TROS
1
Al
I
99
Louis Leeman haat manipulaties
Hi
Wij zijn niet rechts: meeste leden zijn van de PVDA
i omroepland
L A
B
Kolonels
1
I
ill!
f
d
Een jaar nadat hij in het door
Landré opgemaakte TROS-bedje
door Rolf Stailinga
en Klaas
Pieter Rieksen
A J
Onbetrouwbaar
„Jopie”
stapte,
maakte drs. Louis Leeman een zelfverze
kerde indruk. Dat valt mee want in omroep
land moest men het eerst nog zien toen de
Hilversumse rector als volslagen onbekende
tot TROS-direkteur werd gebombardeerd.
„Hij weet er nog niet zoveel van, maar het is
een rechte man. Zijn ja is ja en zijn nee is
nee. Daarom houdt men zeker rekening met
hem”, viel in kringen van de „populairste”
omroep te vernemen. Wat Leeman in zijn
schooltijd typeerde komt er nu ook al aardig
uit: hij gaat door tot dat hij zijn zin krijgt.
Dat gebeurt dan voornamelijk achter de
schermen want „de leraar” treedt heel wat
minder op de voorgrond dan de publiciteits-
jongleur Landré.
J
Speeltuin
Kauwgombal
Kraakpand
Lolbroek
IM1
■B
Ss
-
-
ff
-1
a
3
JMfer
HlHnji
BB
■Hl
ai
BBB/'
BBlIl
fe™-1
ft
G
1
I
77=
BBi|
7
::-bb
grootste en
sterkste worden
-i
B»
4
7
7 i
,i J
Doet de TROS daar ook niet
aan mee?
J
öBj öB SBiBBdBg
7 J
^B||i|K7||
Leeman heeft er bezwaar tegen
dat de TROS als de lolbroek van
Hilversum wordt gebrandmerkt.
Hij heeft ook moeite met de vaak
„elitaire” informatie, die andere
Die kritiek doet me niks want ze
schrijven ons toch alleen maar
groot. Bovendien is de geestelijke
bagage van sommigen van een zo
danig kaliber dat ik er niet wak
ker van lig- De laatste tijd ver
dwijnt de neiging overigens een
beetje om de TROS te bekritise
ren. Kijk, het succes van deze
niet-geprofileerde omroep was ook
niet zo lollig. Succes leidt immers
altijd tot afgunst”.
De heer Landré trad duidelijk,
meer op de voorgrond.
„Dat is niet waar. Maar ik
neem een andere plaats in dan
Landré. In een pioniersfase moet
iemand zich kunnen identificeren
met de pionier. Toen Philips al
leen nog gloeilampjes maakte, trad
hij ook meer op de voorgrond dan
nu hij een heel concern achter
zich weet. Kijk, als we een mil-
actualiteitenrubrieken leveren. Bij
de TROS doet men dat liever ver
pakt in een instructieve film.
Nieuws met een strikje. „De ken
nis van de mensen is ook niet zo
groot”, meent hij. „Gebleken is dat
het ontwikkelingspeil van de ge
middelde soldaat nogal tegen valt.
Dat betekent dat het geen enkele
zin heeft informatie sec te geven.
Je moet de kijker eerst involveren
en zorgen, dat hij de problematiek
in z’n eigen omgeving kan plaat
sen. Ik weet wat drugs zijn maar
negen van de tien kijkers snappen
er geen moer van. In één ding
maken we een geweldige fout en
het zijn vooral de journalisten, die
zich daaraan schuldig maken. Ze
denken vaak te elitair, naar hun
eigen hok toe. Maar de Nederland
se bevolking bestaat niet alleen uit
doctoransussen”.
77
ram en m’n vrouw zegt altijd dat
ik lastig ben. In wezen, ben ik
geneigd volgens grote lijnen te
werken. Ik ben geen kruidenier,
maar er zijn soms momenten dat
ik op details kan doodvallen. Het
gaat niet om het feit of ik gelijk
heb, maar als er gevochten moet
worden moeten ze van goeden hui
ze komen. Ach, in feite ben ik een
heel makkelijk meneertje”.
Is er een keerpunt in z’n leven
geweest?
„Zeker niet. Maar als minis
ter Irene Vorrink zegt dat je soft
drugs ter beschikking moet stellen,
dan begrijp ik het niet. Dat mens
weet niet eens waar ze het over
heeft. In elk land zelfs in de
rooie staten bestaat gezag en
een hiërarchie- Als je dat aan je
laars lapt, ben je bezig te verloe
deren. En hier wordt getrapt tegen
elk soort gezag”.
„Ik mag Der Uyl niet maar hij
is op democratische wijze gekozen
en dat respecteer ik. En als er
morgen een stel kolonels komt, die
Den Uyl van zijn troon wil stoten,
dan heb ik m’n eigen leger om die
kolonels te bestrijden. We zijn nog
steeds bezig met polarisatie. Ook
in de politiek. Dat betreur ik want
je kunt niet alles, wat deze rege
ring doet, op de vuilnisbelt gooien.
In Nederland zijn we een zo grote
mate van vrijheid gewend dat we
het niet meer beseffen. Door de
eeuwen heen hebben we geleerd
met elkaar te leven maar we zijn
nu bezig het af te leren. Dat kan
een aanslag op onze vrijheid bete
kenen en de media doen daaraan
mee”.
Is hij een carriére-maker?
„Dat interesseert me geen
bal. Het enige wat ik wil is een
beetje prettige en leefbare sfeer.
Ik word niet aangeslagen door
conflicten maar ik vind het niet
prettig om ermee te moeten wer
ken- Carrière.de mens is een
toevalligheidsdier. Dat is toch zo?
Heeft u uw eigen ouders en intel
ligentie soms uitgezocht? Ik zou ’t
vreselijk vermoeiend vinden om
nu al te piekeren over wat ik
overmorgen zou moeten doen. Ik
vind dat je dan in de wachtkamer
van je eigen leven zit en daar
bevinden zich al zoveel mensen.
sterdam verzeild was geraakt,
dacht ik: wat zou ik in godsnaam
doen als m’n dochter wegliep? Ik
heb ze er vaak uitgehaald, maar
ook uit gevangenissen. Nee, ik heb
een leerling nog nooit als een
nummer gezien. En als zich op
school een probleem voordeed was
ik nooit niet thuis en probeerde
dat rechtlijnig op te lossen”.
Dat rechtlijnige
„Dat heb ik van thuis. M’n
ouders waren volstrekt integer. Ik
hou niet van manipulaties”.
Maar ontkom je daar niet aan
in Hilversum?
„Ach, je vindt het in de hele
maatschappij terug maar ik doe er
niet aan mee. Ze kunnen me ter
plekke doodschieten. Ik ben een
Bij een NOS-onderzoek is TROS-
Aktua als de meest onbetrouw
bare actualiteitenrubriek uit de
bus gekomen.
„Dat is onjuist. De vraagstel
ling was: wat is de minst be
trouwbare en dat is iets heel an
der dan de meest onbetrouwbare.
Zijn wij dat? Nou, dat laat ik
voor wat het is. Het zegt me zo
weinig. Eigenlijk net zoveel als
men zou uitvinden dat de NCRV
de meest nette omroep is- Wat is
dat? Het is net zoiets als een
finale hardlopen op de Olympische
Spelen. De verschillen zijn miniem
maar er moet altijd een laatste
zijn. We zijn bij de TROS gewoon
een beetje verpest door het succes
dat alle enquêtes tot dusver voor
ons hebben opgeleverd. En dan is
zoiets natuurlijk vervelend, maar
je moet niet vergeten dat Aktua
pas sinds oktober vorig jaar be
staat. In september hadden we nog
niets. Nu hebben we toch maar de
hoogste Kijkdichtheid en een
waarderingscijfer dat constant bo
ven de zeven ligt”.
De TROS en de journalisten.
„Ik vind dat er een aantal
radio- en tv-recensenten is, dat
gewoon anti-TROS is. We worden
gezien als een rechtse omroep,
maar het grootste deel van ons
ledenbestand is lid van de PvdA.
Dat klopt dus niet. Maar in Ne
derland ben je al gauw verdoemd
als je geen linkse informatie geeft.
Dan noemen ze je een rechtse
reactionair. Die tegenwind is het
duidelijkst merkbaar als je de
produkties drama neemt, waarmee
we hoge punten scoren. Dan zijn
de Journalisten die altijd in de
afbraak zijn, gewoon niet thuis.
-A
BBÏSBBBr 771
Dan kom je bij de dokter en is
het afgelopen”.
Leeman merkt op dat hij van de
intriges in omroepland (alweer)
niet wakker ligt. „Hilversum is
natuurlijk een clan. Het is een
dorp ja en zoiets is heel merk
baar”. Later vult hij voor Gooise
matras („Dat klinkt zo onsympa
thiek”) Gooise speeltuin in. Hij
meent dat de andere omroepen op
het ogenblik meer vertrossen dan
de TROS zelf.
In hoeverre voelt hij zich eigen
met deze omroep en is er iets van
een cultuurdrager te bespeuren?
„Ik zou een hele slechte di
recteur zijn als dat niet waar was.
joen leden halen, kom ik gegaran
deerd op de buis”.
Heeft hij het gevoel dat hij al
een eigen stempel op de TROS
druilt?
„Ik heb nooit spectaculaire
dingen meegemaakt. Vier zaken
hebben echt indruk op me ge
maakt. Dat was m’n trouwdag, de
geboorte van m’n zoon wat een
drama was, de komst van m’n
dochter wat een feest was en de
dood van m’n vader, die m’n beste
vrind was. Daarbij was ik tot in
m’n ziel bewogen”.
„Wat er in de wereld gebeurt,
raakt me ook omdat ik sociaal
bewogen ben. Ik heb m’n studie
destijds gericht op de niet-ontwik-
kelde wereld en dat doe je niet
voor niets- Wat er in de wereld
gebeurt, verbijstert me vaak zo
erg dat ik me als christen afvraag
hoe het komt dat god dat toelaat.
Het is een vraag zonder ant
woord”.
Hoewel hij van de rooms-katho-
lieke kerk wel enige afstand heeft
genomen („Ik kan niet tegen een
kooi om me heen”) meent de
TROS-directeur dat de ontwikke
ling van deze kerk in Nederland
eerder revolutionair dan evolutio
nair is gegaan. Met als gevolg dat
een „miljoenenpubliek tot in zijn
fundamenten is geschokt. Het lijkt
er op dat het kind met het bad
water is weggegooid. Bij dit soort
dingen moet je veranderingen zo
wijs doorvoeren, dat je de schade
niet groter laat zijn dan de voor
delen”.
Leeman liet eerder het woord
WW vallen. Meent hij dat daar
te veel landgeoten in lopen?
„Er zijn er, ja. Het is een
hele sociale paraplu die boven ons
hoofd hangt. Dan zeg ik; als daar
op bepaalde schaal misbruik van
wordt gemaakt, dan doet me dat
niets. Omdat sociale zekerheden
voor mij belangrijker zijn dan het
feit dat een aantal mensen er
misbruik van maakt. We hebben
in ons land een klimaat geschapen
ook geestelijk waardoor de
sociaal zwakkeren niet de paria’s
van deze maatschappij hoeven te
worden. Ik dank god op m’n blote
knieën dat het hier zo is. Wat ik
beangstigend vind is de geestelijke
nivellering”.
sterkste
worden”.
Dat klinkt erg Amerikaans.
„Ja, maar de Amerikanen
hebben in veel opzichten niet on
gelijk. Kijk, het is een bedrijf en
of je nu een kauwgomballenfa-
briek hebt of in de omroep zit: je
moet succes hebben. Je kunt wel
7:
„Iedere topmanager zal zijn
stempel op een bedrijf drukken.
De TROS moet gewoon de allerbes
te, sterkste en grootste omroep
„Tros moet gewoon
de allerbeste.
zeggen dat dit een weinig ethische
gedachte is maar het zijn wel de
keiharde feiten”.
Elk medium heeft de plicht cul
tuur uit te dragen. Maar de mees
te mensen vertalen dat door met
een hoge hoed naar het theater
te gaan om naar Bach te luis
teren. Cultuur is meer: ook de
eet- en drinkgewoonten, de huwe
lijkswetten en moraal zijn er op
gebaseerd. Ik vind dat de marxis
ten volkomen gelijk hebben: je
moet de cultuur openbreken. Ik
ben geen elitair mens. De VPRO
loet dat voor een deel wel. Die
rihct zich op een deel van de be
volking. Maar als ik Archie Bun
ker zie, kan ik niet zeggen dat het
elitair is.
Welke omroepen
hem na de TROS?
„Ik vind de AVRO nog steeds
bijzonder goed en ook de NCRV”.
Is dat niet een beetje behou
dend?
„Ik ben een bewust voorstan
der van niet-geprofileerde en
-politieke media en scholen”.
Hij had dus geen VARA-direc-
teur kunnen worden.
„Tuurlijk niet. De VARA
heeft een aoostolische taak en
daar heb ik respect voor, maar dat
zegt niet dat ik het er mee eens
ben. Ik ben een overtuigd liberaal
en vind dat die liberale gedachte
bij veel omroepen ontbreekt. Wie
heeft de wijsheid in pacht? Nou,
wij niet hoor. Ik heb me ook wel
eens geërgerd aan Aktua maar ik
vraag me af of er ergens een meer
democratische staf is dan bij de
TROS”.
We keren terug naar zijn
schooltijd waarin Leeman, ooit als
jongste rector, het nodige klaar
speelde. Uit wijdlopige beschou
wingen over de betekenis van het
onderwijs valt op te maken, dat
hij educatief nog erg bezig is. „Ik
heb altijd geprobeerd het belang
van elke individuele leerling veilig
te stellen. Een leerling te beschou
wen als m’n eigen kind. Als ie
mand in een kraakpand in Am-
Sloten koffie verzwelgend
spreekt Leeman bijna twee uur
lang. Hij gaat er prat op van zijn
hart nooit een moordkuil te ma
ken, liberaal te denken en de
strijd niet te schuwen. „Ik hou
van uitdagingen”. Soms is het
toontje erg belerend. Zoals op het
moment dat hij tegen de oud-
leerling (van het Roland Holst-
college) Rieksen zegt: „Beste Klaas
Pieter, je moet genuanceerd den
ken”.
Over die begintijd vertelt Lee
man: „Ik wist van de omroep niets.
Nog minder dan de gemiddelde tv-
kijker. Dat heeft grote voor- en
nadelen en wat ik heb gedaan is
veel kijken, luisteren en omgaan
met iedereen die hier iets te ver
hapstukken heeft. Ik ben een snel
le leerling en de overgang is me
erg meegevallen. Tenslotte had ik
wel de management-ervaring van
tien jaar rectoraat in m’n rugzak
zitten. Ik sta er misschien nog wat
vrijmoediger tegenover en ben nog
niet ingeklit”.
Hoe vond hij de TROS voordat
hij er binnenstapte?
„Verdomd aardig. Ze hadden
een stuk originaliteit die de andere
omroepen niet boden. Die pioniers-
mentaliteit bestaat nog. We heb
ben een hoop jonge mensen en
met m’n veertig jaar ben ik een
van de oudsten hier”.
De TROS is erg hard gegaan:
het ledental zit op de 650.000. Hoe
verklaart hij dat?
„De TROS heeft geen poli
tiek confessioneel gezicht en dat
bepaalt de kring van sympathisan
ten. Het proces van ontzuiling van
na de oorlog heeft ons in de kaart
gespeeld. De programmering, die
wij doen, spreekt het publiek erg
aan. Het is gewoon het andere
sfeertje met een fijn, positief pro
gramma. Niet alleen in het amu
sement, maar ook in andere secto
ren. We geven wel informatie,
maar we beleren niet”-
7- 7 .77“ 7
BBBBBBBk
komen voor
