Jos Dost geeft natuur in het
oosten vlinders terug
vader Prikkebeen
moderne
geen
versie
van
Ik ben
het uitzetten, niet voor opzetten van vlinders
er voor
„Ik ben
door Hans Rombouts
Paring
Fantastische
fotografieën
Scholen
Fotografie
Een taak
I |f
fe&.
17
19 7 5
2 4
M E I
20
b
afie
°p
Iter
w
ZATERDAG
Ij
f
I
grasr 4
Ufeg;
-'w
ve
r
4
n,
dier zelf ziet men in zijn geheel
De voelsprieten van de Chinese
en
-7-w
SS®
Een detail van een vitamine C-kristal, ongeveer 250 maal vergroot, een foto van Jos Dost, evenals de andere natuuropnamen op deze pagina.
yrvan
plaar
gemakte
art,ie va
foost gaat het ter harte, dat er zoveel
[moois in de natuur verloren gaat. Met
[name viel het hem een paar jaar
[geleden op, dat er zo weinig vlinders
Fineer waren. Hij zat toen net in een
moeilijke periode: hij kon niet meer
werken (als metselaar bij de gemeente),
omdat hij veel last had van astma. Hij
voelde zich een onnut mens, zat diep in
de put. Bij toeval zag hij hoe een rupsje,
dat hij bij zijn omzwervingen door de
natuur had meegenomen, zich verpopte.
Ier. Het
eeld.
Dost is soms net een kraamheer. Hij
staat wanneer hij gemerkt heeft dat
er vlinders op het punt van uitkomen
staan ’s nachts op en brengt dan vaak
uren wakend door (met zijn
fotografische apparatuur) bij het
kraambed. Zo houdt hij ook persoonlijk
toezicht op de paring van de vlinders.
Meer tijd nog dan aan het kweken van
vlinders besteedt Dorst aan het
fotograferen. Hij heeft zich met alle
toewijding en geduld geworpen op de
mikrofotografie. Hij schafte zich een vrij
eenvoudige mikroscoop aan („zo een als
studenten in het lab gebruiken”) en
bereikte met zijn ook vrij eenvoudige
fotografische apparatuur („Ik kan
financieel geen rare bokkesprongen
doen”) werkelijk schitterende resultaten.
rtrek i
ir even
literati
lts te le
er iets
ten. Zn
de mes
willen. I
dringen
i. Tenzij
komen
„Daar ga je bij zitten. Anders kun je
nooit weten of je vlinders moet houden
voor de kweek; of ze eitjes gaan leggen.
Dat is een hele toestand bij nachtvlinders.
ij na alle
reïncarni
nens vei
jooren
iktheid ti
ien jare
ihristena
ijdens he
lie is he
„Ik voel, dat ik met dit alles nog veel
verder zou kunnen komen. Maar ik wil
er geen drama van maken. Ik ben een
gewoon mens. Ik vind niet dat ik een
uitgesproken expert ben. We bereiken
immers geen van allen het perfekte”.
[Geboeid als hij was door die
merkwaardige gedaanteverwisselingen,
die wonderlijke levenscyclus van eitje
tot vlinder, begon hij zich erin te
verdiepen. „Ik ben van me zelf
filosofisch ingesteld. Die levensfases bij
dieren zijn vergelijkbaar met een stuk
eigen leven. Ik voelde dat zo aan. Uit
een rot periode tevoorschijn gekomen
begon er voor mij weer kleur aan het
leven te komen. Ik ging wat ik in de
naituur ontdekte vastleggen en
„IJdel als ik tenslotte ook wel ben, vond
ik dat enorm fijn- Ze zeiden: voor ons
ben jij een kunstenaar”. Jos Dost stopte
er wat geld in. Hij kreeg het er niet uit.
„De mensen vonden het wel mooi, maar
als ik er een redelijke prijs voor vroeg
liepen ze weg en zeiden: het is toch
maar een foto”.
Wanneer ik op het punt
sta te vertrekken uit zijn flat aan de
rand van Enschede, trekt hij me toch
nog even naar zijn „schatkamer”, waar
we al eerder uitvoerig eieren, larven,
rupsen, vlinders en wat niet al hebben
bekeken. „Die kleine eitjes moet je nog
even bekijken. Onder de loep. Is het niet
prachtig?”
n nie
It hij
Viet
prikken”,
eschikbaar.
hem Troeg of hij nu het fijne wist van
de levenscyclus van die beestjes, keek
hij me verstoord aan en zei: dat
interesseert me geen fluit. Ik moet
torren hebben. Kijk: bij hen gaat het
om opzetten, bij mij om uitzetten. Ik
beleef een grote voldoening, blijdschap,
als ik de vlinders kan laten vliegen. Is
het zinvol? De één zegt ja, de ander nee.
gaat 1
kste tal overbrengen, zodat ook anderen
pelen: I
en met
iet alle
erecht.
kheden
jk niet
die inj
kerk.
en de
>p te kW
met ara
als del
dat va
naar®
ir het?
nee o»
zijdevl#
afj
Maar het leven heeft te veel waarde. In
het buitenland heb je speciale
vlinderkwekers, commercieel. Grote
bedrijven in Berlijn, het Ruhrgebied,
Engeland. Complete business. Als ik ze
ook zo zou gaan kweken, had ik snel
ook zo’n bedrijf, maar dan moet je maar
zien klaar te komen met je geweten”.
„Ik ben geen moderne versie van Vader
Prikkebeen, die als een gek door het
land holt met een vlindernetje. Ik
kweek vlinders van eitjes en rupsen- Als
er iemand belt, die een vlinder gevangen
heeft ga ik die meestal wel halen. En
dan hoop ik maar dat het een vrouwtje
is. Ik heb wat speciale poppen zitten, ik
hoop dat daar een mannetje bij is, ik heb
er tot i u toe alleen maar vrouwtjes van”.
Natuurlijk maakt hij allerlei opnamen
van details van insekten, maar hij heeft
ook de wondere wereld van het kristal
ontdekt en dan met name de
randverschijnselen daarbij. Via
gepolariseerde opnamen maakte hij
complete kunstwerken van mikro-
opnamen van de vitaminekristallen. Hij
experimenteert met chemische stoffen
en zuren. Uit zijn handen komen soms
science fiction-achtige taferelen. Zijn
produkten waren zo mooi, dat de
directie van de Twentse schouwburg er
een expositie van liet houden. Twee-en-
een-halve maand was die te bezichtigen.
’getuige
i man i
over zij Het gaat niet alleen om de bekende
soorten, maar ook om zeldzame
exemplaren. Dost probeert die in de
vrije natuur te begeleiden. Hij zoekt een
gunstige biotoop (een geschikt plaatsje),
waar de dieren tot ontwikkeling kunnen
komen. Zo gaat hij zich de komende tijd
o.a. bezig houden met de
koninginnepage. „Ik krijg
kweekmateriaal van een relatie uit
Oostenrijk. Zo’n relatiekring breidt zich
regelmatig uit. Ik heb contacten met
Belgen, Zwitsers, Fransen, Oostenrijkers,
West- en Oostduitsers. We wisselen veel
uit, liefs eitjes (naar de Oostbloklanden
blijft alles bij de douane nogal lang
liggen en als je er rupsen instopt krijgen
ze vreten te kort)”.
Die zijn de hele nacht bezig met de
paring. Er zijn ook soorten, die in vijf
minuten klaar zijn. Als het gebeurd is,
zet je de vrouwtjes apart. Dat is beter”.
Dost heeft van de totale cyclus van veel
insekten complete en unieke opnamen.
Er is hem wel ,eens gevraagd: Dost,
waarom schrijf je er geen boek over
met je eigen foto’s erbij? „Ik denk wel in
die richting,maar ik kan beter praten
dan schrijven. Als ik nu een aardige
secretaresse had-Inmiddels heeft de
NCRV,wel vorige week een TV-
schooluitzending gemaakt met materiaal
(dia’s en gesproken woord erbij op de
band) van de Enschedese vlinderkenner.
Sinds een paar jaar nu zet Jos Dost, die
zich tot een specialist op het gebied van
de vlinderkweek heeft ontwikkeld (hij
weet precies wanneer een pop uitkomt;
hij ziet aan de kleinste kleurgradatie
hoever een rups of pop in zijn cyclus
zit), een actie ontwikkeld om de natuur
in het oosten van het land weer vlinders
te geven. Zelf zet hij series vlinders uit
in de omgeving van Enschede- En ook
de kinderen op scholen laat hij vlinders
kweken. Hij verschaft ze rupsen, zodat
de kinderen het hele wordingsproces van
nabij kunnen volgen. Zo hebben er al
duizenden kleine Vosjes een vrije vlucht
in het Twentse landschap gekregen. „Ja,
in het voorjaar, dan gaat het loos met
de vlinders. Leuk hoor, dan gaat het
raam open in het klaslokaal en dan
vertrekt de vlucht vlinders”.
Er kwam een vlinder. Jos Dost legde dat
[fotografisch vast. Hij had het gevonden:
'een bundeling van zijn hobby’s kon
weer wat inhoud geven aan zijn leven.
Het belangrijkste voor Dorst is dat hij,
zoals hij het noemt, een klein steentje
bijdraagt tot het behoud van een goed
leefmilieu- „Een duur woord, waar ik
eigenlijk niet van houd. Ik ben blij, dat
ik goed met de jeugd kan opschieten. Ik
bereik de jongens en meisjes. Als iets
inaar wonderlijk is, dan leeft het, dan
kun je ze pakken, dan zijn ze serieus.
En ik voel dan: Jos Dost, je hebt een
taak in het geheel gekregen. Het kost
wel veel, dit werk. Ik geef lezingen. Het
is alleen maar kostendekkend. Ik kan er
niet van leven. Je krijgt zo gauw, dat,ze
zeggen: die kerel is toch invalide. Die
doet dat wel voor een appel en een ei.
Ik ben echt geen geldloerder, maar ik
hoef toch alles niet voor niks te doen?
Ik heb nu omdat ik voor scholen
werk subsidie aangevraagd. Maar ik
heb er nog niets over gehoord”.
Wordt Dost door de wetenschapsmensen
als een (amateur-)deskundige erkent?
■■Ik ben lid van de Enschedese
insektengroep Twensekt. Daar zitten
mensen van de wetenschap in. Ik voel
er me niet zo happy- Onze
uitgangspunten zijn ook anders. Ze
kijken me raar aan, als ik zeg, dat ze
geen kweeksel van me krijgen voor hun
prikkast, als ze daar om vragen. Ik heb
aans een man gesproken, die zich
wetenschappelijk bezig hield met torren.
Hij had er duizenden, geprikt. Toen ik
lappelijkq vérs
■d willen pri
es.(.„Winders zijn
loodzakelijke orjo
en mikpai
inders vS
«knul op het reque
die e^njS®^
.sehet^eër aan'
In een terrariumbak op de vensterbank krioelt het van de grote
groene rupsen; op weinig levenslustige plantjes en takken zitten poppen
of klauwt een net uitgekomen vlinder zich vast. Aan de muur schitteren
foto’s van insekten en wonderlijk gevormde structuren in bizarre kleuren.
Dat alles vormt de trots van Jos Drost, een zevenenveertigjarige
natuurminnend vrijgezel in Enschede, die een bod van 2000 op 800
door hem gekweekte Japanse maanvlinders verontwaardigd van de hand
wees, omdat de Duitse kopei, na enig aandringan, liet weten, dat hij de
augels zou afsnijdwtuen ze dan zou ggcruiken om in
kemHt^tterwiji Dos?
gebruiken om zijn twee I
te kjnnen jntentiveren. Trouwens
comrrïis^jcieel gewin trachten burn
Jos Dngf\npk wpfrn°-chr
op het prikbc
verkeerde ac
Slechts voor
libelle. Boven
links ziet men de pop, waar de libelle
uitgekomen is. Het dier is bezig de vleu
gels op te pompen. (Foto rechts).
Het oog van een gaasvlieg (uiteraard
zeer sterk vergroot).
er
plezier aan konden beleven. De
contacten groeiden. Drie jaar geleden
vroeg de consulent van de Pedagogische
Akademie in Enschede me om een
tentoonstelling voor scholen in te
richten in het natuurmuseum, van foto’s
en levend materiaal. Op dat moment
voelde ik me erg gelukkig: het was een
erkenning, iets geweldigs, dat ik zinvol
met iets bezig was, dat ik niet alleen
voor me zelf wat aanscharrelde”.
ppet, na enig aandringai
den en ze dan zou geor„"
dji Dost'die guldens heel goe^jji
^efhebbenjenf vlindersJfirt'eKen
leenjiéden diq^d
®nkrij
4 laars
ychologa
meer dii
- „Twentj
na niet#
werk.
lissen val
vroeg»
Zooral on-
ringen ai
evenrÉ
Sommig
eerd.
Challonet
arte”, een
ie uitgave
»r. Het
vertaald
»n benau-
’eschrevet
ige leven*
•en. Het i*
e hindert
onvermij’
het eerst
no’n begin
die na
voert ei
Engeland
skimo’s oi
ken is a
de, dat i
inneringei
relijk al*
lezen van
a ar mee
vil zegge®
maar eer-
wijzen of
ig door d*
naar nieti
ren.
en
unnen*^
l.-q
f*
i.
V
‘2#:
’•si
ut
-F
s j
I -
een
Het uitkomen van
jL-
- -hik i li i1 n'ihhiuli i i uh t'L’t t‘ i 1 1 i" 1 i til11 i *‘iI"t
