Journalist in Spanje
veroordeeld wegens
Gemaskerde soldaat
Golda Meir:
lang bij begin
Recniten
tot beesten’
opgeleid
„Ik aarzelde te
„belediging van het leger
oktoberoorlog”
IM!
Premier Smith van Rhodesië:
In Griekenland
Bitse reactie op geruchten over nieuuwe premier
VRIJHEID
„Overleg nu buiten ANC om”
EBONY
door nico
scheepmaker
Ji
BINNEN» EN BUITENLAND
19 75
AUGUSTUS
2 7
WOENSDAG
N
)Ot
*up
99
eid
ten
gen
atie
aan
yoer
;k
tmer
(Van onze redacteur in Barcelona, Robert Bosschart)
DM
werk
(Van onze redacteur in Barcelona
Robert Bosschart)
BARCELONA De Spaanse minister van voorlichting, Herrera Este
ban, vond het gisteren nodig om via het staatspersbureau Cifra opnieuw
nadrukkelijk de geruchten te ontkennen dat Franco dit najaar een nieuwe
premier zou benoemen en daarop gedeeltelijk de macht uit handen zou
geven door de kroning van prins Juan Carlos. Meer nog: de minister voeg
de hier in zijn „interview” dat door Cifra verspreid werd bovendien aan
toe dat deze geruchtencampagne „onvoldoende respect toont voor de be
trokken personen” (d.w.z. de huidige premier Arias Navarro, plus Franco
en Juan Carlos zelf). Ten slotte liet hij duidelijk doorschemeren dat de
regering strafmaatregelen zou kunnen nemen tegen diegenen ofwel die
kranten die nog op het gerucht zouden doorborduren.
J
-■
PREMIER IAN SMITH
Spaanse regering gevoelig
voor
kritiek en openbare mening
zijn
i met
iwer-
:eme-
teiten
vindt
utori-
ïhtige
e mi-
eden-
voor-
een
:zit-
ond
ijke
had
zou
Vandaag opende de staatstelevisie de
belangrijkste nieuwsuitzending met een
bijzonder gunstig commentaar uit het
buitenland op de anti-terroristenmaatre-
gelen van de Spaanse regering. En wiens
goedkeuring had de staatstelevisie uitge
zócht om mee te lopen geuren? Jazeker:
„Chileense regeringskringen” en generaal
Pinochet
chon-
inden
men-
is de
nmer
(750
d tij-
proe-
sr in
j de
grote
het
drijf,
■rden
Ijoen
mua-
i de
ust -
tzet-
het
zoen
)0 in
>r-
dnd
nis-
eau
van
een
ment
r be-
s In-
1 de
aan-
ver-
ukt-
Het
zal
ver-
keer
ver-
tij-
ler-
wee
M.
ikte
zijn
en
met
van
ur-
s in
liet
:ijn
ant
het
de
ing
wel
hot
ens
den
>ot.
elt de
Am-
naar
idelij-
kelijk
rea-
oege-
ijslui-
igstu-
iswer-
rijgen
geen
ord-
len-
vige
iade
lOOg
hui-
ya—
gen»
;wa-
Een commissie die een onderzoek
heeft ingesteld naar de oorzaken van
het feit dat Israel destijds onvoldoen
de voorbereid was op de strijd, kwam
tot de slotsom dat generaal Elazar
persoonlijk daarvoor verantwoorde
lijk was, en dat hij daarom moest
aftreden. De generaal deed dit.
gezocht op beschuldiging van guerrilla-
activiteit. Zij kunnen hiervoor in Rhode
sië ter dood worden veroordeeld.
„Dit was volkomen onaanvaardbaar”,
aldus de premier. „Dit zou de toelating op
ons grondgebied betekenen van personen
die bekend staan als guerrillaleiders en
die de verantwoordelijkheid dragen voor
de moorden en andere misdaden welke in
ons land zijn gepleegd. Deze personen
kunnen slechts worden vergeleken met
de Baader-Meinhofbeweging (de West-
duitse terroristengroep) en de terroristen
van de Zwarte September-organisatie”,
aldus premier Smith.
Hij zei dat de nationalisten de schuld
dragen van het mislukken van de onder-
handelingen bij de Victoria-waterval en
dat hij nu zou trachten de Rhodesische
kwestie op te lossen door besprekingen
met de raad van stamleiders en verte
genwoordigers van andere Afrikaanse
organisaties, die te kennen hebben gege
ven daaraan te willen medewerken.
BARCELONA. De 35-jarige
Spaanse journalist Jose Huertas
Claveria is gisteren door een krijgs
raad in Barcelona tot twee jaar ge
vangenis veroordeeld. Huertas Cla-
veria was op 22 juli door de mili
taire politie gearresteerd en sinds
dien niet meer vrijgelaten. Dit ver
oorzaakte overigens de eerste tot nu
toe enige krantenstaking onder
Franco’s regime doordat praktisch
alle Barcelonese journalisten deel
namen aan een ééndaagse protest
staking.
SALISBURY (Reuter, UPI) De
besprekingen tussen de Rhodesi
sche regering en de zwarte Afri
kaanse nationalisten hebben niet
tot overeenstemming geleid. Pre
mier Ian Smith, die dit gister
avond in het parlement in Salis
bury verklaarde, zei dat zijn rege
ring nu verder zal gaan met haar
plannen akkoorden tot stand te
brengen met de stamhoofden en
zwarte leiders buiten de Afrikaan
se nationale raad (ANC) om.
„De Afrikaanse Nationale Raad maakt
bekend dat premier Ian Smith heeft
besloten de constitutionele conferentie,
waar het land zo verlangend naar uit
ziet, te doen mislukken. Na een dag van
redelijke compromissen van de kant van
de ANC torpedeerde Smith elke poging
van onze kant die zou hebben geleid tot
Dat wil echter bepaald niet zeggen dat
Franco nu bereid zou zijn om zich terug
te trekken, of om premier Arias Navar
ro nu al af te zetten.
De Rhodesische Afrikaanse nationalis
ten hebben gisteren op hun beurt pre
mier Smith de schuld gegeven van het
mislukken van de besprekingen. Bis
schep Abel Moezorewa, de leider van de
ANC, uitte deze beschuldiging in een
verklaring tegenover journalisten nadat
duidelijk was geworden dat het overleg
op niets was uitgelopen. De ANC streeft
naar een zwart meerderheidsbestuur in
het momenteel door een blanke minder
heid geregeerde Rhodesië.
Dat Fraga Iribarne een goede kans
maakt om in de aanloopperiode van het
koningschap van Juan Carlos eerste mi
nister te worden, is een publiek geheim.
Eind verleden week had de minister,
na afloop van de kabinetsvergadering, de
golf van geruchten (die zelfs door som
mige buitenlandse persbureaus overge
nomen waren) duidelijk tegengesproken.
Op zondag kwam echter een provinciale
krant in Majorca opnieuw op het onder
werp terug. In een voorpaginabericht
werd gesteld dat Franco dit najaar een
hooggeplaatste militair tot premier zou
benoemen, die de troonbestijging van
Juan Carlos zou regelen en vervolgens
zijn post afstaan aan een „bekende cen
trumrechtse politicus”.
naam van de
luitenant-gene-
raal David Elazar, te zuiveren, merkt
mevrouw Meir op, dat hij die vrijdag
vier divisies had willen mobiliseren,
maar dat de minister van defensie
Mosje Dajan zich daartegen had ver
zet. Tenslotte was besloten twee divi
sies op te roepen. Elazar had voorts
machtiging gevraagd om zaterdag te
gen de middag een luchtactie te on
dernemen, twee uur voordat Egypte
en Syrië in actie kwamen. Premier
Meir en Dajan hadden hiertegen hun
veto uitgebracht, omdat zij vreesden
dat Israel dan als agressor zou wor
den gebrandmerkt.
Voor Spaanse waarnemers was een
half woord voldoende: hier werd duide
lijk gewezen op Franco’s persoonlijke
vriend, admiraal Pedro Nieto Antunez
(die hem tijdens zijn huidige vakantie in
Noordwest-Spanje meermalen begeleid-
In haar boek „My Life” dat maan
dag is verschenen, brengt zij hulde
aan de Amerikaanse oud-president
Richard Nixon. Volgens haar was hij
persoonlijk verantwoordelijk voor de
luchtbrug die Israel tijdens die oorlog
gered heeft, en heeft hij alle beloften
gehouden die aan Israel waren ge
daan.
Mevrouw Meir schrijft dat zij op
vrijdag 5 oktober 1973 haar aarzelin
gen had moeten overwinnen en een
mobilisatie-order
vaardigen. Dan
voorkomen dat de Israëlische linies
de volgende dag bij de verrassings
aanval van Egypte en Syrië onder de
voet werden gelopen.
thans duidelijk dat Smith niet serieus
was toen hij zei met de ANC te willen
praten. Alles wat hij wilde was de
buitenwereld te misleiden en te doen
denken dat hij werkelijk via onderhan-
delingen tot een regeling wilde komen,
terwijl hij in feite niets anders wil dan
de huidige situatie handhaven en het
land ruïneren”, aldus de ANC.
Kennelijk om de
toenmalige stafchef,
moeten uit-
wellicht zijn
ATHENE (DPA). In het proces te
gen 32 voormalige leden van de Griekse
militaire politie, die wegens het folteren
van politieke tegenstanders ten tijde van
de dictatuur terechtstaan, hebben recru-
ten van deze elitegarde gisteren ver
klaard tijdens hun opleiding tot beest te
zijn „geschoold”.
Volgens een getuige voor de krijgsraad
van Athene bestond de opleiding uit
„slaag ’s morgens, ’s middags en ’s
avonds”. De recruten moesten knielend
voor het embleem van 21 april 1967 (de
dag van de staatsgreep) de eed van
trouw afleggen. Zij werden aan bomen
gehangen en gedwongen gras te eten en
vloeren schoon te likken. Men probeerde
„het dier in ons wakker te maken”.
Twee getuigen vertelden hoe recruten
in de zomer in winteruniformen in klei
ne ruimten opgesloten werden. Uit ande
re verklaringen kwam aan de dag dat
jonge agenten van de militaire politie
voor een krijgsraad gedaagd werden
wanneer zij weigerden deel te nemen
aan de folteringen.
Met de ondervraging van de ex-poli-
tiebeambten kwam het proces in een
nieuwe fase. Totnogtoe hadden de slacht
offers van de militaire politie hun ge
tuigenissen afgelegd.
Onder applaus van de parlementariërs
verklaarde de premier dat de ANC-dele-
gatie gisterochtend vroeg liet weten dat
zij het akkoord van Pretoria opge
steld door Smith, president Kaoenda van
Zambia en premier Vorster van Zuid-
Afrika accepteerde op voorwaarde
dat alle nationalistische leiders de in dat
akkoord geregelde verdere onderhande-
lingen over de constitutionele toekomst
van Rhodesië, die op Rhodesisch grond
gebied moeten plaatsvinden, konden bij
wonen.
Verscheidene leden van de ANC wor
den door de Rhodesische autoriteiten
groep centrum-rechtse politici deze zo
mer een „naamloze vennootschap voor
politieke studies” oprichtten om actief te
kunnen zijn in de binnenlandse politiek
zonder zich te onderwerpen aan het
nauwe corset van de „politieke associa
ties” dat de regering voorschrijft, viel de
minister van de staatspartij daar scherp
tegen uit. En om de kroon op zijn
argumenten te zetten riep hij uit: „Ik
ben er zeker van dat men in het buiten
land zou schaterlachen om zo’n naamlo
ze vennootschap”. Dat de buitenlandse
hilariteit eerder veroorzaakt zou kunnen
worden door zijn gezichtspunten over
democratie en politieke associaties,
kwam klaarblijkelijk niet in hem op.
De wens is de vade- van de gedachte
die al sinds maanden in de vorm van
geruchten uitgesproken wordt: de uiter
ste rechtervleugel van het regime wil
van de huidige premier af. Aan de
andere kant zouden politici die denken
dat zij invloed kunnen uitoefenen op
prins Juan Carlos om zo van achter zijn
troon aan de touwtjes te trekken, graag
zien dat Franco hem tot koning zou
uitroepen. Kortom, het gaat hier niet om
verwachtingen die op waarachtige in
lichtingen berusten (want alleen Franco
zelf kan beslissen of hij de macht uit
handen geeft, en hij is er de man niet
naar om zo’n besluit aan anderen toe te
vertrouwen), maar om vrome en minder
vrome wensen. Geen wonder dat minis
ter Herrera Esteban zich afvroeg „wat
voor politieke manoeuvres er achter de
ze geruchten steken”.
In een verklaring van de woedende
ANC-delegatie werd gezegd: „Het is
Huertas Claveria werd beschuldigd
van „belediging van het Spaanse leger”.
In een reportage over de „erotische ge
schiedenis van Barcelona” had hij ter
loops geschreven dat kort na de burger
oorlog, toen bordelen nog niet verboden
waren maar toestemming niet gemakke
lijk verkregen werd, soms weduwen van
militairen plezierhuizen dreven.
Toen het georganiseerde protest van
de Barcelonese journalisten wegens de
onredelijke maatregelen tegen Huertas
Claveria omvangrijk dreigde te worden,
bracht de politieke politie een nieuw
element in de zaak. De journalist werd
ervan beschuldigd hulp te hebben ver
leend aan een van de meest gezochte
terroristen van de Baskische ETA, die
o.a. medeschuldig zou zijn aan de moord
op admiraal Carrero Blanco in december
1973. (Achteraf bleek dat deze ETA-
leider door een gemeenschappelijke ken
nis naar de journalist was doorgestuurd
zonder dat deze wist met wie hij te
maken had toen hij onderdak zocht
in Barcelona. Huertas Claveria kon hem
ook niet helpen en verwees hem naar de
wijkpastorie). Door Huertas Claveria te
doodverven als handlanger van terroris
ten werd het protest tegen zijn aanhou
ding inderdaad moeilijker gemaakt.
In de zitting van de krijgsraad giste
ren, die ruim twee uur duurde, werd de
juistheid van de bewering van Huertas
Claveria in zijn „erotische” reportage
niet eens ter sprake gebracht, maar wel
daarentegen de poli'tiebeschuldiging dat
hij contact had gehad met de ETA-
leider. De militaire aanklager beperkte
zich ertoe te verzekeren dat de ge
wraakte regel in de reportage inderdaad
een zeer ernstige belediging tegen het
leger inhield en overeenkomstig gestraft
moest worden, (hij eiste drie jaar gevan-"
genis). Het vonnis van twee jaar bete
kent dat de journalist tenminste een
half jaar in de gevangenis zal doorbren
gen voordat hij in voorlopige vrijheid
kan komen.
De straf staat in geen enkele verhou
ding tot de feiten en men ziet dan ook
vooral een politiemanoeuvre in dit pro
ces. Evenals het regime de laatste tijd
de nadruk heeft gelegd op de eenheid
tussen het leger en de politie in haar
taak om de oppositie te bestrijden, stelt
men in dit geval het leger tegenover de
pers, die het aandurft oude taboes aan
te vallen. Het leger, in de vorm van zijn
militaire rechters, wordt steeds meer
voor het politieke karretje van het re
gime gespannen.
De Britse vereniging van journalisten
heeft gisteren een protest ingediend bij
de Spaanse regering tegen de berechting
van de Spaanse journalist.
Wederzijdse verwijten na falen
„vredestrein-conferentie”
De bitse reactie van de minister van
voorlichting bewijst eens te meer hoe
gevoelig de Spaanse machthebbers zijn
voor de openbare mening (vooral wan
neer geruchten of kritiek tot over de
grenzen klinken), ook al denken zij. er
niet aan om zich naar die openbare me
ning ofwel andermans overtuigingen te
richten. Die gevoeligheid leidt soms zelfs
tot tragikomische uitspraken.
Toen Fraga Iribarne en een andere
de Verenigde Staten aan hun eigen
onafhankelijke geschiedenis begonnen.
De vraag die Ebony stelt is, of ook de
Amerikaanse negers dit feest dienen
mee te vieren. Zij arriveerden overi
gens al ver voor de Onafhankelijk
heidsdag in Amerika, en wij Nederlan
ders hadden daar de hand in. In au
gustus 1619, één jaar voordat de May
flower de Pilgrimfathers naar Amprika
bracht, werden er al 20 negers van een
Nederlands oorlogsschip dat in de ha
ven van Jamestown lag, naar de wal
geroeid om verkocht te worden. Geen
reden dus tot verheugenis en ook de
daarop volgende 356 jaar hebben de
Amerikaanse negers niet in een feest
stemming gebracht. Drie vooraanstaan
de Amerikaanse negers geven in Ebony
antwoord op de vraag of ook zij vol
gend jaar iets te vieren hebben. Eentje
zegt „yes”, de tweede zegt „maybe” en
de derde zegt „no”. Die derde is Lerone
Bennett jr., historicus en redacteur van
Ebony. Ik citeer hieronder het begin
van zijn artikel, niet alleen om Wat
erin staat, maar vooral om Hoe het
erin staat:
„De vrijheid kwam eraan en wij
waren nieuwsgierig, om het zachtjes
uit te drukken, want wij kwamen uit
Amerika en hadden haar gezicht nooit
gezien. Wij mijn vrouw en ik en
enkele Afrikaans-Amerikaanse vrien
den zaten op de avond dat Kenia
onafhankelijk zou worden in heit reus
achtige openluchtstadion. Wij zaten
daar al urenlang, hadden naar speeches
geluisterd en de spanning zien groeien
en nu was het één minuut voor mid
dernacht en viel er plotseling een stilte
toen de 80 schijnwerpers gedoofd wer
den, waardoor het stadion in diepe
duisternis werd gedompeld en alle aan
dacht gericht werd op twee vlagge-
masten, die door spotlights uit de duis
ternis werd engetild. De ene vlagge-
mast was leeg, de andere had de Britse
vlag in top. De Britse vlag trilde een
ogenblik in de decemberlucht. Toen
sneed iemand bij de eerste slag van 12
uur het touw van zijn bestaan door.
Terwijl hij omlaag fladderde, ging de
rood-groen-zwarte vlag van Kenia aan
de andere mast omhoog. Een seconde
lang konden we hem niet zien, toen
pikte het spotlight hem op en steeg er
een gebulder op als van een machtige
branding, toen een kwart miljoen men
sen opstonden en begonnen te schreeu
wen, te huilen en elkaar stompen uit
te delen.
Terwijl dit allemaal gebeurde, begon
een blanke man ik kwam er later
achter dat hij uit Long Beach in
Californië kwam het gangpad af te
dalen, links en rechts Kenianen omhel
zend en hen feliciterend met hun vrij
heid. Ik zag hem aankomen en ik wist
wat er ging gebeuren nog voor het
gebeurde. Voordat ik de kans had opzij
te stappen, pakte hij mijn hand en zei,
terwijl de tranen hem over het gezicht
stroomden: „Gefeliciteerd met jullie
vrijheid!” Ik hield op met huilen, keek
hem aan en zei: „Wij komen uit Ame
rika. Wij zijn nog niet vrij”.
De blanke keek me aan en ik keek
hem aan, we knikten allebei met de
langzame hoofdknik van Herkenning
en Waarheid. Eén moment, één kort
moment, waren we één. Een moment
zo lang als het kost om een foto te
maken waren we verenigd in onze
apartheid. Toen was dat moment weer
voorbij, de blanke liep verder het
gangpad af en vervolgde het spel van
de vrijheid, dat de Amerikanen nu al
bijna 200 jaar hebben gespeeld.
Ik keek hem na en ik verbaasde me
niet voor de eerste keer over de funda
mentele schizofrenie van het Ameri
kaanse leven. Waarom, vroeg ik mij af,
praktizeren de Amerikanen de onvrij
heid, maar belijden zij de vrijheid.
Waarom vestigen zij altijd de aandacht
op zichzelf door publiekelijk datgene te
prediken wat zij niet doen, nooit heb
ben gedaan en ook niet van plan zijn
te doen? Er moet iets in de Ameri
kaanse lucht of de Amerikaanse aarde
zitten, dat de gemiddelde Amerikaan
met die diepe karakterfout opscheept
waardoor hij niet in staat is enig
verband te leggen tussen wat hij doet
en wat hij zegt. Iets dat hem tot een
eeuwigdurende puber maakt, die eeu
wigdurend het spel van de vrijheid
speelt”.
Een Portugese soldaat draagt een masker tijdens een betoging in Oporto. Hij wilde zijn gezicht niet aan persfotografen tonen
gedurende de demonstratie waaraan hij actief deelnam, en die georganiseerd was door communisten die de onlangs uit zijn
functie ontheven commandant van de strijdkrachten in het noorden, generaal Carvacho, weer willen zien terugkeren op zijn
post.
een volledige conferentie”, aldus Moezo
rewa.
Zijn verklaring was geheel in tegen
spraak met een eerdere mededeling van
de bisschop, die na een gesprek met
president Kenneth Kaoenda van Zambia
had gezegd dat het overleg niet was
mislukt.
Kaoenda zelf, die met de Zuidafri-
kaanse premier John Vorster een ge
deelte van het overleg in de „vredestrein”
op de brug boven de Victoria-waterval
had bij gewoond, liet zich gisteren ook
nog gematigd optimistisch uit voordat
hij naar Loesaka terugkeerde. Kaoenda
zei toen: „Ik geloof dat er vorderingen
zijn gemaakt en ik geloof dat er een
reeële kans is dat er een vreedzame
oplossing wordt gevonden voor de pro
blemen van zuidelijk Afrika”. In de loop
van de ochtend bleek echter duidelijk
dat de besprekingen ernstig iu moeilijk
heden waren.
Kaoenda verklaarde later op een pers
conferentie in Loesaka dat de ongehin
derde toegang van enkele verbannen Af
rikaanse nationalistische leiders tot Rho
desië het voornaamste obstakel bij het
overleg in de „vredestrein” is gebleken.
„Naar mijn mening had de ANC vol
komen gelijk door te eisen dat premier
Smith toestaat dat alle ANC-afgevaardig-
den naar Rhodesië kunnen gaan om de
besprekingen in Salisbury bij te wonen”,
zo verklaarde de Zambiaanse president.
De Zuidafrikaanse premier Vorster zei
bij terugkeer in Pretoria dat het niet
juist zou zijn te zeggen dat de Rhodesi
sche constitutionele besprekingen zijn
mislukt. „Er hebben zich bepaalde belet
selen voorgedaan en er zijn nog bepaal
de problemen die uit de weg geruimd
moeten worden”, aldus Vorster.
de) en op de centrum-rechtse politicus
Manuel Fraga Iribarne, die binnenkort
zijn ambassadeurschap in Londen zal
neerleggen om naar de Spaanse politiek
terug te keren. Ook Fraga Iribarne werd
enkele dagen geleden voor een lang
gesprek door Franco ontvangen. Nieto
Antunez en Fraga Iribarne waren in de
jaren zestig gelijktijdig minister in het
toenmalige kabinet, en onderhouden uit
stekende persoonlijke betrekkingen. Men
verzekert dat de oude admiraal al eens
een aanbod om eerste minister te wor
den afwees maar daarentegen
vriend Fraga Iribarne voorstelde.
Een tweede voorbeeld is de psycholo
gische voorbereiding op het zojuist van
kracht geworden regeringsdecreet tegen
het politieke terrorisme. Via de staats
televisie en de regeringsgetrouwe pers
wordt d Spanjaarden als dagenlang voor
gehouden hoe gevaarlijk dat terrorisme
en hoe nuttig en wettig het decreet is
(dat bepaalde burgerrechten opschort).
TEL AVIV. (UPI) De Israëlische
oud-premier Golda Meir heeft in
haar autobiografie verklaard dat zij
er altijd spijt van zal hebben, dat zij
één dag voor het uitbreken van de
oktoberoorlog in 1973 geen gehoor
heeft gegeven aan „de waarschuwin
gen van haar hart” en opdracht heeft
gegeven tot een mobilisatie.
i.DrCi -t
Het Amerikaanse maandblad Ebony,
dat voor de volle 100 percent op de
negers in Amerika is gericht, heeft een
speciaal augustusnummer uitgegeven
dat geheel gewijd is aan de zogeheten
„Bicentennial”, die volgend jaar in
Amerika zal worden gevierd. Het hele
jaar 1976 is tot feestjaar uitgeroepen
om te herdenken dat 200 jaar geleden,
met het ondertekenen van de Onaf-
-
■FJ
