Jennifer Muller maakt dansgeschiedenis
Orfeo ed Euridice in
STRANGERS” bij Danstheater
geest van Von Gluck
ballet van brede adem
mooi
Martin Postma
Met „Ballade voor Grote en Kleine Poppen” in Holland Festival
in gebouw
Noord-Holland
s
Larens festival met jazzpodium
ipl
J
w
1
r
I
Succes van Nederlandse Operastichting
Twee premières in
De Brakke Grond
Holland fesfivcd’ZS
Beelden in De Bilt
Grafiek-expositie
IM/
I'
A
FC
pr
1
r
13
KUNST
197 5
3
JUNI
DINSDAG
i'
1
11
w
J
41
r r 1
I fc®
'■„i,
W"
SCHEVENINGEN De Neder
landse Operastichting houdt zich in
dit Holland Festival uitvoerig met
de wederwaardigheden van Orfeus
bezig. Gisteravond zagen wij in het
Circustheater de première 1975 van
het klassieke drama „Orfeo ed
Euridice” van Gluck en over veer
tien dagen kunnen wij in Carré zien
hoe Offenbach in zijn „Orfeus in de
onderwereld” de hele godenwereld
Orfeus inbegrepen voor gek
laat staan. Zolang de opera bestaat
hebben de componisten van Monte
verdi tot Strawinsky zich met de
figuur van Orfeus bezig gehouden
en nog steeds oefent de droeve ge
schiedenis van de grootste zanger
uit de mythologie een bijzondere
aantrekkingskracht op het publiek
uit.
1-
-J»
al
l’
F
J'.
AMSTERDAM (ANP). Vrijdag
Dinsdag 3 juni
CONRAD VAN DE WEETERING
J. H. MOOLENIJZER
Nieuwe Scène kweekt solidariteit
spelen.
JAC HEIJER.
HEIN STEEHOUWER
1
IR
BS
i
DE BILT (ANP). Voor de tiende
keer wordt de tentoonstelling monumen
tale beeldhouwkunst en kleinplastieken
in De Bilt gehouden. Ze loopt tot 14 juli.
Bij gelegenheid van het tweede lustrum
is organisator Chris verheugd over de
grenzen gaan kijken en haalde ook werk
van vier Belgische kunstenaars naar het
park Jagtlust rond het gemeentehuis. Dit
jaar is voorts een ANWB-fietsroute door
het landschap van de Utrechtse heuvel
rug voorzien van dertig monumentale
beelden.
Amsterdam, tent op Museumplein,
14.30 uur: Werktheater met „Brillen
en beugels”, ëen kinderprogramma;
20.30 uur: Werktheater met „Het feest
voor Nico”, een satire.
decor viel deze keer een beetje te hard
uit, maar dat kwam omdat de musici
met electronisch versterkte instrumenten
werken en het resultaat zelf niet kun
nen horen, morgen zal dat ongetwijfeld
beter gaan.
Scène uit „Strangers”.
(Foto Jorge Fatauros)
Dit biedt gelegenheid aan jong Neder
lands talent op het gebied van jazz of
geïmproviseerde muziek zich te laten
wordt overgelaten of er al dan geen
discussie volgt.
Catherine Malfitano, knielend, als Euri
dice en Huguette Tourangeau als Orfeo.
In totaal worden in het park 50 beel
den getoond, langs de fietsroute staan er
30 en nog eens 80 kleinplastieken heb
ben een plaatsje op de expositie.
DE NIEUWE SCENE is een ongesubsi
dieerde groep die moet leven van het
geen de voorstellingen opleveren. De
dertig leden van het gezelschap verdie
nen elk maandelijks 900 schoon, een
karig loon. De Nieuwe Scene meent
recht te hebben op een subsidie van de
Belgische regering. Terecht. Het gezel
schap heeft met ruim 300 voorstellingen
in een jaar tijd voor ruim 280.000 men
sen zijn bestaansrecht aangetoond. Mi
nister mevr. Backer van Cultuur heeft
onlangs een prijs aan de groep uitge
reikt, maar met subsidie is zij niet over
de brug gekomen. De groep voldoet niet
aan de voorwaarden, die voor andere
gezelschappen in België gelden, o.a. acht
verschillende voorstellingen. Er wordt
binnenkort daarover weer onderhandeld.
De begeleiding van het Residentie Or
kest was voortreffelijk en ik wil vooral
niet nalaten de schitterend geblazen
fluitsolo te vermelden.
„BALLADE VOOR GROTE en Kleine
Poppen” is veel meer gericht op een
publiek van arbeiders en werkende jon
geren, zoals bij elk politiek vormingsthe
ater. Aan de hand van een enorme
poppenkast wordt op eenvoudige histo-
risch-materialistische wijze de voortdu
rende strijd tussen het volk en de bezit
ters - de petten en de hoeden - uitge
legd. Daarna spitst de voorstelling zich
toe op de situatie v n de arbeiders nu,
in een consumptiemaatschappij, waarin
de arbeider zich laat inpakken met een
auto en een ijskast, die hij zelf moet
produceren en er vervolgens duur voor
moet betalen. Vervolgens heeft de voor
stelling het over de tijden dat het beter
zal zijn, het communistische ideaal en
de solidariteit die daarvoor nodig is.
Voor verschillende scènes hebben Da
rio Fo en zijn uitvoerder, regisseur Ar
turo Corso, met de groep weer zeer
boeiende vormen gebonden. De discussie
Ook voor „Ballade” heeft hij het materi
aal geleverd. De Nieuwe Scene heeft er
een eigen bewerking van gemaakt, ver
taald naar de arbeiderssituatie in België,
die niet zoveel verschilt van die in ons
land, of waar dan oo<k in West-Europa.
„Mistero buffo” ging duidelijk terug
op de middeleeuwse vorm van een sati
risch spel aan de hand van het leven
van Jezus. Het spel had daarom een
herkenbaarheid voor een bredere laag
van debevolking dan uitsluitend de
arbeidersklasse. De strekking kon dan
ook in de schouwburg harder aankomen
dan nu met „Ballade” het geval is.
vrouw aan een elegante jongeman die
haar een bloem komt brengen. De man
denkt aan hoeren, die elkaar het licht
niet in de ogen gunnen, de vrouw aan
een theeparty, die net is als alle andere
theeparties, en wat zou het aardig zijn
als daar nou eens een chimpansee zou
binnenstappen in de plaats van die nette
mijnheer? De man denkt aan een speel
se jeugdliefde in het bos, de vrouw
aan koffieschenken en hoe leuk haar dat
vroeger leek om in een charmant cos-
tuumpje iemand te verwennen en hoe
saai het is gebleken te zijn.
Ook binnen het Holland Festival be
staat de mogelijkheid tot discussie van
de Nieuwe Scene. Aanvankelijk had het
Festival gevraagd" van een gesprek na
afloop van de voorstellingen af te zien,
volgens directeur Hans de Witte in ver
band met de werktijden van het
schouwburgpersoneel. Maar publieksdis-
cussie hoort zo zeer bij hetgeen de
Nieuwe Scene beoogt, dat het nu aan de
afspraken tussen het gezelschap en de
individuele schouwburgdirecteuren
draagt is er heel wel in te geloven. Het
is precies de droom die iedereen wel
heeft van een nieuwe wereld. Maar dan
noemt ze die wereld communisme. En
dat wekt in een plaats als de schouw
burg, waar weinig strijdbaars te vinden
is, een zekere huiver. Duidelijk wordt,
hoe we aangeleerd hebben bij het woord
communisme aan veel minder aangena
me zaken te denken.
uur:
uit
„Pleasure
13
juni is in Theater De Brakke Grond in
Amsterdam de première van „Zij zei”,
een programma ter gelegenheid van het
Jaar van de vrouw. Het is een bloemle
zing van woorden en muziek, geschreven
door mannen en vrouwen over vrouwen,
in een vermenging van verschillende
stijlen van pop tot klassiek. Medewer
kenden zijn Diane Lensink, Cor van den
Brink, Tim Coleman en Leo de Ruiter.
horen. Een adviescommissie bestaande
uit musidi, critici en leken-jazzliefheb
bers uit het publiek, zal vier deelne
mers aan het podium uitkiezen om op
de slotmiddag op te treden.
De beste zal mogen optreden in het
slotconcert dat op de avond van 5 au
gustus wordt gegeven. De Vara-radio
maakt opnamen van het evenement.
Erg groot is de solidariteit van de
Belgische gezelschappen niet, ook al niet
omdat de vakbond van de toneelspelers
een zeer behoudend standpunt inneemt.
Solidariteit krijgt de Nieuwe Scene veel
meer uit Nederland. Toen half mei, na
een voorstelling in Haarlem, de vracht
wagen van de groep met alle costuums
en requisieten verongelukte en ver
brandde, kwam de financiële en daad
werkelijke steun vooral uit Nederland,
niet alleen van verwante groepen maar
ook van gezelschappen als Centrum en
Theater. De Nieuwe Scene is er zeer
dankbaar voor.
Zonder daar iets denigrerends mee te
bedoelen zou je het geheel een „Broad-
way-show” kunnen noemen, propvol met
een grote variatie aan dansnummers
rondom het opstaan van een ongeïnte
resseerd echtpaar. Het echtpaar gaat
sloom zijn gang en doet wat ze anders
ook op een zondagochtend doen, plannen
maken, ruzie krijgen om niets, krantje
lezen, ontbijten enz. Ze worden verte
genwoordigd door Yteke Waterbolk en
Marco Kalisch. De dansers vormden de
gedachten die ze elkaar niet tonen. De
man denkt aan Tarzan en de apen, de
jj,?
HILVERSUM (ANP) Aan het in
ternationale jazzfestival 1975 van 5 tot
en met 9 augustus in Singer te Laren,
zal weer een jazzpodium zjjn verbon
den.
Iedere scène is gevat in een andere
kleur waardoor het geheel helder en
overzichtelijk wordt (een uitstekende
aankleding van William Katz). De mu
ziek sluit zich perfect aan bij de dans en
heeft vaak ook een illustratieve functie.
Residentieorkest o.l.v. Nicolaus Har
noncourt met o.a. Purcell en Bach.
Delft, Aula Hogeschool, 20.15 uur:
Nieuwe Scène met „Ballade voor
Grote en Kleine Poppen”, naar Dario
Fo, regie Arturo Corso.
halingen van bepaalde bewegingen dat
wij er bijna genoeg van kregen. Prachtig
was de voorbereidingde dans voor de
entréè van Euridice, die zelf al zingende
deelnam aan de gracieuze reidans. Ca
therine Malfitano had zich zodanig op
deze rol ingeleefd, dat zij de beroemde
Huguette Tourangeau (Orfeo) in spel en
zangprestatie bijna overtrof. Maar er
bleven nog kansen genoeg over om in
vervoering te geraken voor de fabelach
tige techniek die Tourangeau met haar
ongewoon diepe altstem wist te berei
ken. Het duet van de beide zangeressen
als zij op de terugtocht uit de Hade»
zijn werd onvergetelijk mooi gezongen.
Barbara Hendricks had precies de
stem die men zich bij Amor kan voor
stellen, maar in haar optreden hadden
wij graag wat meer persoonlijkheid ge
zien.
Vrijdag 27 juni wordt in hetzelfde
theater de première gegeven van
„Scherts, satire, songs en ander snoep
goed”. Het is een collage van scènes,
monologen en songs „die zich ironisch
bezighouden met de hebbelijkheden van
semi-intellectuelen en al of niet modieu
ze Amsterdammers anno nu”. Samen
stelling en regie: Dimitri Frenkel Frank.
Medespelenden zijn Jenny Arean, Robert
Long, Dimitri Frenkel Frank, Jerome
Reehuis en een instrumentaal kwartet
onder leiding van Henk de Jonge.
■^r-, ..a.aiA.nX,
Mi
AMSTERDAM. De première van
Strangers maandagavond was een zoda
nig doorslaand succes, dat wat mij be
treft, het hele Holland Festival daarmee
dit jaar al geslaagd mag heten. Het hele
ballet werd gedragen door zo’n brede
adem, dat het helemaal niet hinderde,
als er hier en daar nog wat voor verbe
tering vatbaar was. Sinds de generale
repetitie waar ik al erg van onder de
indruk kwam, had de choreografe Jenni
fer Muller nog met vaste hand enkele
wijzigingen aangebracht die verbeterin
gen bleken te zijn. Het ballet duurt
bijna twee uur, maar het laat zich lezen
als een boek. Er zitten aangrijpende
scènes in (zonder handen), een grote
dosis poëtische humor, (de witte chim
pansee bij de theeparty, de versionsing
van de constuums en de schoen en slof
bij de koffiemeisjes) maar ook sadisti
sche momenten (hoeren).
Amsterdam, Stadsschouwburg, 20.15
uur: Nederlands Danstheater, o.a. met
Strengers.
Amsterdam, Concertgebouw, 20.15
uur: Don McLean, popconcert.
Amsterdam. Mickery Rozengracht,
20.15 uur: Manhattan Project met
„Our Late Night” van Wallace
Shawn, regie Andre Gregory.
Scheveningen, Circustheater, 20.15
uur: Liederenrecital Teresa Berganza
met werk van Wolf, Guridi, Grana
dos, Montsalvage e.a.
Scheveningen, Kurzaal, 20.15 uur:
Maar het meeste respect heb ik toch
voor Jennifer Muller, die deze vrijwel
onmogelijke produktie in minder dan
twee maanden tot een zich volkomen
logisch ontwikkelend, steeds boeiend
schouwspel wist te maken met een grote
zeggingskracht. Het geheel werd uitge
voerd door niet meer dan 20 dansers, die
samen 160 kostuums ter beschikking
hadden. Iedereen voldeed uitstekend (een
niet geringe prestatie) met een prachtige
solo vol gespannen ronde gebaren van
Conny Lodewijk (bruin), een romanti
sche droom van Frans Vervenne (lila),
een humoristisch intermezzo van Mari
lyn Lewis en Gérard Lemaitre (groen)
en een schitterende en aangrijpende pas
de deux zonder handen van Roslyn An
derson en (als gast yan de Louis Falco
company) Juan Antonio (zwart/wit ge
streept).
Een ballet dat uniek is in de Neder
landse dansgeschiedenis, en tevens de
laatste produktie betekent van direkteur
Caret Bimie, die zich vanaf het volgende
seizoen uitsluitend nog met zakelijke
zaken zal bemoeien. Deze productie
vormt een briljante afsluiting van zijn
artistieke bemoeiingen. Strangers is
voorlopig in Amsterdam nog te zien op
dinsdag 2 en woensdag 3 juni en komt
terug op 18, 19, 24 25 en 26 juli. Iets om
absoluut niet te missen.
tussen de werkmensen in een overvolle
tram of bus op weg naar het werk
steekt ongelooflijk knap in elkaar. In
elk politiek vormingsstuk zit de onver
mijdelijke scène over de lopende band.
Wat de Nieuwe Scene daarvan maakt
slaat gemakkelijk alles wat andere groe
pen daarvan tot dusver hebben gemaakt.
Hilde Uitterlinden instrueert als een
balletmeesteres de groep de uiterst inge
wikkeld lopende band-handelingen met
de opmerking' dat het allemaal „heel
gewoon en gemakkelijk is. Er ontstaat
een krankzinnig showballet, dat precies
de dubbele bodem heeft cjie satire be
hoeft.
„Ballade” is in z’n geheel een soort
revue, met veel liederen op oude Itali
aanse volksmuziek, poppenkast en enke
le sketches. Per onderdeel wordt goed
tot heel goed werk geleverd, maar als
geheel komt „Ballade” nog niet helemaal
uit de verf. Dat ligt ook aan de opzet.
De voorstelling bestaat uit scènes die
ook los van elkaar te gebruiken zijn. De
Nieuwe Scene is daarmee in staat in
uiteenlopende acties met compacte, aan
pasbare scènes in te springen. Die acties
zullen beslist niet in de schouwburgen
liggen maar op kritische demonstraties
en manifestaties.
Bij die gelegenheid zal „Ballade” an
ders overkomen dan gisteren bij de pre
mière in de Rotterdamse schouwburg.
Op een gegeven moment vertelt Hilde
Uitterlinden haar droom van een wereld,
waarin geen wantrouwen meer is en
iedereen naar iedereen luisteren kan. Ze
is een groot actrice. Zoals zij dat voor-
Burt Alcantara schreef die muziek in
dezelfde twee maanden dat Jennifer het
ballet maakte. Die muziek werd gespeeld
door een ad hoe ensemble, dat zich zowel
op klassiek gebied als in Jazz thuisvoelt,
het geheel onder de bewonderenswaardige
leiding van Jan Stulen. Het hele geluids-
HAARLEM. In Gebouw Noord-
Holland van de Provinciale Planologi
sche Dienst exposeert Martin Postma
aquarellen en grafiek. Postma is docent
aan de Rijksacademie voor Beeldende
Kunsten in Amsterdam, na opleidingen
aan de Vrije Academie en de Rijksaca
demie in Amsterdam. Hij woont in
Gaasterland. Hij is vooral portretschil
der, maar op deze expositie zjn geen
portretten noch andere olieverven te
zien. Het beeld dat men van hem nu
kan vormen is dus onvolledig.
Het wonen in Gaasterland heeft hem
kennelijk gebracht tot „natuurbeschou-
welijk” werk, een realisme in waterverf
en rietpentekeningen waarin de grote
bewegingen van wind, wolken en water
hem meer beroeren dan het zorgvuldig
detailleren van de natuurindruk. Hoewel
de formaten van zijn aquarellen niet
groot zijn, zoekt hij naar groot gehouden
vlakken in lichte kleuren, die eerder de
geest van een landschap ademen dan er
een beeld van verschaffen.
Er zijn ook wat Amsterdamse stadsge
zichten. Daarin zijn gevels, en elementen
daarvan, aanleiding tot een veel verdere
abstrahering in vlakken. Omdat er hier
en daar een menselijke figuur in voor
komt blijft zo’n blad een stadsgezicht,
maar het ontleent zijn waarde aan kleur
en compositie, middelen om alleen de
picturale kant van het onderwerp tot
uitdrukking te brengen met verwaarlo
zing van bijna alle details.
De tekeningen zijn goed „geschreven”
in een karakteristieke lijnvoering en
blijven veel dichter bij de natuurimpres
sie. De expositie duurt tot en met 12
juni a.s.
ROTTERDAM. Het Holland Festi
val introduceerde twee jaar geleden een
nieuw Belgisch gezelschap in ons land:
de Internationale Nieuwe Scene met
„Mistero buffo”. Het artistieke succes
was groot en sindsdien heeft de Nieuwe
Scene vaste voet gekregen in de Neder
landse schouwburgen en (wat voor de
groep belangrijker is) een hechte band
opgebouwd met de culturele voorhoede
in de hernieuwde klassestrijd Wat de
theatrale kundigheid betreft ligt de
Nieuwe Scene met Proloog en Sater
voorop in het politieke vormingstheater.
In 1762 werd „Orfeo ed Euridice” van
Gluck voor het eerst opgevoerd en
sindsdien behoort deze opera tot het
„ijzeren repertoire” niet zozeer omdat
het verhaal op zichzelf zo boeiend is,
maar wel omdat Gluck erin geslaagd is
enkele onvergetelijke melodieën te com
poneren, die voorgoed in het muzikale
geheugen van de mensheid gegrift staan.
Gluck geloofde de grootste moeite te
moeten doen tot het bereiken van een
edele eenvoud. Zijntekstschrijver Ra-
niero de Calzabigi bracht een scenario
tot stand, dat precies beantwoordde aan
zijn bedoelingen. De kille zedespreuken
en de gezwollen taal, die in die dagen
gebruikelijk was, werden vervangen
door de taal van het hart. De eenvoud,
waarachtigheid en natuurlijkheid moes
ten volgens Gluck de fundamenten vor
men van de schoonheid van alle kunst
werken. Dat hij zijn scheppingen onder
tekende met vermelding van zijn titel:
Christoph Willibald Ritter von Gluck,
was wel enigszins in tegenspraak met zijn
opvattingen, maar dat was voor hem een
bijkomstigheid.
Er is in de loop der tijden heel wat
gedokterd aan de partituur door
Gluck zelf en door vele regisseurs en
dirigenten. Voor de opvoering van gister
avond is men ook danig met het rode
potlood in de weer geweest. Dirigent
Hans Vonk (ongetwijfeld in overleg met
regisseur Rhoda Levine) liet zelfs de
ouverture achterwege en viel met de
deur in huis, maar dat bleek aan het
slot een winstpunt te zijn, want het
drama eindigde met dezelfde klaagzang
van het koor waarmee het begonnen
was. Deze bewust gekozen kringloop der
gebeurtenissen liet niet na een diepe
indruk op het publiek te maken.
Er waren meer uitstekende regie-
vondsten en de gehele uitvoering was er
kennelijk op gericht om de principes
van Gluck zo streng mogelijk na te
leven. De Künstlergruppe Eurythmeum
Stuttgart onder leiding van de choreo
grafe Else Klink verzorgde de gedanste
intermezzi met grote overgave. Nu en
dan echter gebeurde dit met zoveel her-
Woensdag 4 juni
Amsterdam, Stadsschouwburg, 20.15
uur: Nederlands Danstheater met
„Strangers”, ballet van Jennifer Mul
ler.
Amsterdam, Mickery Rozengracht,
20.15 uur: Manhattan Project met
„Alice in wonderland” naar L. Carrol,
regie André Gregory.
Amsterdam, Tropeninstituut, 20.15
uur: Kama Dev Ensemble uit India
met tempel- en maskerdansen.
Den Haag, Diligentia, 20.15
Royal Shakespeare Company
Stratford-upon-Avon met
and Repentance”, een collagepro-
gramma op teksten van Shakespeare
tot en met de Rolling Stones, regie
Terry Hands.
Scheveningen, Circustheater, 20.15
uur: Nieuwe Scène met „De Ballade
van Grote en Kleine Poppen”, naar
Dario Fo, regie Arturo Corso.
Rotterdam, Schouwburg, 20.15 uur:
Ned. Opera Stichting met „Orfeo ed
Euridice” van Gluck, o.l.v. Hans
Vonk, regie Rhoda Levine.
Amsterdam, tent op Museumplein,
20.30 uur: Werktheater met „Het feest
voor Nico”.
Het was jammer dat de eerste koorbe-
geleiding niet vrij was van onzuiverhe
den, maar er werd daarna zoveel goeds
gepresteerd, dat ik vaak met bewonde
ring en ontroering heb geluisterd, dit
zelfde geldt ook voor het Nederlands
Kamerkoor o.l.v. Hans van den Hom-
bergh.
De belangstelling van de zijde van het
publiek was overweldigend er was
geen stoel in het Circustheater onbezet.
Op dringend verzoek van alle medewer
kenden werd tijdens de voorstelling niet
geapplaudisseerd, maar het publiek heeft
zijn schade tot slot dubbel en dwars
ingehaald aan de toejuichingen
scheen geen einde te komen.
Voorstellingen in Amsterdam: 6, 8 en
10 juni 1975.
De Nieuwe Scene is nu terug in het
Holland Festival met een groot aantal
voorstellingen van z’n nieuwe produktie,
„Ballade van Grote en Kleine Poppen”.
De groep hoopt, dat vooral het vaste
publiek van jongeren en strijdbare ar
beiders, dat men in de afgelopen twee
jaar in ons land heeft verworven, zal
komen kijken. De voorstelling is er op
gericht solidariteit te kweken onder de
werkers. Aan het kunstzinnig genot van
de doorsneeschouwburgbezoeker heeft
men minder boodschap.
De Nieuwe Scene verpakt zijn marxis
tisch getuigenis en betoog in theatervor
men, waarvan de groep aanneemt dat ze
behoren tot de echte volkscultuur van
Europa. Deze theatervormen stammen
uit Italië. Ze zijn tot leven gebracht
door Dario Fo, die zich weer baseert op
de muziek en het straattheater van het
kritische volk van de middeleeuwen in
Noord-Italië en Zuid-Frankrijk.
„Mistero buffo” was een stuk van Fo.
HET IS DAAROM goed dat de Nieu
we Scene aangeboden heeft ook voor
Rotterdamse havenarbeiders te spelen.
Dat gebeurt op zaterdag 14 juni in een
schoolgebouw aan de Nieuwstraat 15.
Verschillende linkse organisaties zetten
daar een „Rotterdams Volksfeest” op.
Dokwerkers uit Antwerpen komen een
film tonen van hun recente havensta
king en er zijn meer films en theater
van andere activerende groepen. Op de
bedrijven wordt publiek voor dit feest
geworven. Een van de bedoelingen is
ervaringen uit te wisselen tussen arbei
ders onderling en actie-voerders.
!X1
