Apollo-Sojoez Test Project
De mannen
die het
gaan maken
r
18
p,
I
1
Tweelingvlucht
Baanelementen
Aftelprocedure
door Pieter Bok
S-
I
11
Ibiil
t
h
a-
a-
ri
st
1,
I
F
l
4
jn
k
j-
Russen en Amerikanen gaan
gezamenlijk de ruimte ir
Thomas P. Stafford
1
i,
1
L.
X
uur
een
i
De ruimteschepen zijn in de loop der
jaren verschillende malen verbeterd. De
Amerikaanse Apollo na de brand tijdens
de generale repetitie op de lanceerbasis
voor de eerste bemande vlucht waarbij
Grissom, White en Chaffe om het leven
kwamen, en later na de schipbreuk in
de ruimte met de Apollo-13 die op weg
was voor de derde maanlanding.
schip Apollo en vermoedelijk ook de
betere training van de astronauten.
Volgens het schema moet de Sojoez,
met asm boord de veteraan-kosmonauten
Leonov en Koebasov, gelanceerd worden
op 15 juli om 13.20 uur vanaf de basis
Tjoeratam. Na zeventien omwentelingen
om de aarde (ruim een etmaal)moet
dan een vrijwel cirkel vormige baan zijn
bereikt op een hoogte van ongeveer 227
kilometer.
Het is nodig dat de koppeling juist op
dit punt plaatsvindt, omdat de Russen
en Amerikanen via de televisiesystemen
aan boord van de ruimteschepen in de
vluchtleidingsstations op aarde direct ge
tuige willen zijn van de operatie, om bij
moeilijkheden te kunnen ingrijpen.
De koppeling zelf moet tot stand zijn
gebracht op 17 juli om 17.15 uur, dat is
51 uur en 55 minuten na de lancering
van de Sojoez.
i
e
n
i,
it
it
s-
2
k
;r
g
d
g
e
Inmiddels is dan meer dan zeven uur
na de lancering van de Sojoez de Ame
rikaanse Apollo met Stafford, Brand en
Slayton op 15 juli om 20.50 uur gelan
ceerd van Cape Canaveral. Deze capsule
begint vier uur later met manoeuvres
naar de ontmoetingsbaan op ongeveer
223 km hoogte, waarvoor de Sojoez der
halve weer iets zal moeten „zakken”.
Zoals gezegd, zyn zijn vluchtgenoten
Vance Brand en Deke Slayton debu
tanten in de ruimte. Slayton heeft
echter wel veel met de bemande
ruimtevluchten te maken gehad. Hij
heeft de leiding van het astronauten
korps bjj de training voor alle Ame
rikaanse bemande vluchten tot dusver.
het minstens tien dagen voor men aan
de vlucht kan beginnen. Het waarom
van al deze beperkingen is te ingewik
keld om in kort bestek uiteen te zetten.
De Russen hadden de koppeling boven
Russisch grondgebied willen laten ge
beuren, maar de Amerikanen konden
daar geen genoegen mee nemen, omdat
ze het dan niet zouden kunnen „zien”.
Boven onze oostgrens kan dat wel. De
Russische waarnemingsstations hebben
daartoe een voldoende wijd gezichtsveld
en de Amerikanen kunnen de tv- en
radiosignalen van de Apollo relayeren
via de communicatiekunstmaan ATS-6,
die een stationaire plaats heeft op bijna
36.000 km hoogte boven de aarde.
De onzekerheid die nog steeds bestaat
over de Sojoez-prestaties blijkt ook wel
uit het feit, dat de Russen twee capsules,
elk met een eigen lanceerraket en een
eigen bemanning, voor de vlucht in
gereedheid brengen. De Amerikanen ma
ken slechts één capsule en één Saturnus
I-B als lanceerraket klaar voor het ex
periment, met slechts een reservebeman-
ning voor het geval dat een van de
leden van de hoofdbemanning ziek zou
worden of om andere redenen niet mee
zou kunnen.
De Russen verbeterden de Sojoez na
de mislukte landing van het eerste be
mande exemplaar, waarbij Komarov om
het leven kwam, en na de dood van de
drie inzittenden (Dobrovolski, Volkov en
Patjsjajev) bij de landing van de Sojoez-
11. Voorts werden nog verbeteringen
aangebracht nia verschillende noodlan
dingen en de mislukking van koppelin
gen in de ruimte met het ruimtestation
Saljoet.
De met twee kosmonauten bemande
Sojoez zal het eerst worden gelanceerd,
omdat bij Sojoez-lanceringen meer tot
uitstel leidende vertragingen zijn opge
treden dan bij starts van Apollo, terwijl
de baanelementen van de Sojoez-vaar-
tuigen over het algemeen meer afwij
kingen van de plannen vertoonden dan
die van de Apollo.
De ontmoeting van de Apollo (links) en de Sojoez in de ruimte. Bij deze operatie is de Sojoez passief en voert de Apollo de manoeuvres uit. Dit is de meest kritische
fase van de ontmoetingsvlucht.
De Russen schijnen deze tijd echt
nodig te hebben om naar de gewenste
baan te manoeuvreren, doordat de be
stuurbaarheid van de Sojoez geringer is
dan die van de Apollo. De Amerikanen
hadden liever gezien dat het allemaal
wat vlugger ging, om daardoor eerder te
kunnen koppelen, maar de Russen wa
ren op dit punt zeer vastbesloten.
De Russen sturen twee veteranen
de ruimte in: Alexei Leonov en Valery
Koebasov, beiden met één vlucht op
hun naam van resp. 26 uur 2 minuten
en 118 uur en 42 minuten. Leonov was
tydens de vlucht van de Woshod-2, in
maart 1965, de eerste mens die een
ruimtewandeling maakte. Kort na
dien deden zich moeilijkheden voor,
waardoor hij een noodlanding moest
maken in de Oeral. Koebasov vloog in
oktober 1969 met de Sojoez-6 80 rond
jes om de aarde.
De Amerikanen hebben ontegenzeglijk
de leiding bij de komende gemeenschap
pelijke Russisch-Amerikaanse ruimte-
vlucht. Het wordt wel niet met zoveel
woorden officieel gezegd, maar het is
een realiteit, voortgekomen uit de supe
rioriteit van het Amerikaanse ruimte-
Men kan dan niet zo snel mogelijk te
werk gaan en koppelen zodra die voor
bereidingen voltooid zijn. Dat moet na
melijk op een bepaald punt in de baan
om de aarde gebeuren, en wel boven
West-Europa, om nauwkeuriger te zijn:
recht boven West-Duitsland, even ten
oosten van de Nederlandse grens; Na het
„rendez-vous” in de ruimte, moeten de
capsules daarom eerst in een tweeling
vlucht nog één rondje om de aarde
maken.
De bemanning van de Amerikaanss
Apollo zal bestaan uit de ruimtevete-
raan Stafford en de debutanten Brand
en Slayton, De Russen bemannen hun
Sojoez met de veteranen Leonov en
Koebasov. Dit vijftal heeft elkaar be
gin mei voor het laatst ontmoet in de
Russische „sterrenstad” Zwjezdnii
Gorodok, in de buurt van Moskou. Zij
zullen elkaar midden juli in de ruimte
weer de hand kunnen schudden.
Thomas P. Stafford heeft al drie
ruimtevluchten achter de rug. De
eerste in de Gemini-6, in december
1965, duurde 25.51 uur. In die vlucht
vond het eerste ruimte-rendez-vous
plaats met de Gemini-7. In juni 1966
maakte hij een vlucht met de Gemi-
ni-9, die 72 uur en 21 minuten duurde,
en in mei 1969 maakte hij deel uW van
de bemanning van de Apollo-10-
vlucht om de maan van 192 uur en 3
minuten.
Op 17 juli om 17.15 uur onze tijd moeten twee ruimteschepen in een
baan om de aarde aan elkaar koppelen: een Amerikaanse Apollo en een
Russische Sojoez, respectievelijk bemand door drie astronauten en twee
kosmonauten- Dat betekent het feitelijke (al jaren voorbereide) begin van
een samenwerking in de bemande ruimtevaart waarvan velen hopen dat zij
rijke vruchten zal afwerpen, wellicht ook in de verhouding tussen de ruimte-
giganten ook op andere gebieden op aarde.
Met beide types ruimtecapsules is al een rijke pratkijkervaring opgedaan.
De Apollo heeft 14 bemande vluchten achter de rug met telkens drie be
manningsleden, waarin de capsule 6612 uur en 40 minuten (ruim 275 dagen)
in de ruimte is geweest. Daarbij werden 20.000 man-uren ruimte-ervaring
opgedaan.
De Sojoez heeft 17 bemande vluchten achter de rug> afwisselend met
1, 2 of 3 bemannigsleden, waarin de capsule 3182 uur en 32 minuten (ruim
132 dagen) in de ruimte was en waarbij bijna 7000 man-uur ruimte-ervaring
werd verkregen.
Tjjdens die generale repetitie voor
de eerste maanlanding maakte hij een
vlucht met de maanlander tot op 15
km hoogte van het maanoppervlak.
Hij deed toen ook ervaring op (bij de
terugkeer naar het moederschip) met
het enteren in de ruimte. Hij heeft nu
in totaal 290 uur en 15 minuten ruim
te-ervaring.
Zes tot tien dagen voor de lancering
van de Sojoez wordt begonnen met de
laatste aftelprocedure, die tot op 6 uur
voor de lancering kan worden onderbro
ken om tot maximaal zes dagen terugge
draaid te worden. Wanneer „uur U” min
zes eenmaal is aangebroken, kan de
lancering nog maar hoogsten een vol
etmaal worden uitgesteld. Daarna duurt
De ontmoeting en koppeling in de
ruimte zal actief verzorgd worden door
de Amerikanen: hun ruimteschip is
wendbaarder. Het koppelingssegment,
de luchtsluis waardoor de bemanningen
eikaars capsule kunnen bezoeken, is in
Amerika vervaardigd en wordt door de
Amerikanen meegevoerd naar de ruimte-
De Apollo moet langer in de ruimte
blijven voor de uitvoering van een vrij
uitgebreid programma van wetenschap
pelijke en technische experimenten. Pas
op 27 juli om 19.06 begint de Apollo de
terugkeer naar de aarde, waarbij vijf
minuten later het koppelingssegment
wordt af gestoten.
Volgens plan moeten Sojoez en Apollo
elkaar op 17 juli om 15-52 uur in de
ruimte ontmoeten. Er wordt dan nog
niet gekoppeld, want er moeten daar
voor nog voorbereidingen worden getrof
fen.
Ruim twee etmalen later, om nauw
keurig te zijn na 48 uur en 20 minuten,
zullen de capsules weer ontkoppelen. La
ter meer over wat er voor die twee
etmalen op het programma staat.
Hoewel uiteraard beide vluchtcom-
mandanten (Stafford en Leonov) ge
meenschappelijk, ook in overleg met de
andere drie ruimtevaarders, in principe
de leiding hebben, is het een publiek
geheim dat Stafford tijdens de gezamen
lijke gekoppelde vlucht uiteindelijk bij
voorbeeld in noodsituaties de super-lei-
ding zal uitoefenen, vanzelfsprekend in
overleg met de gronddiensten zowel in
Amerika als Rusland.
De ontkoppeling volgens schema ge
schiedt op 19 juli om 17.35 uur. De
bedoeling is dat de Sojoez met de oor
spronkelijke tweekoppige bemanning op
21 juli om 11.06 uur met de afdaling
naar de aarde begint voor een landing
om 13-51 uur in Kazakstan. Hun totale
vluchtduur zal dan 96.31 uur hebben
bedragen, dat wil zeggen een man-uur-
ruimte-ervaring van 193 uur en twee
minuten.
Het tijdschema voor het experiment,
kortweg ASTP of Apollo-Sojoez Test
Project genoemd, is tot op de minuut,
bij sommige onderdelen tot op een frac
tie van een seconde, nauwkeurig vastge
steld. Maar zoals bij alle experimenten
van deze aard, is het schema flexibel
hier en daar kan men wat uitstelten,
hetgeen dan wel ingewikkeld te bereke
nen consequenties voor het tijdstip voor
andere onderdelen meebrengt. Het ideale
schema ziet er (steeds in Nederlandse
tijd) als volgt uit:
De landing moet plaatsvinden op 27
juli om 19.55 uur. De vluchtduur wordt
dan 287 uur en 5 minuten, dat wil
zeggen een man-uur-ruimte-ervaring
van 861 uur en 15 minuten. In beide
opzichten vergroot
opzichten vergroot Amerika daarmee
zijn voorsprong op de Ruussen in de
„stand in de ruimte”.
pt-’.-i*
dti-Ug
i> ■"llün 1
4 'i
Russische kosmonauten tijdens de training met een Sojoez.
-
