tot een onvervangbare
ambiance voor de muziekcultuur van
vele jongeren in en buiten Amsterdam
en aan de niet commercieel geëxploi
teerde pop-, jazz- en andere nieuwe
muziekvormen kansen tot ontplooiing ge
boden. Zowel in akoestisch als ruimte
lijk (geluidsoverlast) opzicht zou moei
lijk elders een substituut kunnen wor-
den gevonden”.
In een artikel in het dagblad De
Telegraaf van 3 december sprak me
vrouw Van Veenendaal onder meer de
—beschuldiging uit dat Protoog^een rode-
mantelorganisatie zou zijn die zich van
allerlei onwettige middelen zou bediehen
tot bedrijfsspionnage toe. Proloog spande
hierop een kort geding aan tegen *De
Telegraaf en mevrouw Van Veenendkal.
Beide procedures werden door de tonêel-
werkgroep gewonnen. De Telegraafen
het kamerlid moesten hun~t>eSl*huldigin-
gen 'terugnemen. F
Proloog spande tegen -mevrouw ifan
Veenendaal ook nog éert bodemprocedu
re aan om de geleden' $ehad& verhaald te
kunnen krijgen. Als gevolg van de tegen
j ingebrachte - beschuldigingen
boekte de toneelwerkgroep nagenoeg
geen voorstellingen meer. Deze achter-
stand is overigens in de maanden! febru
ari- en maart grotendeett*^¥rgplopen. Nu
mevrouw Van Veenendaal tot’ten opëii-
,hare boetedoening is overgegaan heeft
Proloog deze laatste procedure beëin-p
9 i
9
9 1
W W- W fiil f 0 t Ml'tJ
nogal lompe pootjes- hééft; abort
graafklauwen. Lydia Luyter^ heeft'
een stal-oude rubber han^schopaetf
gqnoman en in het beeld. veruWwf;
ker gek^o vindt je meer' oplossingen.
Daarnaast- kan ze ook hpeljernstig zijn
en politiek bewust, zoals Me be grote
waarrnée" -zie eén “type
nndeté iidnr»*'. rc
EINDHOVEN 'Mevrouw APhia van
Tweède-Kamerlid voor
DS’70, betreurt dat zij de (eneelwerk-
groep Proloog van onoorbare praktijken
heeft beticht zonder dat zij deze met
bewijzen kon staven/Zij heeft verklaard
de 1 -
AMSTERDAM (ANP) —De Raad
voor de kunst heeft de gemeenteraad
van Amsterdam gevraagd het jongeren
centrum Paradiso aan de Wetering
schans niet op te offeren voor de bouw
van de hotel- en appartementencomplex
plus parkeergarage..
Concertgebouw Haarlem - vrijdag 16 mei 1975
eerste concert Beefhovencyclus
dirigent: ANDRÉ VANDERNOOT
solist: JORG DEMOS piano
programma: ouverture Coriolan Pianoconcert no 3 Symfonie no 5
abonnément 3 concerten 16,j c.j.p.-abonnement 8,
losse kaarten 8,c.j.p. geldig.’
(alle prijzen zijn inklusief pjaatsbesprëken en vestiaire)
^k^rtyerkoop en plaatsbeeprèken aan de kassa van het Concertgebouw,
bange Begijnestraat 13 van 10-1S,uur<,teleforHeoh 32 09 94 van 12-15 uur
Kende: „Janco’s manier van filmen is
voor mij de meest natuurlijke. Dat kan
ik Zeggen na zeven filrils mét hem te
hebben gemaakt. Het is 'het resultaat
van goed ingespeeld teamwork. De es-
sëritié ervan is improvïsatiévefmogei).
Van tevoren wordt er véél gediscussi-'
eerd. Tijdens de opnamen doen we wat
Jahcö zegt”.
Janco plotseling: „We nemen- aan dat
uiteenzettingen u erg vervelen. Laten we
aan de overkant een glaasje gaap drin-.
ken, maar één ding wil ik nog<-zeggen.
Al onze films veronderstellen dat een
vrijheid mogelijk is in een rechtvaardige
maatschappij, een socialistische maat
schappij geloven we..Wij zijn nu een
maal socialisten, sorry”.
,l'-PïlMiefhebbers die in de jaren ’3ti fle
bezochten kennen oni^etwijfbid
nog wel actrice Doris Dur ant Nd.
IU.
^T.fn in de/vergetelheid te hebben ^oor-
I771
geëngageerd. Met Lg^T^^^if^rielli
É'1" MaraeUo-Ntaeermamni
stow? is te
f ^zien in La divina creatura.
1 K-,,- - Fr7’
HAARLEM Al eerder in deze
kolommen heb ik melding gemaakt
van een kleine werkgemeenschap
van Leidse kunstenaars, die zich
hebben verenigd in „Werkplaats de
bange duivel”. Indertijd gaven zij
het losbladige boek ,-,Een hol kirri
derhoofd in de leegte” uit, door mïj
nogal enthousiast besproken. Ze
deden nog meer goede dingen en
mijn enthousiasme is dus gebleven
en opnieuw versterkt door wat twee
leden van^de^groep in Galerie Bon zvyart/yrit compositie „Gestenigd ki»s?e-
t as x - beyais^ijh” en. 1
gem.o*iyeerdheid toont, heel s andeté Jdan
weer iö mooie geborduurde miniatyur-
lahdschapjtes. Ze is dusi soepel'van
instelling,j H
Als naschrift: -het topstuk van^IWdi^
Luyten is een kamerscherm miit «ieén
yqgeltafereel ift gouddraad, bfede
band tegen een zwarte achtergruwwi.
is „Chine^-rnöói?’ en dat wil‘wat zeggen.
Esuazelfde soepelheid ih’, dé keuze van
onderwerpen en bet zidh 1 inleven in
verschillende gevoelsinhouden vindt je 1
ook hazde étsen en tekertingien van Pol L
g Jong. Qua techniek werkt hij heel ver-
fijnd ea-jknap, bijna blatlért om onder
een vergrootglas te bekijken’. Een tech-
nisch^.-kwaliteit vind ik Vèqral bij een
etser eia-pluspunt onidat dart de binding
g met de afkpmst, het grav^reh in metaal
zoals vroeger ;wérd gedaan,!niet wordt
verraden. xHet is van natufe een verfijn- fa.
de, kunst. I I f t1 jn
-i Nu is--techniek ook nietoalleenzaligma- blaadjes
1. 1 „x i u—x-ku rira@Ë
surde 1
■ties, ge
de, kunst. 1
Nu is--techniek ook niet jalléenzaligma-
kepd^;ie..j^ioet worden besteed aan een
perspotjlijk\kijk op een Onderwerp. Ze
pnoet de inhóud dienen en jdaj is hel ge-
ya{ bij Pol Jong, die zich gemakkelijk
jmieeft in totaal verschilletjcle, situaties.
i pij kan getroffen wotpèri doop een
Tiftje geyeltjes en die wópd|n topogra
fisch ^uiSt weergegeven, z.jj.het met één
nokalgis.che. inslag. Daarnaast vindt je
‘sociale bewogenheid in prenten met hui
selijke interieurs, waarin gewone men-
‘sen gewone dingen doen en van Pol
i-
.AMSTERDAM (ANP) Twias- sektó-
derijtjes van Jan van Kesse^MieWsen
maandag op de veiling doon l^WéMin
Waay in Amsterdam een prijs; van 58.000
gyldgn. ppgebracht. De twee, stillevens,
di£ elk 21,5 bij 15,75 centimejor-^graot
,zijn, lyepden ingezet op 30.00(1 Jguideti.
m,aar er bleken zoveel liefheibbeXs voor
,tp zijn, dat he prijs snel omhoog vloog.
AMSTERDAM (ANP).j '4- Het Neder
landse centrum van hel Internationaal
^heater Instituut (ITI) jhieft .eep plat),
dpgesteld om de taken en Mogelijkheden
van“-het ITÏ ter verruiniiéi. De Neder
landse voorsteUen zulleri |p het twee
jaarlijks congres begür jum in discussie
komen. «.l
i 'X,
t Het ITI is in 1948 opgerjjpht op initia
tief var» del UNESCO mét Jiet hoel een
,j>latform te creëren wpaj- vakmensen
dka^gphtirióeten, Ideeën, djrer en erva
ringen met de theaterifuijsjj uitwisselen”.
Ruim Zeventig landen hebhsh zich bij hef
lf{_ ^gesloten. j
‘Hét Nederlandse theatdrAntrürri vindt
rtu dat er een steeds ïiredere kloof:
Ontstaat tussen het beleid'tan de inter-
rfötionatfc organisatie en dëèn Nederland
ontstane behoeften. iflstitüut ’ïs er
nöet in geslaagd .een stijuwuur te ontWF'’
Wikkelen die meer ihforrihge^edL QVyr.
d®*tfrrtwikkelingen op theatergebied inr
andere landen. Ook houdt' het algemeen
pakket activiteiten van het ITI geen
verband, meer met de theaterpraktijk”.
Het Nederlandse voorstel behejst een
herindeling vah het ITI-wëritftftftlrt' i
néèen regio’s, Zo zou Nederland deel,
gaan t^iitmakeip van de rpgio Nqpf<|- erp
Midderi-Europa. Binnen eerujegio—moet. isj ze thans weer voor eetf“fii'
een commissie zich bezighouden met het
leggen van permanent^ difeetejem-
tfscKe contacten tusseQ_aë--
Het internationale secretarial *ö(Q-;het
ITI zpp zich met alle overkoepelende
1 coördinatie-activiteiten ntoeten belasten.
„Zijp taak njQet zijn er 0p te letten dat
het theater de aandacht krijgt-die het><»q X
verdient? in het werkterrein vep ellfeciële -yy-M
internationale instanties. Het zou-de uit- --
wisseling van ideeën en personen,-:^yioe-
ten bevprderen zonder een uitvorifende
functie in te nemen”. t W -Si
Los.wan dit voorstel gaat het TiBder- v-»
lands dheatercentfum naar Berlijn-niet.
een motip om een sport Amnesty Inter
national op artistiek ’ggbied te st^^ten*
Deze commissie zou het, recht moeten
■hebbens vermoede gevallen van - inmen
ging in de werkvrijheid van theatermen-
sen te onderzoeken, teneiriffé' hierover
inforjnatie te kunnen jjerstrekken en
waar poodzakelijk maértregelen te ne
men om dé bewezen inniengitig onge-
dftan te.-meken.,,. ■*c‘* t*0,
i X? - - -
Ze is xel V.aak speels inf het uitwerken
vamjiaar onderwerpen eh bovenal vin
dingrijk., Alje, kanten kan! ze pp. in, haar
techniek ën kleurstellingen,1 ook wel in
stijlverschillen zonder edfater het eigene
te verijözep. Haar gevoel vooftyhumor
blijkt bijvoorbeeld uit een ede£ trfteperiy
geborduurd gordeldier, dbt varft^KattWê
nc »r r.
«•5 o-
-
4
