Politie verhinderde wraakactie in Jeruzalem
►r
Nog deze maand begin
Hypotheekrente
proces-Papadopoulos
in Limburg al
8,75 pet
Mozambique staat voor grote problemen
Persagentschap in
Londen kreeg geld
van CIA
Enkes vraagt
surséance van
betaling aan
Recordbedrag
ingelegd aan
spaargelden
99
99
achtergrond
3
Manghakis:
AVNM WIL EIND
AAN ONGELIJKHEID
„Crisis in rechtspraak”
IN HET LEGER
ZATERDAG
5
JULI
19 7 5
BINNEN- EN BUITENLAND
Gerespecteerd”
(Door Sietse Bosgra)
R.K. kerk
Vaticaan
Uittocht
nken
ie uit
g een
nken.
nimo
tenten
bbijn
lengd
nei in
naand
lengd.
ikabi-
op de
goed-
Lücker
Niet welkom
isitie
inteel
lis in
arder
praak
s ge
en te
lining
an de
I» het
nog
etalo
setim
racht
antie
tolen
ordel
LOURENCO MARQUES „Het einddoel van onze strijd is niet
alleen om een andere vlag te hijsen in plaats van de Portugese, of
eerlijke verkiezingen te houden waarbij niet langer blanken maar
zwarten worden gekozen, of om in het paleis in Lourenco Marques
een zwarte president te installeren in plaats van een blanke gouver
neur. Wij hebben altijd gezegd dat ons einddoel is de volledige onaf
hankelijkheid te veroveren, ervoor te zorgen dat alle macht aan het
volk komt en een nieuwe maatschappij zonder uitbuiting op te bou
wen”.
jaar
t gis-
k te-
was
'erval
r van
aai'bij
t. De
n van
okter
ichten
onisch
m die
vallen
j een
onden
r een
lelijks
politie
ts ter
toren
p
Minister van Defensie
Peres
Gemene streek
1O
koelkast
(Van onze redacteur in Athene)
Economische Zaken heeft zich bereid
159
wordt
larkt-
icono-
zijn
itruc-
In Libanon is men na verwoede gevech
ten in de hoofdstad Beiroet bezig de do
den te bergen. Hier wordt een slachtoffer
uit het Kar antina-district in een doods
kist gelegd.
tocht van de blanken, die hier voor
lopig nog niet gemist kunnen wor
den?
denkt
nsae-
kant
over
s zijn
vak-
flogie.
nnen-
ieente
rab-
woont
itterer
zijn er op tal van gebieden voorschriften
gemaakt, die het verblijf van het be
roepspersoneel in dienst zo aangenaam
mogelijk moeten maken.
waar in
ingelegd dan
Oppositieleider
geboorte-eilandje
kantie is, heeft
In het nieuwe Mozambique kan dit
onmogelijk zo blijven. Maar hoe kan
het komen tot een echte herverdeling
van welvaart en kennis zonder dat
dit leidt tot een verdere massale uit-
Maar voor de mijnwerkers zal er
aan de grens met Zuid-Afrika niets
van hun pasverworven vrijheid over
blijven. Anderhalf jaar lang zullen de
mijnwerkers in een totale onvrijheid
op het terrein van de mijn leven. Hoe
lang zullen de mensen uit het vrije
Mozambique dit lot nog aanvaarden?
Maar voorlopig heeft het land voor
hen nog geen werk.
De Israëlische autoriteiten hebben een
beroep op de bevolking gedaan wraakac
ties achterwege te laten. Versterkte poli-
tie-eenheden patrouilleren in bepaalde
sectoren van de stad.
Na een reeks aanslagen op Jeruzalem
en Tel Aviv rond de jaarwisseling nam
Israel vergeldingsmaatregelen met aan
vallen door Israëlische vliegtuigen op
Palestijnse guerillabases bij Beiroet, de
hoofdstad van het naburige Libanon.
President Samora Machel van Mozam
bique op rondreis door zijn land.
Ook tijdens de huidige inzamelings
acties in West-Duitsland voor de ka
tholieke kerk van Mozambique wordt
zeer negatieve informatie over het
De propaganda die de CIA via het
Londense persagentschap bedreef, be
stond in hoofdzaak uit verhalen over
de Verenigde Staten en Vietnam.
Als zulke politiek getinte verhalen,
meestal aangeboden .door free-lance-
journalisten, niet door Forum World
Features werden tegengehouden, dan
Ook Westduitse journalisten die de
vrijheidsstrijders tot het einde „terro
risten" noemden, merkten dat hun
activiteiten hier bekend waren en dat
ze niet welkom waren bij de feesten.
Mozambique wil met deze vijanden
van haar vrijheid wel diplomatieke
betrekkingen aangaan, maar de rela
ties zullen zeer koel blijven.
verklaard overleg met Enkes te plegen
over een beperkt boedelkrediet.
i gis-
imilie
e ge-
groep
:regen
istrie-
a zegt
gaan
trecht
zochte
weest.
n een
plaats
1 met
n een
in
1 ka
ïn ge-
uitla-
mend
ar de
oppen
uiten-
kantie
in
aande
naar
1 ont-
g be-
ont-
et va-
aerlid
tnobi-
me
eting
leids-
-
Onlangs vroeg het Vaticaan aan de
Westduitse kerk voortaan de kerk in
Mozambique te financieren omdat ha
de onafhankelijkheid de Portugese
staat hiermee op zou houden. Een
ongelukkiger keuze is niet denkbaar.
Terwijl deze kerk fel stelling koos
tegen kerkelijke hulp aan de Mozam-
bicaanse bevrijdingsbeweging Freli
mo, protesteerde ze nooit tegen de
Westduitse wapenleveranties aan Por
tugal.
Districtsvoorzitter P. A. Kats van de
Industriebond NW verklaarde desge
vraagd nog niet op de hoogte te zijn van
de mededelingen van Enkes. „We zullen
nu wel in overleg treden met de be
windvoerder, die benoemd zal worden.
Overigens vind ik de conclusie van de
directie, dat er ontslagen moeten vallen,
wel wat voorbarig", aldus de heer Kats.
Nóch hij, noch de heer Bruyn, directeur
van Enkès, konden meedelen wie de
bewindvoerder gaat worden.
De heer Bruyn verklaarde, dat hij niet
wist hoeveel man er zullen moeten af
vloeien en op welke manier de ontslagen
zullen gebeuren. „Dat is een zaak van de
bewindvoerder”, aldus de directeur. Hij
wist evenmin, wanneer de jaarvergade
ring over 1974 zal worden gehouden.
Ook in de hotels in Mozambique,
die het eigendom zijn van Zuid-Afri-
kanen, botst de onvrijheid al op de
pasverworven vrijheid in Mozambi
que. Het blanke leidinggevende perso
neel uit Zuid-Afrika klaagt erover
dat het zwarte personeel „onhandel
baarder” is geworden. Naar onze be
grippen gaat het er echter nog zeer
onderdanig toe.
Sinds een aantal maanden is het
personeel georganiseerd in een zoge
naamde dynamiseringsgroep, die de
werkers mobiliseert. Deze is een cur
sus lezen en schrijven voor het per
soneel begonnen en de directie van
het bedrijf aanvaardt de groep als
onderhandelingspartner. Verdere ver-
loord- I
litaire
Deze woorden van Samora Machel,
de pasbenoemde president van het
onafhankelijke Mozambique, geven
aan dat de nieuwe leiders van dit
land hun doel met het verkrijgen van
de onafhankelijkheid nog lang niet
bereikt hebben. Hun doel is een vol
ledige verandering van de bestaande
maatschappij. Er moet in Mozambi
que een radicale herverdeling van
kennis, macht en welvaart tot stand
komen.
Minister van Defensie Sjimon Peres
van Israel, die de plek van de aanslag
bezocht, verklaarde: „Dit is een gemene
streek. De veiligheidstroepen hebben alle
noodzakelijke maatregelen getroffen om
de veiligheid in de stad te handhaven.”
Zij verklaarde twee minuten voor de
ontploffing een melding te hebben ge
kregen dat er een verdacht voorwerp op
het Zionplein stond. Er werd een pa
trouille naar toe gezonden en die was
nog maar dertig meter van de koelkast
verwijderd toen deze in de lucht vloog.
Een ander vreemd lichaam in het
onafhankelijke Mozambique vormt de
Portugese rooms-katholieke kerk.
Bij het vieren van de onafhanke
lijkheid zijn door de leiders van Mo
zambique zeer bittere woorden ge
sproken over de kerk „die collabo
reerde met het fascistische regime in
Portugal, die tot het bittere einde aan
de kant stond van de onderdrukker
en uitbuiter van het Mozambicaanse
volk die de strijd voor de onafhanke
lijkheid veroordeelde en die actief
meewerkte aan het vervreemden van
de Afrikanen van hun eigen cultuur”,
aldus Samora Machel.
LEIDSCHENDAM (ANP). De ma
chinefabriek Enkes NV, als toeleverings
bedrijf voor de Nederlandse industrie
zwaar getroffen door de sterk afnemen
de bedrijvigheid bij de afnemers, heeft
na overleg met het ministerie van Eco
nomische zaken surséance van betaling
aangevraagd. Het bedrijf zal in de ko
mende maanden de personeelsbezetting
aanpassen aan de geringere vraag naar
haar produkten, aldus Enkes.
Op 22 november 1968, ook op de
vooravond van sabbath, vloog een auto
vol explosieven op de drukke groenten-
markt in Jeruzalem de lucht in. Bij deze
aanslag vielen dertien doden.
Het hoofdbureau van politie stelde
tegen het eind van de middag het do
dencijfer op vijf mannen, zes vrouwen,
een meisje van negen jaar en een jon
gen van twaalf jaar, alsmede 62 gewon
den, van wie er zes in ernstige toestand
verkeren.
JERUZALEM (Reuter) Kort
na de bomaanslag in Jeruzalem,
waarbij dertien mensen om het le
ven kwamen, formeerde zich gis
teren een groep joodse extremisten,
bekend onder de naam TNT. Dit
zijn de hebreeuwse beginletters van
de woorden „terreur tegen terreur”.
De groep wilde wraak gaan nemen
in de door Arabieren bewoonde
oude stad. De politie wist dit echter
te beletten en dreef de ongeveer
vijftig demonstranten uiteen.
ATHENE. Een grote zaal in de
vrouwenafdeling van de Korydallos-ge-
vangenis, tussen Athene en Piraeus, zal
het toneel zijn waar het proces tegen 24
aanstichters van de staatsgreep van 21
april 1967 nog deze maand waar
schijnlijk de 28e zal beginnen.
Eenentwintig verdachten verblijven al
in deze gevangenis. Het bespaart de
autoriteiten veel kopzorg over de veilig
heidsproblemen die zouden rijzen bij het
vervoer, viermaal per dag, naar en van
de rechtszaal. Een simpele gang verbindt
de vrouwenvleugel met de afdeling waar
Papadopoulos en de zijnen worden vast
gehouden.
Vanaf gisteren werd de zaal in ge
reedheid gebracht voor het proces
met als aanklachten hoogverraad en
rebellie. Het zal vele weken in beslag
nemen en worden gehouden voor een
gewone rechtbank van vijf rechters. Er
komt accommodatie voor de binnen- en
buitenlandse pers, en er wordt aircondi
tioning aangebracht.
Intussen duren de protesten voort te-
De achtergrondverhalen van Forum
World Features behandelden allerlei
onderwerpen" „Hun verhalen over
Afrika vond ik altijd erg goed”, aldus
de heer Lücker, voormalig hoofdre
dacteur van De Tijd en De Volks
krant. Maar evenals in Londen, was
het ook de heer Lücker opgevallen
dat er soms tendentieuze verhalen
tussendoor zaten. Hij wilde niet zeg
gen welke Nederlandse kranten
FWF-verhalen van hem hadden ge
kocht.
Frelimo verspreid. Tekenend is dat
het bisdom Nampula in Mozambique
van de Duitse hulp werd uitgesloten;
de bisschop van Nampula, Vieira Pin
to, was de enige bisschop in Mozam
bique die tegen de Portugese oorlog
stelling nam. Het lijkt erop dat het
Vaticaan moedwillig op een botsing
met de regering van Mozambique
aanstuurt.
Behalve de rooms-katholieke kerk
krijgen ook de westerse staten nu de
rekening gepresenteerd voor hun
steun aan de onderdrukking in Mo
zambique. Behalve met landen uit
Afrika, Azië en Latijns-Amerika zal
het nieuwe Mozambique hartelijke
relaties met de communistische lan
den onderhouden omdat die haar tij
dens de vrijheidsoorlog steunden.
Landen als West-Duitsland. Frankrijk
en de Verenigde Staten, die de Portu
gezen van wapens voorzagen, zijn
niet voor de bevrijdingsfeesten uitge
nodigd.
anderingen zullen voorlopig uitblij
ven. De hotels met toeristen uit het
land van de apartheid blijven als
vreemde eilandjes in het vrije Mo
zambique bestaan.
werden zij wel teruggezonden door
de persbureaus in andere landen die
ze kochten, of door de betrokken
media.
Het persagentschap FWF in Londen,
zo bericht de Washington Post, is in
april opgedoekt zonder dat daar veel
ruchtbaarheid aan werd gegeven. De
argumenten hiervoor waren de vrees
van de CIA dat door toedoen van
vroegere CIA-werknemers zoals Phi
lip Agee bekend zou worden dat
Forum World Features een instru
ment in handen van de CIA was. Het
tweede argument luidde dat de Ame
rikaanse spionnen besloten zich
van propaganda-activiteiten te zullen
onthouden.
Een even pijnlijk probleem voor
het nieuwe Mozambique vormen de
honderdduizenden Afrikanen, die nog
steeds gedwongen zijn zich aan Zuid-
Afrika te verhuren voor werk in de
mijnen. „Comboio da liberdade”
(„Trein van de vrijheid”) staat nu
met grote letters op de trein geschil
derd die de mijnwerkers naar Zuid-
Afrika brengt.
In het nieuwe Mozambique zal de
staat garanderen dat elke burger de
vrijheid heeft te geloven of niet te
geloven. „De nauwe samenwerking
van de r.k.-kerk met de machine van
onderdrukking en overheersing van
ons volk ontneemt haar elk recht iets
te vragen waartegen ze zelf altijd
gestreden heeft”.
deren
noch-
ichine
speel-
sijnde
aan-
Het persagentschap FWF is opgezet
in 1966 en was toen eigendom van
een vroegere Amerikaanse ambassa
deur in Groot-Brittannië. John Hay
Whitney, die tevens voorzitter was
van de raad van bestuur van de
International Herald Tribune. Begin
1973 trok Whitney zich terug ten
gunste van Richard Mellon Scaife,
die een reeks van functies bekleedde
in het olie- en bankconcern Mellon.
De dagelijkse leiding was in handen
van Brian Crozier, een Brit die in
Engeland een reputatie geniet wegens
zijn rechtse commentaren.
Voor enkele westerse landen staat
de deur voor vriendschap en samen
werking echter open omdat deze lan
den de Portugese koloniale oorlog
afwezen. In zijn lange redevoering bij
het aanvaarden van de macht prees
president Samora Machel speciaal de
Scandinavische landen en Nederland
om hun positieve houding tegenover
Frelimo.
Onze diplomaten die de plechtighe
den bijwoonden, voelden dat zij bij
zonder welkom waren.
Nu er een definitief einde is geko
men aan meer dan tien jaar bloedige
strijd voor de vrijheid, kan verdere
Nederlandse hulp aan Mozambique
mogelijk iets bijdragen aan het helen
van de diepe wonden die ontstaan
zijn door de westerse hulp aan de
onderdrukkers van dit land.
Een verblijf van een week in Lou
renco Marques maakt duidelijk dat
de regering van Mozambique de ko
mende jaren grote problemen op zal
moeten lossen. Er bestaat een enorm
verschil in welvaart tussen blank en
zwart in Mozambique. De blanken
(slechts één percent van de bevol
king) bezitten dikwijls prachtige vil
la’s en enkele auto’s per gezin; de
meeste Afrikanen bezitten nauwelijks
meer dan een hutje van riet of
golfplaat.
gen de uitspraak van het hooggerechts
hof, die bepaalt dat 104 burgerlijke col
laborateurs uit de dictatuur, voorname
lijk oud-ministers, vrijuit gaan, omdat
de staatsgreep een misdrijf was die zich
beperkte tot de vroege morgenuren van
21 april 1967".
Mavros, die op zijn
Kastellorizo met va-
nog niet gereageerd,
maar een afgevaardigde van zijn partij,
prof. Manghakis heeft de uitspraak een
„ontzaglijke en weloverwogen logische
en juridische blunder” genoemd en ge
zegd dat hiermee „de hele rechtsspraak
in het land in een crissituatie is geko
men”.
Pas toen een jaar geleden duidelijk
werd dat de onafhankelijkheid v
Mozambique niet langer tegen te
houden was, heeft het Vaticaan de
eerste niet-Portugese bisschop in het
land benoemd. De zuivering van de
kerk is echter nog nauwelijks begon
nen.
GELEEN. (ANP)— Het Bouwfonds
van Limburgse Gemeenten verlaagt per
maandag 7 juli de rente op hypotheken
met een half percent, van 9,25 percent
naar 8,75 percent.
Het bouwfonds sloot per 1 juli reeds
3000 hypotheken af, geldwaarde 240
miljoen- In 1974 werden totaal 4470
hypotheken afgesloten, totale geldwaar
de 270 miljoen. Op jaarbasis betekent
de hardere afsluitingen in de eerste helft
van 1975, een vooruitgang van 40 per
cent. Dit heeft BLG-voorzitter W. Sche
pers gisteren meegedeeld.
Koningin
UTRECHT. (ANP)— In een brief aan
staatssecretaris Van Lent van Defensie
(personeelszaken) heeft de Algemene
Vereniging van Nederlandse Militairen
(AVNM) ervoor gepleit de verlofregeling
van het beroepspersoneel ook te laten
gelden voor gehuwde en samenwonende
dienstplichtige militairen.
Voor de beroepsmilitair geldt name
lijk, dat indien deze niet bij zijn gezin
kan overnachten hij daarvoor per drie
maanden drie dagen buitengewoon ver
lof krijgt.
De AVNM zegt niet langer het be
voordelen van het beroepspersoneel bo
ven de dienstplichtigen te toleren. Vol
gens dëze militaire belangenvereniging
In het nieuwe Mozambique zal
voor het eerst vrijheid van geweten
zijn en er zal „een eind worden
gemaakt aan de indoctrinatie binnen
staatsinstellingen zoals gebeurde op
koloniale scholen, waar kinderen van
verschillende godsdienstige afkomst
werden onderworpen aan de evange
lisatie door de r.k.-kerk”. Deze ver
wijten van Samora Machel bij het
aanvaarden van de nieuwe regering
slaan onder meer op zijn eigen jeugd,
toen hij als kind van protestantse
ouders zich tot het katholieke geloof
moest „bekeren” om tot de lagere
school toegelaten te worden, en aan
wie plotseling alle mogelijkheden tot
verdere studie werden afgesneden
toen hij liet weten geen priester te
willen worden.
(Van onze Haagse redactie)
DEN HAAG Forum World Featu
res, een in Londen gevestigd persa
gentschap dat achtergrondverhalen
verkocht aan kranten en tijdschriften
over de hele wereld, blijkt te zijn
gefinancieerd door de CIA de
Amerikaanse buitenlandse inlichtin
gendienst. In Nederland werden deze
verhalen enkele jaren verkocht door
het persagentschap „Vandaag” in
Amsterdam. Directeur J. Lücker van
dit persagentschap bevestigde dat hij
van Forum World Features ook voor
Nederland deze achtergrondverhalen
heeft verkocht.
Blijkens een memorandum over deze
zaak aan Richard Helms, de vroegere
directeur van de CIA, functioneerde
het persagentschap FW'F met instem
ming van de Britse geheime dienst.
In dit memorandum wordt bevestigd
dat FWF in de jaren 1966 tot 1968
„voor de Verenigde Staten van aan
zienlijk belang is geweest in de be
strijding van communistische propa
ganda sic en nu op weg is een
gerespecteerd instituut te worden in
de journalistieke wereld”.
De onderdirecteur van FWF, Ian Ha
milton, heeft in een commentaar ge
zegd: „de hele relatie met de CIA,
zoals nu wordt gesuggereerd, vuil
spuiterij” („rubbish”) te achten. Ha
milton is na het opdoeken van het
persagentschap naar het Britse Insti
tuut voor Vredesvraagstukken ver
trokken.
De blanken sturen hun kinderen
naar de middelbare school en later
naar de universiteit in Lourenco
Marques of Zuid-Afrika. De Afri
kaanse kinderen komen meestal niet
verder dan een of twee jaar lagere
school. De weelde en verspilling bij
de Europeanen steekt scherp af bij de
armoede en honger van de Afrikanen.
DEN HAAG. (ANP)— In mei is per
saldo 1,6 miljard naar de spaarrekenin
gen bij de spaarbanken, de landbouw-
kredietinstellingen en de handelsbanken
gevloeid. Een bedrag dat in de geschie
denis van het bankwezen uniek is. Dit
heeft het Centraal Bureau voor de Sta
tistiek meegedeeld.
Het bureau merkt hierbij op dat, hoe-
wel mei altijd een goede spaarmaand is
(vakantiegelduitkeringen), deze sterke
vergroting van het spaarsaldo toch wel
voornamelijk moet worden toegeschre
ven aan het terugvloeien van spaargel
den, die, in een tijd waarin de rente op
de geldmarkt uitzonderlijk hoog was,
tijdelijk a deposito waren uitgezet.
Het grootst was het spaarverschil bij
de handelsbanken waar in mei 646
mln. méér werd ingelegd dan opge
vraagd. Het spaarverschil bij de land-
bouwkredietinstellingen bedroeg f 551
mln, bij de algemene spaarbanken 246
mln en bij d< rijkspostspaarbank
mln.
„Het aantal verhalen van Forum
World Features dat in Nederland is
verkocht, is niet noemenswaardig ge
weest”, aldus de heer Lücker. „Toen
ik in april bericht kreeg dat de dienst
werd beëindigd, heb ik teruggeschre
ven dat hun verhalen qua aantal
voor ons toch nooit erg de moeite
waard waren geweest”.
Ooggetuigen zeiden dat de
waarin de bom verborgen was, zeker al
een half uur voor de explosie op het
trottoir stond. Een van hen had zelfs de
deur van het apparaat geopend en erin
gekeken. „Hij leek mij leeg en daarom
deed ik hem weer dicht.” De politie
maakt hieruit op dat de bom in het
vriesvak lag of naast de motor.
■tk
