Tienduizenden kilometers
met nauwelijks enige
medische begeleiding
MARATHONLOPER COR VRIEND
Rinus Michels
zijn boek
en
Belabberd
af
het
Verantwoording
door Dick Loman
Atletiekarts
Van BakeL
Iedereen schuift
maar
Duizenden
Ook bonden
1975
2 3
AUGUSTUS
ZATERDAG
J
Vedette
Gouden Koets
■El
Boedapest
4
f: -•
TH
o 1
I
fei
A J
Henk Kalf (voorop) en Cor Vriend
Ad Steylen
Cor Vriend
STOPPER.
boek, getiteld: „De Generaal kan me
nog meer vertellen’*.
Komt een atleet er zelf niet uit, dan is
er toch zijn club? Maar daar ook merk
je dat ontbreken van interesse. Iedereen
weet, dat een gewone sportkeuring niet
meer dan een heel grove zeef is”.
zal toch hoop ik geen vedette-allures
hebben gekregen?
Beiden hebben een normale dagtaak,
waaromheen ze dan dagelijks die tien
tallen trainingskilometers breien, zoals
vele anderen dat ook doen. Met name de
super-lange-afstandatletiek heeft name
lijk een enorme vlucht genomen. Kijk
Een vooral gezien tegen de achter
grond van de berichten rond Kees
Verhoef schokkende uitspraak, die we
ook voorlegden aan Kalfs collega Cor
Vriend, de bondstrainer van de ma-
rathontop Aad Steylen, een van de
KNAU-artsen, de Amsterdammer Van
Bakei, en NSF-arts Hans de Jongste.
We kozen ditmaal voor die almaar
groter wordende groep „kilometervre
ters”, van wie we nog even dé beslist
„De clubs vinden het echter al mooi
dat iedereen jaarlijks een keer op die
wijze gekeurd wordt. Dan zijn ze van het
gedonder af. Waarom slaan verschillende
clubs niet de handen ineen om samen
bijvoorbeeld een arts te zoeken die be-
tafel legt. Wie is verantwoordelijk, de
bond, de clubs, de atleet zelf?
„Ik wil echter beslist niet alleen naar
de atleten en de clubs wijzen. Ook de
bonden zelf dragen verantwoordelijkheid.
Maar ook daar is de interesse vaak nihil.
We hebben het gemerkt bij de jubileum
bijeenkomst van de Vereniging voor
Sportgeneeskunde. Alle bonden waren
aangeschreven; heel veel bleven echter
weg. Als bond zul je veel aan voorlich
ting moeten doen. Je zult de atleten
moeten bekendmaken met deze materie
en hen wijzen op al de mogelijkheden die
er zijn”, aldus Hans de Jongste, wie dat
onderschatten van de medische begelei
ding uiteraard een doorn in het oog is.
„Natuurlijk beperkt dit alles zich niet
tot de duizenden, die lange afstanden
lopen. Daarom vind ik het ijzig eng, dat
in de Nota Sportbeleid van de rijksover
heid wel de sportieve recreatie wordt
gepropageerd, maar dat er over medische
begeleiding helemaal niet wordt gerept.
Het kan wel eens een boemerang-effect
hebben”.
Hans de Jongste doelt daarmee op de
gevaren die een onvoldoende gekeurde
sportman of sportvrouw loopt. Nog steeds
is van rijksoverheidswege niet uitge
maakt of de sportmedische begeleiding
een terrein is van CRM of volkshuisves
ting. In de particuliere sportwereld wijst
de atleet naar de club, en de club naar de
bond en omgekeerd. Inmiddels bedrijven
tienduizenden wekelijks hun sport zon
der daarvoor voldoende gekeurd te zijn.
Lang niet alle topsporters zoals Cor
Vriend en Henk Kalf, maar daarom zeker
niet minder belangrijk.
Het wordt dan ook de hoogste tijd dat
alle „schijven” zich bewust worden van
hun verantwoordelijkheid. Eerst dan is
een situatie mogelijk waarin grote risi
co’s, die nu worden gelopen, terugge-
drongeh worden tot aanvaardbare per
centages.
doende begeleid trainen praat, moet je
eens gaan kijken naar de sprinters en
midden-afstandlopers. Die trainen onder
zuurstofschuld. Ik vind dat veel gevaar
lijker”, aldus de dit jaar als marathon-
recordhouder onttroonde Aad Steylen.
Het gaat hier natuurlijk niet om het
zwartmaken of aanvallen van een be
paalde groep sportlieden. Wanneer we
een kijkje zouden nemen bij de wielren
ners, de roeiers enz. stuit je ongetwijfeld
op dezelfde beangstigende situatie.
naar de massale deelname aan de strand-
lopen, de hele en halve marathons. Dui
zenden en nog eens duizenden verschij
nen na wekelijks ook fikse porties
trainingsarbeid te hebben verricht, daar
aan de start. En dit voor 99 procent ook
zonder een aangepaste medische keuring.
Dat percentage hebben we niet verkre
gen via een enquête maar we twijfelen
nauwelijks aan dat cijfer. Zeker niet,
wanneer we van de bondstrainer van de
nationale marathontop, Aad Steylen,
inderdaad bevestigd krijgen dat er voor
zijn groep geen enkele vorm van medi
sche begeleiding is.
„Ik zeg zelf altijd tegen de jongens, dat
ze goed op hun voeding moeten letten.
Natuurlijke voeding dan. Ik vind wel, dat
het nuttig is dat een arts bloedonderzoek
doet. Met name het ijzergehalte is be
langrijk, maar voor de rest zie ik het
niet zo zitten. Als je je slap voelt kun je
naar een dokter gaan. Zelf heb ik ook
nog nooit een medische begeleiding ge
had. Eén keer voor de Olympische Spe
len van Mexico heb ik op de fiets geze
ten. De volgende dag heb je daarvan
spierpijn. Ja, je kunt zeggen, dat ik al die
testen zie als een onaangename onder
breking van de training”, aldus vege
tariër Aad Steylen, die hiet bepaald blij
is met de keuze van ons onderwerp.
„Je stelt ons nu wel als voorbeeld,
maar als je over het gevaar van onvol-
De Russische oud-atleet Vladimir
Koets is op 49-jarige leeftijd aan een
hartaanval overleden, in de korte
krantenberichten werd gemeld, dat
met hem „een van de grootste lange-
afstandlopers uit de geschiedenis van
de atletiek is heengegaan”. Daaraan
werd nog toegevoegd dat zijn naam
in de rij van lange-afstandlopers als
de Finnen Nurni en Kolehmainen, en
de Tsjech Zatopek staat. Dat zegt me
niet zo veel. De namen Nurmi en
Zatopek zijn heel wat legendarischer
dan die van Koets, en Koets zal ook
nooit zo’n legende worden als deze
twee, of als de marathonloper Abebe
langstelling heeft? Er zijn gelukkig wat
grote clubs, die in die richting wel wat
doen. Maar het is maar een druppel op
een gloeiende plaat”, aldus dokter Van
Bakei.
NSF-arts Hans de Jongste gaat in veel
met zijn collega mee: „De sportlieden
zelf denken dikwijls te weinig na over
de zaken, waarmee ze bezig zijn. Nor
maal gesproken weten ze wat de gewone
sportkeuringen inhouden, en ook, dat die
keuringen lang niet voldoende zijn voor
hen. En dan doel ik echt niet alleen op
die top-marathonlopers. Iedereen die
zich met deze lange afstanden bezig
houdt, moet jaarlijks ten minste eenmaal
een uitgebreide keuring hebben. Ik ge-
Ik begrijp niet goed dat Michels
geen positie bij Ajax ambieert vah-
wege die nalatenschap en het feit dat
hij er niet vanaf het begin van de
competitie bij kon zijn, want de eer
ste keer dat hij voor Ajax tekende
deed hij dat in januari 1964, toen de
competitie al een stuk verder was en
Ajax bovendien onderaan bengelde.
niet met Aad Steylen instemmende Cor
Vriend aan het woord laten: „Het komt
erop neer, dat je eigenlijk alles zelf
moet doen. Vanuit de bond wordt hele
maal niets gedaan, er wordt zelfs niet
over gepraat. Zelf moet je contacten
gaan leggen, zonder dat je dikwijls de
weg weet. Bovendien krijg je niets ver
goed, zelfs geen massagekosten. Ja, een
belabberde situatie”, waarmee de Bra
bander het punt verantwoording op de
Rinus Michels heeft dus toch aan
de smeekbeden van Ajax gevolg ge
geven en is nu interim-dinges bij de
Amsterdamse club. Als Amsterdam
mer kon hij geen nee zeggen, heeft
hij verklaard. Ik ben toevallig ook in
Amsterdam geboren, en ik heb alleen
maar een gevoel van géne aan deze
hele affaire overgehouden (dat is
trouwens net zoiets als „geen nee”,
alleen schrijf je ’t korter). De laatste
drie trainers van Ajax zijn allemaal
op de een of andere manier wegge
manoeuvreerd: Kovacs, Knobel en
Kraag. De drie K’s. Waar ben ik toch
al eerder drie K’s op een rijtje tegen
gekomen: K.K.K.? O ja, ik weet het
al, de KuKluxKlan. Laten we hopen
dat de FC Kwcluxklan onder de be
zielende leiding van Rinus Michels nu
wel het kampioenschap behaalt.
Voor leesgraag Nederland is het
natuurlijk jammer dat Rinus Michels
nu niet aan zijn boek zal toekomen,
hoewel er in de literatuur vele voor
beelden zijn van schrijvers die over
dag gewqon een baan hadden en in
hun vrijetijd schreven: Elsschot, Bor-
dewijk Potgieter, Gijsen, Beets, enfin
noem maar op. Zij waren weliswaar
geen voetbaltrainer maar handels
man, advocaat, koopman, diplomaat
en dominee, maar dat zijn toch geen
beroepen die minder tijd vreten dan
trainer. Misschien dat Michels toch
nog een gaatje ziet, eerst voor „De
Generaal vertelt”, dan voor „De Ge
neraal vertelt verder”. En als hij er
echt de tijd niet voor kan vinden,
rest ons nog de troost dat Hans
Kraag nu alle tijd heeft voor een
„Ik ben ook geschrokken van het be
richt over Kees Verhoef, zoals ik nu
weer schrik van de trainingswijze van
Vriend en Kalf en over het ontbreken
van de nodige uitgebreide keuringen.
Maar we moeten wel de verantwoorde
lijkheid daar leggen waar deze thuis
hoort. En dan aarzel ik niet om te zeg
gen dat in de eerste plaats de atleet zelf
die verantwoording voor zijn eigen
lichaam draagt. Het is toch te zot, dat
iemand die zulke prestaties levert niet
alle moeite doet om betere keuringen te
krijgen. Het zijn toch volwassenen en
geen kinderen van 15 of 16? Dit vind ik
een voor de volle honderd procent gebrek
aan gevoel voor medische begeleiding”.
Dit is de uitgesproken mening van
KNAU-arts, de Amsterdammer M. A. J.
M. van Bakei over de vraag, waar de
verantwoordelijkheid gelegd moet wor
den inzake de keuringen.
„Goed, als ze het niet kunnen vinden,
dan kunnen we altijd helpen. Ze kunnen
ons al zoekend ook vragen naar te be
wandelen wegen, maar ik word er zo
langzamerhand wel doodziek van dat er
almaar gewezen wordt in de richting van
de bond. Het ligt altijd aan de medische
begeleiding van de bond. Het is een soort
afschuifsysteem, want als we heel eerlijk
zijn, is er in ons land bij de sportlieden
en de clubs een minimale belangstelling
voor die medische begeleiding”.
„Hoe vaak hoor je het niet: als ik me
gezond voel hoef ik niet naar de dokter.
Dan is er bij de atleet nog altijd de angst
voor een keuring, omdat hij wel eens
afgekeurd zou kunnen worden en boven
dien kost zo’n keuring geld. In het bui
tenland merk je het elke keer weer, dat
men daar veel meer medische-begelei-
dingminded is. Waarom altijd wijzen
naar de bond, en niet naar de clubs?
Trouwens, aan hei eind van die com
petitie bengelde Ajax toen nog steeds
onderaan, hoewel het zich nog wel in
de eredivisie handhaafde. En toen hij
het baantje van Fadrhonc bij het
Nederlands elftal overnam (voor ie
mand die niet over de rug van een
andere trainer een positie ambieert,
heeft Michels al heel wat moeilijke
momenten moeten doormaken),
kwam hij toch ook niet bepaald in
een opgemaakt bed? Rinus Michels
loof, dat de meesten het belang hiervan
niet onderkennen, anders zouden ze er
meer achterheen ziitten. Ik weet best dql
we in ons land nog lang geen ideale
toestand hebben bereikt inzake die me
dische begeleiding. Toch zijn er inmid
dels al heel wat centra waar de sport
lieden terecht kunnen”.
Bikila. Toch heeft hij natuurlijk zijn
grote, verdiensten gehad. Hij heeft de
wereldrecords op de 5000 en 10.000
meter in zijn bezit gehad, en wat
meer zegt: hij werd olympisch kam
pioen op zowel de 5000 als de 10.000
meter in Melbourne. En daarmee was
hij van onschatbare betekenis voor
zijn land. Niet omdat hij op beide
afstanden nieuwe olgmpische records
liep, maar omdat hij het 100.000-
koppige publiek in het stadion van
Melbourne tot grote geestdrift bracht.
Meteen de eerste avond al, toen hij
de 10.000 meter won met een voor
sprong van ruim 7 seconden op de
Hongaar Kovacs. Hoe mikte hij het
zo uit! Klaas Perenboom schrijft in
zijn Olgmpisch logboek dat de toen
29-jarige matroos uit de Oekraïne
diepe indruk maakte op de toeschou
wers, en in een storm van toejuichin
gen de 10 kilometer won.
Met die overwinning, en dat en
thousiasme van het publiek, kreeg de
Russische regering een onverwacht
cadeautje in de schoot geworpen. De
Russische interventie in Hongarije,
sindsdien „Boedapest” tussen aanha
lingsteken geheten, had pas enkele
weken tevoren plaatsgegrepen, en
daar was West-Europa nogal onder
steboven van, om het zachtjes uit te
drukken. Nederland was van alle
landen het „onder stebovenst, want
het was tenslotte het enige normale
land (ik reken Spanje nu eenmaal
niet tot de normale landen) dat be
sloot om zijn ploeg voor Melbourne
terug te trekken.
Je kan van Rinus Michels zeggen
wat je wilt, maar hij zorgt wel voor
gevleugelde uitspraken. Eerst al de
uitspraak „voetbal is oorlog”, die hij
overigens ontkent ooit te hebben ge
daan (zoals Karei Appel ontkent ooit
gezegd te hebben: „Ik rotzooi maar
wat an”) en nu weer: „Ik ambieer
geen positie bij Ajax.” Bij Ajax-AZ’67
hoorde je de woorden „ik ambieer
geen positie” anderhalf uur lang over
de perstribune klapwieken. Ook het
beladen woord „nalatenschap” kon je
af en toe horen vallen. In het inter
view met TROS-Aktua hoorden we
de vertrouwde stem van Michels zeg
gen dat hij het baantje bij Ajax niet
ambieerde vanwege de eenvoud van
de nalate: ;chap waarin ’n aantal hia
ten zaten, en in het door Henk Ter-
lingen met gevaar voor eigen leven
vanaf de planeet Mars verzonden
bibberinterview waarin we de naakte
keizer voor het eerst met kleren aan
zagen, liet Michels het woord „nala
tenschap” zelfs vier keer vallen. De
nalatenschap was niet naar zijn
smaak, hoewel het Ajax van Kraag
kort tevoren toch nog al overtuigend
van zijn eigen nalatenschap Barcelo
na had gewonnen (curieus is wel, dat
Michels’ opvolger Hennes Weisweiler
in de bestuurskamer van het Olym
pisch Stadion niet alleen makkelijk
benaderbaar bleek, maar ook zei dat
Barcelona vooral op tactisch gebied
nog erg veel te leren had!!
„Ik durf het bijna niet hardop te zeggen: sinds ik bij
de atletiek kwam ben ik één keer gekeurd. Ja, de ge
wone sportkeuring, die voor iedereen geldt. Vorig jaar
heb ik dan nog een keer een verwijsbriefje gekregen,
waarna de voetbalarts van PSV me uitvoeriger heeft
onderzocht, terwijl ik op eigen initiatief ook heb aan
geklopt bij Hans Keizer en Jan Vos met hun verschil
lende testen. Het is allemaal een belabberde zaak.
Inderdaad kun je rustig stellen, dat het bijzonder ge
vaarlijk is, eigenlijk onverantwoord”-
De 25-jarige Cor Vriend uit Eindhoven, die het stem
pel van de meest veelbelovende Nederlandse mara
thonloper draagt, is blij wanneer we het onderwerp
medische begeleiding aansnijden, zoals ook marathon-
recordhouder Henk Kalf maar al te graag kwijt wil, dat
hij sinds zijn dertiende jaar, toen hij nog in het doel
stond van voetbalclub Amicitia, nooit anders dan de
gewone (bijzonder beperkte) sportkeuring heeft ge
kend.
Toch lopen Cor Vriend en Henk Kalf samen per jaar
een afstand die ongeveer overeenkomt met de helft
van de omtrek van onze aardbol. Zo’n slordige 20.000
kilometers, waarvan ieder dan de helft voor zijn reke
ning neemt. Lopend dus, al gaat dit dan wel in een
tempo dat de gemiddelde fietser rijdt. In de wedstrijd
over 42 kilometer en 195 meter gaat het tempo dan
nog eens flink omhoog, namelijk tot zo’n 19 kilometer
per uur.
„Het is een onverantwoorde zaak”
„Hoe zouden wij het zelf vinden,
wanneer bij een gruwelijke uitmoor
ding van ons volk een ander zou
zeggen, dat de sport daar boven
staat?”, zei de voorzitter van het
NOC, dr. J. Linthorst Homan. „Wij
hebben nu- (van de Sovjet-Unie) het
eigenlijke gelaat gezien, een gelaat,
dat geen ontmoeting in de sport
waardig is”, zei hij ook nog, en hij
stelde voor geen ploeg te sturen die
in het strijdperk zou moeten treden
met de Russische staatsploeg. Dat
voorstel werd aangenomen. Neder
land bleef thuis. Spanje bleef ook
thuis. Zwitserland kwam op zijn oor
spronkelijke besluit om ook thuis te
blijven terug, maar kon toen niet
meer op tijd in Australië zijn (eigen
schuld, dikke bult!).
En de anderen deden net alsof hun
neus bloedde, Rusland voorop na-
tuurlijk, maar ook Hongarije en de
rest van de wereld. Desondanks
mochten de Russen natuurlijk niet op
een hartelijke ontvangst rekenen,
maar zie, op de eerste avond de beste
verslaat Vladimir Koets als Rus uit
gerekend ’n Hongaar en wordt harts-
•.tochtelijk toegejuicht door 100.000
Australiërs, die Hongarije blijkbaar
ver van hun bed vonden of sport niet
met politiek wilden vermengen.
Daarna kon ie Russen niets meer
overkomen in Melbourne, Vtadimir
Koets had hen over de eventuele
drempelvrees van de anderen heenge-
sleept. Sindsdien moet ik, als ik de
naam Koets hoor, denken aan de
Gouden Koets die in Melbourne Boe
dapest verdonkeremaande
B
«Ml
'1
&V1 HS "i1* Jtfs
Trieste voorvallen zijn blijkbaar
nodig om weer eens met de neus op
de feiten gedrukt te worden. Zo ver
ging het ons, toen we onlangs verna
men dat de Vleutense lange-afstand-
loper Kees Verhoef kort nadat hij had
aangekondigd in 60 weken een afstand
van 25.000 kilometer hardlopend te
willen afleggen, door een lichte hart
aanval werd getroffen. Volgens de
artsen zou Kees Verhoef, die in het
afgelopen winterseizoen het officieuze
indoor-wereidrecord op de marathon
op zijn naam bracht, nooit meer aan
topsport mogen doen.
Wanneer je dat leest, ga je je afvra
gen welk risico de topsporter in ons
land loopt, en met name die top
sporters, die zich bezighouden met
dat super-lange-afstand-werk. De
marathon bijvoorbeeld, het atletiek-
onderdeel, dat -door de prestaties van
de Groninger Henk Kalf en de naar
de top stormende Brabander Cor
Vriend deze maanden zo plezierig in
het nieuws kwam.
Publiciteit beperkt zich echter niet
alleen tot het omschrijven van die zo
plezierige recordtijden. In een ge
sprek dat we onlangs hadden met
Henk Kalf vertelde hij ook iets over
de begeleiding die hjj „geniet”, of
eigenlijk moet ontberen, want -de Gro
ninger kent weinig meer dan de ge
wone jaarlijkse keuring die hij ka
rakteriseerde als „tien diepe kniebui
gingen en het plasje meebrengen”.
Sinds kort heeft hij een huisarts be
reid gevonden de begeleiding op klei
ne schaal ter hand te nemen.
'-•‘ i'EP
l
