)t
IS
Augustus sloeg
records
ROEMEENSE DIPLOMAAT ONTMANTELT
SPIONAGENET IN HEEL EUROPA
Sihanoek naar Hanoi
Alle politieke
partijen in
Bangladesj
Conferentie van „niet-verbonden
verboden
landen
Lima geëindigd
in
IMF verkoopt
goud voor
arme landen
s
I
I
MILITAIRE CRISIS EN POLITIEKE VERWARRING DUREN VOORT
TWAALF
ONTVOERDE BRIT
VAN EEDEN
Ook agenten in Nederland
CONTROLE
NIEUWE PRESIDENT VAN PERU KREEG APPLAUS
99
DUIM
door nico
II scheepmaker
Lancering Viking
uitgesteld
BEVRIJD
Vliegramp Alaska
2
MAANDAG
1
SEPTEMBER
BINNEN- EN BUITENLAND
1975
g
ft
k
Wt
-
ft
Benoeming van Azevedo
oplossing Portugese problemen
(Van onze redactie buitenland)
Amerikaanse
van
■i
(Van onze redacteur in Stockholm)
11
n
l
I
de),
zijn
een
De aanhangers van de communistische
partij, de MDP, zowel als de eenheids-
vakcentrale, de Intersindical, waren de
eersten om van hun vreugde blijk te
geven over de benoeming van de nieuwe
eerste minister.
tegen
edige
heeft
idaag
king.
*anse
itre-
een
t
t
i
■f
s
3
Bovendien doet zich nu het feit voor
dat generaal Da Costa Gomes, scheids-
rechterfiguur in de huidige situatie, niet
alleen in zijn kwaliteit als president
maar vooral als chef van de generale
staf, van deze laatste functie afziet en
daarvoor in de plaats een radicaal-linkse
figuur naar voren schuift.
Generaal Enrico Corvacho, de onlangs
herbenoemde commandant van de strijd
krachten in Noord-Portugal, die in Opor
to zijn hoofdkwartier heeft en pro-com-
munistisch is, geeft hét victorieteken aan
linkse demonstranten.
lus
tier-
ten
ter
bij
het
Ook
bij
r
il
1.
e
t
r
i
3
1 de
omst
ge-
oren
'ani-
belangrijkste is een solidariteitsontwik-
kelingsfonds van zes miljard dollar.
Koeweit zal daarin 1,2 miljard bijdragen
en het zal het hoofdkwartier financieren
als dat in Koeweit gevestigd zou worden.
DEN HAAG. (ANP) Ondanks het
kille, vrij natte begin heeft deze zomer,
waaronder de drie zomermaanden juni,
juli en augustus worden verstaan, re
cords geslagen. De gemiddelde tempera
tuur bedroeg in De Bilt 17,6 graden
evenals in 1911, in de laatste honderd
jaar was alleen de zomer van 1947 nog
warmer toen het gemiddelde van de
temperatuur 18,7 graden bedroeg. Dit
heeft het KNMI vandaag meegedeeld.
Dergelijke activiteiten zouden ook heb-,
ben plaatsgevonden in'Nederland en Bel-"
gië, maar de Ncorse binnenlandse veilig
heidsdienst wenste, na de eerste verho
ren van Tipanut, gisteravond geen ver
dere inlichtingen te verstrekken. Beves
tigd werd wel dat de betrokken landen
gedurende dit weekeinde via Interpol op
de hoogte z(jn gesteld van aantal en
identiteit van de Roemenen die door Ti
panut als industriespionnen worden om
schreven.
LIMA (UPI, Reuter en AFP)
De nieuwe president van Peru, ge
neraal Francisco Morales Bermu
dez, heeft in het afgelopen week
einde de bijeenkomst van ministers
van buitenlandse zaken der niet-
gebonden landen gesloten met een
hernieuwde verklaring van het ge
loof van zijn land in deze organisa
tie en met een waarschuwing aan
haar lidstaten zich bewust te zijn
van hun beperkingen.
CAPE CANAVERAL. (Reuter) De
lancering van de tweede Viking die naar
leven op de planeet Mars moet speuren,
is minstens 10 dagen uitgesteld, zo heb
ben functionarissen op Cape Canaveral
gisteren meegedeeld. Het ruimtevoertuig
had vandaag gelanceerd moeten worden.
Uitstel werd besloten nadat men een
mankement in het verbindingssysteem
van het ruimevoertuig had ontdekt.
Al met al betekenen de beslissingen
van generaal Da Costa Gomes bepaald
niet het einde van de militaire crisis en
evenmin van de politieke verwarring.
In de Haagse Post van deze week
staat een lang en interessant verhaal
van negen pagina’s over Frederik van
Eeden, de man die „De kleine Johan
nes” schreef en de idealistische kolonie
Walden stichtte. Martin Schouten, die
deze postume reportage schreef, meldt
dat Walden in 1907 gedeeltelijk ver
kocht werd, waarna Van Eeden de
wereld introk om lezingen te houden.
Over die lezingen in Duitsland en
Amerika meldt Schouten het volgende:
„Der Mann fasziniert”, recenseerde
een Duitse actrice zijn optreden. „Ein
Bliek seiner Augen, der Klang seiner
Stimme vermógen das Auditorium zu
fesseln, seiner Suggestion vermag sich
niemand zu ertziehen”.
In Amerika moet een afgeladen Car
negie Hall geroepen hebben:
„Please be glad, don’t look sad, every
one free sandwich-spread”.
De Cambodjaanse leider prins Norodom Sihanoek (links) neemt afscheid van de
Chinese vice-premier Teng Hsiao Ping (rechts) op het vliegveld van Peking. Sihanoek
vertrok zaterdag van daar naar Hanoi om morgen de dertigste verjaardag van Noord-
Vietnam te vieren.
Generaal Francisco Morales Bermu
dez, die de conferentie sloot, werd zater
dag officieel als nieuwe president van
Peru bevestigd. In tegenwoordigheid van
de militaire leiders die hem vrijdag aan
de macht brachten, legde hij de presi
dentiële eed af.
De Peruviaanse minister van Visserij,
generaal Javief Tantelaen. is vrijdag
avond in Lima gearresteerd na zijn te
rugkeer van een reis door Europa. Dit
hebben journalisten op het vliegveld van
de Peruviaanse hoofdstad gemeld. De
reden van de arrestatie is niet officieel
bekendgemaakt maar men neemt aan
dat ze in verband staat met de persoon
lijkheidscultus die door de commandan
ten van de vijf militaire districten werd
veroordeeld tijdens de aankondiging van
de presidentswisseling in het land. Het
vliegveld van Lima staat onder controle
van marine-eenheden.
schuldig aan de nieuwe chef van de
generale staf) wordt niet verklaard, hoe
wel duidelijk is dat Goncalves en Otelho
Carvalho, beiden lid van het tot ontbin
ding gedwongen driemanschap nu elk
persoonlijk contact met elkaar vermij
den.
De Beweging der Strijdkrachten wordt
vrijdag 5 september bijeengeroepen om
zich te beraden over de herbouw van de
revolutionaire raad, waarin de verdeeld
heid door de benoeming van Vasco
Goncalves een toppunt heeft bereikt.
Goncalves zal in zijn nieuwe functie
al zijn niet te onderschatten invloed
aanwenden om de gematigd linkse offi
cieren, zoals Antunes, Vasco Lourenco
en Vetor Crespo, van het toneel te
vegen. De laatsten zullen hardnekkige
pogingen ondernemen om zich te hand
haven. Ze zeggen dat 80 percent van het
leger achter hen staat. Óver de marine
zijn ze niet helemaal zeker; de lucht
macht neemt een neutrale positie in.
Verschillende arrestaties hebben reeds
plaats gevondcr in Oslo, Trondheim,
Stockholm, Helsinki en Kopenhagen. Vol
gens berichten uit Bonn en Londen zijn
daar op de Roemeense ambassades ijlings
koffers gepakt door verschillende Roe
menen met een beurs.
De commandant wenst de vorming
van een kabinet dat in overeenstemming
is met de verkiezingsresultaten. Voorts
wil hij onder meer dat radio en televisie
opengesteld worden voor een verschei
denheid van politieke stromingen.
BUENOS AIRES. (DPA) De Britse
industrieel Charles Lockwood, die op 31
juli in Buenos Aires werd ontvoerd, is
gisteren in goede gezondheid aangetrof
fen op een landgoed in de buurt van de
Argentijnse hoofdstad. Om de 67-jarige
Engelsman te bevrijden, moest de politie
slag leveren met extremisten, van wie er
vier het leven lieten, zo deelt de politie
mee. Lockwood is ontvoerd door leden
van het „Revolutionaire Volksleger”.
Twee jaar geleden was hem dat ook al
ééns gebeurd. Hij werd toen na 53 dagen
vrijgelaten nadat een losgeld van twee
miljoen dollar was betaald.
Tot zover dit citaat. Een aardige
anecdote, vooral als je weet waar ze
vandaan komt. Martin Schouten brengt
aan het slot van zijn artikel onder
meer dank aan de heer Luger (Neer
landistiek, universiteit van Amster
dam), die een vracht aan ongepubli
ceerde wetenschappelijk research toe
gankelijk maakte. Van een student Ne
derlands hoorde ik, dat ze drie jaar
geleden bezig waren geweest aan een
project over Frederik van Eeden. Om
dat ze het gevoel hadden dat ze al die
gegevens nu wel bij elkaar scharrel
den, maar dat niemand het daarna ooit
zou lezen, besloten ze ter controle iets
volstrekt onzinnigs in hun documen
tatie te stoppen. Dat werd: „Please be
glad, don’t be sad, everyone free sand
wich-spread”, wat je heel vrij zou
kunnen vertalen met „doe niet dwaas,
geen gedaas, iedereen vrij pindakaas”,
wat dan door een volle Carnegie Hall
(zeg maar het Concertgebouw) naar
het hoofd zou zijn geslingerd van de
wereldverbeteraar Frederik van Eeden,
die er zijn ideeën ontvouwde. Martin
Schouten had kennlijk geen argwaan
en citeerde het als waar gebeurd in
zijn artikel, terwijl het nog maar de
vraag is of er een kleine 70 jaar
geleden al sandwich-spread bestond.
„De revolutie die u thans vaarwel zegt
is dezelfde die een aantal dagen geleden
u verwelkomde met een broederlijke
omhelzing”, zei de nieuwe Peruviaanse
president. Voor deze verwijzing naar het
hartelijke officiële welkom van zijn bij
de staatsgreep van vrijdag afgezette
De chef-staf van het leger, generaal
Carlos Fabiao, zowel als generaal Car
valho, hoofd van de Copcon, zijn tegen
standers van Vasco Goncalves. Generaal
Carvalho heeft de Copcon-troepen en
zichzelf dan ook rechtstreeks onder bevel
van de president gesteld en niet onder
het nieuwe commando van Goncalves.
Voordat ik het vergeet: wat ik hier
boven schreef over de verdere levens
loop van die jongen in De twaalf
Gezworenen heb ik natuurlijk uit mijn
duim gezogen was, omdat er nu een
maal van fictie sprake was en niet van
een nagespeelde documentaire. Maar
zegt u eens eerlijk, zat u aan het slot
ook niet te wachten op een nadere,
geruststellende mededeling dat de jon
gen inderdaad zijn vader niet had ver
moord, dus dat we al die tijd goed
handen gezeten met onze sympathie
voor Henry Fonda (en de jongen)? En
wat was uw eerste reactie toen u dat
las van die moorden die hij gepleegd
zou hebben? Zoiets als: zie je wel, du*
toch?
voorganger, generaal Juan Velesco Alva
rado, kreeg Morales Bermudez de han
den van de afgevaardigden in een spon
taan applaus op elkaar.
De 82 landen omvattende organisatie,
waarvan de bijeenkomsten in Lima wer
den bij gewoond door meer dan 25 waar
nemers en gasten, verschoof vrijdag
haar slotzitting naar zaterdag omdat
men het in de besloten vergaderingen
niet eens kon worden over de definitieve
vorm van de „verklaring van Lima”. De
tekst van het document en de vertalin
gen zouden vermoedelijk pas vandaag ge
reed zijn. Het stuk bevat een krachtig
pleidooi voor de voortzetting van inter
nationale druk op Israel de bij de oorlog
van 1967 veroverde Arabische gebieden
terug te geven en een vaderland voor de
Palestij nen te herstellen.
Men werd het ook eens over diverse
fondsen voor samenwerking waarvan de
t'
Hoe dit allemaal kan, de Copcon-
troepen rechtstreeks onder bevel van de
president (dus geen verantwoording
Het Russische partijblad „Pravda”
heeft daarentegen gisteren de jongste
ontwikkelingen in Portugal „een stap in
de richting van de oplossing van de
crisis” genoemd. De nieuwe benoemingen
worden volgens het blad door „talrijke
politieke partijen en volksbewegingen”
gesteund.
STOCKHOLM Het grootste
gedeelte van het Roemeense spio-
nagenet in Noord- en Midden-
Europa wordt opgerold. Dit nadat
een Roemeense diplomaat in de
Noorse hooïdstad Oslo, de 37-jarige
Virgit Tipanut, zich vrijwillig meld
de bij de Noorse binnenlandse vei
ligheidsdienst en de namen op tafel
legde van zijn ex-collega’s die mo
menteel werkzaam zijn in de Scan
dinavische en Midden-Europese
landen. Verbindingen werden aan
geduid met de Russische inlichtin
gendienst KGB, maar in dit geval
betrof het meer industriële spiona
ge. zo werd verklaard.
De volgens Tipanut momenteel actieve
agenten werken in Scandinavië, Neder
land, België, V est-Duitsland en Enge
land; meestal onder het mom van weten-
schappelyk medewerkers, die door een
beurs de mogelijkheid hebben gekregen
in verschillende hoog-geïndustrialiseerde
bedrijven werkzaam te zijn op research
afdelingen.
NEW DELHI. (DPA) De nieuwe
president van Bangladesj, Kondakar
Achmed, heeft zaterdag alle politieke
partijen verboden. In een desbetreffende
verklaring worden alle partijen, ook die
van de bij de jongste staatsgreep ver
moorde sjeik Moedjiboer Rachman, on-
wettig verklaard. De bezittingen van de
partijen zijn geconfisqueerd. Met dit be
sluit wordt in feite alleen de Awami
Liga van sjeik Moedjiboer getroffen,
waarin enige tijd geleden alle andere
partijen gedwongen waren opgegaan.
De eerste reacties uit de politieke
partijen in Portugal over dit besluit
doen de gedachte rijzen dat de president
zijn instemming heeft betuigd aan dege
nen, die systematisch Vasco Goncalves
gesteund hebben.
De stuurgroep maakte een en ander
bekend in een communiqué dat werd
uitgegeven aan de vooravond van de
jaarvergadering van het IMF. Het is de
taak van de ministers belangrijke beslis
singen te nemen voor het hele IMF.
Het IMF zal 25 ton goud (hetgeen
neerkomt op een zesde van het totaal)
verkopen en een speciaal fonds oprich
ten waaruit de armste landen ter wereld
leningen kunnen verkrijgen. Over de
wijze waarop de verkoop van het goud
zal worden geregeld moeten nog nadere
details worden uitgewerkt.
Een ander deel van de goudvoorraad
(weer een zesde deel) zal tegen de offi
ciële prijs van 35 speciale trekkingsrech
ten (oftewel 41 dollar) per ounce wor
den teruggegeven aan de landen waar
van dit goud oorspronkelijk afkomstig
is.
Volgens de kranten zijn de benoemin
gen slecht gevallen in militaire en bur
gerlijke kringen op de Azoren daar er
weinig vertrouwen bestaat in Goncalves
en Azevedo.
over
vallen tot een gezamenlijke waarde
van een kleine 500.000 dollar. Een film
is natuurlijk een kunstwerk dat zijn
eigen regels stelt, maar in een geval
als dit was enige nadere informatie
toch niet misplaatst geweest.
Na dagenlang een zig-zag-koers geva
ren te hebben tussen een binding met
extreem-links (het eenheidsfront, dat in
middels weer uiteen is gevallen) en toe
nadering tot Soares, hebben de commu
nisten een zorgvuldig samengestelde ver
klaring uitgegeven, waarin de innerlij
ke voldoening over deze benoeming
sterk naar voren komt.
Generaal Carlos Charais: „Mijn troepen
zullen geen totalitaire dictatuur tolere
ren’’. Charais is commandant van de
centrale militaire sector van Portugal.
In Stockholm bevestigde een BVD-
woordvoerder dai men nu beschikte over
een volledige lijst van deze industriespi
onnen die onder beufs-dekmantel sedert
jaren hun werkzaamheden in Zweden
hebben bedreven. Overste Selander van
de Zweedse BVD in een commentaar:
„Industriespionage op een dergelijk grote
schaal hebben we nog nooit meege
maakt’’.
Duidelijk is, dat de veiligheidsbepalin-
gen in de belangrijke grote industriële
bedrijven nu behoorlijk verscherpt zullen
moeten worden. Zowel in de Scandina
vische hoofdsteden als in Midden-Euro
pese landen zullen, wat de Roemenen be
treft, binnenkort grote veranderingen
plaatsvinden in de samenstelling van het
corps diplomatique. Slechts een kleine
groep van de agenten was gespecialiseerd
op het inwinnen van inlichtingen over de
NAVO. Het netwerk richtte zich voorna
melijk op wetenschappelijk gebied.
Een officieel protest van de verschil
lende betrokken landen betreffende deze
illegale activiteiten, zou vandaag in Boe
karest worden verwacht.
De mening van de militairen is duide
lijk. Pinheiro de Azevedo is geen om
streden figuur, maar Vasco Goncalves is
dat wel. Hem willen zij niet als hun
chef erkennen. De legerofficieren (onder
wie twee bevelhebbers) die meer zien in
de gematigde ex-minister van Buiten
landse Zaken Antunes zijn tegen de
benoeming.
WASHINGTON. (AP) De uit 20
ministers van Financiën bestaande
stuurgroep van het Internationaal Mone
taire Fonds heeft gisteravond besloten
een deel van de goudvoorraad van het
IMF te verkopen om de onderontwikkel
de landen te helpen.
Juni was iets kouder dan normaal en
jufi een weinig aan de warme kant,
maar augustus sloeg een warmterecord.
Nog nooit was het voorgekomen dat de
gemiddeldetemperatuur in De Bilt 19,9
graden bedroeg zoals djtmaal het geval
was. Daarmede is het record van de
laatste 27 jaar dat augustus 1947 met
19,8 graden op haar naam had, met 0,1
graad geslagen. In De Bilt kwam de
temperatuur op 31 dagen boven 25 gra
den. Sedert 1947 hadden de zomers niet
meer zo veel warm zomerweer gebracht.
Het normale aantal zomerse dagen be
draagt achttien. Van de 92 dagen die de
drie zomermaanden tellen, waren 61 aan
de warme kant.
De zon scheen in De Bilt 735 uur
tegen 607 uur normaal. Vooral augustus
heeft ertoe bijgedragen dat dit aantal zo
groot geworden is.
Gemiddeld over het gehele land geno
men is bijna 170 millimeter regen geval
len tegen 214 mm normaal.
De commandant van de Portugese
troepen op de Azoren heeft in een
telegram aan de Portugese president za-
terdag openlijk stelling genomen tegen
de nieuwe premier, admiraal Azeve
do, en de nieuwe chef-staf van de Por
tugese strijdkrachten, ex-premier
Goncalves. Dit hebben de kranten in de
Portugese havenplaats Oporto gisteren
gemeld.
LISSABON De Portugese pre
sident, generaal Da Costa Gomes,
heeft, zoals wij zaterdag reeds
meldden, na langdurig beraad twee
beslisingen genomen. De be
noeming van admiraal Pinheiro
de Azevedo tot eerste minister kan
als een poging beschouwd worden
om de politieke crisis te bezweren,
maar de redenen achter de benoe
ming van de ex-premier, generaal
Vasco Goncalves, tot chef van de ge
nerale staf van de Portugese strijd
krachten zijn niet geheel duidelijk.
Mogelijk is het een poging om be
paalde radicale stromingen binnen
de strijdkrachten te respecteren.
Hoe dan ook, de besluiten van de
Portugese president betekenen geen
duidelijke oplossing voor de Portu
gese problemen.
Het was onder meer aan vertegen
woordigers van Afrikaanse landen te
danken dat er geen krachtige resolutie
jegens Israel werd aangenomen. Men
verwacht daarom niet dat er op de
gewone zitting van de Algemene Verga
dering van de VN, die 16 september be
gint, zal worden aangedrongen op uitsto
ting of schorsing van Israel uit de we
reldorganisatie.
Hebt u zaterdagavond „Twelve An
gry Men” gezien (ietwat lankmoedig
vertaald als De twaalf Gezworenen)?
Het blijft een sterke film, alleen heb
ik het altijd vreemd gevonden dat
nooit aan het slot is vermeld (ook nu
weer niet, zoveel jaar na dato), hoe het
verder is afgelopen met die vrijgespro
ken jongen. Het is immers wel interes
sant te weten dat hij vier jaar na zijn
vrijlating werd gegrepen voor een dub
bele moord op een vrijend paartje in
een auto op een parkeerplaats, en dat
hij toen meteen de moord op zijn
vader heeft bekend (waarvoor hij dus
vrijgesproken werd, zoals de film toon-
Bovendien bleek hij schuldig te
aan 14 verkrachtingen (waarvan
met noodlottige afloop) en een
ontelbaar aantal diefstallen en
Men is het voorts eens geworden over
een plan om samenwerkingsverbanden
van exporteurs te financieren en te
coördineren met het doel prijzen voor
grondstoffen vast te stellen en deze op
een stabiel peil te houden.
ANCHORAGE (UPI en AFP). Bij
een vliegtuigongeluk op het in de Be-
ringzee gelegen eiland St. Lawrence (A-
laska) zijn zaterdag tien mensen om het
leven gekomen en 23 gewond. Het vlieg
tuig, een tweemotorige F-27 van de
luchtvaartmaatschappij
„Wien Alaska Airlines”, vloog bij een
landingspoging op het vliegveld
Gambell in de mist tegen een 275 meter
hoge berg op. Alle 33 personen aan
boord van het vliegtuig waren inwoners
van Alaska, aldus de autoriteiten.
