Concertbezoek
Zeventiende-eeuws sprookje in Utrecht
goed oo peil
OUD DUITS ZANGSPEL
gebleven
2
leven Onassis
Internationaal koorfestival in
5
Den Haag met vijftig koren
9
iO
EMMY ANDRIESSE EN MARIA AUSTRIA
5
Fotowerk van twee vrouwen
Stripverhalen
duur geveild
9
o
9
is
6
9
Jacqueline in
film over
„SEELEWIG”
„DE SPAANSE BRABANDER”
FEDERATIE ZANGERSBONDEN BESTAAT 25 JAAR
(lollend FesltvcU’75
ir
jn
Koninklijke subsidies
schilders uitgereikt
1
WOENSDAG
1 1
1975
JUNI
17
KUNST
Holland Festival
1.65
2.50
EDDY HABBEMA
(ADVERTENTIE)
van Breder»
>ber
(Van onze kunstredactie)
.0612
uur:
is
•V
(Van een medewerker)
UTRECHT. „Het instuderen
van de opera Seelewig is voor
iedereen een soort vakantie. Er
wordt natuurlijk wel heel hard
gewerkt, maar het gebeurt alle
maal in een uiterst ontspannen
sfeer.” Regisseur Eddy Habbema
zit op z’n gemak in een stoel,
midden in de Blauwe Zaal van
de Stadsschouwburg, waar gere
peteerd wordt voor dit zangspel,
de Utrechtse bijdrage aan het
Holland Festival. De uitvoerin
gen zelf vinden in de grote zaal
plaats. „Het heeft voor ons alle
maal te maken met het bij el
kaar brengen van muziek, van
zang vooral ook, en toneel. Dat
zingen, dat zo’n verademend as
pect heeft en dat verhaal erbij,
het brengt je in een sprookjes
achtige sfeer, een typische vertel-
sfeer. En dat moeten we juist
hebben.”
De reden waarom Raymond Radford
de verzameling van zijn vader verkocht,
was dat hij bang is voor spinnen. Toen
hij onlangs een stripverhaal van zolder
wilde halen, joeg de grootste spin die hij
ooit gezien had, hem de stuipen op het
lijf. Dat was voor hem genoeg om de
hele collectie op de veiling te brengen.
DEN HAAG. (ANP) Vijftig koren
uit negentien landen nemen van 23 tot
29 juni deel aan het internationaal koor
festival in het Nederlands Congresge
bouw in Den Haag. Voor het eerst zijn
er ook koren uit Japan, Zweden, Rus
land, Joegoslavië, Denemarken en Span
je. De organisatoren hadden er op gere
kend voor dit zesde festival, waarmee
ook de Federatie voor Nederlandse Zan-
gersbonden haar 25-jarig bestaan viert,
het maximum-aantal van tachtig koren
te kunnen inschrijven. De economische
crisis heeft deze verwachting te niet ge
daan.
„Het is zoals ik al zei een eerste
proeve van een werk met regie-aan-
in het kader van het festival een concert
gegeven door het Haags Koorcentrum,
begeleid door het Residentie Orkest.
Bruno Maderna en Han de Vries. Een
foto van Maria Austria tijdens een repe
titie van dirigent en fluitist met het
Concertgebouworkest.
De twntoonstelling wordt dit jaar in
Den Helder gehouden omdat voor de
vijfde maal een subsidie aan een Hel-
derse kunstenaar wordt toegekend. Na
de officiële uitreiking van de cheques
opende de koningin de expositie in de
schouwburg van Den Helder.
Dit jaar stuurden 138 jonge kunste
naars werkstukken op. Een jury, onder
voorzitterschap van Aat Verhoog had drie
dagen nodig om de zes schilders voor
subsidie aan te wijzen.
COUPE IJS met
ananas en slagroom
Pêche Melba
RESTAURANT
Grote Houtstraat 21
2015
met
LONDEN. (Reuter). Op de Londen-
se kunstveiling van Sotheby zijn dinsdag
ongeveer 20.000 stripverhalen uit de pe
riode 1906 tot 1942 voor in totaal circa
32.000 in andere handen overgegaan.
De -erzameling kwam van de zolder
van Raymond Radford uit Londen, die de
collectie had geërfd van Zijn vader die
zelf tekenaar was.
Het concours voor gemengde koren
wordt vrijdag 27 juni voortgezet. Van de
15 zijn er zes uit eigen land. De man
nenkoren treden de 28e in het strijd
perk: tien stuks, waarvan vier uit Ne
derland.
Gestreden wordt om een bronzen pla
quette, die de Haagse kunstenaar Kees de
Kruyff heeft gemaakt. De koren worden
beoordeeld door Felix de Nobel, de hon-
gaar Reszó Lantos en de Brit John
Poole. Voor de jurering wordt voor het
eerst aangesloten bij de internationale
gewoonte om in elke rubriek maar één
eerste prijs toe te kennen. De winnaars
nemendeel aan het slotconcert. Daar
treedt ook het koor van jonge zangers en
zangeressen op, dat een week lang voor
studie bijeen was: een gelegenheidskoor
uit elf landen, die zijn aangesloten bij
een Europees overlegorgaan van koren
organisaties, de A.G.E.C.
Er waren ongeveer 100 belangstellen
den die verwoed tegen elkaar opboden.
De Londense kunsthandelaar Norman
Shaw bemachtigde het grootste deel van
de verzameling voor circa 22.500. Een
particuliere verzamelaar. Hubert Jobson,
die verklaarde „gek te zijn op Mickey
Mouse”, betaalde 2800 voor 282 boekjes
met avonturen van zijn held.
„VOOR DE MEESTEN van de me
dewerkers, of het nou zangers, musici
of acteurs zijn,, is dit werk weer iets
geheel anders. Vandaar ook dat va-
kantie-idee. Meestal verlaat iedereen
opgewekt zingend de repetities”. Voor
de vierde maal achtereen brengt
Utrecht, precieser het produktie-team
Tineke van Bijlert en Frans de Rui
ter een reeks voorstellingen van een
bijzondere opera in Utrecht. Voor de
vierde maal is Eddy Habbema de
regisseur. Ook voor hem is het weer
heel wat anders. Afgelopen seizoen
regisseerde hij bij Centrum Overste
kend Wild en komende winter zal
deze toneelgroep onder zijn regie
„As” van David Rudkin uitvoeren.
DEN HAAG (ANP). Het concertbe
zoek in Nederland is volgens het contact
orgaan van Nederlandse orkesten de
laatste jaren goed op peil gebleven. Uit
een voorlopige opgave van het Centraal
Bureau voor de Statistiek blijkt dat de
1280 concerten die tijdens het seizoen
1973-1974 werden gegeuen door 1.098.140
mensen werden bijgewoond.
De belangstelling uit Amerika, die de
laatste jaren sterk groeide, was voor dit
jaar becijferd op een deelneming met
meer dan dertig koren. Er komen er
maar drie, zo is dinsdag op een perscon
ferentie in Den Haag meegedeeld. Toch
is het totale aantal van vijftig nog meer
dan bij voorgaande festivals. Opvallend
is de toeneming van het aantal koren uit
de Oostbloklanden, die alleen kunnen
komen als er in cultureel verband een
uitwisseling kan worden verwezenlijkt.
Voor het eerst komt een Russisch ama
teur- koor naar West-Europa: het vrou
wenkoor „Dzintars” uit Riga.
- Wat is het bijzondere aan deze
opera-produktie?
Eddy Habbema. „Seelewig is een
Duits zangspel, waarin, en dat is heel
belangrijk, ook voor wat betreft de
geschiedenis van deze kunstuiting,
voor het eerst zeer precies uitgewerk
te toneel- en regie-aanwijzingen wor
den gegeven. Het werk stamt uit 1644
en de tekst is van Georg Philipp
Harsdoerfer. vermoedelijk gaf hij
opdracht aan Sigmund Theophil Sta-
den de muziek erbij te componeren”.
SEELEWIG ZAL zesmaal in de
Utrechtse Stadsschouwburg te zien
zijn, op 13, 16, 17, 18, 19 en 20 juni.
Het wordt een knusse bedoening, met
een klein draaitoneel en met ou
derwets coulissendecor plus een grote
zaal, die voor de helft zal worden
afgesloten, zodat er een intieme sfeer
komt. Na afloop zal er alle gelegen
heid zijn die sfeer te handhaven,
want het is dan mogelijk om met een
goed glas Neurenbergs bier See
lewig komt ook uit Neurenberg na
te praten over de avonturen van See
lewig. Met elkaar en met de mede
werkenden.
SEELEWIG is een typisch voor
beeld van een allegorie. Iedere figuur,
iedere rol stelt iets voor, is mens, en
stelt tegelijk een deel van zijn instel
ling en van zijn kunnen voor. De
hoofdrolspeelster, Seelewig, is de
mens, die staat tussen het goede en
het kwade. Haar goede zijden worden
duidelijk gepersonifieerd door Het
Geweten en Het Verstand. Maar er
zijn ook drie herders, die haar probe
ren te verleiden.
wijzingen, maar het is tevens ge
slaagd. Het is vreemd, dat men er
niet op is doorgegaan. Want na dit
werk duurt het weer geruime tijd
voor er weer wat nieuws komt met
de nodige aanwijzingen”.
In samenwerking met het Openluchttheater te Bloemendaal organiseren
HAARLEMS DAGBLAD/IJMUIDER COURANT/BEVERWIJKSE COURANT
op ZONDAG 15 JUNI
de grootse toneelvoorstelling
Toonkunst uit Rotterdam, met als solis
ten: de sopranen Hanneke Bork, Carole
Farley en Ann Elgar, de alten Jocelyne
Tailion en Helen Watts, de tenor Stuart
Burrows, de bariton Ruud van der Meer
en de bas Robert Holl. De uitvoering
wordt geleid door Jean Martinon.
De acht vrouwenkoren, waarvan vier
uit ons land, komen 24 juni in het
concours uit. De 25e treden zeven jeugd
koren, waarvan één Nederlands, op en
drie kinderkoren, waaronder ook uit ons
land. Donderdag 26 juni komen de ge
mengde koren voor het eerst aan bod:
zes stuks, alle uit het buitenland.
Samen met Cas Oorthuys, Violet Cor
nelius en Meyboom vormde Emmy An-
driesse, voor wie dit als joodse vrouw
dubbel gevaarlijk was, een groep foto
grafen die de moed had met een onder
de jas verborgen camera de hongerwin
ter 1944-’45 te fotograferen. De zelf
De herdenking van het 25-jarig be
staan van de federatie en het feit,
dat het openingsconcert tevens de slot
manifestatie van het Holland Festival
inhoudt, hebben de organisatoren ge
bracht tot een bijzondere produktie: de
integrale uitvoering van de Achtste
symfonie van Gustav Mahler, uit te
voeren door het Residentie Orkest en het
Utrechts Symfonie Orkest en een koor
van 750 zangers en zangeressen van de
Christelijke Oratoriumvereniging Sche-
veningen, het residentie koor uit Den
Haag, het Haagse Toonkunstkoor, het
Haags Knapenkoor, de zangkoren „Deo
Sacrum” uit Poeldijk, de Kon. Chr. Ora
toriumvereniging „Hallelujah” uit Rot
terdam en het Philharmonisch Koor
ondergedoken Duitser Fritz Kahlenberg
was de inspirator en archiefhouder van
deze groep. Foto’s zijn hieruit ontstaan
die beter dan welke geschiedschrijving
ook de grauwe ellende van de burgerij
in het moeilijkste oorlogsjaar vasthou
den. Totaal lege etalages, magere schar
minkel! j es van kinderen die met pan of
schaal op weg zijn naar de centrale
keuken, schoenen zonder veters of die
van een ouder iemand dië zich waar
schijnlijk niet op straat kon vertonen,
aan de voeten. Een respectabel echtpaar
dat de as uit de kachel op nog bruikbare
sintels zeeft, maar vooral de doodgraver
met zijn ingevallen gezicht, die zich op
de bakfiets, die eerst de lijkkist vervoer
de, naar huis laat rijden.
Dan komt de bevrijding, de onderge
doken camera mag zich weer vrijelijk
bewegen en de soms net zo schrijnende
taferelen van berooide mensen en ste
den, waarin toch weer een sprankje
nieuwe levensdrift zich aankondigt, op
nemen.
Haar modefoto’s die de vrouw in haar
volle sjiek met de duurste opschik to
nen, zijn van hetzelfde hoge en toch
speelse en met humor gekruide niveau-
De grote expositie is tot 13 juli in het
Van-Goghmuseum; de kleine tot 29 juni
in Galerie Fiolet, Herengracht 86, Am
sterdam.
Remmen al die aanwijzingen de
creativiteit, de eigen inbreng van de
regisseur niet?
„Nee, het stimuleert integendeel tot
denken. De bedoelingen van de
schrijver staan de regisseur, dankzij
die fantastisch uitgewerkte aanwijzin
gen duidelijk voor ogen. Maar die
bedoelingen moeten natuurlijk ook
duidelijk zijn voor hét publiek”.
Ze zijn opnieuw af gedrukt door haar
voormalige assistent en opvolger Bob
van Dantzig. Hij heeft zich daarin een
goed leerling getoond van Maria Austria
de foto’s hebben hetzelfde zwartflu
welen karakter behouden, dat haar
werkt altijd kenmerkte. In dat donker
gloeien spelers, danseressen of zangers
op, gefotografeerd op momenten, die in
derdaad de spanning overbrengen, die ze
in het theater gehad moeten hebben.
Vaak laat Maria Austria in deze span
ning ook het decor meewerken.
De tentoonstelling geeft ook een aar
dig beeld van wat het Holland Festival
in de loop der jaren heeft getoond. Van
een Nederlandse toneelmanifestatie met
Cees Laseur destijds tot een opvallende
produktie als Deafman Glance enkele
jaren geleden. Een foto uit 1955 van
mensen die ’s nachts zitten te wachten
tot de kaartverkoop in de schouwburg
’s morgens begint ontbreekt evenmin.
HET HOLLAND Festival heeft in het
van Goghmuseum een tentoonstelling
gewijd aan het werk van de theaterfoto-
grafe Maria Austria, die in januari van
dit jaarop 59 jarige leeftijd overleed.
Maria Austria heeft van het begin van
het bestaan af tijdens het Holland Festi
val foto’s gemaakt van vele voorstellin
gen, gasten en evenementen Honderd
van deze festival-foto’s hangen in het
souterrain van het museum.
De tentoonstelling duurt tot en met 22
juni. In het najaar volgt een grote
tentoonstelling gewijd aan het complete
werk van Maria Austria in het Stedelijk
Museum.
Indien Jacqueline het aanbod aan
neemt wordt zij tegenspeelster van An
thony Quinn, die de titelrol op zich gaat
nemen.
Zij heeft het aanbod, aldus Daily Mail,
gekregen van de Griekse filmproducent
Nicos Masterakis, die bevriend was met
de zoon van Onassis, Alexander. Deze
kwam twee jaar geleden bij een vlieg
tuigongeluk om het leven. Masterakis
heeft gezegd dat hij Alexanders dood in
de film zal afschilderen als moord en niet
als een ongeluk. Nadere details hierover
wilde hij niet onthullen.
Indien Jacqueline Onassis de rol wei
gert gaat deze naar de Britse actrice
Julie Christie. Masterakis heeft gezegd
dat de familie Onassis toestemming
heeft gegeven voor het maken van de
film.
in Seelewig. Zo zijn bijvoorbeeld de
figuren Geweten en Verstand vaak
op het toneel aanwezig, ook al heb
ben ze op dat moment niets te zeg
gen. Alleen hun aanwezigheid is op
zichzelf al heel „veelzeggend”.
„Er zijn ook andere rollen, die
weer andere facetten van ons mens
zijn aangeven, bijvoorbeeld de
zang-, dicht- en schilderkunst. Die
zijn zeer nauw met elkaar verbonden
en dat is ook duidelijk in de regie en
in de kostuums, ontworpen door Ru
dolf Lorens, te zien. Ze zijn precies
eender gekleed, maar pas als je goed
kijkt, zie je dat er verschilletjes in
zitten”.
Wordt het voor de kijkers niet
te moeilijk zo, want er valt nu wel
een heleboel symboliek te verklaren.
Habbema: „Nee, de tekstschrijver
Harsdoerfer heeft namelijk zelf een
uitvoerige proloog geschreven, waarin
hij een verklaring geeft van alles wat
er zal gebeuren. Die zal overigens
niet gezongen worden, maar geheel
volgens de wens van de schrijver
geacteerd. Bovendien komt er een
uitvoerig programmaboekje dat al
dagen voordat de eerste voorstelling
gaat, verkrijgbaar zal zijn en waarin
ook de volledige tekst staat”.
LONDEN (AP). Jacqueline Onassis
overweegt een aanbod om te spelen in
een film over het leven van haar over
leden echtgenoot Aristoteles Onassis.
Volgens het Britse dagblad Daily Mail
zou het om een aanbieding van een
miljoen dollar gaan.
DEN HELDER. (ANP) Koningin
Juliana heeft dinsdagmiddag in Den
Helder aan zes jonge Nederlandse kunst
schilders de Koninklijke subsidie voor
vrije schilderkunst uitgereikt. Tijdens
een korte plechtigheid kregen Hans
Boer, Adrie van Geest, en Burgert Ko
nijnenburg uit Rotterdam, A. P. van
Leeuwen uit Almelo, J. van Oord uit
Werkendam en Dik Gorter uit Den Hel
der, ieder een koninlijke subsidie van
tweeeneenhalf duizend gulden.
Deze dag worden ’s avonds op vijf
plaatsen in het hele land concerten ge
geven door buitenlandse deelnemers aan
het festival: onder meer in Bergen (NH)
door gezelschappen uit Bulgarije, Enge
land en Denemarken, in Haarlem koren
uit Japan, Joegoslavië en Rusland, als
mede door een Europees jongerenkoor,
dat in Den Haag is gevormd, die dag
wordt in het Kurhaus in Scheveningen
WOENSDAG 11 JUNI
AMSTERDAM, in een tent op Mu
seumplein, 14.30 uur: Werktheater
met een kinderprogramma „Brillen
en beugels”: 20.30 uur: Werkteater(
met „Het feest voor Nico”, een satire.
Amsterdam, stadsschouwburg, 20.15
uur: Tatr Stary uit Krakow met
„Novembernacht” van Wyspianski.
Amsterdam, Concertgebouw, 20.15
uur: instrumentalisten uit Boedapest
met hedendaagse Hongaarse muziek,
die hier nog onbekend is.
Den Haag, HOT-theater, 20.30 uur:
Manhattan Project met „Alice in
wonderland” naar Lewis Carroll-
Scheveningen, Circustheater, 20.15
uur: Lar Lubovitch met zijn dansge
zelschap in moderne balletten.
Rotterdam, Doelen, 20.15 uur: Poe
try International.
AMSTERDAM. Emmy Andriesse,
de jong gestorven fotografe (zij overleed
in 1953 op 39-jarige leeftijd) heeft een
zeer uitgebreid oeuvre nagelaten. Van
een keuze uit dit werk, dat doorhet
prentenkabinet van de Rijksuniversitei
te Leiden wordt beheerd, richtten haar
zoon, de graficus Joost Elffers, met Mir
ja de Vries en Wies Meertens, haar
assistente, twee tentoonstellingen in. De
omvangrijkste hangt in het Vincent-
van-Goghmuseum; de kleinere, bestaan
de uit foto’s van haar reis naar de
Provence, een jaar voor haar dood,
waaruit het boek „De wereld van Van
Gogh”, met tekst van W. Jos de Gruyter,
ontstond, wordt geëxposeerd in fotogale
rie Fiolet.
w
Dat is 50.000 minder dan het voor
gaande seizoen maar toen gaven de sym-
fonie-orkesten 86 concerten meer. De
concertzalen waren volgens het CBS ge
middelde voor 75 procent bezet, hetgeen
een stijging betekent ten opzichte van
het voorgaand zeizoen (73 pet). De ge
middelde belangstelling per concert
steeg in het afgelopen seizoen tot 854
(1972-1973: 839) bezoekers.
Uit de volledige statistiek van het
concert-, opera/operette- en balletbezoek
1972-1973 blijkt dat in 186 gemeenten
concerten werden gegeven. Een sterke
concentratie van het concertbezoek is te
vinden in Amsterdam, Arnhem, Den
Haag, Rotterdam en Utrecht met 50
concerten of meer. De in totaal 478
concerten in deze gemeenten trokken
meer dan de helft van het totale con
certbezoek. Het gemiddeld aantal bezoe
kers per concert was hier 1450.
Bijna 82.000 jongeren bezochten 123
jeugdconcerten. Hoewel de gemiddelde
bezettingsgraad van 77 procent boven het
algemeen gemiddelde van 73 pct lag was
het bezoek in 1972-1973 duidelijk minder
dan het voorgaande seizoen toen ruim
94.000 jongeren de concerten bezochten.
In het gespeelde repertoire viel blij
kens de CBS-statistiek een sterk accent
op werken uit de periode van rococo en
classicisme (1750-1825) en romantiek
(1825-1890). „Succesvolle” componisten
waren volgens dit onderzoek nog steeds
Mozart, Beethoven, en Bach en in min
dere mate Handel, Haydn, Brahms, Dvo
rak, Johan Strauss jr. en Tsjaikovsky.
gespeeld door de Toneelgroep Toetssteen.
Aanvang: 20.00 uur.
Op toegangskaarten in voorverkoop gekocht aan een van de volgende adressen
wordt een aantrekkelijke korting gegeven.
Haarlems Dagblad, Grote Houtstraat 93, Haarlem;
Soendaplein, hoek Floresstraat, Haarlem-Noord;
Californiëplein 17, Schalkwijk.
Hillegom, V.V.V. kantoor, Jhr. Mockkade.
IJmuider Courant, Lange Nieuwstraat 427, IJmuiden.
Beverwijkse Courant, Zeestraat 18, Beverwijk.
Op de dag der voorstellingen aan de loketten van het
Openluchttheater tegen de vastgestelde prijs.
Toegangsprijzen: voor abonnees: f4,—
voor niet-abonnees: f 5,—
De kaartverkoop begint DINSDAG 10 JUNI.
heel grote
herder worden, maar wanneer het
apparaat wordt omgedraaid, laat ik
ze klein worden. De pijl en boog
staat voor het vergaren van rijkdom.
Als Seelewig een pijl heeft afgescho
ten, loopt een herder ermee al drib
belend het bos in om even later terug
te komen, in z’n hand diezelfde pijl
met een buidel goud eraan. Met de
hengel vis je naar eer. Daarom laat
ik Seelewig een lauwerkrans ophalen
die een herder er stilletjes heeft aan
gehangen”.
Het klinkt allemaal nogal naïef
en moralistisch.
Eddy Habbema: „Moralistisch is het
zeker. Maar toch is het stuk zeker
niet eng. Het heeft duidelijk een
universele opzet. De vorm is duidelijk
christelijk. Maar de begrippen goed
en kwaad, en de mens daartussen, dat
is duidelijk een universeel gegeven”.
„Dat komt ook zeer wel tot uiting
„Ik zal hen even schetsen als voor
beeld om te laten zien wat je als
regisseur met die gegevens doen kunt.
De drie herders brengen ieder een
cadeau mee, waarmee zij Seelewig
het verkeerde pad op willen helpen.
Eén heeft een verrekijker bij zich.
Die is het symbool voor het bedrog
van de wetenschappen. Je kunt alles
heel groot zien door zo’n ding maar
ook, als je hem omdraait, heel klein.
Daarom laat ik de drie herders op
elkaar klimmen en een
maar
DONDERDAG 12 JUNI
Amsterdam, tent op het Museum
plein, 20.30 uur: Werkteater met
„Het feest voor Nico”, een satire.
Amsterdam, stadsschouwburg, 20.15
uur: Ballet Independiente de Mexico.
Amsterdam, Concertgebouw, 20.15
uur: Concertgebouworkest o.l.v. K.
Kondrasjin, solisten Herman Krab
bers en Klaas Boon met werk van
Diepenbrock, Mozart en Berlioz.
Den Haag, Diligentia, 20.15
Hedendaagse Hongaarse muziek door
musici uit Boedapest.
Scheveningen, Circustheater,
uur: Tatr Stary uit Krakow
„Novembernacht” van Wyspianski.
Rotterdam, Schouwburg, 20.15 uur:
Wajang Wong, dansers uit een berg
dorp van het Indonesisch eiland Bali.
Rotterdam, Doelen, 20.15 uur: Poe
try International.
