SLACHTINGEN IN ANGOLA
Explosie in
Filippijns
vliegtuig
„Spoedig zes
landen met
Ford bezoekt paus
E?
t
„Wetsontwerp inzake
Baader-Meinhof”
atoombom”
J
„Blad Republica’ moet weer uitkomen”
WEER EVEN „STILTE” NA
3
99
99
*1
tl
jw. i - ii®
Ter bestrijding terrorisme
Interview Gerrit Jan Jongejans, Nederlands ambassadeur in Israel:
Iran reageert op
belastingfraudes
Senator VS:
3
BINNEN» EN BUITENLAND
1975
JUNI
WOENSDAG
4
(Van een medewerker)
MB
p
Transporten
d
(Van onze redacteur in Jeruzalem, mr. Jaap van Wesel)
Huisarrest
Gelijk
(Van onze redacteur in Bonn,
Jan Kuiper)
n
m
in
in
id
ie
jr
BONN. De fracties van de
twee Westduitse regeringspartijen,
de sociaal-democratische SPD en de
1
t
n
d
e
s
it
I”
s—
t-
>p
ie
ie
)n
d
liberale FDP, hebben een wetsont
werp ingediend bij de Bondsdag,
dat tot doel heeft de bestaande
leemten in de bestrijding van het
terrorisme te vullen. Deze aanvul
ling van onder andere de proces
orde dient om de inmiddels berucht
geworden „Lex Baader-Meinhof” te
completeren. Het Westduitse kabi
net zou vandaag op zijn zitting het
pakket maatregelen ondersteunen.
Volgende week zal het wetsontwerp
tijdens een debat over de binnen
landse veiligheid in eerste lezing
worden behandeld. De bedoeling is
dat de nieuwe wet nog voor het
zomerreces van kracht wordt.
BI® SlisISitH
Holden Roberto is voorlopig
stilte ingetreden. Het aantal doden
als gevolg van de wilde schietpar
tijen in Loeanda wordt geschat op
tussen de 500 en 2000.
JERUZALEM. Op 20 november 1973 zei ambassadeur Jonge
jans in een speech voor de Rotaryclub jn Tel Aviv, dat door de
Jom-Kippoeroorlog „de vriendschap tussen Nederland en Israel ver
diept is”. De olieboycot was toen in volle gang, maar Jongejans
achtte de economische gevolgen van die olieboycot niet zo ernstig
(iets waar hij achteraf gelijk in kreeg). Maar Nederland was in
paniek, en op die speech kwam uit het bange Nederland veel kritiek:
de Arabische landen zouden boos worden. Het ministerie van Buiten
landse Zaken suste de zaak weliswaar door te verklaren dat in de
speech van Jongejans „niets was gezegd wat voor een ambassadeur
ongebruikelijk is”, maar tóch.
LISSABON (AP, ANP) De militaire leiders van Portugal zien zich
geplaatst tegenover een nieuwe tijdslimiet om het uiteenvallen van de
voorlopige regering te voorkomen, zo werd gisteren bekendgemaakt. Zij
hebben tot het einde van deze week de tijd om te zorgen dat de socialis
tische krant „Republica” weer kan uitkomen. Als dit niet lukt, zullen de
leiders van de grootste politieke partij van het land zich uit de regering
terugtrekken, zo werd uit welingelichte kring vernomen.
LOEANDA. Het touwtrekken
om Angola’s toekomst is in volle
gang. Na de bloedige botsingen van
de laatste weken tussen de commu
nistisch georiënteerde MPLA van
Agostinho Neto en de vanuit het
buurland Zaire geleide FLNA van
Holden Roberto is voorlopig een
„T f*
f
Ultimatum Portugese socialisten
gelegenheid te geven de communistische
ir
het Suezkanaal
Objectief blijven is moeilijk
is
heb
e
zeer
1
dollar per jaar bedragen.
I
t
1
f
r
Hij is er dan eigenlijk helemaal niet
happig op om geïnterviewd te wor
den.
geen
daar
1
1
1
t.
0
Onder voorzitterschap van de Portuge
se minister van buitenlandse zaken ma
joor Melo Antunes, die zich vanuit Lis
sabon naar Angola gehaast had, vonden
besprekingen plaats tussen drie concur-
De senaatscommissie waarvan Ribicoff
voorzitter is, was te weten gekomen dat
Frankrijk plutonium en nucleaire tech
nologie ter beschikking stelde van Pa
kistan, Taiwan en Zuid-Korea terwijl de
VS Zuid-Afrika helpt bij het ontwikke
len van een installatie tot het verrijken
van uranium.
In april werd bekend dat West-Duits-
land met Brazilië was overeengekomen
dat land kernreactors en technische hulp
te verschaffen. De democratische senator
John Pastore zei in de senaat dat via de
diplomatieke weg West-Duitsland moest
worden overgehaald die transactie niet
te laten doorgaan. Anders zou Brazilië,
dat het verdrag over de verspreiding van
atoomenergie niet had bekrachtigd, in
staat kunnen worden gesteld, als het dit
wenste, een kernbom te maken, aldus
Pastore.
zetters en ander technisch personeel die
de krant bezetten enigszins onder druk
te zetten.
De socialisten, die normaliter de pu
bliciteit niet schuwen, waren ongewoon
discreet geweest over hun bespreking
met de revolutionaire raad. De bespre
king eindigde met een opzettelijk vaag
gehouden communiqué waarin werd ge-
Portugals antwoord bleef niet uit: ter
wijl majoor Antunes in het vliegtuig
stapte, werd over Angola de uitzonde
ringstoestand uitgeroepen. Nog eenmaal
nemen de 30.000 in de voormalige kolo
nie gestationeerde Portugese soldaten de
ordehandhaving en de macht over. Mo
gelijk zullen zij in Angola Portugals
laatste slag als koloniale mogendheid in
Afrika moeten leveren.
Heeft deze terughoudendheid iets
te maken met de NederlandserjMid-
den-Oostenpolitiek, die zijn uiterste
ononderbroken transporteren schepen en
vliegtuigen blanken vanuit Angola naar
Portugal en naar Brazilië.
Daardoor ontstaan in het moederland
grote economische problemen. Momen
teel zoeken zo’n 250.001) voormalige sol
daten uit Guinee-Bissau, Mozambique en
Angola werk. De toekomst van de blan
ke vluchtelingen is dus meer dan onze
ker. Toch geven zij aan deze onzeker
heid de voorkeur boven de terreur in
Angola. Men kan zich dit voorstellen als
men weet dat het dodental in Loeanda
intussen (onofficieel) op 3000 wordt ge
schat. In één week
een
zou
Bent u niet bang dat een andere
post in -Zuid-Azië wat te rustig zal
zijn na het roerige Midden-Oosten?
Aan het einde van het onderhoud
dat ruim een uur duurde zei de paus
tegen president Ford dat macht moet
worden gematigd door verantwoorde
lijkheid. Waarnemers waren verrast
door de ongebruikelijk harde toon
van de pauselijke toespraak waarin
hij zei dat de katholieke kerk haar
ogen niet sluit voor moderne machts
politiek. „Wij moeten onze stem ver
heffen om de mensen eraan te herin
neren dat het niet op macht is waar
op een vreedzame en humane inter
nationale orde kan zijn gebaseerd”.
Een dergelijke orde zou kunnen stoe
len op de „criteria van gerechtigheid,
respect en begrip voor de rechten en
behoeften van anderen”.
j
1
1
t
!S
n
an
•rd
;rd
zit
üj,
fe-
tar
>e-
?le
)r-
na
ti
ler
•n-
an
le-
le-
lij
£-
72,
an
h-
Dr.
we
is
se
nd
in
ss-
;en
ke
iir
o-
er
se
;n
e-
o-
n-
e-
ie
a-
o-
ie
s:
n
n
e-
rd
as
TEHERAN. (AP) De belastingin
ning in Iran wordt gereorganiseerd na
de ontdekking van een enorme fraude,
zo heeft de minister van economische
zaken en financiën, Husjang Ansari, gis
teren bekend gemaakt.
AMBASSADEUR Gerrit Jan Jon
gejans is nu, op 61-jarige leeftijd en
aan het einde van zijn ambtsperiode
in Israel, heel wat voorzichtiger ge
worden in zijn uitlatingen. Hij wil
ook niet aan deze episode herinnerd
worden dat kan alleen opnieuw
moeilijkheden opleveren met het zo
voorzichtige ministerie in Den Haag.
het wetsontwerp van
van kracht
mondeling
In 1966 kreeg hij als zaakgelastigde
in Peking van de Chinese regering
huisarrest opgelegd, een geruchtma
kende zaak. En in augustus 1968, bij
de Russische invasie in Tsjecho-Slo-
wakije, was Jongejans de man die
een konvooi gestrande buitenlanders
naar de Tsjechische grens begeleidde.
In oktober 1973 was Jongejans in
Jeruzalem toen de Jom-Kippoeroor-
log uitbrak. Daarmee heeft hij wel
het image gekregen van een ambassa
deur op posten waar moeilijkheden
zijn.
De meningen over eventuele militaire
acties lopen in de Beweging van de
Strijdkrachten in Lissabon nog uiteen,
maar de druk om de troepen te laten
ingrijpen wordt met de dag groter. Al
leen de communisten verzetten zich, om
dat zij bevreesd zijn dat daarmee de
marxistische MPLA vermorzeld zal wor
den en de meer gematigde FNLA en de
met de blanken samenwerkende Unita
de opengevallen plaats zullen innemen.
best doet om een evenwichtige indruk
te maken?
Kolonel Bras ontkende ten stelligste
dat de Portugese Beweging der Strijd
krachten (MFA) er naar streeft in Por
tugal een militaire dictatuur te vestigen.
„Als dat ons doel zeu zijn, zou dat al
gebleken zijn na de staatsgreep van 25
april 1974”, zo zei hij. De voornaamste
zorg van de MFA was in Portugal een
democratische regering op de been te
brengen.
Maar de blanken in Angola wachten
niet meer op de beslissingen uit Lissa
bon. De wilde schietpartijen en de slach
tingen in de straten van de krottenwijk
van Loeanda hebben het vertrouwen in
een gemeenschappelijke toekomst van
zwart en blank volledig verstoord. Bijna
MANILLA. (Reuter) Een Filippijns
verkeersvliegtuig dat een binnenlandse
lijndienst onderhoudt is gisteren op een
hoogte van 6100 meter getroffen door
een explosie die een groot gat sloeg in
de staart van het toestel. De piloot
slaagde er echter in een noodlanding te
naken op het vliegveld van Manilla,
'olgens een woordvoerder van de lucht
vaartmaatschappij raakten 45 passagiers
'licht gewond. Het toestel was van het
itype BAC-111. De oorzaak van de explo-
jsie is nog niet bekend.
Buitenlandse Zaken is niet dol op
politieke uitspraken van zijn ambas
sadeur uit Jeruzalem, nu alle moge
lijke moeite gedaan wordt om een
evenwichtige Midden-Oostenpolitiek
te voeren. Maar het ligt ook niet in
de aard van Jongejans om de publici
teit te zoeken. Die heeft hij in zijn
40-jarige loopbaan zo nu en dan on
gevraagd overigens wel gekregen.
Minister van buitenlandse zaken
Kissinger had eerder gezegd dat Ford
de paus wilde ontmoeten omdat hij
de denkbeelden van de paus wenste
in zijn streven naar wereldvrede.
Men ziet het bezoek echter ook in het
licht van de volgend jaar in de
Verenigde Staten te houden presi
dentsverkiezingen. Ford zou de stem
men van de rooms-katholieke Ameri
kanen willen trekken.
Ford vertrok naar het Vaticaan
nadat hij een uur had gesproken met
premier Aldo Moro en minister van
buitenlandse zaken Mariano Rumor.
deze tegenstrijdige
opnieuw met elkaar
rerende bevrijdingsbewegingen. Daarbij
waren, behalve de Portugese minister
van buitenlandse zaken, dr. Jonas Sa-
vimbi van de Unita, dr. Agostinho Neto
van de MPLA en dr. John Eduardo, die
Holden Roberfto vertegenwoordigde
aanwezig. FNLA-leider Roberto verbleef
op de dag van de vergadering nog in
Tunesië, waar hij de verantwoording
voor het bloedbad van Loeanda in de
schoenen van de Portugezen schoof.
Het gesprek, dat een dag duurde, le
verde geen enkel resultaat op. Geërgerd
en ontgoocheld vloog de Portugese mi
nister van buitenlandse zaken weer naar
Lissabon terug. Zijn voorstel, een nieu
we topontmoeting te organiseren tussen
de drie rivaliserende bewegingen, werd
door de FNLA van de hand gewezen. In
plaats daarvan beschuldigde de verte
genwoordiger van deze guerrillabewe
ging Portugal ervan de marxisten van
de MPLA in het zadel en aan de macht
te willen brengen.
Het socialistische ultimatum werd vo
rige week vrijdag aan de revolutionaire
raad gesteld tijdens een vergadering
waarbij men een einde scheen te hebben
gemaakt aan de crisis. De eis van de
socialistische partij, waarover niet on
derhandeld kan worden, werd tot nu toe
geheim gehouden om de militairen de
WF -
-
'F
Beide partijen hebben samen bijna vier
vijfde van het aantal zetels in de assem
blee verkregen na de onlangs gehouden
verkiezingen.
Ondertussen heeft de revolutionaire
raad reeds voorzichtige stappen gedaan
in de richting van een meer gematigde
politiek en minder communistische in
vloed. Dit is voornamelijk het gevolg
van het inzien van de reikwijdte van de
economische crisis en de noodzaak voor
buitenlandse hulp.
In de nieuwe wet wordt ook het
begrip „stichten van een terroristische
vereniging” ingevoerd. Het doel daarvan
is terroristische groepen, in de wet te
onderscheiden van criminele verenigin
gen, en gelijktijdig de strafmaat voor de
leden van een dergelijke terroristen-
groep te verhogen. Ook over dc zoge
naamde sympathisantengroepen is een
clausule opgenomen. Zij die van het
oprichten en de activiteiten van een
terroristische vereniging op de hoogte
zijn en dit niet bij de politie melden,
zullen in de toekomst strafbaar zijn.
Niemand weet nog hoe het Portugese
socialisme er tenslotte zal gaan uitzien,
maar één ding is duidelijk: het zal nóch
van het Russische, nóch van het Cu
baanse type zijn. Dat heeft de Portugese
advocaat Ferraon, lid van de Portugese
raad „Voor Vrede en Samenwerking”, op
een persconferentie in Brussel meege
deeld.
Ferraon was in het gezelschap van de
Portugese kolonel Bras, die lid is van de
Portugese „Beweging van de Strijd
krachten” en van Bruno Soares, secreta-
ris-generaal van de Portugese socialisti
sche partij.
Het drietal dat, voordat het in Brussel
arriveerde ook in Den Haag op bezoek
geweest was, had klachten over de rol
van de pers in de beeldvorming over
Portugal. „Incidenten worden in over
dreven vorm weergegeven. Zodoende
ontstaat er een onjuist beeld over Portu
gal”, aldus deelden ze op een persconfe
rentie mee.
Dat is hier veel sterker dan in China
of Japan, of in India. Neem een
gebeurtenis als het bloedbad in Maa-
lot en een daaropvolgende represaille
in Libanon. Dat dwingt je ondanks
alles om de objectiviteit in acht te
nemen, en dat is lang niet altijd
gemakkelijk. Je moet je uiteindelijk
ROME (REUTER). President
Ford van de Verenigde Staten is
gisteravond in Vaticaanstad met paus
Paulus zijn laatste besprekingen van
zijn Europese reis begonnen. Eerder
op de dag voerde Ford gedurende
zeven uur besprekingen met de Itali
aanse leiders tijdens welke hij de
sleutelpositie van Italië onderstreepte
in de defensie van het Middellandse
Zeegebied.
WASHINGTON. (AP) Tenminste
zes landen zullen spoedig in staat zijn
een atoom-ontploffing tot stand te. bren
gen, aldus heeft Abrahaham Ribicoff
gisteren gezegd. De democratische sena
tor zei dit in een toespraak in de senaat
waarin hij er bij zijn regering op aan
drong dat deze de verspreiding van
kernwapens moest tegengaan.
De voornaamste punten uit de wet
zijn, dat een uitgesloten advocaat ook
andere verdachten in hetzelfde proces
niet meer mag verdedigen. Een over
gangsregeling maakt het mogelijk dat
dit punt ook van toepassing zal zijn op
het reeds lopende proces tegen de kern
leden van de Baader-Meinhofgroep in
Stuttgart.
De minister zei dat slechts 9.362 van
de 20.000 ingeschreven ondernemingen
belasting hebben betaald. Ondanks wat
hij noemde een „ongekende” hoogcon
junctuur e n industriële welvaart heeft
43 percent van de ondernemingen opge
geven dat zij verliezen hebben geleden,
zo zei hij.
Ansari, die bekend maakte dat de
regels omtrent inkomstenbelasting ge
wijzigd zijn, zei dat „oneerlijke en onge
wenste elementen” op het belastingkan
toor ontslagen zullen worden. Hij voegde
hieraan toe dat de belasting zou worden
opgevoerd tot een dusdanig peil dat dit
over tien jaar gelijk zal zijn aan de olie-
inkomsten, die momenteel 20 miljard
„Een diplomaat moet geen image
hebben. Hij is geen politicus, hij is
ambtenaar. Een ambtenaar mag min
of meer kleurloos lijken, anders kan
hij zijn werk niet naar behoren ver
richten. Het is mijn taak om te
analyseren en te rapporteren. Wat
het departement daarmee doet, is zijn
zaak. Daarom is het eigenlijk para
doxaal, dat ik me voor een krant laat
interviewen. Een ambtenaar behoort
geen publiek image te hebben.”
De heer Jongejans komt uit een
ambten aren geslacht. Zijn vader was
ambtenaar, en zelf werd hij in 1937
Tndisch ambtenaar. In 1948 kwam hij
bij de buitenlandse dienst, met als
posten: Tokio. Hongkong, New-Delhi,
Moskou. Peking en daarna als ambas
sadeur in Praag en Jeruzalem. Zijn
specialiteit is China en Japan. Hij
spreekt beide talen. Voor Jongejans is
Jeruzalem min of meer een zijsprong
geweest van zijn Aziatisch-Oosteuro-
pese loopbaan. Het is wel een erva
ring geweest, want Israel is anders
dan andere landen.
aan je opdracht houden, en je niet
door de ene of andere kant laten
meeslepen.”
Opmerkelijk is echter, dat gisteren de
eerste senaat van hét gerechtshof i n
Stuttgart de advocaten Klaus Croissant,
Hans Christian Ströbele en Kurt Grüne
wald van de verdere verdediging in het
proces tegen de kernleden van de Baa
der-Meinhofgroep heeft uitgesloten. De
eerste senaat meende, in tegenstelling
tot de wetgever en het openbaar minis
terie, dat de nu bestaande wet voldoende
mogelijkheden biedt. De drie advocaten
waren van de verdediging van Andreas
Baader uitgesloten, maar wilden op de
eerste dag van het proces als verdedigers
van respectievelijk Jan Carl Raspe, Gu
drun Ensslin en Ulrike Meinhof worden
toegelaten.
De tweede senaat van het gerechtshof
in Stuttgart, die het proces moet voeren,
meende dat als men eenmaal van de
verdediging van een verdachte in een
bepaald proces is uitgesloten, men ook is
uitgesloten van de verdediging van de
andere verdachten in hetzelfde proces.
Gisteren bleek, dat de eerste senaat deze
rechtsopvatting deelde en het niet nodig
achtte dat een nieuwe uitslüitingsproce-
dure tegen het drietal wordt gevoerd. De
procureur-generaal, dr. Wunder, had op
nieuw een uitsluiting geëist, omdat hij
meende dat men de wet niet restrictief
(beperkend) moest uitleggen. Het proces
werd daarvoor verdaagd.
Inmiddels heeft advocaaat Ströbele in
West-Berlijn verklaard dat nu de eerste
senaat geen uitsluitingsprocedure begint,
hij als verdediger van Gudrun Ensslin
moet worden toegelaten, omdat de oude
rechtstoestand weer van kracht is. Dui
delijk is dat bij de hervatting van het
proces, morgen,
rechtsopvattingen
zullen botsen.
Verder zal, als
de SPD en FDP-fracties
wordt, het schriftelijk en
verkeer tussen een gearresteerde terro
rist en zijn verdedigers kunnen worden
gecontroleerd. Een rechter zal dan het
gesprek tussen advocaat en verdachte
kunnen controleren, maar deze rechter
mag alleen indien er een gegronde ver
denking bestaat dat een verdachte het
contact met zijn verdediger misbruikt
om nieuwe terreurdaden te begaan, wil
voorbereiden of steunen, de inhoud van
de gesprekken doorgeven aan het open
baar ministerie. Al het andere dat hij
hoort bij deze gesprekken mag niet voor
een extrabelasting van de verdachte
worden gebruikt.
De SPD- en FDP-fracties willen ook
de figuur van de „kroongetuige”, zoals
die in het Britse procesrecht bestaat,
invoeren. Een verdachte die misdaden
verhindert, meewerkt aan de oplossing
van misdaden of aan het arresteren van
de dader of daders, kan op strafvermin
dering of kwijtschelding ervan rekenen.
„Helemaal niet. In Israel bestaat de
indruk dat het Midden-Oosten het
centrum van de wereld is, en dat er
verder in de wereld niets gebeurt. Ik
heb op andere plaatsen van de we
reld veel ergere drama’s meegemaakt,
waar men in het 'Midden-Oosten geen
notie van en ook geen belangstelling
voor heeft. Ik zou er wel tegen
opzien om in Nederland te blijven;
daar gebeurt naar mijn smaak te
weinig. De EEG is natuurlijk een
zeer belangrijk gebeuren, maar ik
ben daar niet in opgegroeid. Mijn
specialiteit is Oost-Europa en Azië.
Daar voel ik me het best thuis.”
- De Jom-Kippoeroorlog werd in Is
rael gevolgd door een Nederland-ra-
ge, een waanzinnige populariteit van
Nederland. Werd u als ambtenaar
daar niet door in verlegenheid ge
bracht?
Daarvóór had hij een onderhoud van
zes uur in het Quirinaal met presi
dent Leone en hoge Italiaanse leiders.
Gesproken werd over het Midden-
Oosten, de ontspanning tussen Oost
en West, Europese integratie en eco
nomische samenwerking.
„Er wordt meer aan je getrokken.
Bide partijen willen voortdurend
horen dat ze gelijk hebben, en je
moet steeds een standpunt -innemen.
Een colonne Israëlische tanks bij de Mitla-pas in de Sinaï tijdens de terugtocht naar nieuwe posities weg van
suggereerd dat de socialisten en de mili
tairen tot een redelijke verhouding wa
ren gekomen.
De socialisten lijken een poging te
hebben gedaan de militaire leiders niet
onmiddellijk onder de druk van publici
teit te zétten. Niettemin is het hun
dodelijke ernst wat betreft het uitreden
uit de regering.
De militairen leken tot nu toe niet
geneigd enige druk uit te oefenen op de
bezetters van de „Republica”. Ze zullen
deze houding nu moeten afwegen tegen
het risico dat de socialisten uit de rege
ring lopen, waarbij ze de democratische
volkspartij (PPD) met zich mee zouden
kunnen nemen. Ieder van deze partijen
heeft twee ministers in het kabinet.
„Nee, ik kijk er ook niet zonder
trots en voldoening op terug. Ik heb
toen bij enige gelegenheden in het
openbaai' gezegd dat het image van
Nederland niet in overeenstemming is
met de realiteit. Daar heb ik
positieve reacties op gehad. Veel Ne
derlandse immigranten zeiden: Ik ben
blij dat u dat gezegd hebt. En ook
Israëliërs die ik gesproken heb, zei
den: Wat u zegt is zeer interessant.
We dachten al dat het overdreven
was. Het was in ieder geval een
goede oefening in objectiviteit.”
„Het is een onjuist beeld, dat ik
„troubleshooter” zou zijn. Zoiets
ook niet aardig zijn tegenover
het land waar ik nu heengaa. Het is
ook niet waar, dat ik meer meemaak
dan andere ambassadeurs. Alleen
Praag en Peking schieten er inder
daad een beetje uit. Peking is een
ervaring geweest, en ik moet zeggen
onplezierige ervaring. Ik
een heel prettige tijd gehad
tijdens dat huisarrest. Natuurlijk, wat
de Chinezen deden was onrechtmatig,
maar ik wist al die tijd dat ze me
geen haar zouden krenken.”
i
