Diplomatiek succes Nederland, Noorwegen en Denemarken naar Amerikaanse minister van defensie Schlesinger: Defensie registreerde transactie Douglas-directeur VS unfair tegen Nederland 1 Weer terug huis Brief aan Kamer over Dollard In uiterste geval in Europa kernwapens gebruiken Li ever dood dan voedsel uit de EEG" achtergrond 1 Vanaf maandag staking 4 bij „British Airways” 3 ZATERDAG 3 1 MEI 1975 BINNEN- EN BUITENLAND ht ide ïne ribo ruls Verraders Meerderheid 1 X (van onze redacteur in Londen, Rudolf Bakker) terd ?erk rm iga lag di- ikt zan oor en- ia! vs aat de pas /le- een ten lan J BiSi SALISBURY. Laurence Goodburn is een bruinverbrande, rijzige 65-plusser met parelwitte tanden van zichzelf. Hij staat in de kille meizon op het marktplein van Salisbury in Zuid-Engeland en op zijn buik hangt een platte houten kist die op de rug met banden is vastgemaakt. Op de kist staat geschreven: „Weg met de muilband van het buitenlandse bestuur”. Het is duidelijk dat Laurence Goodburn het niet op de Europese Economische Ge meenschap begrepen heeft. X Onzin E* - p w K'- I over Spanje NAVO-top zwijgt ven i Van akort >uren Het toord par- van eken aan tali- haar eren ucht dat de VS Europa niet vanuit een een zijdig voordelig, kortzichtig standpunt moet benaderen.” „Ga er niet te hard tegenaan, want in Europa zijn ze ook niet gek. Vroeg of laat zullen we in de VS merken dat onze maatregelen om het voortbestaan van PanAm en TWA veilig te stellen, een averechtse uitwerking hebben en die voor de VS, en de betrekkingen tussen de VS en Europa, nog veel schadelijker kunnen worden”, aldus John Brezendine. Deze conclusie staat in een tot dusver geheim gehouden verslag van Schlesin- Cambodjaanse vluchtelingen, die voor het geweld van de strijd naar Thai land vluchtten, besloten dezer (jagen toch weer terug te keren naar Cam bodja. Hier gaan enkele de grens over naar hun vaderland. Or- isbe- het Leer- dat ssis- isch s C. ij na me- ?ond een vio- het ing- inen van acht n de aga ner lire ake sti- Leid ndt int- lijk, 1W in 515 )ril oe- )ril on tren aim iren üoe- •id”, kte, ken. iken het ver- 1. le- zal ten de md w- te gis- iruls’ spre- p de deze en ik zouden liever van de honger omkomen dan dat we enig voedsel uit de EEG zouden aanraken. Even goed als ik geweigerd zou hebben met Hitler dat te doen. Wie voor de EEG is, krijgt mijn drukwerken, en dan zal hij wel gauw wijzer worden”. smelting met Duitsland, Frankrijk en Italië zal op vreselijke manier de eer besmeuren van hen die voor onze vrijheid en onafhankelijkheid geval len zijn”. Niettemin bevat het communiqué, dat in grote trekken de atiantische solidari teit omstandig bevestigt, een nieuw ele ment. Meer dan uitsluitend op gezamen lijke defensie, wordt nu een klemtoon gelegd op het „alom verbreide verlangen naar rechtvaardigheid en sociale voor uitgang”. Er moet, zo zegt het communi qué, door eensgezinde krachtsinspannin gen een internationale orde ontstaan, die beantwoordt aan de hedendaagse politie ke, economische en sociale werkelijk heid. Vandaar dat de bondgenoten vast besloten zijn samen te werken met de andere leden van de internationale ge meenschap inzake wereldwijde proble men op bijvoorbeeld het gebied van bevolking, voedsel, energie, grondstoffen en leefmilieu. ger, bestemd voor verscheidene commis sies van het Amerikaanse congres, dat gisteren in Washington werd gepubli ceerd. Volgens Schlesinger zou het doel van het beperkte gebruik van kernwapens in de eerste plaats het afremmen van een aanval met conventionele wapens van de Eerder heeft het kabinet besloten tot de aanleg van een „milieuvriendelijk” binnendijks kanaal langs de Dollard. De Tweede Kamer nam deze week echter een motie aan van de liberaal Waalkens, waarin wordt gevraagd opnieuw de mo gelijkheid van een buitendijks kanaal te overwegen. I Het ontbreken van een verwijzing naar een mogelijke nauwere band met Spanje in de slotverklaring, wijst op een ietwat onverwachte Amerikaanse reali teitszin. President Ford heeft na een aantal tweegesprekken met regeringslei ders van de bondgenoten zijn oorspron kelijke zinsnede over de Spaanse beteke nis voor de westelijke defensie aanmer kelijk afgezwakt en heeft tevens zijn plannen om daarvan in het communiqué een neerslag aan te brengen, laten va ren. Sommige waarnemers zeggen dat de Amerikanen voornamelijk werden ge stuurd door het verlangen om Franco te kunnen bewijzen dat ze hun best hebben gedaan - anderen zien Fords duidelijk WASHINGTON (DPA.UPI). De Amerikaanse minister van defensie, Ja mes Schlesinger, is tot de conclusie ge komen dat de NAVO-landen zich bij een aanval met conventionele wapens van de troepen van de Warschaupactlanden op West-Europa, ondanks „grote risico’s” gedwongen kunnen zien als eerste tacti sche kernwapens te gebruiken. Dit besluit, zo heeft een woordvoerder van de maatschappij te kennen gegeven, is genomen in verband met de staking van 700 Londense employe’s van de onderhoudsdiensten van „British Air ways” De stakers eisen een loonsverho ging van 10 pond sterling per week voor het onderhoud van de „Tristar-toestel- len”. Niet alleen Nederland, maar ook an dere NAVO-landen, zoals de Verenigde Staten, Engeland, Denemarken, de Bondsrepubliek en ook Frankrijk, zijn ingeschakeld bij de bouw van de militai re luisterpost Advocaat. Het dreigement van minister Vredeling, vorige week op de vergadering van de NAVO-raad, waarin hij aankondigde dat Nederland uit de verdragsorganisatie zou stappen indien het bondgenootschap op militair terrein met Zuid-Afrika zou samenwer ken, komt dan ook in een merkwaardig licht te staan. Via een achterdeur het bedrijfsleven worden NAVO-activitei- ten in Zuid-Afrika getolereerd. dat de Zuidafrikaanse Keulen over deze gang van zaken is ingelicht. (Van onze redacteur in Brussel, Henk Kolb) BRUSSEL Het slotcommuniqué van de NAVO-topconferentie in Brussel maakt geen speciale melding van het VS-verlangen om Spanje nauwer bij de wettelijke defensie te betrekken. lp conferentiekringen wordt dit beschouwd als een belangrijk diplomatiek succes voor landen als Nederland, Noorwegen en Denemarken, die zich met zeer veel nadruk hebben verzet tegen een toenadering van het Atlantische bondgenootschap en het fascistische regime van Franco. Naar het zich laat aanzien zal de meerderheid van de 36.000 inwoners van Salisbury op 5 juni voor de EEG stemmen, en dit beeld geldt voor het gehele Verenigde Koninkrijk. In Sa lisbury heeft bovendien de bisschop zich een openlijke voorstander van de EEG verklaard, maar zijn priesters gevraagd in de kerken te bidden voor „wijsheid bij de beslissing” Behalve Laurence Goodburn heeft ook de bisschop van Salisbury een zoon (Britse bisschoppen hebben dat) en ook de bisschop brengt de zoon in het spel. Hij zegt in zijn officiële verklaring over de gemeenschap, dat zijn zoon binnenkort naar de univer- siteit gaat en dat zijn buitenlandse vrienden later niet zijn vijanden mo gen zijn. En als christen - zo gaat de bisschop verder - „wens ik nauwer te cementeren (zijn Engels is niet ai te best) de banden der cultuur, de schatten van de literatuur en het rijk der muziek”. Dat is natuurlijk onzin. Behalve de boekhandel van Beach is er in Salisbury niets dat op cultuur lijkt. De mensen hebben wel wat anders aan hun hoofd. En dat geldt voor de meerderheid van de 40 mil joen kiesgerechtigden die op 5 juni zullen moeten zeggen of ze voor of tegen de EEG zijn. En evenmin als ze zien druk maken over de banden der cultuur, de schatten van de literatuur of de wereld der muziek maken ze zich druk over de Europese Economi- sene Gemeenschap Want dat is de algemene indruk die men steeds weer opdoet - tien dagen voor bet referen dum, dat het de Britten geen laars kan schelen. Ze hebben er niet eens over nagedacht. jens shof ge- uit Ook de voorstanders van de EEG laten hun doden niet met rust. In het pamflet „Salisbury in Europa” staat onder meer te lezen - maar het is duidelijk een landelijk argument: „Honderden mannen (van Salisbury) zijn in twee wereldoorlogen gestor ven. Laten we ervoor zorgen dat zoiets niet meer gebeurt, door te werken voor een verenigd Europa”. Als de emotionele anti-EEG-minis- ter van handel, Peter Shore, op pro- pagandabijeenkomsten larmoyant verkondigt: „Het Britse volk voelt in zijn gebeente dat de gemeenschappe lijke markt niets voor hem is”, weet hij in zijn eigen gebeente dat hij onzin verkondigt. De handvol anti- EEG-ministers in het Labour-kabinet weet, dat ze met alle macht de waar heid moet verdonkeremanen dat dit referendum niet meer is dan een partij-politieke kreet van gigantische afmetingen, en dat ze in haar kielzog zogenaamde „Little Englanders” met zich sleept zoals Laurence Goodburn, wier oude dag voor niets met zinloze opwinding wordt verstoord. De man in de straat in het Vere nigde Koninkrijk zal 5 juni wel zien. De propaganda - anti en pro - is goeddeels aan hem voorbijgegaan. En hij is er allerminst dankbaar voor, dat hij over zoiets als de EEG uit de rust van zijn plaatselijke pub is ge haald. DEN HAAG (ANP). De regering zal binnen een dag of tien een brief sturen aan de Kamer over het beleid dat zij met de Dollard wil gaan voeren. Premier Den Uyl heeft dit gisteren mee gedeeld na afloop van het kabinetsbe raad. In dit verband is het ook niét opmer kelijk dat regelmatig hoge functionaris sen van het Zuidafrikaanse Nationale Instituut voor Defensieonderzoek in Ne derland op geheime missie zijn. Zo hield dr. L. L. van Zijl op 11 oktober van het vopig jaar besprekingen in de Oude Delft te Delft, en bezocht I. Rodgers van dit militaire instituut op 26 september 1974 het ruimtevaartcentrum Estec. N. J. Smit van hetzelfde bureau, bracht van 7 tot 9 november 1974 een werkbezoek aan ons land. Met zeer grote regelmaat bezoeken Zuidafrikaanse wetenschapslieden, die voor semi-militaire instellingen werken, ons land. De voorkeur gaat daarbij uit naar universiteitsinstituten en het Natio nale Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium in Amsterdam. Ook de belangstelling van kerfisici voor Nederlandse onder zoekprogramma’s is groot. Bekend zijn bezoeken aan instituten in Utrecht en aan de Technische Hogeschool in. Eind hoven. De medewerking van firma’s uit NAVO-landen aan militaire projecten in Zuid-Afrika is in strijd met de economi sche sancties van de Verenigde Naties ten aanzien van Zuid-Afrika. Gebleken is dat het Westduitse AEG- Telefunken-concern materiaal voor het Advocaat-project heeft geleverd. Ook Siemens en de machinefabriek Augs- burg-Neurenberg (MAN) hebben met het Zuidafrikaanse leger samengewerkt. Uit een brief van de Armaturen- en Manometerfabriek Alexander Wiegand in Klingenberg van 13 november 1963 aan het „Bundesamt für Wehrtechnik und Beschaffung”, het aankoopbureau van het Westduitse leger in Koblenz, blijkt dat alle Westduitse transacties ge schieden met medeweten van het minis terie van defensie in Bonn. De firma Wiegand schrijft: „In een brief van een Zuidafrikaanse klant wordt ons de vraag gesteld of onze manometertypen NAVO-nummers heb ben. Voor het zaken doen met de marine van dit land is het gebruik van deze nummers noodzakelijk”. Deze brief wordt beantwoord door het bureau-ma- terieel van het Westduitse leger in St. Augustin. Het bureau schrijft op 20 december 1973 dat het NAVO-nummers verstrekt voor materiaal, dat aan staten wordt geleverd die een uniform catalogise- ringssysteem hebben. „De Zuidafrikaanse republiek behoort tot die staten”, aldus de brief, waarin verder wordt gemeld ambassade in wordt hervat. En in Turkije zijn VS- bases, die voor het westelijke defensie- systeem van zeer grote betekenis moeten worden geacht. Portugal is het voorwerp van de grootste argwaan gebleven. Helmut Schmidt is blijkbaar volgens zegslieden geenszins overtuigd van de argumenten die de Portugese premier Vasco Congal- ves had meegebracht om aan te tonen dat Portugal naar een waarachtige de mocratie onderweg is. Trouwens ook bij de andere bondgenoten, die hem in de loop van deze twee dagen onder vier ogen hebben gesproken, is een duidelijke argwaan blijven bestaan. Het mag als een positief teken worden gezien dat de bondgenoten zich bewust zijn geworden van de noodzaak om via betere verhoudingen met de Derde We reld tot een veiliger samenleving te komen. De slotverklaring zegt dat de Europese veiligheidsconferentie kan bij dragen tot een beter wederzijds begrip en samenwerking, als die afspraken ook in daden worden omgezet. De NAVO hoopt dan ook op een afsluiting van de conferentie in de nabije toekomst. Dit wil zeggen wanneer de tekenen van Russische toenadering op het punt van de vrijere Uitwisseling van mensen, idee ën en informatie, die zich de laatste dagen in Genevé hebben gemanifesteerd, zich omzetten in een werkelijke bele ving. Terzijde van het conferentie-gebeuren heeft minister Van der Stoel nog met- de Griekse premier Karamanlis gesproken. De Grieken zullen, zo zei hij, nog vóór deze zomer een aanvraag indienen om na 1980, als hun huidige associatiever drag afloopt, volledig lid te worden van de Europese Gemeenschap. Karamanlis hecht daaraan een grote politieke bete kenis. „De oorzaak van de problemen waarin PanAm en TWA terechtgekomen zijn”, aldus Brezendine, „zit in Amerika zelf. In de manier waarop Washington lucht- vaartpolitiek bedrijft het is een dwaasheid dat PanAm geen passagiers in eigen land mag vervoeren en de ma nier waarop PanAm wordt geleid. Pan Am heeft te veel personeel en een ouderwetse leiding, die zich niet snel genoeg heeft weten aan te passen aan de gewijzigde vervoersomstandigheden. Ik wil daar intussen wel aan toevoegen dat dat ook voor de KLM geldt.” „Maar dat is nog geen reden”, voegt Brezendine er aan toe, „om te trachten de KLM te beroven van zijn frequenties en, bij een hervat overleg tussen Was hington en Den Haag, mogelijk zelfs van bepaalde landingsrechten door herzie ning van de luchtvaartovereenkomst. Amerika is voor een onovertroffen trouw bondgenoot als Nederland al bele digend genoeg geweest, o.a. door Luft hansa het recht te geven van Amster dam naar Los Angeles te vliegen, terwijl de KLM jaren om zo’n verbinding heeft gevraagd.” Wat doet Douglas om Washington tot andere gedachten te brengen? „Kijk, we kunnen niet het Witte Huis binnenlopen tn daar vertellen wat we ervan vinden. Maar we hebben wel onze regelmatige contacten met buitenlandse zaken, trans port en financiën. Wat we doen, is de tnensen daar de cijfers overleggen van de feiten zoals wij ze kennen. En ik geef de verzekering dat we over heel wat cijfers beschikken. We dringen erop aan (Vervolg van pagina 1) Een woordvoerder van het ministerie van Defensie erkende, dat het bedrijfsle- gebruik maakt van NAVO-catalo- gusnummers als het om leveranties aan buitenlandse opdrachtgevers gaat. De fensie heeft formeel niets met dergelijke transacties te maken, maar registreert ze wel. De woordvoerder wees er met klem op dat er geen sprake kan zijn van bemoeienissen van Nederlandse krijgs- machtonderdelen met defensie-objecten in Zuid-Afrika. „Wij hebben daar niets mee te maken.” terugkrabbelen als een nederlaag voor de Amerikaanse president, die er op zijn minst toe moet leiden dat de Spanjaar den nu hun vraagprijs voor de Ameri kaanse bases op het Iberische Schierei land gaan verhogen. Premier den Uyl ging gisterochtend in zijn rede uitvoerig in op het probleem Spanje. „Elke militaire winst die gehaald wordt uit een gebaar in de «richting van Spanje, zal teniet worden gedaan door verlies aan geloofwaardigheid van de NAVO”, zo zei Den Uyl. Den Uyl noem de het atiantische bondgenootschap es sentieel voor het bewaren van het even wicht in West-Europa. „Het bondgenoot schap is het enige kader dat ons kan voorzien van een geloofwaardige defen sie”, aldus Den Uyl. De Westduitse bondskanselier Helmut Schmidt heeft zich in zijn rede niet verzet tegen nauwere banden met Span je. De Brit Wilson daarentegen heeft wel vooropgesteld dat met Spanje pas dan eigenlijke betrekkingen in NAVO-ver- band kunnen worden aangeknoopt, wan neer het regime aan de Icratische beginselen voldoet. Schmidt heeft wel zeer duidelijk laten weten dat een verder af glijden van Por tugal naar een ondemocratisch bewind binnen het raam van de Noord-Atlanti- sche Verdragsorganisatie consequenties zal moeten hebben. Het bondgenootschap zou zich dan moeten afvragen of Portu gal wel lid zou kunnen blijven. Voor het overige sprak Schmidt vooral over eco nomische wereldproblemen en-hun rela tie tot de defensie-inspanningen. Hoewel de recessie in de Verenigde Staten vol gens recente verklaringen goeddeels voorbij lijkt, stemt het totale economi sche wereldbeeld niet tot onmiddellijk optimisme. Bij alle verdere bevestigingen van de onderlinge solidariteit heeft deze NAVO- top toch ook grote onderlinge verschil len niet kunnen verbloemen. Niemand is daar ook op uit geweest trouwens, en dit is al een positief feit, aangezien de NAVO-discussies op hoog niveau al vele malen eerder aan de wezenlijke proble matiek, waar de landen mee te maken hadden, zijn voorbijgelopen. Er is nu bijvoorbeeld goede hoop dat de Turken en Grieken elkaar zullen willen vindenin vruchtbare besprekin gen over het Cyprus-vraagstuk. Dit brengt dan een vooruitzicht mee voor het hervatten van de Amerikaanse wa- penhulp aan Turkije, een land dat zijde lings al met tegenmaatregelen heeft ge dreigd indien die niet op korte termijn communistische troepen moeten zijn. Bo vendien zou dit beperkte gebruik de landen van het oostelijke blok de illusie van een „goedkope overwinning” moeten ontnemen en hen uiteindelijk aan de onderhandelingstafel brengen. Schlesin ger erkent in zijn verslag, dat het ge bruik van tactische kernwapens „zelfs als dit op zeer beperkte schaal gebeurt, een groot gevaar voor escalatie” met zich mee brengt. Het mag dan ook alleen overwogen worden” als de gevol gen van een nederlaag bij een oorlog met conventionele wapens nog zwaarder zouden zijn”. „Als het alternatief bij voorbeeld, een groot verlies van NAVO- gebied of NAVO-troepen zou inhouden, zouden de politieke leiders van de NA VO het risico van het eerste gebruik van kernwapens kunnen aanvaarden”. Volgens Schlesinger zijn alle ministers erover eens, dat de met conventionele wapens uitgeruste strijdkracht de zwak ste schakel van de Westelijke defensie vormt. Daarom moet de versterking van deze strijdkrachten voorrang hebben. Om, zo gaat Schlesinger verder, bij beperkte inschakeling van tactische kernwapens een algemene kernoorlog te voorkomen, zal men zich tot het uiterste moeten inspannen een mogelijke escala tie onder controle te houden. (Van onze verkeersredacteur) PARIJS. John Brezendine, presi- dent-directeur van de vliegtuigfabriek McDonnell-Douglas, vindt dat Amerika Nederland, en in het bijzonder de KLM, niet de behandeling geeft waarop Neder land op allerlei gronden zou mogen rekenen. „Onze mogelijkheden zijn be perkt”, aldus de heer Brezendine (48), „maar achter de schermen doen we in Washington zeer ons best om de verant woordelijke lieden te overtuigen van de mogelijk onaanvaardbare gevolgen van hun huidige luchtvaartpolitiek.” Met dit streven dient McDonnell- Douglas vanzelfsprekend ook zijn eigen belang. Want terwijl Boeing meer dan de helft van alle straalverkeersvliegtui- gen levert die de VS en Europa samen produceren, heeft Douglas juist in Euro pa een niet onaanzienlijk aantal goede en grote afnemers. En het zijn vooral Douglas’ beste klanten hier KLM, SAS en Swissair die samen met Sabena het doelwit zijn van Amerika’s streven om PanAm en TWA voor ondergang te behoeden. „De perslui zijn hier verraders. Ze doen net als in de tijd toen de hertog van Windsor wilde trouwen. Iedereen wist wat er aan de hand was, behalve wij. Edward Heath is de grootste verrader. Die hoort in de Tower, maar Harold Wilson en zijn trawan ten hebben de zaak ook behoorlijk opgelicht. Als dit land binnen de EEG blijft, ga ik ondergronds, we zijn dan weer even ver als toen Hitler voor onze Kanaalhavens stond. De hele EEG is trouwens communis tisch. Wist u dat binnenkort de DDR (Oost-Duitsland) ook tot de EEG zal toetreden”. Buiten Engeland zal men kunnen menen dat de redenaties van Good- burn die van een goedaardige gek zijn, zoals er ook mensen zijn die in de veronderstelling leven dat de aar de niet rond maar plat is Goodburn’s betoog is echter in stukken en brok ken terug te vinden in het gedrukte materiaal dat de anti-EEG’ers ver spreiden. Zo staat bijvoorbeeld in het vouwblad „Tien punten over de EEG” te lezen: „Willen we geheel onze individuele invloed als land - die nog groot is - verliezen? Willen we sa mensmelten met Frankrijk. Duitsland en Italië, met hun grote communisti sche partijen en eventueel ook nog met Oost-Duitsland, met honderd percent communisme? Een samen- LONDEN (AFP). De Britse lucht vaartmaatschappij „British Airways” heeft gisteren bekendgemaakt, dat al haar vluchten naar Europa en op de binnenlandse lijnen met ingang van maandag zijn geannuleerd. Uit de kist steken drukwerken die Goodburn voor bijna 1000 gulden van zijn gespaarde centen heeft gekocht om ze gratis aan iedereen uit te delen. Onder de drukwerken is een tijdschrift dat „Nieuws uit het ver zet” heet. Een ander is een vouwblad dat tot titel draagt „Tien punten over de gemeenschappelijke markt”. Voor al het vouwblad bevat een waanzin zoals het menselijk brein die nog maar zelden eerder heeft uitgedacht. Laurence Goodburn zelf weet er trouwens ook raad mee. Terwijl hij met een vriendelijk woord zijn klanten van materiaal voorziet, vertelt hij me: „Waar mens en dier onrechtvaardig worden be handeld, spring ik in de bres. Zo ook nu. Ik heb mijn enige zoon naar Australië gestuurd, zodat hij niet in de EEG hoeft te wonen. Mijn vrouw

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1975 | | pagina 3