Leonhardt levert knap werk met bewerkingen
Veel interesse voor
Bach’s partita’s in nieuwe dimensie
feestelijk huwelijk
Onderhoudende muziek
intiem vormgegeven
Muzikaal vuurwerk op
hoogstaand peil
Grafiek van
Frans Hak
Uitwisseling
Haarlemmers uit deze eeuw
kunstenaars
F
pollandFesfivar?5
Cassidy's voetspoor gekust
o
MARIE CECILE MOERDIJK GETROUWD
MUSICA DA CAMERA IN AMSTERDAM
Beiaardconcours in
JEUGDORKEST SPEELT HANDEL
Holland Festival
Ruïne van Brederode
Museum Henr. Polak
in Zutphen geopend
Limburg en N.-H.
ZOMEREXPOSITTE BIJ HEERKENS THIJSSEN
Nederlandse films
bekroond
r
F- 1
1
7
KUNST
DEN HAAG Johann Sebastian
Bach heeft voor vioolsolo drie par
titas gecomponeerd. Zij staan in de
toonaarden van b kleine terts, E
grote terts en d kleine terts. Het
oorspronkelijk bedoelde klankme-
dium voor de partita-muziek is de
vioolklank, maar de muzikale es
sentie van deze partitas is zo rijk
aan kunstzinnige inhoud, dat zij ze
ker ook gebonden kan worden aan
de klank van een ander instrument
of groepen van instrumenten.
HAARLEM Heerkens Thijssen
houdt een grote zomertentoonstel-
ling, grafiek in het prentenkabinet
en voornamelijk olieverven op de
verdieping. Het zijn voor een groot
deel schilderijen uit de vaste collec
tie, vaak alleen maar achter de
schermen aanwezig, maar nu ge
toond als werk van vroegere en te
genwoordige Haarlemse kunste
naars. Sommig werken waren op
vorige exposities ook al te zien. Ze
zijn van teveel verschillende kun
stenaars om er een „bespreekbare
lijn” in te zien. Er vallen wel een
paar werken aan te tippen.
k JÉ
h A A
Lk-ijR'
sM...7W." J
ah»TJ
...zM
-
rit.
P. ZWAANSWIJK.
(Van onze correspondent)
MAANDAG 23 JUNI
P. ZWAANSWIJK
JOHAN VAN KEMPEN.
Van onze kunstredactie
i
SANTPOORT. In de kelders van de
Ruïne van Brederode exposeert Frans
Hak tot en met 6 juli zijn grafiek,
bestaande uit enige gouches, aquarel
len en etsen.
Heerkens Thijssen is een kunsthandel
en de geëxposeerde werken zijn daarop
afgestemd. Ze zijn alle realistisch, de
oudste behoren tot het impressionisme
van de Haagse School; alle latere zijn er
min of meer nalopers van, althans zoals
nu hier worden gepresenteerd.
In het prentenkabinet een landschap
en een vrouwenfiguur van Hans Wies-
man uit de jaren vijftig. Die stijl van
destijds verliet hij al weer lang geleden
en om dat aan te tonen is er ook een
G. W. Dijsselhof, (1866-1924) is ook
een bekende schilder uit deze omgeving
veel leerlingen. Er hangt hier een heel
goed panoramisch gezicht op Haarlem in
olieverf.
Interieur van de Grote Kerk, een olieverf
van W. J. Brandt (1889-1953), die in Haar
lem is geboren en er tot 1917 werkte.
Burgemeester Rob Waelput, neef van
de bruid, had zich voor deze gele
genheid laten benoemen tot ambte
naar van de burgerlijke stand, en
Het uitwisselingsproject wordt georga
niseerd door de Culturele raden van
Noord-Holland en Limburg. De opening
van het project heeft zatermiddag om 16
uur plaats in het Gemeentemuseum van
Roermond.
HAARLEM. Statig klonken de ak
koorden van Handel’s Fireworks, toen
het Haarlems Jeugd Orkest zaterdaga
vond zijn jaarlijkse Zomerconcert in de
Gemeentelijke Concertzaal inzette. Voor
dat dit orkest van Jeugd en Muziek,
steeds onder leiding van André Kaart
zijn tournee naar onze jumelagestad
Angers gaat beginnen, werd hier ter
afsluiting van het seizoen nog eenmaal
opgetreden. Schallend koper, enorme vi
taliteit bij de strijkers, puntige aanzetten
van de houtblazers; dit alles kenmerkte
de geslaagde weergave van Handel’s
feestelijke compositie. Qua temperatuur
leek het overigens wel of er werkelijk
vuurwerk in de zaal was afgestoken;
waarom was in vredesnaam verwarming
aan op deze warme zomerdag?
TIEL. Zaterdagmiddag is in Tiel in
het kader van het Holland Festival het
17e internationale beiaardconcours ge
houden.
De prijs voor de beste interpretatie,
beschikbaar gesteld door de gemeente
Tiel, is gewonnen door drs. Jac. Maassen
uit Utrecht. De prijs van het Holland
Festival voor de beste improvisatie ging
naar Roel Smit uit Deventer.
Aan het concours hebben vijf ménsen
deelgenomen: twee uit Amerika, een uit
België en twee uit Nederland.
Bij hem heeft zich nu ook de befaam
de clavecinist Gustav Leonhardt ge
voegd, met de bewerking van Bachs,
drie solo-vioolpartitas voor clavecimbel.
De kerngedachten van deze partitas
werden met zorg in de bewerkingen
opgenomen, maar als clavecimbelmuziek
zijn zij nieuwe composities geworden
met een klankengewaad, waarin latente
harmonieën als een direct hoorbare rea
liteit te herkennen zijn en diait een
polyfone structuur bekleedt, die door de
bespelingsmogelijkheden van de clave
cimbel gevormd kon worden.
Typisch Frans was niet alleen de mu-
ziek-zelf, maar ook Frits van Erven
Dorens’ manier van zingen in de Chan
sons Villageoises van Francis Poulenc-
In deze in 1942 gecomponeerde liederen
voor bariton en orkest, wordt het de
zangsolist niet altijd even gemakkelijk
Het hiervoor vatbare oor, werd daarna
overspoeld door de echte Russische
geest, die Borodin’s Symfonie ademt. Het
Scherzo had misschien hier en daar wat
lichter gekund, maar van de andere
delen gaf André Kaart met het HJO een
karakteristieke uitvoering.
DEN HAAG (ANP). Twee korte
Nederlandse films hebben tijdens het
17e Annual American Film Festival in
New York, dat van 2 tot 7 juni is
gehouden, een Red Ribbon Award ge
kregen. Het zijn de films Piet Mondri
aan van Nico Crama en de film Zeca
van George Sluizer. De film Zeca is
gemaakt met CRM-subsidie.
geweest. Veel van zijn aquarium-schil-
derijen zijn in Overveen ontstaan. Het
was zijn specialisme en hij had destijds
een bekende naam. Er zijn hiet een paar
sfeervolle olieverfjes van hem te zien.
André van der Vossen (1893-1963), die
woonde en werkte in Haarlem en Bloe-
mendaal, is als postzegelontwerper be
roemd geweest. Hij won een prijsvraag
voor een Europa-zegel in 1958. Hij was
zeer veelzijdig, ook als illustrator en
letterontwerper. Een tijd lang heeft hij
zeer abstract gewerkt, maar hier hangt
nu van hem een impressionistisch land
schap bij Spaarnwoude, een goede olie
verf.
G. H. G. van Brucken Fock (1859-
1935) woonde een tijd in Zandvoort,
Aerdenhout en Heemstede. Hij was in
dertijd een zeer gewaardeerd schilder
niet alleen, maar werd op latere leeftijd
ook een bekende componist. Er is hier
van hem een goed Strand in Zandvoort
in olieverf.
terts en de partita in d kleine terts nu
in g kleine terts. Ook door deze veran
dering hebben de clavecimbel-partitas
een eigen sfeer, een eigen uitdrukkings
kracht gekregen, die getuigen van een
geprononceerde muzikale zelfstandigheid.
Gustav Leonhardt heeft met de be
werkingen bijzonder knap werk geleverd.
Hij heeft hiervoor ongetwijfeld zijn
groot meesterschap in de clavecimbel-
kunst kunnen benutten, hetgeen in alle
opzichten werd bewezen bij de prachtige
HAARLEM. Noordhollandse kun
stenaars zullen in de periode van 28 juni
tot 25 juli exposeren in verschillende
galerieën en musea in Limburg. Tegelij
kertijd zal in vijf galerieën en musea in
respectievelijk Alkmaar en Bergen werk
worden vertoond van Limburgse kunste
naars.
Amsterdam, Carré, 20.15 uur: Ned.
Opera Stichting met „Orpheus in de
onderwereld” van J. Offenbach.
Den Haag, Ned. Congresgebouw, 20.30
uur: Residentieorkest, Utrechts Sym
fonie Orkest en koren met Achtste
Symfonie van G. Mahler, o.l.v. Jean
Martinon, slotconcert Holland Fes
tival.
AMSTERDAM. Het concert, dat
het ensemble „Musica de camera” zater
dagmiddag in het kerkgebouw „De Duif”
te Amsterdam heeft gegeven, was be
doeld om enkele impressies te geven van
de muzikale aktiviteiten, die in de ze
ventiende en de achttiende eeuw in deze
stad ondernomen werden. Een inventari
satie hiervan zou ongetwijfeld een ver
rassende indruk geven van de behoefte,
die bij de Amsterdammers „van toen”
bestond aan contact met de toonkunst,
in welk genre en op welk niveau deze
kunst dan ook gebracht werd.
Men weet nu al, dat in Amsterdam,
zoals trouwens ook op veel plaatsen
elders in de Nederlanden vele muziek
colleges zich bezig hielden met het beoe
fenen van de muzikale kunst en dat het
lied hier in hoge ere stond. Men zong
hier meer liederen dan in andere landen.
Waar gemusiceerd wordt bestaat ook
vraag naar muziek. Componisten kregen
zo hun kans om met voordeel te compo
neren, maar ook muziekuitgevers kon
den met gewin zaken gaan doen en deze
situatie bleef in Amsterdam jarenlang
bestaan. „Musica de camera” heeft op
zijn concert in „De Duif” werken ge
bracht van componisten, die bij deze
vertolkingen, die hij zondagavond van
„zijn” partitas heeft gegeven.
Vertolkingen, die de bijzondere
schoonheid van deze, mede van Bachs
muzikale fantasie vervulde, composities
openbaarden en de clavecimbel als mu-
ziek-instrument bijzonder lieten waarde
ren bij de toehoorders, die tegenwoordig
waren bij Gustav Leonhardts concert,
dat in gebouw Diligentia in Den Haag
werd gegeven.
In dit „Lind” wapperden bonte vlag
gen en klonk op geluidsband
het door moeder Marie-Jeanne
bespeelde carillon van Hulst, toen
om 12 uur ’n old-timer het bruids
paar voor het gemeentehuis bracht.
Er ontstaan dan „bewerkingen”, waar
tegen puristen, wie het in de eerste
plaats „om de letter” en niet „om de
geest” gaat, bij voorbaat al bezwaar
zullen hebben. Bach was in deze zaak
niet zo puristisch. De muzikale schoon
heid, die hij in werken van andere
componisten vond, inspireerden hem tot
het scheppen van nieuwe schoonheid in
andere instrumentatie, meestal met de
ontdekte muzikale gedachten als kern
van een bewerking, die vaak als een
nieuwe compositie van eigen hand kon
gelden.
Bach werd zo voor latere „bewerkers”
het grote voorbeeld, dat slechts door
voortreffelijke toonkunstenaars nage
volgd kon worden.
En zo is dan deze expositie, die nog
veel meer namen omvat, vooral interes
sant als een kijkje naar een vorige
generatie Haarlemse schilders, van wie
sommigen in hun tijd bekende kunste
naars waren en van wie men ook in het
Frans Hals-museum werken kan vin
den. Tot en met 2 augustus zijn deze
werken bij Heerkens Thijssen te zien.
HEIN STEEHOUWER
De Noordhollandse kunstenaars laten
hun werk zien in Arcen, Blerick, Weert,
Roermond, Elslo, Valkenburg en Maas
tricht. Uit Haarlem en omgeving wordt
deelgenomen door Kees Bierman, Egbert
de Bock, Ruud Cornelisse, Rob Clous,
Rietje Degens, Jan Dirks, Marinus Fuit,
Loes van Goor, Hannes Kuiper, Michel
van Overbeeke en Jaap Ploos van Am
stel. De Limburgers vinden onderdak in
galerie Cees Noort en het Hekelhuis en
het Stedelijk Museum, alle in Alkmaar
en galerie Tholen en het kunstenaars
centrum, beide in Bergen.
Onder de aquarellen zijn een paar
kleurige stillevens met een goed gebruik
van uitgespaard wit, die volkomen
’gangbaar’ zijn in de zin van realistisch
vanuit het impressionistische. Het zijn
vlotte notities in waterverf, die de im
pressie van een moment van dingen
zoals ze er stonden in het licht hebben
vastgehouden.
Maar Frans Hak werkt ook anders, als
ik bij vorige gelegenheden reeds heb
geschreven. Bij hem kan een blad geti
teld landschap’ ook een berg lappen zijn
of, omgekeerd, een lap of deken kan de
indruk van een heuvellandschap maken.
Hij bereikt het door binnen één tint te
variëren en alleen grote lijnen en vlak
ken weer te geven, vaak in grijs of een
andere onopvallende kleur. Zo’n geheel
valt ook op te vatten als een abstractie,
waarbij het er weinig toe doet wat de
aanleiding is geweest.
Er zijn een paar kleuretsen, waarin
wel gebruik wordt gemaakt van een
contrast in kleuren en waarin een on
derwerp zoals textiel, er uit kan sprin
gen binnen een neutrale omgeving.
Te stellen valt dus, dat Frans Hak zeer
eenvoudige inhouden op hun waarde
tracht te proeven en dan aan het werk
gaat met de illusie die ze kunnen wek
ken binnen een kader van zo neutraal
mogelijk aangewende uitbeeldingen.
Door het terugbrengen van uiterlijk
’vertoon’ en herkenbaarheden is het of
zijn onderwerpen leven in een grensge
bied tussen het zichzelf wél en niet zijn.
Het is interessant Frans Hak in deze
richting te volgen.
HEIN STEEHOUWER
Politie-agenten op een vliegveld in Londen kijken toe terwijl een meisje voorover ligt
om de grond te kussen waar zojuist haar idool, de Amerikaanse zanger David Cassidy,
heeft gelopen. De veel bejubelde popster kwam over uit New York om in het Wem-
bley-stadion een concert bij te wonen van Elton John. Jammer genoeg voor zijn talloze
fans zal Cassidy geen optredens in Engeland geven.
De familie Savrij was een bekend
schildersgeslacht in Haarlem. Hier hangt
een volop impressionistisch landschap
met schapen van Hendrik Marinus Sa
vrij (1871-1942).
J. G. Veldheer (1866-1954) werkte tot
1894 in Haarlem. Hij was zeei’ veelzijdig,
illustreerde ook en maakte boekbanden.
Tevens was hij kunstcriticus en hij had
LEENDE. D’aloude Brabantse
heerlijkheid Leende bij Eindhoven
heeft zaterdag bol gestaan van de
feestelijkheden. Enkele duizenden
mensen hebben er luister bijgezet
aan wat in het dorpje de geschie
denis zal ingaan als „de bruiloft
van het jaar”: Marie Cecile Moer
dijk bekende zangeres van
volksliedjes trouwde er met
Philips’ specialist communicatie
Jan Daudey, en die gebeurtenis
trok drommen volk uit binnen- en
buitenland.
houtskooltekening uit zijn overgangstijd
naar een sterk deformerend expressio
nisme, waarin hij met enkele lijnen een
compositie opbouwt.
Harry Blam is hier een vaste expo
sant. Nu hangen er ook voorbije oliever
ven uit zijn realistische tijd, die vooraf
ging aan zijn romantische symbolisme
van nu.
Willem Steijn is hier te vinden met
een paar etsjes en aquarellen. Jan van
der Veer met evaneens oudere aquarel
len en zo meer „huidige” Haarlemmers.
Het zijn geen van alle wat je noemt
toppers die hier van hen hangen.
Interessanter is het wellicht om langer
stil te staan bij ’n geaquarelleerd kerk-
interieurtje van Johannes Bosboom of
een interieur van de Grote Kerk in
olieverf van Jos van der Wall Perné
(1877-1941), van wie hier ook een van
zijn vroeger bekende avondstemmingen
hangt, deze geschilderd in Schalkwijk.
Adriaan Miolée (1879-1961) heeft jaren
lang als lid en secretaris van KZOD,
maar ook als lesgever, een rol in het
Haarlemse kunstleven gespeeld. Er han
gen hier een paar goede olieverven van
hem, waaronder een „Herfst aan de
Vecht”, waarin hij de natuur nogal
„verheerlijkt” weergeeft.
Ook in dynamische en in muzikaal-
expressieve zin hebben Bachs partitas
nieuwe dimensies gekregen en enkele
bestaande moeten prijsgeven.
Het instrumentale wezen van de viool
is uit de clavecimbel-partitas van Leon
hardt gebannen. Geen zweem van herin
nering daaraan valt er waar te nemen.
Ook de toonaarden zijn consequent ge
wijzigd. De partita, die afgeleid werd
van de vioolpartita in B kleine terts,
staat in e kleine terts, die in E grote
terts moet worden gespeeld in A grote
gemaakt om in de overvloedige orke
stratie hoorbaar te blijven.
Misschien heeft André Kaart niet vol
doende rekening gehouden met de con
sequenties van het sinds kort uitgebouw
de podium, waardoor het orkest meer
naar voren komt en alle jeugdig enthou
siasme van de musici nog eens extra
volumineus wordt benadrukt. Bij het
begeleiden van Frits van Erven Dorens
die Poudenc’s kleurrijke Chansons met
begrip en allure vertolkte, leek in ieder
geval te weinig rekening te zijn gehou
den met de klanksterkte-verhoudingen.
Ondanks die voor hem ongunstige om
standigheid, oogstte Van Erven Dorens
met zijn intelligente en genuanceerde
presentatie, uitermate veel waardering
van het publiek.
Tot slot werd teruggekeerd naar de
Nederlandse toonkunst om Johan Wage-
naar het muzikale woord te geven in
diens ouverture Cyrano de Bergerac.
Ook dit met meesterschap gecomponeer
de orkestwerk kreeg een uitbundige ver
klanking. Zouden het de enigszins ver-
grovende gevolgen zijn van het spelen in
de open lucht (op de laatste toemee
naar Mannheim), die zich op dit concert
nog steeds lieten gelden? Hoe het ook
zij, met oprecht respect voor de opval
lend goede instrumentale kwaliteit van
het HJO; naast het soms zelfs agressieve
fortissimo-spel, zou eens wat duidelijker
een werkelijk pianissimo kunnen wor
den nagestreefd.
Past nog een compliment voor de
instructieve tekst in het goed verzorgde
programmaboekj e
hij had voor velen van de zeer
talrijke genodigden een verrassende
mededeling: Marie Cecile en Jan
Daudey bleken al enkele maanden
gehuwd te zijn, en dus kon de
burgemeester volstaan met een
overigens even stijlvol als kruidig
verslag van die gebeurtenis.
Intussen bleek de imposante laat
gotische kruisbasiliek van Leende
compleet volgestroomd te zijn met
mensen die van de kerkelijke hu
welijksinzegening niets wilden mis
sen. De Zeister Jezuïtenpastoor
Straathof leidde er een ruim an
derhalf uur durende dienst, waarin
het oude kerklatijn alle recht werd
gedaan.
In deze stemmige en soms ontroeren
de plechtigheid was een kleine rol
weggelegd voor Marie Cecile’s
dochter, de jeugdige, in blauw flu
weel gestoken baronesse Marylotte
(Marie Cecile’s vorige echtgenoot,
een Russische baron, kwam enkele
jaren geleden om bij een verkeers
ongeval). Zij reikte de echtlieden
de ringen aan.
ZUTPHEN (ANP). Onder grote be-
lagstelling is zaterdagmiddag in Zut
phen het nieuwe museum „Henriette Po
lak” geopend in de gerestaureerde voor
malige herberg „De Wildeman” aan de
Zaadmarkt. In het museum is een col
lectie kunstwerken ondergebracht die op
initiatief van de vorig jaar overleden
Henriette Polak-Schwarz werd verza
meld door de Stichting Henriette Antoi
nette. Hiermede is haar hartewens ver
vuld dat de collectie een definitieve
plaats zou vinden in haar geboortestad
Zutphen.
De collectie kunstwerken omvat een
groot aantal schilderijen, grafiek en
beeldhouwwerken van Nederlandse kun
stenaars. Daarbij zijn werken van kun
stenaars die in geen enkel ander mu
seum vertegenwoordigd zijn. De samen
stelling geeft blijk van een voorliefde
voor het figuratieve. In overeenstem
ming met de wens van Henriette Polak
heeft een keuze plaatsgevonden onaf
hankelijk van actuele stromingen.
omstandigheden betrokken waren, in
hoofdzaak voor wat Amsterdam betrof.
Estienne Roger en Paulus Matethysz
zijn de Amsterdamse uitgevers, die zich
door het uitgeven van enkele der uitge
voerde composities verdienstelijk hebben
gemaakt.
Mede dank zij hun bemoeienissen kon
„Musica de camera” de toehoorders laten
genieten van de twaalfde Sonata uit de
Sonate da Camera a tre van Arcangelo
Corelli en van de „Lachryme Pavaen”
van Jhonn Schop.
Twee achttiende-eeuwse Nederlandse
behoudende componisten, namelijk Pie
ter Hellendaal en Willem de Fesch wa
ren vertegenwoordigd met een solostuk
voor violoncel en een Sonate. Beide
werken waren uitgegeven in Londen,
waar de twee componisten het beter
beviel dan in Nederland. Inderdaad on
dervonden zij daar veel waardering.
Van de Zuid-Nederlander Carolus
Hacquart kwam een Sonate uit de te
Utrecht uitgegeven bundel Harmonia
Parnassia tot uitvoering en voorts van
Sweelinck de „Pavane lachrymae” en
het aan hem soms toegeschreven stuk
„Malle Symen”.
Met een suite van Jean-Marie1 Leclair,
na de pauze gespeeld, vormden alle
reeds genoemde werken een programma
van onderhoudende, intieme muziek, die
door de leden van het ensemble, met
name de clavecinist Ton Koopman, de
barokvioliste Lucy van Dael, de barok-
hoboïst Ku Ebbinga en de barokviolon-
cellist Jaap ter Linden, in verschillende
combinaties of solistisch met verzorgde,
verfijnde klank en met uitnemende be
heersing van de gespecialiseerde speel-
techniek werd vertolkt, waarbij de rui
me akoestiek van de kerk voor bewege
lijke muziek wat vervagend werkte,
maar voor de indruk van gedragen ge
deelten een verrassend sublimerende
factor werd.
