Mli
John Bertram:
(NBT
New York)
wil service,
daar moeten we
iets aan doen
•5-
■Ü'i
„De Amerikaan
«X
ar^
iKj
l
MHMr
Wwi
I
rw
I
iBE
g
Pk
r/
Hêb
M
fl
lil
M
VRIJ D AG
6
JUNI
19 7 5
21
VAKANTIE
O -
R.| 4
d
3!
I
SU
99
-
■■MHBMMMMMKK
1
Si
s -
I
i
«J
Kif|g|
--
Ik*
-
7
-
’«.S
gr
-
toeristische
notities fl
door
Udo J.Buysi
Ik
dtetoer.
mensen’
Q
14-
•ïfr
:«F
V
V
4
I V
T
T
h
A
Mig;
Anne Marie
en het
echte Zürich
J.
♦fort tarH
HS9H9
i i tü
-u
»U'-W
r.
jL
Mn
jMK" j-. ÏM
M-;
dragers blijven in Maastricht Chateau
Neercanne en in Valkenburg Prinses
Juliana.
ik
een
„DE BLUETIGE DUUME” is ook een
restaurant, of in Zwitsers-Duits „Spun-
te”, die u niet moet missen. „Bluetige
Duume” betekent bloederige duim; ik
weet echt niet waar die naam vandaan
komt. Het is vrij klein, met een paar
1ML
3
®K~iS
’“aw*
4 4=
K 4
•4
OVER DE BRUG KOMEN we op de
Limmatquai, waar het fijn is gewoon
te wandelen of een terras op te zoeken
en mensen te kijken. De „Select” is een
bekend trefpunt en wanneer er een
plaatsje te vinden is, geniet er dan
even van. Je kan er koffie drinken,
maar ook een typisch Zwitsers maal
bestellen. De meeste mensen die er
komen zijn studenten en daarom is het
voedsel er vrij goedkoop. Tegenover
Select is de Riviera, onze Dam. Als je
EEN HEEL PRETTIG VERBLIJF IN
MIJN STAD.”
HET ZIJN ALLES bij elkaar maar
een paar dingen die ik u wilde tonen,
maar laat ik nog een laatste tip geven
voor mensen die de binnenstad liever
mijden. Het is op het moment erg in te
eten in een zogenoemd „Landgasthof”,
in de natuur buiten Zürich. Beroemd
in deze categorie is restaurant Geeren
in Dübendorf/Gockhausen. Het is niet
te groot, meestal wel druk en je kunt
er goed eten tegen een redelijke prijs.
Het gerecht dat ik aanraad is „Ge-
schnetzeltes and Rösti mit Salat”.
voor Europa bestaat. „Vijfenvijftig per
cent van hen komt om culturele rede
nen naar Europa”, zegt hij.
„DE TERUGGANG IS een enorme
klap, maar het is duidelijk waardoor.
De politieke situatie, de inflatie en de
grote onzekerheid van, heb ik m’n
baan nog als ik thuis kom. En dan
natuurlijk de dollar: voor het eerst weet
de Amerikaanse toerist niet meer hoe
veel hij er in het buitenland precies
voor krijgt”.
De toeristen die weg bleven waren
volgens Bertram voornamelijk de mid-
denkl is-reizigers. Dat ging dan wel ten,
voordele van het binnenlands toerisme,
bijvoorbeeld Florida dat een toename
van de toeristenstroom met 80 percent
noteerde en Hawai dat uitverkocht
was. Maar ook Mexico en Canada ble
ken dichterbij huis voor de reislustige
Amerikaan. Daarom ook duidt hij 1974
voor het Amerikaans toerisme aan als
„het jaar van de waarheid”.
4—4 I U
HM9
AMSTERDAM BLIJFT als gateway
een goede plaats innemen, is een goede
vierde na Londen, Parijs en Rome.
„Een verre vierde, maar veel groter
dan de vijfde, dat zal Frankfurt zijn
denk ik”, zegt Bertram.
NU DE „MIDDENKLASSER” voor
het verre toerisme gesneuveld is vallen
de Amerikanen die nog wel naar de
oude wereld reizen volgens Bertram in
twee groepen uiteen.
De een is de budgettoerist, die deels
uit de. middenklasse komt, maar zich
dat niveau niet meer kan permitteren.
„Bij hen geldt „value for money”, de
mensen zijn veel meer waardebewust
geworden. Daar is onze promotie in
Amerika ook op gevestigd. We vertel
len dat het niet allemaal zo duur is
als verteld wordt. Dat die Martini in
de hotelbar geen tientje kost”.
De ander is de kwaliteitstoerist. „De
rijke man die ook verwacht dat ie
een goede service krjjgt. Er moet duide
lijk een campagne gevoerd worden die
zegt dat de Amerikaan niet langer een
lachertje is, maar dat ie service wil en
zich dat kan permitteren. Daar moet
iedereen van bewust zqn, van de taxi
chauffeur tot de hoteleigenaar toe”.
|Si>> e H
i
dl
BIJ GOTTMER IN HAARLEM is
„New York Stad voor Nederlanders”
verschenen. Een intensieve studie van
de in die stad wonende Jos en Wilma
de Wit. Het geeft goede en zinnige
informatie en behandelt allerhande de
tails en aardigheden die het weten
waard zijn, voor men zich in die
metropool stort. We vroegen ook de
mening van John Bertram, de in
New York residerende directeur van
het Nationaal Bureau voor Toerisme
daar. „Het is een erg goed boek voor
de Nederlander die nooit in Amerika is
geweest”, zegt hij.
S 1 I M»r.
IN 1974 IS HET TOERISME uit de
Verenigde Staten met 16 percent ge
daald ten opzichte van het jaar daar
voor. Daarmee kwam als een doffe
dreun een einde aan een optimistische
jaarlijkse groei van 15 percent. John
Bertram, de man die ais directeur van
het Nationaal Bureau voor Toerisme in
New York de opdracht heeft zoveel
mogelijk Amerikanen naar ons land te
„sturen”, rekent voor: „In 1973 gingen
er nog 3,5 miljoen Amerikanen naar
Europa, verleden jaar waren het er 3,2
miljoen”. „Maar”, laat hij er op volgen,
„het is nog altijd de grootste toeristen
stroom ter wereld”. Van die 3,2 mil
joen kwamen er zo’n 400.000 naar Ne
derland.
HET IS ECHT New York gezien
door de ogen van Nederlanders, die
nog genoeg Nederlander zijn om te
weten wat een Nederlander wil zien en
sophisticated genoeg om meer te zien
dan iedereen ziet”. Hij zegt met zijn
tien jaar New York-ervaring er weinig
aan te kunnen toevoegen. „Het noemt
discotheken en restaurants die je an
ders niet vindt. Ze geven negatieve en
positieve kanten van New York. Het is
New York buiten het normale tourpro-
gramma. Alles wat ze er in beschreven
hebben kun je zien zonder dat ze je
hoofd inslaan”.
TENSLOTTE BRENG ik u naar
mijn speciale bar voor een laatste
dronk. De naam is Oberdörfli en het is
een vrij klein lokaal. Er zijn maar een
paar tafels, er brandt rood licht en
uit de luidsprekers klinkt (niet alleen)
Edith Piaf-tonen. Je bent nauwelijks
in staat er te praten, want de muziek
is er zo luid dat ik niemand kan
aanraden er een discussie te beginnen.
Iedereen voelt zich er happy, luistert
naar de muziek en droomt wat terwijl
hij de slokdarm warmt met een „cof-
fe-schnaps”.
EEN SPECIALE GEBEURTENIS in
de zomerperiode is onze vlooienmarkt
op de Bürkliplatz aan het meer. Er
wordt een hoop rommel aangevoerd,
maar is ook altijd wel echt antiek te
herkennen. Allerlei mensen bieden hun
waar aan: van het oude rijke dametje
dat een paar oude stoelen wil verkopen
en een tafel - pseudohippies die van
hun halskettingen en ringen proberen
af te komen- en humanitaire organisa
ties, die oude boeken en kleren willen
slijten.
HEB NU NIET het idee dat we in
Zürich enkel intellectuelen hebben -
in feite zijn het er maar een paar en
daarom nu naar een cafe waar de
andere jeugd is. Tegenover de Bodega
is de Engelse Pub Oliver Twist; je
drinkt er je „quart” staande aan de bar
en ik ben er zeker van dat niemand je
zal aanspreken. „Snel” geklede jongens
en meisjes bevolken het lokaal en
snateren hoogstwaarschijnlijk over een
nieuwe actiefilm of over de laatste
modeontwikkelingen. Deze mensen zijn
compleet verschillend van degenenen
die we eerder ontmoetten en komen
ook nimmer tot die al gesignaleerde
mixture.
ELKE DONDERDAGAVOND is er
een curiositeitenmarkt in het Nieder
dorf, waarop artiesten hun artikelen of
studies proberen te verkopen of wegge
ven. Tussen pottenbakkerswerk, geïm
porteerde Indiase blouses, schoenen
en kandelaars vind je er allerlei zelf
gemaakte sieraden en schilderijen. Jon
ge mensen presenteren1 „nieuw uitge
vonden” voeding en op een platform
zingt een protestzanger zijn liederen of
presenteert zich een balletgroep.
de Verkehrsverein Zurich, zo be
richt ons het Nationaal Zwitsers Ver
keersbureau in Amsterdam, Konings
plein 11, telefoon 020-222033, heeft een
drietal arrangementen naar die stad
samengesteld. Drie, vier of vijf dagen
lang. De brochure en al het andere
wat u nog verder over Zwitserland
wilt weten is kosteloos aan te vragen
op het bovengenoemde adres.
„Waar naar toe vandaag” heet
een nieuwe serie ANWB-gidsen, die
tesamen Nederland bestrijken. Er zijn
er 15 in totaal. Het is een compleet
overzicht van de recreatie-mogelijkhe-
den per behandelde streek, geeft een
samenvatting van het openbaar ver
voer en een toeristisch telefoonboek.
De deeltjes kosten f 4,75 per stuk.
grote tafels. Denk niet dat u er een
voor uzelf kunt hebben; vroeg of laat
scharen anderen zich rond u en bent u
gevangen in een verhitte discussie. De
mensen die er komen zijn meest inte-
lectuelen, zeker niet alleen studenten,
oh nee. Je zult er eigenlijk van allerlei
soorten mensen vinden, maar hun stijl
van kleden, gedrag en praten is het
zelfde. Wanneer u hongerig bent kunt
u er een goed maal bestellen voor
maar 5 franc.
SINDS WE BUITENLANDSE gast
arbeiders hebben, vooral Italianen,
hebben we hun restaurants in de stad.
Ik vind ze absoluut wonderbaarlijk en
degeen die ik prefereer is de Malatesta.
Je kan de meest uiteenlopende Itali
aanse specialiteiten krijgen* en goede
rode en witte wijn. De service is pri
ma, de enige moeilijkheid is dat de ene
ober geen hulpje heeft, waardoor je
enig geduld moet hebben voor de
maaltijd voor je neus staat. Maar
waarom zou je dat voor een goed maal
niet doen. En al u wat geluk hebt
wandelen er ook nog wel twee Spaanse
zangers binnen die „quandro salire Cu
ba” zingen, of wat u ook wilt horen.
F
LATEN WE DE CULTUUR niet ver
geten en mis in Zürich ook onze
galerieën en musea niet. Een plaats die
ik wil noemen is - in het Niederdorf -
het Kunsthaus, waar een prachtige
tentoonstelling van schilderijen van
Chagall. Direct naast het Kunsthaus is
het Schauspielhaus, met een tamelijk
conservatief programma. Progressieve
theaters zijn onder andere het Kam-
mertheater en de Neumarkt. Hun stuk
ken zijn meer links gericht.
- - -L -?
■v:..
I- LH.4-H-H r -r I--
VOLGENS BERTRAM komen de echt
vette jaren nooit meer terug. „Uit een
studie is gebleken dat we niet teruggaan
onder de 3 milj. De grote groei is er uit,
maar we blijven constant”, weet hij.
Om die groei wel terug te krijgen
gelooft hij, dat er een enorme verande
ring zou moeten komen in de dollarsi-
tuatie, de koopkracht, en ook de lucht-
vaarttarieven naar beneden zouden
moeten. De cijfers worden wel weer
voordeliger, „maar we zijn wel een
paar jaar bezig op op adem te komen,
om een goeie weg te vinden”.
Een pluspunt daarbij blijft dat bij de
Amerikanen een enorme belangstelling
EEN PUB IN DEZELFDE STIJD is
Odeon, alleen wat snobistischer. Het
droevige is dat het eens het ontmoe
tingspunt was van intellectuelen en
ballingen. Toen vond er eens een
drugszaak plaats en de politie sloot het
lokaal. Nu is er een andere eigenaar en
met hem kwamen andere bezoekers.
ONVERMOEIBARE J. Dominicus
reisde ditmaal naar Skandinavië en
produceerde een lijvig „Portret van
Zweden”. Dominicus loochent zijn ei
genlijke professie van leraar niet en
geeft zoals bij hem gebruikelijk
ook veel historische informatie. Ver
schenen bij Gottmer in Haarlem.
EEN ANDER IS restaurant Adlis-
berg, niet ver van Geeren. Het ligt in
het bos en je kunt in de tuin van een
prachtig uitzicht genieten. Het laatste
restaurant wat ik wil noemen is
Rössli in Stafa. Stafa is een klein
plaatsje aan het meer (de Goudkust).
Acht jonge mensen die allemaal een
ander beroep hebben hebben het on
langs geopend. Het is een erg goedkoop
en geweldig gezellig restaurant en het
is geen uitzondering dat, als het erg
druk wordt, de gasten zelf bij de
bediening inspringen.
ZÜRICH in Zwitserland is zo’n plaats. Met een le
vende binnenstad, waar je maar al te snel gevels
voorbij loopt, waarachter het leven bruist. „Toerisme
en Recreatie” bezocht Zurich niet aan de hand van
de plaatselijke „Verkehrsverein”, maar aan die van
een jonge moderne vrouw, die de stad toont zoals ze
hem zelf ziet. Anne-Marie Bührer is haar naam, 24
jaar oud. Ze is geboren in Schaffhausen bij de wa
tervallen maar al jaren in Zürich woonachtig. ,,lk
wil u de stad graag door mijn ogen laten zien”, no
digt ze gastvrij onze lezers. Ik wandelde u voor en
laat Anne-Marie zelf aan het woord.
f -raai - 7. -
ZURICH IS BEKEND als een
van de rijkste steden van Euro
pa, iets wat je je maar al te goed
realiseert, wanneer je in de dure
Bahnhofstrasse wandelt. Aan het begin
vindt u de enige twee restaurants in de
straat. Het ene is hotel St. Gotthard en
het andere Mövenpick. Het laatste be
hoort tot een Amerikaans concern en
heeft vele vestigingen in heel Zwitser
land. Het eten is er dan ook meer
Amerikaans dan Zwitsers. De mensen
die u er vindt variëren van de arbeider
tot de bankdirecteur. De prijzen zijn
middelmatig en de service is precies zo
goed als die behoort te zijn.
iriii-
‘'«W’
je ooit eenzaam voelt, ga er dan alleen
maar zitten en staar in het water,
gegarandeerd dat er iemand zal zijn
om met je te praten. Tenminste dat is
mijn ervaring.
NA AL DIE OMZWERVINGEN zult
u wel hongerig zijn en stel ik voor
naar het „Niederdorf” te gaan. Het is
een mixture van uw Leidseplein en de
walletjes. U zult er een hoop goede
restaurants vinden, goedkope en dure,
Als u het geld er voor hebt doe ik de
suggestie een van de „Zunfthauser”, de
Kronenhalle of „das Schiff” te kiezen.
De keuken is er goed, maar alles is erg
snobistisch.
De restaurants die ik u graag aan
raadt zijn geheel anders. Zoals de
„Johaniter” en de „Weisser Wind”,
waar u typisch Zwitsers eten krijgt,
voor een goede prijs.
is;..?
4 '^,.,11».
rj! I h 1
.-X M
«■MS WHfrSM
WAAR WE OOK TER WERELD ZIJN: één pro
bleem is altijd hetzelfde: waar vinden we de plaats
waar het hart van de stad klopt, waar haar bewoners
leven, elkaar treffen en zich vermaken. Natuurlijk
kunnen we een gids kopen en trouw de ontelbare
suggesties en tips nalopen die er in worden opge-
somd. Maar, zijn we er dan wel zeker van dat we op
die plaatsen niet enkel toeristen tegen het lijf lopen,
maar ook „echte” mensen' in hun eigen wereld
treffen.
PM**
AL WEER EVEN UIT is de Michelin
Benelux 1975. M’n oog viel vooral op
de ontwikkeling in het sterrenwereldje,
waaruit blijkt dat de gourmets in Ne
derland terrein winnen en weer wat
nieuwe stekkies kunnen opzoeken, die
van de Guide een ster geschonken
kregen. In Amstelveen Rotisserie He de
France en in Landsmeer Deijselhof, in
Yerseke kreeg Nolet-Reijmerswale er
een, in Middelharnis De Hooge Heer-
lijkheid en in Wellerlooi in Limburg
P Host. De Hamert. Enige tweesterren-
EEN ANDER CAFE is Bodega, een
paar meter verderop. Het is Spaans. De
grap is dat het twee verdiepingen
heeft: boven moet je als man in ieder
geval een das dragen en de dame een
lange jurk en kan je chique eten. De
begane grond is voor het „proletariaat”,
de mensen daar zijn exact hetzelfde
als in het al genoemde cafe, alleen
hoor je hier elke taal. Je hebt snel
contact met je buren aan tafel, drinkt
Spaanse wijn en een crab of inktvis.
Het is absoluut geweldig je tussen die
bonte verzameling te mengen, ik voel
me tenminste altijd erg happy als ik er
ben.
de 15 streken die de gidsen
behanaelen zijn: Waddeneilanden,
Friesland, Groningen en Drenthe, West
en Midden Overijssel, Twenthe en Ach
terhoek, Veluwe en Flevoland, Utrecht
en t Gooi, Noord-Holland, Zuid-Hol-
land, Zeeland en Zuid-Hollandse eilan
den, Betuwe en Rijk van Nijmegen,
Noord Brabant West, Noord Brabant
Oost, Noord en Midden Limburg en de
Peel, en Zuid Limburg.
IN DE BAHNHOFSTRASSE vindt u
banken, horloges, reisbureaus en ande
re extravagante winkels. Maar ook
grote warenhuizen als Globus, Jelmo-
lien, Oscar Weber. De meeste mensen
winkelen in die huizen, omdat ze rede
lijke prijzen hebben en erg modieuze
kleding. Modissa en Feldpausch zijn op
dezelfde hoek; als u up to date gekleed
wilt zijn moet u er zeker even gaan
kij ken.
In die hele Bahnhofstrasse zult u
maar twee boutiques tegenkomen en
degeen waarvan ik vind dat ze ge
noemd moet worden is Brazilia. Ze
hebben heel bijzondere kleren en toch
ook een goede prijs. Andere boutiques
als Alexandra, Dschingis, Galaxy en
Deodora zijn aan de overkant van het
water aan de Limmatquai; wanneer u
een dikke portemonnee hebt zeker
even binnen wandelen.
Winkelen kan gezellig zijn, boven
dien is het vermoeiend. Volg, wanneer
het zo ver is, de Bahnhofstrasse naar
het eind en u staat aan het meer van
Zürich. Wat is er mooier dan op een
zonnige zomermiddag met een boot het
meer op te gaan. Aan uw rechterkant
ziet u dan de beroemde goudkust, die
z’n naam te danken heeft aan z’n
welgestelde bewoners. Ze hebben er
zelfs hun eigen rode trein, de „goud-
kustexpres”. Aan de linkerkant zult u
de Uetliberg herkennen. Bedwing als u
wilt de 800 meter die hij hoog is en
bewonder het prachtige gezicht over
Zürich en de Zwitserse bergen.
