Kunsttiendaagse
opent seizoen
Kamahl: „Ik meen ’t, dat
liedje van die olifant
Vrouwenfestival in
teken creativiteit
Meeste leden Riciotti-ensemble uit gegoede milieus
Mobach 80jaar
pottenbakker
in Utrecht
1
NUMMER EEN OP DE NEDERLANDSE HITPARADE
WOENSDAG
3
SEPTEMBER
19 7 5
KUNST
11
(Van onze kunstredactie)
Spektakel
Gouden platen
ver
)t
Stationshal
Spanning
1
Uitdaging
LONDEN Kamahl houdt van
vrouwen. Mooie vrouwen. Zijn
vrouw is daar een sprekend
voorbeeld van. De beeldschone
Filippijnse schonk hem twee zo
nen, die Filippijns en Maleisisch
bloed vermengen. Het resultaat
is verbluffend. Een prachtige
familie, dat gezinnetje van Ka
mahl. De Australische zanger
bekent zijn voorkeur voor dames
op gedempte toon. Mevrouw
Kamahl vindt al die vrouwelijke
belangstelling voor haar man
niet zo prettig, maar ze leert er
mee leven.
„Ik ben erg blij dat hij nu ein
delijk de top heeft bereikt. Als
er iemand is die het verdient, is
hij het. Dag en nacht, jaar in
jaar uit heeft hij eraan gewerkt”,
aldus de gracieuze mevrouw Ka
mahl.
A
(Van onze correspondent)
KAMAHL
(Van onze correspondent)
voor
dan
(Van een medewerkster)
Het Riciotti-ensemble tijdens de repeti-
JUR NAESSENS
Waarom blijft-ie niet gezellig in Au
stralië van zijn succes genieten? Ka
mahl: „Je wilt steeds hoger. Ik kreeg de
Is een viool dan een „elitair” in
strument?
(Lachend:) „Anders zouden ze bijvoor
beeld geen viool spelen!”.
letn
>431
oc
Deze tiendaagse, die is voortgevloeid
uit de Amsterdamse kunstmaand welke
jaarlijks plaatsvond tussen 1951 en 1971,
bevat veel nieuws, In het Stedelijk Mu
seum worden gratis voor museumbezoe
kers tien concerten gegeven met uitslui
tend hedendaagse Nederlandse muziek.
MUIDEN Het motorschip „Al
ma” meert aan in Muiden. Kreten
als „Waar is een tandenborstel? An
ders zit straks mijn riet vol met
broodkruimels” en „heeft iemand
ergens een fagot gezien!?” klinken
over het water. Jonge mensen met
muziekinstrumenten springen op de
kade en begeven zich naar het café
van ome Ko, die kennelijk geen be
zwaar heeft tegen deze toch wel on
gewone invasie.
Tot de deelnemende gezelschappen be
horen onder anderen het Nationale Bal
let, het Amsterdams Philharmonisch or
kest, de Nederlandse Operastichting, het
Concertgebouworkest, het Publieksthea-
ter, De Haagse Oomedie, het Nederlands
Kamerorkest en de toneelgroepen Thea
ter. De Appel en Centrum. Belangrijke
solisten in de Amsterdamse kunsttien
daagse zijn Cora Canne Meijer, Christi
ne Deutekom, Theo Oflof, Anne-Wil
Blankets, Frans Brüggen, Henk van Ul-
sen en Abbie de Quant, Tibor de Ma-
chula en Frits Lambrechts.
commercieel te zijn en die vaak de kant
van de popmuziek uitgaat. Het beluiste
ren en genieten van .klassieke’ muziek is
eeuwenlang een voorrecht geweest van
de rijken. Een luxe, waar de gewone
man niet aan toe kwam. Geen wonder,
dat ze daar een bepaald wantrouwen
tegen hebben! En we hoeven ze toch
Mozart niet op te dringen! Dat wil niet
zeggen, dat er geen muziek van Riciotti,
Mozart of zelfs Stravinsky meer op o<ns
repertoire voorkomt. Er is publiek, dat
daar uitstekend op reageert. En de men
sen van het ensemble spelen het graag,
ze zijn eraan verknocht vanuit hun
studie en vanuit hun achtergrond, want
ze zijn bijna allemaal afkomstig uit
gegoede „elitaire milieu's?’.
Vijf jaar geleden speelde een groen
conservatoriumstudenten op een popfes
tival in Uithoorn een concertino van
Riciotti. Ze hadden zoveel succes, dat ze
nog diezelfde dag hun repertoire in de
Haarlemse stationshal uitvoerden en vier
bejaardenhuizen afreden om te vragen
of ze mochten spelen. Bij het laatste
adres lukte het en na afloop van het
concert liepen bij verschillende van de
merendeels demente bewoners de tranen
langs de wangen, vertelt Jur Naessens,
staflid en beleidsmedewerker van de
Stichting Jeugd en Muziek, die het Rici
otti-ensemble grotendeels sponsort. Een
snelle dertiger, die een tijd lang het
progressieve Jeugd en Muziekjournaal
redigeerde, een maandblad dat een veel
grotere oplage had dan het aantal leden
van Jeugd en Muziek en meermalen
opschudding veroorzaakte in de gevestig
de conservatieve kringen van de muziek
wereld. Hij was destijds de initiatiefne
mer tot de oprichting van het Riciotti-
ensemble en heeft sindsdien de organisa
tie en de zakelijke leiding voor zijn
rekening genomen.
„We waren een van de eerste groepen
die op straat klassieke muziek gingen
uitvoeren. Tijdens de conservatoriumva-
kanties doken we op de meest onver
wachte plaatsen op, pakten de instru
menten uit en bereikten een publiek, dat
nooit naar concerten toe gaat. (La
chend:) We reisden in een klein busje en
namen klaargemaakte boterhammen en
een paar flessen Riedel mee Natuur-
Willem Breuker heeft eens geschre
ven. dat het een verouderd instrument
is, uitsluitend geschikt om muziek uit
achter ons liggende tijden uit te voeren.
Als iemand als hij dat zegt, moet er wel
iets in zitten, maar als je in Muiden
geluisterd hebt weet je, dat die strijkers
op een ritmische manier geweldig te
keer kunnen gaan. Dat klonk toch pri
ma?”
ROTTERDAM Er komt een vrouwenfestival in de Maasstad. Tientallen vrou
wengroepen zullen van 5 tot en met 14 september hun programma afstemmen op het
motto van het festival, namelijk Thema: Vrouw. Hoewel alle activiteiten in het kader
van Het Jaar van de Vrouw een stille en voortijdige dood schijnen te moeten sterven,
heeft Jenny Topper goede verwachtingen van het festival. „We stemmen een groot
deel van de activiteiten af op kunst en dat maakt het anders”. Plaats van handeling:
theater De Lantaarn.
Ze verzamelen zich met een vrije
discipline om de grote tafel in het mid
den. Dirigent Willem Witteman tikt op
een standaard en weldra vult de bruine
ruimte zich met klanken, die bijna
iedereen dwingen tot luisteren. eHt is
muziek, die niet makkelijk in een vast
Het laatste concert bestaat uit elektroni
sche muziek. In tien wijkcentra worden
cabaretprogramma’s gegeven met Frits
Lambrechts- In het Shaffy-theater is
ook een filmzaal gekomen waar in sep
tember vier buitenlandse films zullen
draaien. In Mickery is onder meer veel
In gebruik zijn twee elektrische klok-
ovens, een kleine elektrische kamero-
ven, een aardgasoven en een turf- en
kolenoven. De laatste is van 1920 en zal
worden gebruikt tot hij definitief in
stort. Afgezien van monumentale op
drachten wordt veel pottenbakkerswerk
geleverd aan de bloemenhandel. Sinds de
oprichting zijn ongeveer zeseneenhalf
miljoen voorwerpen geproduceerd en af
geleverd.
uitnodiging om hier naartoe te komen.
In Amerika had ik bijvoorbeeld nog
geen contacten, maar dat komt wel. En
het is een uitdaging. Ik wil met je
wedden, dat de journalist van Evening
News mijn optreden gisteravond in „The
Talk of the Town” kraakt. Het is nu
twaalf uur. Als je straks weer op het
vliegveld bent, moet je die krant eens
kopen. Daar staat geen letter in over het
enthousiaste publiek gisteravond, en
geen letter over de eerste plaats in
Nederland”. Drie uur later heeft Kamahl
de weddenschap gewonnen. „Maar op
den duur zal het me lukken”, zegt hij
vastberaden. „Het duurt even, maar het
komt”.
Kamahl levert een gigantische strijd.
Hij doet het niet om er rijk van te
worden. „Ik wil lekker wonen en goed
kunnen leven. Daar heb ik geen vijf
auto’s en een privé-vliegtuig voor nodig.
Mijn vrienden hebben die dingen. Dat is
wel gemakkelijk”. Kamahl worstelde in
Australië met dezelfde problemen. Radio
stationsin Melbourne draaiden in het
begin dijn platen, maar in Adelaide en
Sydney vertikten ze het. Weer zo'n merk
waardige handicap. Waarom? Kamahl:
„Gewoon stom. Ik heb in Adelaide en
Sydney gewoond, en juist daar wilden ze
er niets mee te maken hebben. Na het
fantastische succes in Melbourne
daar stond ik nummer één moesten
ze wel. Alleen in Holland is het me
gemakkelijk afgegaan”.
lijk is er sinds het begin veel veranderd.
Het ensemble heeft zich uitgebreid tot
30 mensen, waaronder vier technici, die
de geluidsinstallaties bedienen. Ja, spelen
op straat stelt andere eisen aan accom
modatie, dan spelen in een gesloten
ruimte, daar zijn we zo langzamerhand
naar toe gegroeid”.
Ook het repertoire, dat oorspronkelijk
uit muziek van componisten als Bach,
Mozart, Riciotti uiteraard, Weil en Eisler
bestond, is veranderd. „We spelen geen
Eisler en Weil meer, dat doet de Volhar
ding al sinds meer klassieke ensembles
en orkesten de straat op gingen zijn we
gaan zoeken naar nieuw terrein. Dat
vonden we, doordat zowel gevestigde
componisten (Jurriaan Andriessen, Wil
lem Witteman) als theorie en composi-
tie-Conservatoriumstudenten (Willem
Binsbergen, Tom Loewenthal) speciale
stukken voor ons gingen schrijven.
Er ontstond een studio voor straatmu
ziek, die zich nog steeds handhaaft en
uitbreidt. Die componisten schrijven mu
ziek die goed in het gehoor ligt, zonder
straatje in te delen is: een mengsel van
klassieke, jazz- en pop-elementen. Wél
vitaal en aanstekelijk, want het publiek
van stamgasten en plezierbootvaatders
reageert goed. Er wordt geapplaudiseerd
na ieder onderdeel van het programma,
terwijl de verbroedering ten top stijgt
als violist-zanger Moshe boven op de
tafel eén smartlap ten gehore brengt,
begeleid door smachtende strijkers en
een jankende blazersgroep.
Daarna is het verzamelen geblazen,
want de boot is gehouden aan tijden
waarop bruggen openen en er staat nog
een concert in Weesp op het programma
van deze jubileumdag.
perfecte combinatie van klassieke mu
ziek en popmuziek aan elkaar wist te
lassen. Allemaal factoren die een ge
slaagd huwelijk vormen”.
„Ik geloof dat mensen mijn soort stem
waarderen. Het is de stem van een man;
sterk en echt. Ik geloof in de song, dat
van die olifant raakt me echt. Mensen
horen dat. Anders zou er geen magie
van kunnen uitgaan”. Had bij dit succes
in Nederland ooit verwacht? Kamahl:
„Daar heb ik niet eens van kunnen
dromen. Ik kende Nederland alleen via
mijn tuinman in Sydney. Hij is Hollan
der, en vroeg me om zijn ouders een
plaatje te brengen als ik in Nederland
succes had. Ik heb het nog steeds niet
gedaan, maar de volgende keer ga ik er
zeker naar toe”.
„Ik zou in Nederland nog graag een
concert geven, maar ik moet eind augus
tus terug naar Australië voor 25 concer
ten, maar dan kom ik meteen weer
terug naar Europa. Er. moet heel h^rd
gewerkt worden- om Engeland té Win
nen. Het is essentieel -dat ik in Engeland
dóorbfeek. Daarom blijf ïk komen”.
De kunsttiendaagse wordt evenals vo
rig jaar afgesloten in de Stadsschouw
burg die van 11 uur ’s morgens tot 11
uur ’s avonds open huis houdt. Iedereen
van heel jong tot heel oud is welkom.
Er worden rondleidingen gehouden, de
bezoekers kunnen zich laten schminken
en zich verkleden en er in alle zalen
kijken naar ballet-, opera- of toneelre-
petities. Zondag is hier ook de finale van
het operaconcours voor amateur-zan-
gers- en zangeressen. In de pauze tussen
vijf en zeven uur wordt in de kantine
van de stadsschouwburg een warme
maaltijd geserveerd a raison van f 5,-.
Het programma van de Amsterdamse
kunsttiendaagse is buiten de hoofdstad
via de plaatselijke WV’s te krijgen.
Ja, het klinkt fantastisch, ook in de
Weespse Slijkstraat, waar bovendien het
slagwerk en de geluidsinstallatie zijn
opgesteld. Het winkelende publiek vormt
een steeds aangroeiende kring om het
ensemble „Riciotti” functioneert. Het
is een van de binnen Jeugd en Muziek
werkelijk vitaal opererende groepen, on
danks reserves bij staf en ondanks de
spanning in de groep zelf, die overigens
nogal eensgezind en homogeen over
komt. Maar volgens Willem Binsbergen,
componist, slagwerker en basgitarist,
voelt een gedeelte van het ensemble
meer voor het uitsluitend uitvoeren van
het klassieke repertoire, terwijl de ande
ren naar een grotere integratie van jazz-
en popelementen toe wil. Daar moet nog
over gesproken worden.
In „The Talk of the Town” is overi
gens nog echte show te zien. Tientallen
dansers, danseressen, zangers en zange
ressen flitsen in peperdure en kleurige
Vijf jaar met klassieke muziek
gewone man de straat op
kostuums over een bewegend podium.
Zo’n show is in Nederland ondenkbaar.
De kwaliteit van onze TV-programma’s
doet daar zelfs nog voor onder. In Enge
land heeft elke zichzelf respecterende
stad zo’n luxe club, waarin Londen na
tuurlijk de kroon spant. Na het wat
ouderwetse, maar oergezellige spektakel,
staat daar in een zwart kazuifel Ka
mahl. De dames beginnen lichtelijk te
transpireren. Zuchtjes ontsnappen hun
lippen. Kamahl zingt en praat charmant
met zijn publiek. Met een wat nostal
gisch repertoire pakt hij de Londenaars
volledig in. Tevreden nam hij na afloop
van de première alle gelukwensen in
ontvangst. Schuimende champagne en
een stroom gelukstelegrammen wijzen in
de richting van een glorieuze doorbraak.
Als we hem de volgende morgen thuis
opzoeken, blijkt Kamahl daar nog enke
le twijfels over te hebben. Kamahl: „Het
valt niet mee. Mijn plaat wordt hier wel
gedraaid, maar niet veel. Er zijn twee
handicaps. Ten eerste kom ik uit Au
stralië. In Engeland voelen ze zich supe
rieur en mag een Australiër nooit win
nen. Als ze met cricket van Zuid-Afrika
verliezen, is er niets aan de hand, maar
van het Australische team verliezen is
een schande. Ten tweede ben ik ge
kleurd. Dat schept ook een afstand. Dat
voel ik. Maar het hoeft niet. Des te
harder zal ik ervoor moeten werken”.
„Het is net als het beklimmen van een
berg. Als je op de top van een kleine
berg bent gekomen, geeft je dat lang
zoveel voldoening niet als het overwin
nen van een hoge bergtop”. Kamahl
kwam in zijn jongensjaren naar Austra
lië vanuit Maleisië. Hij studeerde er
architectuur, maar besefte dat daar zijn
toekomst niet lag. Hij begon te zingen
op alle plaatsen waar hij welkom was.
Als vocale gast op een modeshow werd
hij ontdekt door een talentenjager. Het
platencontract lag de volgende morgen
op tafel. Enkele maanden later was
Kamahl een ster.
Tachtig jaar geleden is het begonnen.
Het jubileum wordt gevierd met een
tentoonstelling en de mogelijkheid het
bedrijf te bekijken van 15 september tot
27 september, ’s zondags gesloten. Een
rijk geïllustreerd nummer van „Medede
lingen van de verenigingen van vrienden
van de Nederlandse ceramiek”, zal bij
dit jubileum verschijnen van de hand
van Jaap Romijn. directeur van het
algemeen keramisch studiecentrum, dat
in gemeentemuseum het Princessehof in
Leeuwarden is ondergebracht
Het ,,’s zondags gesloten” hoort tot de
tradities van de Mobachs- De stichter
van het bedrijf, Klaas Mobach, was een
godsdienstig mens, hield zich aan de
zondagsrust en verwachtte dit ook van
anderen. Dr. H. E. van Gelder kreeg
rond 1920 dan ook geen gegevens van de
stichter voor zijn boek Pottenbakkers
kunst. Ook bij herdruk van het boek
kwam de naam Mobach niet in de
monografie voor. En dat allemaal door
het feit, dat Van Gelder directeur was
van het Haags Gemeentemuseum, dat op
zondagen niet gesloten was.
De eerste jaarbeurs in ons land was
wel op zondag gesloten, dus daar kon
Mobach wel aan deelnemen. Jaap Ro
mijn signaleert dit en stelt vast, dat uit
de bescheiden maat van het bedrijf een
wisselwerking voortvloeit tussen het
ambachtelijke en het industriële karak
ter. Het bedrijf telt, af gezien van de
stagiaires, 22 personeelsleden, van wie er
vijf Mobach heten. Er wordt gewerkt
met zeven a acht draaischijven en er
worden voorwerpen gegoten, in mallen
gedrukt of met de hand opgebouwd.
Nu is hij op een unieke Wijze in
Nederland doorgebroken. Binnen drie
weken nummer één op de hitparade,
binnen vier weken een gouden single en
een gouden elpee voor „The elephant
song”. Kamahl glundert bij het horen
van dat nieuws. Holland heeft zijn hart,
verzekert hij. Kan hij misschien een
verklaring geven voor dit ongeëvenaarde
succes?
Kamahl: „Het is een kwestie van ge
luk en timing. ,De AVRO kwam op het
goede ogenblik met een mooie TV-show;
er bestond kennelijk veel sympathie
voor mijn stem, en jullie topdiscjockey
Willem Duys deed er ook van alles aan.
En het onderwerp natuurlijk. De be
scherming van de olifant door het World
Wildlife Fund. De Nederlandse televisie
toonde een film, die door prins Bernhard
was gemaakt. En het fantastische arran
gement van Hans van Hemert, die een
De succesvolle zanger nestelde zich
deze zomermaanden in een appartement
in het hartje van Londen, om Engeland
te veroveren. In Australië staat zijn ster
in het showfirmament gekerfd. Ongeveer
36 gouden platen getuigen daarvan. In
Engeland kende niemand hem toen hij
daar voet aan de grond zette. Kamahl
wilde in het vermaarde theater Palladi
um zingen. Daar zijn mensen als Tom
Jones, Gilbert O’Sullivan en Engelbert
Humperdinck kind aan huis. Kamahl
werd geweigerd.
Boos huurde hij de sjieke zaal voor
één avond. Hij kocht alle plaatsen zelf.
Maar enkele dagen voor zijn optreden
waren er ondanks de affiches maar 50
kaartjes verkocht. Een befaamd bijbel
verhaal indachtig, stelde hij de Palladi-
um-poorten open voor armen, zieken en
andersoortig minder-bedeelden. Zo
maakte een „uitverkocht” Palladium
kennis met de zanger. Staande ovaties
en luide toejuichingen waren zijn belo
ning. De kranten staken hun verbazing
niet onder stoelen of banken. Opeens
was hij ook welkom in de beroemdste
club van Londen, Talk of the Town.
AMSTERDAM. Het muziek- en
theaterseizoen in Amsterdam wordt vrij
dag 19 september geopend met tien da
gen kunst die voor iedereen te koop is
van een tot vijf gulden of voor niets
genoten kan worden in theaters, wijk
centra en musea. In het programma van
deze zesde kunsttiendaagse kan men kie
zen uit 160 voorstellingen.
UTRECHT (ANP). Meer
100.000 stuks pottenbakkerswerk gaan er
jaarlijks vanuit de bakkerjj van Mobach
op het industrieterreintje op het
Utrechtse kanaleneiland de hele wereld
over. Werkstukken uit het bedrijf bevin
den zich in tal van musea en particulie
re verzamelingen, niet alleen in Neder
land, maar ook in Duitsland.
IJslands toneelspel te zien.
Operaliefhebbers kunnen Lucia di
Lammermoor terugzien en de hier nog
onbekende laatste opera van Strauss
„Capriccio”. Premières zijn er ook bij
het toneel waar het in aanzien stijgende
Publiekstheater „Elektra” brengt. De
drie Amsterdamse Symphonieorkesten
concerteren in de grote zaal van het
concertgebouw. Er is keuze uit modem,
klassiek en populair muziekrepertoire._
Op het ogenblik zijn afspraken rond
met groepen uit binnen- en buitenland
die vooral op het gebied van theater,
dans, muziek, films en beeldende kunst
werken- Er zal een groep vrouwen ko
men die tijdens het festival een blad
maakt van, voor en door vrouwen.
„Maar denk niet dat het hele festival
anti-man gericht is. Helemaal niet”, al
dus Jenny Topper. „Als er groepen zijn
waarin mannen en vrouwen optreden,
zijn die net zo welkom”.
Zeker komen naar het festival: de
Sadista Sisters (Engelse cabaretgroep)-
De Moodiers (een folkgroup), The Step
ney Sisters (een Londense formatie van
zes vrouwen), Nola Rea (vrouw-alleen-
show), de Noorder Compagnie, Paula
Melbourne Peep-Show, Sally Willis, de
Limited Dance Compagny. Onderhande-
lingen met de Nederlandse Sissies en het
Vrouwencabaret zijn nog gaande. Daar
naast is er een informatiemarkt waar
vrouwenbewegingen hun gegevens kwijt
kunnen aan het publiek.
Er zal een video-project komen waar
in vrouwen de straat op gaan om hun
sexegenoten te interviewen. Later kun-
nen de opnamen in het tv-circuit van
De Lantaarn bekeken en besproken wor
den. Daarnaast zullen zeven films die
door vrouwen zijn gemaakt worden ver
toond in het theaterzaaltje- Bij die zeven
is een Nederlands produkt, namelijk de
film van Hillie Molenaar „Abortus doe
je niet zomaar”.
Een van de belangrijkste punten
wordt, volgens Jenny .Topper een discus
sie van een vrouwenforum met de zaal
en buitenstaanders. Iedereen kan via de
telefoon vragen en discussiestof aandra
gen. De VPRO zal van dit luisteraars
dagje opnamen maken voor het pro
gramma Tilt. Het festival zal worden
besloten met een feest dat mede ver
zorgd wordt door studenten van dans
en muziekacademies. Jenny Topper
hoopt ook vrouwen te kunnen contrac
teren die zelfverdedigingstechnieken de
monstreren en „als het even kan ook
een aantal vrouwelijke worstelaars”.
Aanleiding om dit festival te houden:
de hoop om vrouwen uit het publiek te
activeren zelf iets te gaan doen op
kunstzinning gebied of in informatie
groepen. Jenny Topper: „Het moet dui
delijk zijn dat we niet willen beweren
dat artistieke activiteiten bij vrouwen
iets buitengewoons is. Wel geloven we
dat het zinnig kan zijn voor bijvoorbeeld
actiegroepen of bewegingen om hun doel
en manier van aanpakken een bredere
opzet te geven.
Misschien dat een boodschap verpakt
in muziek of theater meer toegankelijk
wordt voor de groeperingen voor wie die
boodschap is bedoeld- Vandaar dat de
boventoon van dit festival beslist niet
zal worden gevoerd d oor feministen.
Iedereen kan er terecht, vrouwen zowel
als mannen en we staan open voor alle
groepen uit Nederland, amateurs of
professionals. Het hele festival moet zo
open mogelijk zijn en een breed
mogelijke opzet hebben”.
o;
