AKKOORD OP TOPCONFERENTIE IN KENIA:
Franse volksfront-partijen
steken koppen weer bijeen
WANKEL EVENWICHT
IN PORTUGAL
Arbeiders maakten
vuist in Turkije
Ambassadeur
van VS door
Zaïre uitgewezen
Cohn Bendit mag
Frankrijk nog
niet in
V
Mevrouw Scheel
bij grootmoeders
graf in New York
NA MAANDENLANGE
ONENIGHEID EN FELLE RUZIES
GEHEIMZINNIGHEID
ROND KERNWAPEN-
CONFERENTIE
ALGEMENE STAKING IN ISMAR
Hou het gezond op vakantie...
NeemTendosimol mee tegen diarree.
^/Tendosimol
Nog geen beslissing
over kerncentrales
in België
r
m
V R TJ D A G
20
JUNI
197 5
3
BINNEN- EN BUITENLAND
ond
lard
tout
rval
esty
S
iters
alen
artij
rust
tsen
eten
ndel
show
Onvrijheid
Onzekerheid
1 1
r
i
-F
Bn
Onderzoek
A J
T
EEN LEGER IN ANGOLA
inzet
(Van onze redacteur in Istanboel)
ADVERTENTIE)
is
Strauss is problemenkind van de
Westduitse christen-democraten
(Van onze correspondent)
CSU-LEIDER STRAUSS
de
rijen. Zelfs water en elektriciteit werden
acht uur lang niet geleverd.
nster-
iteerd,
s met
icaten
Het
s van
pdruk
voor
teren
oord-
e in-
n de
itig.
nan-
laakt
een
een
t ge-
sr al
oege
over
ts of
De echtgenote van de Westduitse bonds
kanselier Scheel heeft op een kerkhof in
New York een bezoek gebracht aan het
graf van haar grootmoeder.
Dat brengt ook een brok onzekerheid
met zich mee, nu de christen-democra
ten in de oppositie zitten. De ene keer
proberen ze nog roomser te zijn dan de
(Van onze redacteur in Parijs, Frank
Onnen)
1
i
„van
ddag
het
anten
at in
ver-
7935,
e en
Bu-
ndse
bij
ngen
zoek
een
ijen-
ster-
om
ater-
de
irok-
een
i ko-
ating
0.000
zijn
i
(Van onze correspondent)
Van
a ge-
grote
irdam
i het
door
het
we-
.»n uit
is en
heeft
lister
deze
i de
de
echts
g-
De Westduitse christen-democraten
(CDU) houden maandag, dinsdag en
woensdag hun partijcongres in Mann
heim. De strategie voor de Bondsdag
verkiezingen in 1976 staat centraal
tijdens dit congres. De christen-de
mocraten, die zich in een toenemende
gunst van de kiezers mogen verheu
gen, hopen op de absolute meerder
heid. De weg naar de regeringsmacht
in Bonn is echter nog lang en door
nig. Onze correspondent in Bonn, Jan
Kuiper, schrijft in bijgaande beschou
wing waarom.
linkse partijen bij voorbaat al ernstig
overwogen.
Ondertussen wordt de eenheid in het
linkse kamp toch nog steeds op een
zware proef gesteld door de gebeurtenis
sen in Portugal die door de Franse
communisten en de socialisten heel ver
schillend beoordeeld worden. Niettemin
hebben Marchais en Mitterrand zich nu
voorgenomen te proberen hun ideologi
sche polemieken minder in het openbaar
te voeren. In september zal de balans
van die proef weer gezamenlijk worden
opgemaakt.
(Van onze parlementsredactie)
Strauss heeft al Laten weten wat dat
betekent. Volgens hem gaat het om de
vraag of Duitsland socialistisch zal wor
den of dat het een vrij land zal blijven.
Socialisme wordt door Strauss gekoppeld
die de Westduitse oppositie in
--x ’-;J-was
een
tele-
ider- I
rust-
g die
rersi-
Het besluit wordt gezien als het be
langrijkste resultaat van de maandag
begonnen topconferentie die moet leiden
tot een beëindiging van het bloedvergie
ten in het Afrikaanse land en tot het
vergemakkelijken van de overgang naar
LISSABON (Reuter en UPI). De
toekomst van de Portugese coalitierege
ring hing gisteren aan een zijden draad
in een sfeer van confrontatie, demon
straties en geweld met als inzet de
vrijheid van pers en religie.
Een commissie van sociologen, journa
listen en juristen zal in het bijzonder
nagaan of met de objectiviteit bij de
journaals en de actualiteitenprogram
ma’s de hand niet al te vaak wordt
gelicht.
Een boycot met eventuele weigering
de kijkgelden te betalen, wordt door de
In verband met het aandeel dat de
CIA zou hebben gehad bij de verijdelde
staatsgreep tegen president Moboetoe
Sese Seko heeft de ambassadeur van het
ministerie van Buitenlandse Zaken van
Zaïre de order gekregen het land voor
zondag te verlaten.
ebben
t, van
gbasis
slagen
stelde
6 gaf
r van
Euro-
n kij-
en of
n ge-
an de
Volgens het Communiqué van Copcon
vertegenwoordigen de communistische
arbeiders een meerderheid in het land
en zijn de socialistisch-geör tenteerde
journalisten vertegenwoordigers van een
minderheid. Het communiqué ging voor
bij aan de uitslag van de onlangs gehou
den verkiezingen voor een grondwetge
vende vergadering, waarbij de sociaal
democraten 37,8 percent van de stem
men kregen en de communisten slechts
12,5 percent.
De emotionele CDU-voorzitter, anders
altijd de rust zelve, had duidelijk het
gevoel dat niet alleen zijn rivalen, maar
ook een groot deel van het Westduitse
volk aan zijn leidersrol twijfelde, en uit
gerekend in het afgeluisterde telefoonge
sprek ging het ook al om de twijfels aan
het leiderschap van Helmut Kohl. De
verbijsterde overdrijving van Kohl en
zijn verwondbaarheid maken het beeld
van hem niet veel fraaier; een provin-
cievorst, die nogal onzeker is en die zich
naief en verwonderd af vraagt: hoe heeft
men mij toch kunnen afluisteren.
De man
de verkiezingsstrijd moet leiden,
woensdag niet het toonbeeld van
nuchter en zakelijk politicus, die be
heerst de. ook voor hem; moeilijke pro
blemen oplost.
Een alternatief heeft de CDU echter
niet. De oer-politicus Franz Josef
Strauss van de Beierse zusterpartij, de
CSU, is niet erg gelir ‘d bij de CDU-top.
Met Strauss als handlanger moet de
CDU echter de verkiezingen gaan win
nen. Alleen redt ze het niet, en dus zijn
er de afgelopen dagen een soort coalitie
onderhandelingen tussen de beide unie
partijen gevoerd. De resultaten dragen
duidelijk het handschrift van Strauss.
Het oorspronkelijke voornemen om „een
verkiezingsstrijd met alternatieven” te
gaan voeren is veranderd in „een verkie
zingsstrijd die in een harde confrontatie
met alternatieven” zal worden gevoerd.
WASHINGTON (Reuter). Zaïre
heeft gisteren de Amerikaanse ambassa
deur, Dean Hinton, uitgewezen.
Aangenomen wordt dat het leger on
der een verenigd opperbevel zal komen
maar, tot nu toe zijn geen details be
kendgemaakt. In het communiqué staat
dat „verscheidene belangrijke onderwer
pen” zijn besproken en dat over alle
eenstemmigheid is bereikt. Tot de con
crete besluiten behoort de vorming van
een nationaal leger, aldus het communi
qué. Een ander besluit is het oprichten
van een bureau onder het toezicht van
de overgangsregering om de buitenland
se zaken te behartigen. Op dit moment
vallen deze zaken onder de Portugese
hoge commissie die is benoemd om An
gola tot de onafhankelijkheid te
leiden. Men neemt aan dat het nieuwe
orgaan de voorlpper is van een ministe
rie van Buitenlandse Zaken dat het
Buitenland beleid na de onafhankelijk
heid zal overnemen.
Blijkens het communiqué is ook over
eenstemming bereikt over de status van
vroegere Katangese politiemensen die
naar Angola vluchtten toen de actie die
Katanga van Zaïre moest afscheiden in
1962 definitief mislukte. Eenzelfde ak
koord is bereikt over de Zambiaanse
dissidenten van Barotseland. Een aantal
*!,r
NAKOEROE (Reuter) De drie
Angolese bevrijdingsbewegingen
gaan hun strijdkrachten onderbren
gen in één enkel leger. Een akkoord
hierover is bereikt op de topconfe
rentie in het Keniase Nakoeroe. Dit
blijkt uit een gezamenlijk communi
qué dat gisteravond is uitgegeven.
Tot op heden is nog steeds niet be
kend waar de ontmoeting werd gehou
den, hoeveel en welke landen er aan
deelnamen enzovoort.
Goedingelichte kringen zijn er zeker
van dat in elk geval Groot-Brittannië,
de Verenigde Staten, de Sovjet-Unie,
Canada en West-Duitsland aan de confe
rentie hebben deelgenomen.
De „Washington Post” meldde gisteren
dat er gesproken zou zijn over het in de
Verenigde Staten ontwikkelde apparaat,
dat de hoeveelheid in een kernreactor
aanwezige plutonium kan controleren
waardoor men kan registreren of er van
dit materiaal gebruik wordt gemaakt ter
vervaardiging van atoombommen.
Correspondenten van de Londense
„Times” hebben in Washington gemeld
dat de bijeenkomst was georganiseerd op
initiatief van de Verenigde Staten. Men
maakt zich in Amerika bezorgd over de
Westduitse plannen om gesloten kern-
centralesystemen te leveren aan Brazilië
en Oran.
..Heel het raderwerk staat stil, als uw
machtige arm dat wil”. Dat konden de
mensen in Turkije de Nederlanders na
zeggen. Maar die machtige arm behoorde
in dit geval toe aan Halil Tune, secreta-
ris-generaal van de overkoepelende vak
beweging „Turk Isj”. Hij haalde om zes
uur ’s morgens persoonlijk de hefboom
van de elektriciteitscentrale bij Izmir
neer en stelde deze ’s middags om twee
uur weer in werking.
Tune is een merkwaardige figuur op
het Turkse strijdtoneel. Het meest heeft
hij weg van een Amerikaanse vakbonds
leider. De door hem geleide Turk Isj is
vanouds een niet-politieke organisatie,
waarbij het merendeel van de Turkse
arbeiders is aangesloten. Zij vormen op
politiek gebied wel een soort machtscon
centratie, maar dan vooral negatief: met
de zwarte lijsten van kandidaten op wie
de leden werden opgewekt niet te stem
men, omdat zij „vijanden van de arbei
ders” waren.
Een van de doeleinden van de Izmirse
staking is ongetwijfeld de autoriteiten
(met inbegrip van de militairen) te laten
zien dat ook de „arm” van de arbeiders
machtig kan zijn, zonodig ook in de
andere steden, waar het vanwege de
zorgelijke economische situatie nog meer
broeit dan in het betrekkelijk welvaren
de Izmir.
De rechtse coalitieregering-Demirel
probeert intussen op de kortst mogelijke
termijn de boerenbevolking voor zich te
winnen, die nog altijd zo’n zeventig
percent van het totaal uitmaakt. Demi-
rels Gerechtigheidspartij hoopt op die
manier bij de eerstvolgende verkiezingen
haar verliezen van 1973 weer goed te
maken.
van de Katangezen en de Zambianen
diende in het Portugese koloniale le
ger. De Katangezen vormden een pro
bleem omdat ze als verdacht worden
gezien door het FNLA van Holden Ro
berto, die vooral steun geniet van presi
dent Moboetoe van Zaïre. De Zambianen,
die overhoop liggen met president Ka-
oenda van Zambia, korden gewantrouwd
door de marxistisch gerichte MPLA
van Agostinho Neto.
De burgerbevolking van Angola wordt
ontwapend. Het doel ervan is de vrede
in het land te herstellen, zo wist Holden
Roberto, leider van het Nationaal Bevrij-
dings Front van Angola (FNLA), intus
sen nog te melden. Hij voegde er met
nadruk aan toe dat de datum waarop
Angola van Portugal onafhankelijk zal
worden (in november) niet is gewijzigd.
DEN HAAG. Het is nog helemaal
niet zeker dat de staatsseertaris voor
Vlaamse streekeeonomie zich al in sep
tember zal uitspreken over de vesti
gingsplaats van nieuwe kerncentrales in
België.
Dit antwoordt minister Van der Stoel
(Buitenlandse Zaken) mede namens de
ministers Lubbers (Economische Zaken)
en Vorrink (Volksgezondheid en Milieu
hygiëne) op vragen van de Tweede-
Kamerleden Waltmans en Jansen (bei
den PPR)
Berichten over de bouw van kerncen
trales op kunstmatige eilanden voor de
Belgische kust zijn volgens minister Van
der Stoel voorbarig.
In het kader van het Euratom-verdrag
is er volgens de bewindsman geen voor
afgaand overleg over vestigingsplannen
voor kerncentrales.
ISTANBOEL. Afgelopen week
Turkije voor het eerst in zijn geschiede
nis geconfronteerd met een algemene
staking. Die werd maandag gehouden in
Izmir en duurde acht uur. Maar in die
tijd was naar ruwe schatting de schade
al zo’n 150 miljoen gulden vooral
door het uitvallen van de olieraffinade-
leren, maar ze zijn bijna altijd in de
ijskast beland. Adenauer trok zich nooit
iets van de partij besluiten aan, en na
het Adenauer-tijdperk is de CDU zo
vaak het toonbeeld van ontreddering
geweest, dat men niet of nauwelijks aan
het uitvoeren van programma’s is toege
komen. De voornaamste reden hiervoor
is dat de CDU in de waarste zin van het
het woord een volkspartij is. Zowel haar
sterkte als haar zwakte heeft daarmee
te maken. Haar sterkte omdat men
steeds met een compromis voor de dag
moet komen, dat voor alle geledingen
van de bevolking aanvaardbaar moet
zijn; haar zwakte omdat het profiel van
de partij niet erg duidelijk wordt - het
is geen vlees en geen vis.
BONN Helmut Kohl, de kandidaat-kanselier van de christen-
democraten bij de gratie van Franz Josef Strauss, zal de komende week
in Mannheim een overtuigender optreden moeten maken dan tijdens zijn
persconferentie woensdag in Bonn. Daar verklaarde de forse en bedacht
zame politicus dat „dit land niet langer zijn land zou zijn indien deze
gangstermethoden veelvuldiger zouden voorkomen”. Helmut Kohl deel
de op het feit dat zijn telefoon was afgeluisterd en dat het afgeluisterde
gesprek ook nog was gepubliceerd in het weekblad Stern.
De drie leiders van het Franse volksfront hebben elkaar na een periode van onenig
heid weer in Parijs ontmoet. Het zijn van links naar rechts: Georges Marchais van
de communistische partij, Francois Mit terrand (socialist) en Robert Fabre (links-
radikaal).
LONDEN. (DPA) De tweedaagse
conferentie van kernwapen produceren
de landen is gisteren geëindigd zoals hij
begonnen is: in een waas van geheim
zinnigheid.
onafhankelijkheid van Portugal in no
vember.
meenschappelijke actie opgesteld, waar
bij de linkse partijen hun kritische aan
dacht speciaal willen richten op de
Franse radio en televisie.
paus en de regering te overtreffen, de
andere keer gaan ze op de confrontatie-
toer, bijvoorbeeld in Oost- en Duits-
land-politiek, en niet zelden voeren ze
een politiek van aanpassing aan de
regeringspolitiek.
Interessante programma’s en boeiende
politieke declaraties hebben weinig zin,
zolang de CDU niet in staat is in de
praktijk gestalte te geven aan haar poli
tiek. Op het congres in Mannheim heeft
de partij echter voor het eerst, sinds ze
in 1969 in de oppositie raakte, de kans
om daadwerkelijk als een gesloten blok
op te treden en achter haar voorzitter
Helmut Kohl te gaan staan.
Direct na de verkiezingen van 1969
was de schok over het verlies van de
regeringsmacht te groot; in 1971, in
Düsseldorf, meenden ze nog door onrea
listische politiek de macht te kunnen
heroveren; in 1973, in Hamburg, na de
val van Rainer Barzel, was de ontredde
ring te groot om gesloten te kunnen
optreden.
In Mannheim zal Kohl moeten bewij
zen dat hij een leider met een politiek
concept is. Ook al staat Strauss op
achtergrond te dringen en te dreigen
met het stichten van een vierde federale
partij, dan nog zal Kohl zich als leider
moeten profiteren. Lukt hem dat niet en
wint ook Strauss deze slag - al is het
maar psychologische winst, dan zal de
CDU-CSU nauwelijks in staat zijn om
Helmut Schmidt, een leiderstype zoals de
Duitsers het wensen, van de kanseliers-
stoel te verdrijven.
PARIJS. Een comité van Franse
intellectuelen heeft van de regeringf ge
ëist dat eindelijk de maatregelen zullen
worden opgeheven waardoor dt vroegere
voorman van de mei-revolutie uit 1968,
Daniel Cohn Bendit, de toegang tot
Frankrijk nog steeds blijft ontzegd.
Zomer ’68 werd „Rode Dany”, zoals deze
jonge anarchist wegens zijn haarkleur
en zijn politieke overtuiging algemeen
genoemd werd, door de Franse regering
over de grens gezet. Motief was dat hij
als buitenlander zich aan politieke agi
tatie had bezondigd.
Cohn Bendit is inderdaad de zoon van
een Duitse emigrant, maar het grootste
deel van zijn leven heeft hij in Frank
rijk doorgebracht. Een proces is in
Frankrijk nooit tegen hem gevoerd.
Over zijn ervaringen uit mei ’68 heeft
Cohn Bendit onlangs in het Frans een
boek geschreven dat hij in Parijs op een
persconferentie wilde komen presente
ren. De uitgever vroeg voor Cohn Bendit
om toestemming voor een bezoek aan
Frankrijk; de regering wees het verzoek
echter af.
Militairen met geladen geweren en
pantserwagens bewaakten de twee be
langrijkste brandhaarden in Lissabon.
Dat zijn de residentie van de rooms-
katholieke patriarch, waar militairen in
grepen om meer dan zeshonderd rooms
katholieke demonstranten, waaronder
vele priesters en nonnen te evacueren,
die door met stokken gewapende pro-
communistische demonstranten werden
bedreigd. Verder werd gewaakt bij het
socialistische dagblad „Republica”, waar
leden van de militaire veiligheidsdienst
Copcon woensdag communistisch perso
neel in de gelegenheid stelden het ge
bouw te bezetten en woedende socialisti
sche betogers op een afstand hielden.
Hoge sociaal-democratische functiona
rissen hebben bij herhaling verklaard
dat zij zich uit de coalitieregering zullen
terugtrekken als de situatie niet dratisch
verandert. In kringen van de links van
het centrum staande Democratische
Volkspartij verluidde dat deze partij het
voorbeeld van de socialisten zou volgen
en ook haar deelneming aan het kabinet
zou opzeggen.
De revolutionaire raad van de bewe
ging van de strijdkrachten, het hoogste
orgaan in Portugal, is voortdurend in
spoedvergaderingen bijeen. Hoewel over
deze bijeenkomsten weinig naar buiten
door sijpelt meent men te weten dat in
de raad grote spanningen zijn ontstaan
tussen extreem-linkse en gematigde le
den. Deze laatsten schijnen het althans
voor dit moment gewonnen te hebben
gezien de verklaring die de raad gisteren
uitgaf. Hierin staat dat de huidige onrust
kennelijk ten doel heeft een „dictatuur
van het proletariaat” te vestigen, iets dat
de raad zegt te verwerpen.
aan onvrijheid. Nu kan men de sociaal
democraten in de 'Bondsrepubliek nau
welijks socialisten in de ware betekenis
van het woord noemen - men moet ze
eerder tot de liberaal ingestelde kapita
listen rekenen, maar aangezien de ge
middelde Westduitser een enorme angst
heeft voor een socialistische ontwikke
ling, is het duidelijk dat de sluwe Beier
se politcus met emotionele elementen
een verkiezing wil winnen, die met za
kelijke argumenten waarschijnlijk zal
verliezen.
Het schizofrene is echter, dat de lijst
trekker van de CDU, Helmut Kohl, ei
genlijk een groot voorstander is van een
gematigde liberale koers, die op het
maatschappelijk terrein hier en daar een
kleine hervorming toelaat, als het de
schatkist maar niet te veel kost. Nu
opiniepeilingen uitwijzen dat de CDU-
CSU-combinatie bij de komende verkie
zingen de kans heeft als winnaar uit de
bus te komen, komt het er voornamelijk
op aan wie de partij werkelijk zal gaan
leiden. Tot nu toe is de opmerkelijke
trend - die erop wijst dat de CDU steeds
meer stemmen in de steden en steeds
minder op het platteland vergaart - een
teken dat de partij meer en meer aan
vaardt wordt door de eens geestdriftige
aanhangers van Willy Brandt en zijn
SPD.
Voor die groep van kiezers heeft de
secretaris-generaal van de partij, Kurt
Biedenkopf, een zogenaamde Mannhei-
mer-verklaring opgesteld, die vol van
goed bedoelde slogans staat en die voor
al de nadruk legt op het feit dat de
christen democraten het in de toekomst
willen gaan opnemen voor de verdruk
ten en zwakken in de samenleving.
Verklaringen en besluiten heeft de
CDU echter steeds goed kunnen formu-
PARIJS. Na acht lange maanden
van onenigheid en soms felle ruzies
hebben de drie leiders van het Franse
volksfront de socialist Francois Mit
terrand, de communist Georges Marchais
en de links-radicaal Robert Fabre
gisteren in Parijs elkaar eindelijk weer
eens ontmoet.
Na de presidentsverkiezingen, die Mit
terrand in mei vorig jaar bijna had
gewonnen hij kwam 400.000 stemmen
te kort werd de vrede onder de
linkse partijen wreedaardig verstoord.
De communisten begonnen in te zien dat
zij, binnen het eenheidsfront, steeds
meer terrein aan de socialisten moesten
afstaan.
Sedertdien hebben ze echter ook be
grepen dat ze door die voortdurende
familietwisten bezig waren de geloof
waardigheid van de linkse eenheid en
van het gemeenschappelijke regerings
programma gevaarlijk te ondermijnen.
Met de ontmoeting van de drie leiders
zal de strijdbijl zeker nog niet definitief
begraven zijn, al hebben Mitterrand en
Marchais elkaar dan ook wel beloofd
hun vuile was in het vervolg liever
binnenshuis te houden. Gelijktijdig werd
een bescheiden programma voor een ge
in politieke kringen verluidde dat
Carvalho in de revolutionaire raad hef
tig is gekritiseerd omdat zijn mannen
tegen een besluit van de raad hadden
gehandeld door Republica aan het com
munistische grafische personeel over te
dragen.
Voordat het communiqué verscheen
had Copcon al een eigen verklaring het
licht doen zien waarin werd gezegd dat
de communistische arbeiders terecht de
controle over „Republica” hadden gekre
gen omdat zij dit verdienden en dat de
argumenten van de zich tegen deze
overname verzettende journalisten zijn
gebaseerd op de huidige perswet, die
naar de mening van Copcon verouderd
is.
plan
We-
r Ne-
vordt I
ussen
Het orgaan verklaarde voorstander
van een meerpartijenstelsel te zijn en
wees de vorming van burgermilities van
de hand, waarvan de commandant van
Copcon, generaal de Carvalho, zich her
haaldelijk voorstander heeft verklaard.
