ALAIN TANNER MET UITSTEKEND WERK IN MOVIES
Kunst als regeringszaak in
17e eeuw
RAMSES EN HERMAN SAMEN
film
J
Wij kunnen het u bewijzen.
Met reële cijfers.
Bij26.000km per jaar
kost een Mercedes Diesel
per km minder dan een
benzinewagen van 15 mille.
Meubelfabriek
Oisterwijk
IR88
EXPOSITIE IN PALEIS OP DE DAM
I
Expositie Honoré Daumier
als lithograaf
7 juni - 9 juli
Emmy Verhey maakt
orkest populair
Mercedes Diesel. Klasse als geen ander.
ijk'
r/
16
17
1975
V R IJ D A G
6
JUNI
KUNST
Boeiend oeuvre
Claude Goretta
Duddy Kravitz
Keuze uit 4 typen: 200 D, 220 D, 240 D, 240 D 3.0
Komt u eens langs. We bewijzen u graag voor
hoe weinig geld u zich de veiligheid en
het komfort van een Mercedes kunt veroorloven.
De aanschaffingsprijs van een Mercedes Diesel
is niet laag. Maar verkijkt u zich niet,
want het is de km-prijs die telt.
Met een Mercedes dieselmotor haalt u ca. 30%
meer kilometers uit elke liter toch al
goedkope brandstof. Ook de hoge inruilwaarde
drukt de kosten per kilometer aanzienlijk.
B.V. AUTOMOBIELBEDRIJF VAN WIJK, Haarlem,
Amsterdamsevaart 114, tel. 023-317710 - Overveen,
Bloemendaalseweg 329, tel. 023-326250.
Retour d’Afrique
N achtvoorstellingen
Ambitieus ingenieur
in Amsterdam
moeizaam uit isolement
Zwitserse film komt
114.
(ADVERTENTIE)
(Van onze kunstredactie)
1500
precies
(ADVERTENTIE)
itory:
■zorgt
Een boeiend klankbeeld over de historie
en de bouw van het voormalige stadhuis
vult de expositie aan.
Ongewoon druk was het gistermiddag op het kasteel Groeneveld even buiten Baarn.
De reden: de nieuwe elpee van Ramses Shaffy „Wij leven nog” zou aan hem
worden uitgereikt door Herman van Veen. Van Veen deed dit op de hem eigen wijze,
dat wil zeggen zonder de gebruikelijke stroom lovende woorden, maar door een paar
liedjes voor Ramses te zingen. Halverwege „Kind aan huis” wierp hij de microfoon
in de richting van Ramses, waarop deze het lied vervolgde. Dat was het begin van een
geanimeerde session met behulp van Van Veens vaste begeleiders. Het muzikale ge
beuren werd besloten met hoe kan het anders „Wij zullen doorgaan”dat als
enig oud nummer op de nieuwe plaat is opgenomen. Ramses later over de presentatie
door Herman van Veen: „Ontzettend fijn. Beter dan dat ze je een veer in je kont
steken”.
En Canada is te vinden in Studio
K, waar een week lang bij een dage
lijkse programmawisseling tien min
of meer nieuwe, maar in ieder geval
voor ons land onbekende Canadese
films te zien zijn, ook in de nacht-
voorstellingen van het theatertje bo-
voorbeeld
produktie,
(ADVE TENT IE)
Antiquariaat ’De Papieren Waereld’
Kanaalweg 3, Zandvoort
(zijstraat Haltestraat),
Telefoon 0 25 07 - 60 53.
r
IN 1957, IN DE HOOGTIJDAGEN van wat de Engelsen „Free Cinema”
noemden waarvan ze dezelfde verwachtingen hadden als de Fransen van
hun „Nouvelle Vague”, maakten twee jonge Zwitsers in Londen „Nice
Time”, een twintig minuten durende bijdrage aan die nieuwe Engelse
beweging. Hun namen waren Claude Goretta en Alain Tanner.
Ongeveer twintig jaar later duiken
beide namen, Tanner en Goretta, op
nieuw op, nu als de voormannen van
een Zwitserse filmrenaissance. Goretta
heeft internationale naam gemaakt
met zijn „L’Invitation” uit 1973, Tan
ner kwam datzelfde jaar, eveneens
internationaal, in de belangstelling
met La Salamandre” die al vooraf
gegaan was door twee speelfilms,
„Les Apprentis” en „Charles, mort ou
vif”.
Zij hadden hun technische kennis
van het filmvak opgedaan in cursus
sen van het British Film Institute en
als onderwerp van hun eerste proeve
van bekwaamheid kozen ze het
nachtleven rond Piccadilly Circus.
Met kleine, handzame camera’s, gela
den met uiterst gevoelig negatief
materiaal observeerden ze de mensen
die ’s avonds en ’s nachts een vorm
van wat triest amusement zochten in
en om het Londense vermaakscen
trum.
TEGELIJK IN de Mini-Movies
Tanner’s eerder gemaakte „Le Retour
UTRECHT (ANP). De violiste Em
my Verhey die bij het Utrechts Symfo
nie Orkest (USO) haar tweede seizoen
als concertmeester ingaat, blijkt een
grote trekpleister te zijn. De losse ver
koop is flink toegenomen, zo heeft de
directie van het USO gisteren meege
deeld. Het aantal abonnementen heeft
overigens een vrijwel constant peil ge
houden.
JO
8
O
QC
Q
HET IS EEN WEEK van kennis
maken met de Zwitserse en met de
Canadese film. The Movies vertonen
zoals hierboven vermeld, de beide
laatste films van de Zwitser Alain
Tanner, terwijl Ceintuur Claude Go-
retta’s „De Uitnodiging” („L’invitati-
ori’) ir reprise brengt, nadat (weder
om) The Movies Goretta’s prachtige
komedie over een personeelsfeestje
dat een beetje uit de hand loopt, in
ons land geïntroduceerd had.
IN THE MOVIES ook ’s nachts ge
durende het weekend de beide films
van Alain Tanner. Verder „Canada
Today’ in Studio K met het aandoén
lijk „Les derniéres Fian?ailles” van
Jean-Pierre Lefebvre en Kotcheff’s
langdradige „The Apprenticeship”.
„Helizapoppin” staat weer op het pro
gramma, ditmaal in City I en verder
griezelen in Cinétol met „Theatre of
Blood’ en „Play Misty for me” en in
Desmet met „De Tuin der Nachtmer
ries” met Jack Palance en Peter Cus
hing, Antonioni’s „Beroep: Reporter”
is overdag en ’s nachts gebleven in
Kriterion.
heid, onrust, verzet die niet altijd het
thema van de films vormen, maar
wel de sfeer ervan bepalen
Als kennismaking met het tweeta
lige Canada en zijn moeilijkheden,
moet de filmliefhebber toch wel iets
gaan zien van deze weinig gelukkige
keuze en hij kan daarvoor het best te
rade gaan bij de gratis verkrijgbare
filmkrant die aan de kassa’s van
Studio K en het Leidseplein Theater
te vinden is. Zijn keus zal dan waar
schijnlijk uitgaan naar „Janis” (zater
dag).
De grote verandering in het Am
sterdamse filmagenda bestaat verder
in hel wegvallen van de „Zwaarmoe
dige Verhalen” uit het bioscoop-
kwartet van City die „Rufus”, Rooie
Sien” en „Kind van de Zon” heeft
aangehouden, maar City O gereser
veerd heeft voor de 11 jaar oude „My
ven Kriterion. Wat de pers van deze
manifestatie die in het programma
van het Holland Festival is opgeno
men, gezien heeft, heeft geen sterke
indruk achtergelaten.
De filmers van deze industrie-in-
opbouw, blijken vooral routine en
vakbeheersing te missen, waardoor ze
naar gemakkelijke stijlvormen en cli-
ché’s overschakelen. Overheersend is
het gemis aan sterke, afgeronde sce
nario’s, waardoor veel films te lang
zijn en iedere hechte constructie en
compositie ontberen.
TWEE NIEUWE films van hem
„Le Milieu du Monde” die deze week
in The Movies zijn Nederlandse pre
mière beleeft, evenals „Le Retour
d’Afrique” in de Mini-Movies, com
pleteren dit kleine, maar bijzonder
boeiende oeuvre van de man die deze
week in ons land op bezoek was.
Ondanks de goede kritieken die
zijn werk krijgt en de algemene be
langstelling op het ogenblik voor de
Zwitserse film die in Thomas Koerfer
(„Het Pesttheater”), Bertrand van Ef-
fenterre („Erica Minor”), Daniel
Schmid („La Paloma”, „Heute Nacht
oder Nie”) nog andere peilen op z’n
boog heeft, is Tanner pessimistisch
gestemd over net verdere verloop van
de Zwitserse film. Niet ten onrechte,
want behalve de situatie in eigen
land, is de buitenlandse interesse
hoofdzakelijk beperkt tot een kleine
kring. In ons land heeft nog geen der
grote importeurs of theatercircuits
zich voor het Zwitserse werk geïnte
resseerd. En zonder de alternatieve
circuits en alternatieve importeurs als
„Fugitive Cinema” en The Movies
zouden we waarschijnlijk volledig
onbekend zijn met het feit dat er op
het ogenblik überhaupt een (beschei
den) filmindustrie in Zwitserland
werkzaam is.
Sinds 1970, om precies te zijn, want
toen kwam er een Federale Filmwet
die een bescheiden bedrag van enkele
miljoenen beschikbaar stelde voor
een nationale lilmbedrijvigheid, geld,
waarvan Goretta het eerst profiteerde
om voor ongeveer 95.000 „La Sala
mandre” te maken die tot in Amerika
met verbazing en lof werd ontvangen.
Die directe doorbraak naar de
Amerikaanse markt is voor de Zwit
serse film van grote betekenis ge
weest Een kwestie van prestige die
echter in eigen land niet gehonoreerd
is met een actievere film-politiek.
Aleen via co-produkties, en wel voor
namelijk met Frankrijk, is het moge
lijk, volgens Alain Tanner, om aan de
gang te blijven.
Het verheugende is dat de promi
nente figuren van de laatste jaren,
verenigd in de „Groupe 5” in de
malaise-toestand waarin zij verkeren,
niet vervallen zijn tot het maken van
gemakkelijke successen, eventueel ge
lardeerd met erotische attracties. Men
zal bij Tanner geen concessies aan de
goedkope smaak aantreffen, al ver
liest hij niet uit het oog dat gebruik
maken van het medium film betekent
dat je een groot publiek wil bereiken-
Hoeveel mensen „Le Milieu du
Monde” in het fraai gerestaureerde
theater The Movies zullen gaan zien,
valt niet te raden. Het zullen er
zeker niet de miljoenen bezoekers
zijn die naar „Keetje Tippel” zijn
gaan kijken, al valt het te betreuren
dat onze eigen produktie nog niet toe
is gekomen tot het niveau van „La
Salamandre” of van „Le Milieu du
Monde”.
Toonzaal: Amsterdam
Leidsekade 102 (naast Lido, vlak
bij Leidseplein) tel. 020-233917.
Ma t/m za 9-18 uur. Ook weer op
donderdagavond tot 21.30 uur.
Uw kopje koffie staat klaar.
„HEI MIDDEN van de wereld”, de
titel is voor verschillende uitleg vat
baar. Men kan de naam geven aan de
plaats van handeling, de moerassige
vallei Moruz aan de voet van de
Jura, vanwaar de rivieren zowel naar
het noorden als naar het bekken van
de Middellandse Zee stromen. Men
kan haar ook toepassen op de beide
hoofdfiguren die ieder voor zich een
wereld voorstellen waarvan zij zich
het middelpunt voelen. Die hoofdfi
guren zijn een jonge, ambitieuze in
genieur, kandidaat voor de aanstaan
de kantons verkiezingen; een man met
toekomst dus, getrouwd en in het
bezit van een kind; en een gastar-
beidster, een Italiaans meisje dat ser
veerster is in een stationsrestauratie.
Op zijn verkiezingstoernee ontmoet
de vitale Paul (Philippe Leotard) de
zwartharige en donkerogige Adriana
(Olimpia Carlisi) en het wordt, wat
hem betreft, liefde op het eerste ge-
zient. Er ontstaat een verhouding die
zich grotendeels afspeelt bij haar in
een weinig opwekkend huurkamertje
en die precies 122 dagen duurt, in de
winterse maanden december, januari,
februari en maart. De dagen worden
afgeteld op het doek en hoewel er
nauwelijks conflictsituaties van enig
formaat ontstaan, is de liefde tussen
Paul en Adriana gedoemd te misluk
ken.
Ze vormen twee karakters die op
essentiële punten niet willen toege
ven. Paul denkt zijn liefde te kunnen
organiseren tussen zijn werk, zijn
verkiezingsbijeenkomsten en de schei -
dingsformaliteiten, maar hij vergeet
dat Adriana niet wenst als een „voor
werp” in zijn leven te zijn, een van
Beeld uit Milieu du Monde van Alain Tanner waarin we de Italiaanse serveer
ster zien tegen de verkiezingsaffiches van haar minnaar.
fair Lady” met Audrey Hepburn en
Rex Harrison in de regie van George
Cukor.
Het paleis is in juni, juli en augustus
dagelijks geopend voor het publiek. Be
halve de fraaie architectuur van het
gerestaureerde paleis, kan men hier ge
durende de zomer de schilderijen zien
die in opdracht van de Amsterdamse
stadsregering zijn gemaakt. Favorieten
van de burgemeesters waren twee leer
lingen van Rembrandt: Ferdinand Bol
en Govert Flinck.
De nuchtere zakelijke burgemeesters
van de 17e eeuw die met zijn vieren een
bijna onbegrensde macht hadden, bouw
den acht maanden na de Vrede van
Munster het reusachtige stadhuis. Zij
wilden hun machtsvertoon rechtvaardi
gen door de decoraties van het gebouw,
dat gebeurde door de nadruk te leggen
op hun onkreukbaarheid en op histori
sche voorbeelden, die de beste schilders
van die tijd moesten uitbeelden.
De voorbeelden zocht men in de Ro
meinse tijd toen consuls de hoogste
macht bekleedden. Nooit eerder hadden
Nederlandse schilders onderwerpen als
standvastigheid en onomkoopbaarheid
utgebeeld met helden uit de Romeins -
literatuur. Vondel schreef er op verzoek
van de burgemeesters passende onde -
schriften bij. Tegenwoordig zou men de
ze toepassing van de schilderkunst doo:
de overheid politieke propaganda noe
men. Dezelfde overtuigingstactlek is ook
gebruikt bij de schilderijen die voor het
Spinhuis, het Leprozenhuis en de Admi
raliteit werden gemaakt.
Het is onbekend wie precies het
kunstbeleid in de 17e eeuw bepaalde,
maar de opdrachten werden zeer royaal
gehonoreerd. Zowel Bol als Flinck kreeg
AMSTERDAM. „Dus schijnt heel
de wereld om Amsterdam gebouwd”,
heeft Vondel gedicht toen in de 17e
eeuw de rijke regenten in deze stad een
enorm stadhuis optrokken op de Dam.
Dit on-Hollandse gebouw dat het achtste
wereldwonder werd genoemd, is sinds
1808 niet meer als gemeentehuis in ge
bruik maar als paleis. Koningin Juliana
opende vandaag in het Paleis op de Dam
een tentoonstelling over kunst als rege
ringszaak in Amsterdam in de 17e eeuw.
d’Afrique”, waarin opnieuw storm ge
lopen wordt tegen de traditionele
man-vrouw verhouding die in het
orthodoxe Zwitserland een nog dwin
gender probleem is dan in de andere
west-Europese landen. De beide par
tijen heten nu Vincent (Frangois
Marthouret) en Francoise (Josée Des-
toop» De engheid van hun bestaan,
hij als tuinman, zij als boetiekhoud-
ster, de geringe mogelijkheden iets te
-maken van hun leven, doen hen be
sluiten naar Algiers uit te wijken,
waar een vriend woont. Op zijn eer
ste enthousiaste reactie, verkopen de
jonggehuwden al hun bezittingen, ge
ven een afscheidsfeestje aan hun
vrienden en worden dan overvallen
door een telegram van hun Algerijn
se vriend, meldend dat de situatie ter
plaatse veranderd is en dat zij een
brief van hem moeten afwachten al
vorens te vertrekken.
Dagenlang wachten Vincent en
Francoise op hun lege zolder op de
brief uit Algiers. Ze durven niet naar
buiten te komen om geen gek figuur
te slaan tegenover de vrienden van
wie ze zo uitvoerig afscheid hebben
genomen. Ook in deze absurde situa
tie leren beiden elkaar eindelijk ken
nen- Afrika schrijven ze af en ze
besluiten in een behoorlijke flat te
gaan wonen en een kind te krijgen.
Waarbij zich onmiddellijk de vraag
voordoet of het zo vanzelfsprekend is
dat, als ’t eenmaal zover is Francoise
haar baan zal moeten opgeven om
voor het kind te zorgen.
Voor deze hele problematiek heeft
Tanner een originele, vaak humoristi
sche vorm gekozen die een gevarieer
de en voortdurend intrigerende film
heeft opgeleverd, waarin spel en dia
loog niveau hebben en zinvol zijn,
wat al een groot pluspunt is voor een
beginnende speelfilmindustrie.
n: v
m.
EEN OPMERKELIJK
van zo’n „uitlopende”
waaraan de filmer geen eind schijnt
te kunnen maken, is „The Aprenti-
ceship of Duddy Kravitz” (nachtvoor-
stelling Studio K) van Ted Kotcheff.
En ook „Montreal Main”, een intrige
tegen de neerdrukkende achtergrond
van Montreal’s hoofdstraat, lijdt aan
dat gebrek aan constructie. Toch kan
men ook hier in diverse films een
onvrede aantreffen met, en een zich
afzetten tegen een „bevroren” bestel
dat weinig mogelijkheden tot gevari
eerd leven biedt. Vandaar ontevreden-
U tafels stoelen
Ml TV-kasten bankstellen
slaapkamers wandkasten
Itt dekenkisten
voor een groot schoorsteenstuk
gulden uitbetaald.
rises Beatrix schrijft in de catalo-
vn de tentoonstelling dat de 20e
eeuwse regenten en magistraten van
Amsterdam niet licht aan een heden
daagse schilder zullen opdragen oud
testamentische figuren of consuls uit de
Romeinse republiek tot hun eigen stich
ting en glorie af te beelden in het
stadhuis. „Er is zowel bij kunstenaar als
opdrachtgever (overheid) een sterk soci
aal bewustzijn gegroeid ten aanzien van
de functie van de kunst”, aldus prinses
Beatrix.
de vele problemen die Paul als ’t ware
opzoekt om ze te kunnen overwinnen.
Als hij de verkiezingen verliest,
zijn vrouw het echtelijk huis verla
ten heeft en niets meer in de weg
staat hun liaison te legaliseren, wei
gert Adriana en keert terug naar
haar vaderland. ’n Verbijsterde
Paul achterlatend.
Alain Tanner heeft zonder zich te
mengen in de verhouding tussen Paul
en Aariana, het verloop van die ver
houding subtiel weergegeven, het aan
het publiek overlatend het breekpunt
in een ogenschijnlijk vlot verlopende
vriendschap te ontdekken. Weer en
landschap zijn elementen die hij me
debepalend voor de gang van zaken
als onderhuidse signalen invoegt in
zijn eerte kleurenfilm, die dus deze
week in The Movies te zien is.
7
te
