Geënterde schip Mayagüez bij Cambodjaans eiland Koh Tang
foltert
Ijsland wil
uitbreiding
Opperbevel-
visserijgrens
hebber
Bondskanselier bedreigd
Argentijns leger
treedt af
door slechte
Zweden verlengt
terroristenwet
geslagen
Adviescollege
hulp oorlogs
slachtoffers
Onlusten op
eiland
Bougainville
Ooggetuige verklaart:
Turkse premier
bloedneus
i
„Lek atoomschip
„Leger Rhodesië
bedrijfsvoering”
Afrikanen”
„BASKEN IN DE BAN VAN ANGST”
1
3
Katholieke commissie:
Japans rapport:
Iran mogelijk reddende
engel voor Pan-Am
WOENSDAG
1 4
MEI
1975
BINNEN- EN BUITENLAND
Gratie
engolf
onken
rough
istigde
stoken
VB*
stolen
Booth
tsend
Dicht
Bruut
mdel
A
nberg
veilig
nning
jelnkt
rlopig
Amerikaanse mariniers naar Thailand
(Van onze redacteur in Stockholm)
r 'j
’*1
k
TOKIO (Reuter). In een gisteren
verschenen rapport over een lek in de
installatie voor de voortstuwing van het
eerste met behulp van kernenergie aan-
gedreven Japanse vrachtschip, Moetsoe,
staat dat het lek, waardoor radio-actieve
stralingen vrij kwamen, veeleer te wij
ten was aan ondoeltreffende bedrijfsvoe
ring dan aan technische tekortkomingen.
KIETA. (Reuter) Bussen vol Euro
pese vluchtelingen zijn gisteren uit de
kopermijnstad Panaguna op het eiland
Bougainville (Salomonseilanden) geëva
cueerd toen de politie in wolken traan
gas barricades van stakers doorbrak.
astigde
•dreven
eert na
•an het
ar zijn
in Ne-
is nog
an een
combi-
vaarde
den en
Finan-
bezoek
eer in
furkse
apport
ig ge-
ïelijke
sgeno-
e vel-
Een foto van kapitein Charles Miller, ge
zagvoerder van de Mayagüez.
verantwoordelijk voor het gijzelingsdra
ma op de Westduitse ambassade.
De premier van Thailand, Kukrit Pra-
moj, heeft verklaard dat Amerikaanse
Nessen zei ook dat een Cambodjaanse
oorlogsbodem ongeveer tien dagen gele-
Een ander voorbeeld van het brute
politie-optreden: „In een café moest ie
dereen ogenblikkelijk na zo’n inval de
handen omhoog steken, desnoods met
het glas er nog in. Dan de gebruikelijke
gang van zaken: papieren geven, fouille
ren. Mijnheer, sommige mensen werden
hun papieren niet teruggegeven, maar in
de mond geduwd”.
Wat is, nu hij dit meegemaakt heeft,
zijn houding tegenover een organisatie
als de ETA?
Hij lacht wat vreugdeloos. „In princi
pe ben ik daar niet tegen. Misschien ben
ANKARA (AFP, Reuter en AP).
Een jong lid van de oppositie heeft
premier Suleiman Demirel van Turkije
gisteren buiten diens kantoor een stomp
op de neus gegeven waardoor de pre
mier bloedend uit mond en neus tegen
de grond sloeg.
de opgelopen. De schoten waren kenne
lijk afkomstig van lichte wapens, aldus
de zegslieden.
Volgens het onderhavige rapport, dat
opgemaakt is ten behoeve van de Japan
se premier Takeo Miki, had het lek, dat
op zichzelf slechts te wijten was aan een
kleine technische onvolmaaktheid, ver
meden kunnen worden indien de Japan
se regering en de onderneming, die het
schip maakte, zich beter van hun taak
gekweten hadden.
■en de
nieu-
RR.
02 ver-
amfi-
Welsum
3-jarige
lasse C.
:n.
STOCKHOLM. De Zweedse justi-
tie-ombpdsman heeft op eigen initiatief
een onderzoek ingesteld naar het verloop
van de uitwijzing van de vijf leden van
het zogenoemde Holger-Meinscommando,
de op-
maan-
;rleden
g van
pensi-
Groot-
o. Zijn
te 110
op in
Toen we terugkeerden was het aan de
Spaanse grens ook mis. Iedereen, ook
buitenlanders, werd naar hun papieren
gevraagd, van de meesten werden de
auto’s doorzocht. Ik had het geluk dat ik
met mijn vrouw en kinderen was, dat
maakt ze kennelijk wat minder argwan
end. Vroeger kon je normaal zó door
gaan”.
:eft gis-
rs gra-
21 jaar
nisstraf
n 62 en
De Chinese vice-premier Teng Hsiao
Ping zei gisteren in Parijs niets te weten
over een mogelijke bemiddeling van Pe
king. In antwoord op vragen van jour
nalisten zei Teng dat China „niets kan
doen” als de Verenigde Staten zouden
besluiten militair op te treden tegen
Cambodja om de Mayagüez vrij te krij
gen.
ik met sommige van hun methoden niet
honderd percent akkoord”. Gevraagd
die uitsprak wat toe te lichten zegt hij
het niet eens te kunnen zijn met het
gooien van bommen in (bijvoorbeeld)
een café; maar voor de rest.
unnink
:t zijn
tunnel,
•an de
WASHINGTON/TOKIO/PARIJS (Reuter, UPI, AFP) In verband
met de entering van het Amerikaanse koopvaardijschip de Mayagüez zul
len 150 Amerikaanse mariniers van de Amerikaanse basis Subic Bay op
de Filippijnen worden overgebracht naar de Amerikaanse basis Utapao
in Thailand. Dat is gisteren vernomen uit kringen vah het Pentagon. Een
bataljon mariniers op Okinawa is in staat van paraatheid gebracht. Het
Japanse persbureau Kyodo had eerder bericht dat duizend mariniers op
Okinawa opdracht hadden gekregen naar Thailand te gaan wegens het
opbrengen van de Mayagüez door Cambodjaanse oorlogsschepen.
Volgens het Witte Huis werd de Maya
güez geënterd op acht mijl van het
rotseilandje. Poelo Wai, waarop zowel
BUENOS AIRES (Reuter en DPA).
Generaal Leandro Anaya, opperbevel
hebber van het Argentijnse leger, is
gisteren afgetreden op verzoek van de
minister van Defensie, Adolfo Savino,
aldus is officieel bekendgemaakt.
Bisschop Donald Lamont van het bis
dom Umtali, voorzitter van de katholie
ke commissie voor gerechtigheid en vre
de, zei te hopen dat de publikatie van
het rapport een eind zou maken aan de
stilte rond „dé afschuwelijke dingen” die
in Rhodesië gebeuren.
Hij sprak de hoop uit dat dit rapport
effectiever zal blijken dan een soortgelijk
dossier dat vorig jaar werd samenge
steld. Naar zijn mening is de commissie
met grote voorzichtigheid te werk ge
gaan. Publikatie van het tweede dossier
zou overbodig zijn geweest als de Rho-
desische autoriteiten vorig jaar passende
maatregelen hadden getroffen, aldus La
mont.
Hij wil niet dat zijn naam in dit
verhaal genoemd wordt: „Mijn ouders
en familie wonen nog in Spanje. Onder
het systeem dat daar nu heerst, kan je
alles verwachten. En als ik mijn naam
noem, zouden ze mij misschien pakken
als ik in Spanje terugkom. Hun mensen
werken ook hier. Als je ziet hoe de
politie op het ogenblik optreedt.
ook geen lid van een vakbond. Hij zegt:
„Na de gebeurtenissen in Portugal kon
men in Spanje tenminste weer een stuk
je blauwe lucht in de hemel zien. Ten
minste, aanvankelijk. De mensen waren
er blij mee. Maar dat zit nu ook weer
dicht de militairen blijven aan de
top”.
Dat er de laatste tijd iets veranderd
was, viel hem op de heenweg naar San
Sebastian nog niet zo op. Maar eenmaal
daar: „Bang zijn ze, overal, de mensen.
Dat is opvallend veel erger geworden.
Vroeger werd je wel eens naar je identi
teitskaart of paspoort gevraagd, nu zit je
voor je het weet op het politiebureau.
Geen mens durft op straat, in het open
baar, nog over politiek te praten.
Regelmatig doet de politie invallen in
bars, discotheken, café’s. Dat gebeurt
er van
ft, zijn
Lach-
tskaar-
:n van
den te
brand
;ebouw
naribo.
and is
dan met de vuurwapens in de aanslag.
Dan moet je allemaal met de handen
omhoog, tegen de muur en word je
gefouilleerd. De dames moeten hun tas
jes laten controleren. Het zijn vooral de
jongeren die ze zoeken”.
ks en
:n Jan
hebben
nlandse
rygiëne
Kamer
yserap-
n vorig
in het
m, de
e vor-
zoorlo-
an van
tairen.
an de
moord
m zelf
e hoge
ensie.
Meer dan 500 Europeanen werden
weggehaald uit de bergstad die sedert
maandagavond in handen was van 1000
oproerige kopermijnwerkers. Deze staak
ten om eisen tot loonsverhoging en bete
re arbeidsomstandigheden kracht bij te
zetten. Voorts wensen zij intrekking van
het ontslag van een vakbondsfunctiona-
ris.
De aanval waarbij politiehelikop-
ters in de lucht hingen duurde een
paar uur. De politie werd met stenen
bekogeld voordat de stakers zich terug
trokken. Het zag er echter naar uit dat
de terugtrekking slechts tijdelijk zou
duren-
creatie-
:boorte-
?rschei-
soorten,
rd van
en be-
ank zij
uitbrei-
jonge
en, ba
ten te
boorten
struis-
De evacuatie begon toen 200 man
politie van het eiland, gesteund door 120
leden van de oproerpolitie van het na
burige Australische mandaatgebied Pa-
poea-Nieuw Guinea en het eiland New
Britain, de van prikkeldraad en keien
ópgetrokken barricades bestormde.
e Na
an de
ïrzoek
waar-
lan-
weg
s het
licht
heden
t ver-
De Mayagüez, met een lading lichte
wapens en 39 Amerikaanse bemannings
leden aan boord, werd maandag op 60
mijl uit de Cambodjaanse kunst geën
terd door Cambodjaanse oorlogsschepen,
zo blijkt een laatste SOS-boodschap die
het schip uitzond. President Ford beti
telde de actie als „zeeroverij” en waar
schuwde Cambodja voor de „ernstigste
gevolgen” als het koopvaardijschip niet
onmiddellijk zou worden vrijgegeven.
Schepen van de Amerikaanse Zevende
Vloot, waaronder het vliegdekschip Co
ral Sea, zijn inmiddels op weg naar de
Golf van Thailand.
bases in Thailand niet gebruikt mogen
worden voor gewelddadige acties gericht
op de vrjjgave van de Mayagüez. Woord
voerder Nessen wilde niet zeggen of
president Ford militaire acties tegen
Cambodja overweegt, maar voorlopig
schijnt Washington te proberen het inci
dent via diplomatieke kanalen op te
lossen. Hoewel het Congres het inzetten
van gevechtstroepen in Indo-China heeft
verboden wordt aangenomen dat de pre
sident- krachtens de grondwet de be
voegdheid behoudt actie te ondernemen
voor de bescherming van Amerikaanse
levens en eigendommen.
SAN FRANCISCO (ANP). De fi
nanciële problemen van Pan-American
World Airways zullen tot het verleden
behoren als het voorstel van Iran om
300 miljoen dollar in de Amerikaanse
Luchtvaartmaatschappij te steken werke
lijkheid wordt. Dit heeft Pan-Am presi
dent William Seawell dinsdag verklaard
op de jaarlijkse aandeelhoudersvergade
ring van zijn onderneming.
Hij tekende hierbij aan dat de moge
lijke overeenkomst met Iran absoluut
geen invloed heeft op de belangstelling
die Pan-Am heeft voor een fusie met
een van de grote Amerikaanse binnen
landse luchtvaartmaatschappijen. Sea-
well noemde de kans op een samengaan
met Eastern Airlines of American Airli
nes redelijk tot goed, maar zei dat er
momenteel niet meer met Trans World
Airlines wordt onderhandeld over een
fusie.
Een pantserwagen bewaakt de ingang naar het kantoor van de Westduitse Bonds
kanselier Schmidt. Groepjes toeristen mogen daar niet langer binnen, auto’s van per
soneelsleden mogen er niet langer geparkeerd worden en auto’s van bezoekers worden
grondig doorzocht. Dit alles gebeurde nadat onbekenden verscheidene bedreigingen
aan het adres van de Bondskanselier hadden gestuurd. De chef van het kantoor,
Manfred Schuier, beval onmiddellijk strenge veiligheidsmaatregelen.
„San Sebastian zit helemaal dicht,
overal zie je patrouilles, de wapens in de
hand. Overal zijn controles, overal wor
den jonge mensen opgepakt, met Hemel
vaartsdag nog ik weet dat er toen op
één plaats twee jongens zijn opgepakt
en elders twee jongens en een meisje.
Het 8.350 ton metende proefschip
Moetsoe, dat het onderwerp is geweest
van felle betogingen en acties van de
zijde van Japanse vissers, kreeg in sep
tember vorig jaar een lek in zijn reactor
bij het begin van zijn eerste en laatste
proefvaart op zee.
REYKJAVIK (AP). Ijsland is van
plan om zijn visserijgrens later dit jaar
uit te breiden tot 200 zeemijlen, zo is
gisteren vernomen in kringen van het
nationale politieke comité.
Vastgesteld moet nu worden of het
vervoer van de gewonde terroristen
grondwettelijk juist is geweest. De arts
dr. Zetterström die de verantwoording
droeg voor één van hen, Hanna Krabbe,
verzette zich tot op het laatste moment
tegen een transport van haar naar Duits
land. De regering, bij monde van minis
ter Anna Greta Lei jon, beriep zich op de
zogenoemde terroristenwet en dwong de
arts toe te geven.
De terroristenwet, die sedert ruim een
jaar van kracht is, maakt het mogelijk
ongewenste vreemdelingen zonder enige
vorm van proces over de grens te zetten.
Deze wet werd gisteren voorlopig ver
lengd. Grondwettelijk is het echter ver
boden gewonde gevangenen te vervoeren
zonder toestemming van de behandelen
de geneesheer.
Dr. Zettershöm verwees ernaar dat dit
niet alleen een juridisch probleem is,
maar tevens een ethisch. Ook de verkla
ring van Genève van 1948 wijst erop dat
de gezondheid van de patiënt op de
eerste plaats komt, zo zei hij. Hanna
Krabbe heeft het transport overleefd,
maar Siegfried Haussner, een andere
terrorist, overleed aan zijn verwondingen
kort na aankomst in een Duits gevange
nisziekenhuis. De regering houdt voet bij
stuk dat de terroristenwet van toepas
sing was en derhalve moet nu de justi-
tie-ombudsman een oordeel vellen.
Onze zegsman werkt bij een bedrijf in
Zaanstad, heeft een Nederlandse vrouw
en twee kinderen, is 38 jaar oud en
woont al ongeveer vijf jaar in Neder
land. In die vijf jaar is hij regelmatig
naar Spanje teruggeweest, bleef ook wel
op de hoogte van de ontwikkelingen in
zijn vaderland, maar hield zich betrek
kelijk afzijdig.
Hij is niet politiek georganiseerd en is
Een verkenningsvliegtuig van de Ame
rikaanse marine is maandag getroffen
door kogels tijdens een vlucht over
Cambodjaanse kanonneerboten, die de
Mayagüez hadden opgebracht. Dit is uit
regeringskringen in Washington verno
men. Het toestel had slechts lichte scha-
De jongeman sloeg toe toen Demirel
de pers inlichtte over een kabinetsverga
dering die hij juist achter de rug had.
De aanvaller, Vural Onsel, werd door
journalisten overmeesterd en aan de po
litie uitgeleverd.
Dit is de eerste maal dat een Turkse
premier geconfronteerd wordt met li
chamelijk geweld sinds er 11 jaar gele
den een moordaanslag op de inmiddels
overleden Ismet Inonu werd gepleegd.
Volgens een regeringsverklaring die
enkele uren na het incident werd uitge
geven waren er vier hechtingen in de
neus van de premier aangebracht. Er
waren ook andere kleine littekens en
blauwe plekken op zijn gezicht, maar
Demirels gezondheidstoestand was over
het geheel genomen gunstig.
De verklaring wees de 34-jarige Onsel
aan als de schuldige. Hij werd omschre
ven als een werkloze Turk die betrok
ken is bij de jeugdafdeling van de grote
oppositiepartij van de voormalige pre
mier Bulent Ecevit, de republikeinse
volkspartij.
Over de ontwikkelingen in zijn land is
hij pessimistisch. „Ik denk dat het lan
ger gaat duren dan sommigen aanne
men. En als er iets gebeurt, dan zal het
niet geleidelijk gaan, maar in een uit
barsting, zó, boem.
Het ongewapende verkenningsvliegtuig
vloog in de Golf van Thailand over de
Mayagüez en de begeleidende Cambod
jaanse schepen enkele uren nadat de
Cambodjanen de Mayagüez hadden
geënterd.
nk te
Mul-
g be-
ir van
:uden-
moet
’hare-
raagd,
inum-
wilde
•anke-
n op
„voor
ligend
1 ver-
Hij noemt een aantal gevallen waarbij
hij zelf met een dergelijk politie-optre
den is geconfronteerd in één geval
liep hij ook schoppen op. Van een ken
nis hoorde hij gevallen van nog veel
drastischer optreden. Een van diens
vrienden was na een verblijf in de
gevangenis gedeeltelijk verlamd.
Volgens de bekendmaking zal de 52-
jarige generaal Anaya, die in december
1973 door de toenmalige president Péron
werd benoemd, vervangen worden door
generaal Alberto Numa Laplane-
Hoewel geen reden is gegeven voor
Savino’s verzoek menen politieke waar
nemers te moeten aannemen, dat de
wijziging ten doel heeft, krachtiger
steun van de militairen te verkrijgen
voor de Peronistische regering. Van de
50-jarige generaal Numa Laplane is be
kend, dat hij nauwe betrekkingen on
derhoudt met de hoogste raadgevers van
president Maria Estela Péron.
SALISBURY. (Reuter) De Rhodesi-
sche commissie voor gerechtigheid en
vrede heeft gisteren een rapport gepu
bliceerd waarin het Rhodesische leger
wordt beschuldigd van het deporteren
en folteren van Afrikanen- De veilig
heidstroepen in Noordoost-Rhodesië heb
ben bij hun actie tegen opstandelingen
opzettelijk dorpen en huizen aangevallen
en eigendommen en oogsten vernield,
aldus het rapport.
Amerikaanse verkenningsvliegtuigen
hebben vastgesteld dat de Mayagüez
voor anker is gegaan bij het eiland Koh
Tang, 30 mijl uit de kust van Cambodja.
Maandag verklaarde de woordvoerder
van het Witte Huis, Ron Nessen, dat de
Mayagüez was opgebracht naar de Cam
bodjaanse haven Kompong Som.
Cambodja als Zuid-Vietnam aanspraak
maakten. Het toenmalige staatshoofd
prins Norodom Sihanoek bepaalde in
1969 dat de Cambodjaanse territoriale
wateren een 12 mijlszone langs de kust
beslaan. De regering van Lon Nol, die
het daaropvolgende jaar aan de macht
kwam, heeft het beleid van Sihanoek op
dit punt nooit gewijzigd en aangenomen
wordt dat ook de nieuwe machthebbers
van een 12 mijlszone uitgaan. Een woord
voerder van het Witte Huis zei gisteren
dat een 12 mijls-zone niet internationaal
wordt erkend. Veel landen houden
een zone van drie mijl aan voor de
territoriale wateren. De Verenigde Sta
ten gaan ervan uit dat de Mayagüez in
internationale wateren voer, op weg van
Hongkong naar Thailand, aldus Nessen.
Ford wordt voortdurend op de hoogte
gehouden van de verwikkelingen rond
het schip. Gisterochtend vroeg belegde
hij na telefonisch overleg met minister
van Defensie Schlesinger opnieuw een
bijeenkomst van de nationale veilig
heidsraad. Nessen zei tegen verslaggevers
dat Ford eerst het congres zou raadple
gen als hij zou besluiten tot het gebruik
van geweld.
De situatie was uit de hand gelopen
na een demonstratie van de stakers
maandagmiddag. Er werden vernielingen
aangericht en Panguna werd in feite
van de buitenwereld afgesloten door het
vernielen van de toegangswegen met
behulp van bulldozers. Er zijn geen
slachtoffers gevallen. De mijn is eigen
dom van een dochteronderneming van
de Britse Rio Tinto Zinc-groep.
(Door Peter Wolfsbergen)
Regelmatig komen de laatste dagen berichten binnen die melding maken
van groeiende onrust en spanning in Spaans Baskenland. Onze redacteur
in Barcelona meldde begin deze week nog, dat de vrees dat dit gebied op
weg is een „tweede Ulster” te worden steeds meer gestalte aanneemt. Een
vrees, die ons gisteren nadrukkelijk werd bevestigd door een in Neder
land werkende Spanjaard, die, zeer gespannen en boos, begin deze week
terugkeerde uit San Sebastian van een korte vakantie.
den een Zuidkoreaans vrachtschip heeft
beschoten in de Golf van Thailand,
maar dit schip niet heeft aangehouden.
Een schip onder Panamese vlag werd
wel aangehouden en 36 uur vastgehou
den. Hij kon niet zeggen waarom de
Amerikaanse inlichtingendiensten na de
ze incidenten niet hadden gewaarschuwd
voor moeilijkheden in de Golf van Thai
land.
De democratische senator Robert
Byrd, plaatsvervangend fractieleider in
de senaat, zei gisteren dat de Verenigde
Staten een ultimatum moeten stellen,
van bijvoorbeeld 48 uur, en dan moeten
overgaan tot maatregelen om het schip
terug te krijgen. Sommigen senatoren
vielen hem bij, maar anderen drongen
aan op voorzichtigheid en op een diplo
matieke benadering van het incident.
President Ford probeert langs diplo
matieke kanalen te bewerkstelligen dat
de Cambodjanen het 10.000 ton metende
vrachtschip vrijgeven. Algemeen wordt
aangenomen dat de besprekingen via
Peking lopen, waar de Amerikanen een
verbindingsbureau hebben en waar ook
Cambodja over goede contacten be
schikt
(Van onze correspondent)
DEN HAAG. De staatssecretarissen
Mejjer (CRM) en Hendriks (Volksgezond
heid) gaan een college instellen voor
immateriële hulp aan verzetsmensen en
vervolgingsslachtoffers van de Tweede
Wereldoorlog. Het college moet de be
hoefte aan deze hulp (voornamelijk kli
nisch en ambulant) bestuderen.
Men weet te weinig over de afstem
ming op elkaar van medische, psycho
therapeutische en sociale voorzieningen.
Het college moet er naar streven de
benodigde afstemming tot stand te
brengen, alsmede de kwaliteit van het
werk te verhogen.
Het college moet ernaar streven de
zal geven en binnen twee jaar met een
eindadvies moet komen, bestaat uit een
algemeen medicus, een psychiater, een
klinisch of sociaal psycholoog, een maat
schappelijk werker, drie hulpverleners
van respectievelijk de Stichting 40-45,
het Joods Maatschappelijk Werk en de
Stichting Pelita, een organisatiedeskun
dige, alsmede vertegenwoordigers van de
ministeries van CRM, Defensie en Volks
gezondheid.
De onthulling kwam nadat de com
missie voor de visserij grenzen gisteren in
Reykjavik bijeen was gekomen om te
worden ingelicht over een recente wet
van de zeeconfefentie van Genève. Na
de bijeenkomst gisteren zei premier Geir
Hallgrimsson dat Ijsland zijn positie
nauwkeurig zal bestuderen alvorens een
datum vast te stellen voor de uitbreiding
van de visserij grenzen.
In september 1972 heeft Ijsland al
eerder zijn visserij grenzen uitgebreid
van 12 tot 50 mijl. Daar kwamen toen
meningsverschillen met verscheidene
landen uit voort, vooral met Groot-
Brittannië en West-Duitsland.
-
■- /-*
