Portugese militaire leiders beslissen na zes uur vergaderen
niet af
Europese socialistische
leiders achter Soares
Grieks politiek klimaat slechter
Ford zegt
rondreis
Afrikaanse top
over Rhodesië
Hotel na bommelding
niet geëvacueerd
uitgesteld
K
3
DRIE DODEN BIJ EXPLOSIE IN LONDEN
Wilson wijst kritiek van de hand
Leider van mislukte
coup in Ecuador
CLERIDES NIET
OPTIMISTISCH
nu in ballingschap
Leider staatsgreep
Soedan niet gedood
McNamara pleit weer
voor uitbreiding
ontwikkelingshulp
Na aanslag:
Sobere viering van
staatsgreep Chili
6
197 5
SEPTEMBER
ZATERDAG
BINNEN- EN BUITENLAND
iangas
offelen
nisters
ortman
na te
;ructies
gebruik
ireade
aag is
Tot 21
i over-
i wor-
arties-
Hulp
gete- I
lil j oen
bilita-
Baru”. I
dertig
arlijk
Jaagt!
„Landmijn”
esters
Tij dag I
s vijf
(Vervolg van pagina 1)
Aan de bijeenkomst in Tancos namen deel president Francisco da Costa
Gomes, die nu hoofd van de strijdkrachten is, generaal Goncalves, het
hoofd van de militaire veiligheidsdienst Copcon, generaal Otelo Saraiva
de Carvalho, de stafchefs van de drie onderdelen van de strijdkrachten,
ongeveer 50 marine-officieren, eenzelfde aantal legerofficieren en onge
veer acht vertegenwoordigers van de luchtmacht.
okker
giste- I
jubliek I
germa” I
rte af- I
514. de
in de
Fokker I
mdacht
evaart-
itelabo-
Ameri- I
aarde
Gaullistisch
rinist
erten
rt zijn
•dacht I
a drie
man-
erten-
geld
in de
Burgeroorlog
ippers
heeft
teer en
Igende
e door
innen-
schip-
m. De
ig zal
iet de
Koeltjes
(Van onze redacteur in Athene, F. van Hasselt)
ATHENE Een zeer geprikkelde briefwisseling tussen de Griekse
oppositieleider Mavros en premier Karamanlis onderstreepte afgelo
pen week het feit dat het politieke klimaat in het land aanzienlijk is
verscherpt sinds de regering een uur na het proces tegen Papadopoulos
c.s. aankondigde dat zij zou zorgen dat de drie doodvonnissen niet zou
den worden voltrokken.
NIEUWE REVOLUTIONAIRE RAAD
(Vervolg van pagina 1)
Van onze redacteur in Londen)
(Van onze redacteur in Londen)
in
gesto-
f lesjes
jm en
iarvan
landse
ceerde
QUITO (Reuter). Majoor Roberto
Augustin Varas, een van de leiders van
de mislukte samenzwering tegen de re
gering van president Guillermo Rodri-
guez Lara op maandag, is gisteren ver
trokken naar Chili om er zijn balling
schap door te brengen.
Varas had zijn toevlucht gezocht op
de Chilieense ambassade in Quito, zoals
de leider van de rebellie generaal Raul
Gonzalez Alvear, nadat de loyale troe
pen de opstand hadden neergeslagen.
Het is niet bekend wanneer generaal
Gonzalez naar Chili zal vertrekken.
vrouw
werkte.
Daar worden maandag en dinsdag op
nieuw onderhandelingen gehouden onder
voorzitterschap van de secretaris-gene-
raal van de VN, Kurt Waldheim.
week
vaaruit
onenigheid voortduurt. De nieuwe revo
lutionaire raad zal een rapport opstellen
voor de volgende bijeenkomst van de
MFA, waarvoor nog geen datum is vast
gesteld.
De verrassende snelheid van deze
mededeling wekte bij velen het ver
moeden dat de regering of verplich
tingen had jegens de oude juntaleider
of redenen had een nieuwe militaire
staatsgreep te vrezen. Dat de Griekse
strijdkrachten na de wegzuivering
van zo’n 200 officieren nog lang geen
bolwerk van democratie vormen, is
immers algemeen bekend.
NICOSIA (AFP). „Het is praktisch
zeker dat de intercommunautraire onder
handelingen in New York geen resultaat
zullen opleveren” zo heeft de Grieks-
Cyprische onderhandelaar, Glafcos de
cides, voor zijn vertrek naar New York
verklaard.
laatbaar zou zijn geweest terwijl
het historische proces zich nu juist
richtte tegen de staatsgreep als zoda
nig.
LOESAKA (AFP). De topconferen
tie van zuidelijk Afrika die vandaag zou
beginnen met als deelnemers de presi
denten van Tanzania, Mozambique en
Botswana met president Kenneth Ka-
oenda van Zambia als voorzitter, is naar
officieel in Loesaka is meegedeeld, voor
onbepaalde tijd uitgesteld.
Een tweede bom in het Hilton-hotel
werd enkele uren later met behulp van
experts van het Britse leger onschadelijk
gemaakt. De politie is ervan overtuigd
dat ook deze aanslag het werk is ge
weest van een IRA-splintergroep die
Londen als basis heeft gekozen. De lei
ding van de IRA in Dublin heeft echter
In de nieuwe revolutionaire raad be
schikt het leger naast president Da Cos
ta Gomes over acht 'zetels en de lucht
macht en de marine elk over zes. Voor
het leger hebben in de raad o.a. zitting
de stafchef generaal Carlos Fabiao, het
hoofd van de militaire veiligheidsdienst
Copcon en van het gebied van Lissabon,
generaal Otelo Saraiva de Carvalho, en
de commandanten van de militaire dis-
Lyne Fromme richtte een geladen 45-
mm-automatisch pistool op de Ameri
kaanse president, juist toen hij handen
schuddend van zijn hotel naar het gou-
verneurspaleis in Sacramento liep. Presi
dent Ford voelde zich die ochtend al een
beetje in een verkiezingsstemming. De
aanslag kwam voor hem volkomen on
verwacht. Hij werd door twee van zijn
beste geheime agenten onderuit getrok
ken, terwijl een andere agent de jonge
met het pistool tegen de grond
CHARTOEM (AP). De leider van
de mislukte staatsgreep tegen president
Numeiry van Soedan is gisteren door
Numeiry-getrouwe militairen gewond en
gearresteerd maar niet gedood, aldus
heeft het Soedanese persbureau gistera
vond bekend gemaakt.
Eerder had vice-president Mohammed
Baghier Achmed in een radioboodschap
verklaard dat de leider van de staats
greep. majoor Hassan Hoessein Osman
„voor altijd het zwijgen was opgelegd”.
Men nam aan dat hij hiermee bedoelde
dat Osman was gedood.
Maar het Soedanese persbureau meld
de dat Osman gewond werd en wordt
behandeld in het militaire hospitaal van
Omdurman. Generaal Achmed deelde
mee dat de getrouwe troepen „alle stra
tegische punten in handen hebben”. Hij
voegde eraan toe dat de jacht op de
samenzweerders was geopend. Hij beti
telde ze als „exponenten van oude regi
mes die nog dagdromen hadden”.
Volgens hem trokken echter ..andere
elementen” aan de touwtjes en hij eiste
hun ontmaskering.
De vertegenwoordiging van het leger
in de Revolutionaire Raad - negen man
bestaat bijna geheel uit gematigde offi
cieren die tegenstanders zijn van Gon
calves. In de delegatie van de lucht
macht is weinig verandering gekomen,
terwijl in de afvaardiging van de marine
de pro-communisten sterker in de meer
derheid zijn.
Een week geleden had president Da
Costa Gomes Gongalves als premier ver
vangen door Pinheiro de' Azevedo, maar
hem tevens benoemd tot stafschef van
de strijdkrachten. Tegenover het felle
verzet dat tegen deze benoeming rees
van de kant van het leger en de lucht
macht, nam Goncalves tenslotte het be
sluit voor de eer te bedanken.
Op de bijeenkomst die zes uur duurde,
werd besloten een nieuwe revolutionaire
raad te vormen van 21 leden onder
landse
moge-
olland
n die-
WASHINGTON. Evenals in zijn
openingsrede heeft de president van de
Wereldbank, Robert McNamara, in zijn
toespraak tijdens de slotzitting van de
jaarvergadering voor de Wereldbank en
het Internationale Monetaire Fonds, gis
teren een beroep op de rijke landen
gedaan hun hulp aan de ontwikkelings
landen uit te breiden.
De Europese socialistische leiders ble
ken eensgezind achter Soares te staan in
diens strijd voor een socialistisch Por
tugal. Ondanks kritiek van een aantal
eigen Labourpartijleden bleef ook de
Britse premier Harold Wilson trouw aan
de doeleinden van het Portugese vriend-
schapscomilé. dat volgens hem bedoeld
is om vriendschap en solidariteit met de
socialistische beweging in Portugal te
betuigen en de ontwikkeling te steunen
van een democratisch en socialistisch
Portugal.
Een eenvoudige rekensom leert dat
een kwart van het huidige 16.000-
koppige officierenkorps tijdens de 7-
jarige dictatoriale periode is opgeleid
en dus geacht mag worden uitgespro
ken (of onuitgesproken) dictatoriale
sympathieën te hebben. Met het oog
op de gespannen verhouding met
Turkije achtte de regering een radi
calere schoonmaak echter tot nu toe
onverantwoord
De laatste week van het juntapro-
ces waren de' strijdkrachten in het
Noorden op manoeuvre gestuurd, wat
kon worden geïnterpreteerd als een
O
/er de
Afrika) I
is de
cingen.
ikomst
De overijlde gratie noemt Mavros
„een landmijn onder de grondwet” en
hij voorspelt een ernstige politieke
crisis als gevolg van deze stap, die
ook de. vraag doet rijzen of „een
zuivering in een regeringspartij niet
algehele prioriteit moet krijgen”. In
zijn antwoord gaat Karamanlis aan de
meeste punten van Mavros voorbij
onder het motto dat „lessen in demo
cratie niet aan hem hoeven te wor
den gericht.”
De regering was tot haar onmiddel
lijke stellingname gekomen omdat zij
nu eenmaal van mening was „dat het
doodschieten van de veroordeelden de
democratie zou schaden in plaats van
begunstigen.”
stafchefs generaal Morais e
admiraal Rosa Coutinho zitting.
Generaal De Carvalho verklaarde na
afloop dat de crisis binnen de strijd
krachten nog niet is opgelost en dat de
Karamanlis eindigt zijn brief met
het betuigen dat hij de noodzaak van
verscherping var de politieke verhou
dingen als gevolg van deze kwestie
niet inziet. Niettemin zal die ver
scherping zich stellig verder voordoen
bij de grote rede die Andreas Papan
dreou vandaag houdt in een stadion
ter gelegenheid van de eerste ver
jaardag van zijn socialistische bewe
ging PASOK.
Tegen een journalist die vroeg of hij
een schietgebedje had gezegd toen hij de
bedreiging tegen zijn persoon besefte, zei
Ford dat hij daarvoor de tijd niet had
gehad omdat de geheime dienst vrijwel
meteen had ingegrepen.
voorzitterschap van de president. In dit
nieuwe orgaan hebben de gematigden
een duidelijk overwicht, terwijl in de
oude raad de pro-communistische leden
het voor het zeggen hadden.
Hoe het zal gaan met het drieman
schap dat enkele weken geleden werd
ingesteld - Da Costa Gomes, Goncalves
en Saraiva de Carvalho - werd in het
communiqué niet meegedeeld.
Volgens de politie waren er op dat
moment van de explosie ongeveer 100
mensen in de hal. Er brak onmiddellijk
paniek uit toen deze mensen het gebouw
probeerden te verlaten.
Ongeveer 20 minuten voor de explosie
was er bij een Londense krant een
anoniem telefoontje binnengekomen,
waarin de lokatie en het tijdstip van de
ontploffing van de bom werden gegeven.
Het incident gebeurde toen Ford op
weg was van zijn hotel naar het rege
ringsgebouw, waar hij een ontmoeting
zou hebben met de gouverneur van Ca-
lifornië. Edmund Brown. Hij zou daar
ook een redevoering houden voor de
wetgevende vergadering van Californie
over „Misdaad in de Verenigde Staten.”
SANTIAGO (Reuter). President
Augusto Pinochet van Chili heeft giste
ren aangedrongen op soberheid in het
licht van de viering van de tweede
verjaardag van de staatsgreep die hem
aan de macht bracht en die het einde
betekende van het bewind van president
Allende.
jk kon I
astruc- I
er met I
hij: „Een
officieren.
Desondanks was de hal van het hotel
nog vol mensen en politie toen de explo
sie zich inderdaad 20 minuten later
voordeed. Waarom er niet onmiddellijk
tot evacuatie is overgegaan, zoals nor
maal bij bommeldingen het geval is.
wordt door Scotland Yard onderzocht.
tricten in het midden en het zuiden van
het land, respectievelijk generaal Franco
Charais en generaal Pezarat Correia.
In de fracties van de luchtmacht en
de marine hebben respectievelijk de
De grote foto geeft iets van de ravage
te zien, die de bomexplosie gisteren in
het Londense Hilton Hotel aanrichtte. Op
de achtergrond, een zogenaamde Goliath,
een machine waarmee bommen op 'af
stand onschadelijk gemaakt kunnen wor
den. Op de andere foto het hotel.
nog geen commentaar geleverd op de
aanslag van gisteren, zoals gebruikelijk
is bij IRA-bomaanslagen in Engeland.
Het verkeer in het centrum van Lon
den kwam na de explosie in het Hilton-
hotel volledig tot stilstand, ook al omdat
de politie vijf andere gèdeéltén van de
sta^j moest afzetten wegens, naar achter
af bleek, een serie valse bommeldingen.
LONDEN. Opnieuw hebben terro
risten gistermiddag toegeslagen in het
centrum van Londen. Bij de vjjfde bom
explosie binnen 14 dagen kwamen drie
mensen om het leven en raakten meer
dan 50 personen gewond. De bom ging
af om kwart over twaalf in de op dat
moment zeer drukke hal van het Hilton-
hotel in de Londense wijk Mayfair. De
bom. die naar schatting een gewicht had
van vijf kilo, was geplaatst onder een
stoel in de hal.
De bekendmaking, heeft alle waarne
mers verrast. In diplomatieke kringen
meende men dat de topconferentie was
bijeengeroepen om een totale ineenstor
ting van het overleg over de constitutio
nele toekomst van Rhodesië te voorko
men.
De waarnemers waren van mening dat
de top aan belangrijkheid had gewonnen
door het in twee vleugels uiteenvallen
van de Afrikaanse Nationale Raad, ver
tegenwoordiger van de zwarte meerder
heid in Rhodesië.
Uit reacties van de voorlichtingsdienst
van het Witte Huis kan worden opge
maakt dat mevrouw Betty Ford nogal
nuchter reageerde op de aanslag. „Daar
moeten we nu eenmaal mee leven”, zei
ze. Mevrouw Ford heeft wel contact
gehad met haar man. maar beiden zet
ten later op de dag hun werk normaal
voort. De Amerikaanse televisie gaf elk
half uur uitgebreide verslagen van de
aanslag.
Een aantal voorgangers van president
Fórd zijn omgekomen door aanslagen op
hun leven, evenals andere politieke lei
ders in de Verenigde Staten. Sommigen,
als Roosevelt, Truman en nu Ford, heb
ben aanslagen overleefd.
Volgens ooggetuigen zou Lyne From
me twintig minuten voor de aanslag
door agenten achter de afzetting zijn
gewerkt, omdat zij met een grote rode
tas in de tuin van het regeringsgebouw
rondliep. Bij haar arrestatie maande ze
de politie tot een rustig optreden: „Kalm
aan jongens, sla me niet, het ding ging
niet af”. J
Deze moordaanslag aan het begin van
de Amerikaanse verkiezingscampagne
heeft de verhoudingen in de binnenland
se politiek duidelijk grimmiger gemaakt
dan ze waren. Hoewel Lyne Fromme de
aanslag zou hebben gepleegd uit protest,
omdat ze Manson niet mocht bezoeken,
is het goed mogelijk dat er andere
motieven, of opdrachten, achter de aan
slag verborgen gaan.
Letterlijk zei hij: „Een groep
machtsbezeten officieren, gebruik
makend van de politieke desintegratie
Maar de premier ondergraaft dit
proces ook nog op een andere ma
nier: uit bovenstaande passage kan
men immers afleiden al was dat
misschien de bedoeling niet dat
een „goede staatsgreep” (die de demo
cratie zou hebben gesaneerd) wel toe-
LONDEN. Een aantal vooraan
staande Europese socialisten, onder wie
de regeringsleider Den Uyl van Neder
land, Schmidt van West-Duitsland en
Palme van Zweden, heeft gisteren in
Londen een bijeenkomst gehouden,
waarop de situatie in Portugal werd
besproken. Ze deden dat in het kader
van een Portugees vriendschapscomité,
dat door deze socialistische leiders werd
opgericht na een bijeenkomst in Stock
holm op 2 augustus. De bijeenkomst in
Londen werd ook bijgewoond door dr.
Mario Soares, de Portugese socialistische
leider.
Aanvankelijk zou een plenaire verga
dering worden gehouden van de assem
blee van de Beweging van de Strijd
krachten (MFA), die 240 officieren en
manschappen telt. Deze bijeenkomst
ging niet door, nadat op afzonderlijke
vergaderingen van leger- en luchtmacht
officieren was besloten de zitting van
de assemblee te boycotten omdat de
communisten daarin te veel te zeggen
zouden hebben.
Het enige onderwerp dat, behalve Por
tugal, op deze bijeenkomst aan bod
kwam, was de kwestie van de in Spanje
uitgesproken doodstraf tegen twee Bas-
ken. De socialistische leiders besloten
gezamenlijk een beroep te doen op de
Spaanse regering deze doodvonnissen
niet te voltrekken.
Op een persconferentie na afloop
toonde Soares zich vol zelfvertrouwen
over een terugkeer naar een democra
tisch systeem in Portugal binnen afzien
bare tijd. „We maken nu nog een moei
lijke periode door,” zei hij. „Generaal
Vasco Gonqalves weet dat zijn regime
definitief is gevallen, maar hij blijft zich
desondanks als premier gedragen. Daar
aan zal binnenkort een einde komen.”
Soares zei verder dat hij een brief aan
president, generaal Da Caosta Gomez
heeft geschreven, waarin hij de socialis
tische voorwaarden uiteenzet, die moe
ten worden vervuld voor de socialisten
aan de regering kunnen deelnemen.
Daarin wordt onder andere de afzetting
geëist van Gonqalces als stafchef van
de Portugese strijdkrachten, grotere
persvrijheid en een eerlijke en snelle
berechting van de vele honderden ge
vangenen, die in de rumoerige periode
van afgelopen weken zijn vastgezet.
Het is deze passage en andere ty
pisch gaullistisch»' zinsneden zoals „ik
weet waarheen ik het land voer
die onder handen worden genomen in
de brief waar'n Mavros vergeefs om
een speciale zitting van het parle
ment vraagt.
In de eerste plaats signaleert hij
„een gevaarlijke geest van Messianis
me”: „Wee als onze overleving af
hangt van de aan- of afwezigheid op
het politieke toneel van bepaalde per
soonlijkheden. In de tweede plaats
herinnert hij eraan dat de these als
zouden alle po’itici, behalve Kara
manlis, schuld hebben aan het „uit
breken” van de dictatuur, genoeg
zaam is ontzenuwd, onder andere tij
dens het proces zelf.
Twee uur na de mislukte aanslag zei
Ford op een persconferentie, dat hij zich
door het gebeurde niet zou laten afbren
gen van zijn rondreisprogramma door
de Verenigde Staten en „het vestigen
van persoonlijk contact met de Ameri
kaanse gewone man, onder meef door
hem de hand te drukken”.
De president noemde het onderhouden
van deze persoonlijke b^nd van „zeer
groot belang” en wees erop dat het
optreden van één persoon niet repre
sentatief was voor dat van het volk in
de staat.
het
-jarig
imert, I
vordt,
langs
rullen
Ikaar. I
dins-
mkele I
ag, 70
helm
ndaag
’ezet.
r, en
Het I
ië.
IMF-directeur Witteveen zei in zijn
slotrede dat een akkoord over de wissel
koersverhoudingen voorwaarde is voor
het uitvoeren van de besluiten die het
Internationale Monetaire Fonds deze
week heeft genomen ten aanzien van
het goud en de stemmenverdeling bin
nen het fonds.
Hij zei later op een persconferentie
niet te verwachten dat de olieprijzen dit
najaar nog verder zullen worden ver
hoogd. De ministers van olie van de
landen van de OPEC (Organisatie van
Olie Exporterende Landen) komen later
deze maand in Wenen bijeen om daar
over te praten.
opge-
miljoen
ten en
«naakt,
iljetten
i zijn.
/oens-
Ook gebruikte de man, die opbelde
naar de krant, niet de code, die is
afgesproken tussen de Britse politie en
de IRA om uit te maken of het serieuze
bommeldingen betreft.
poging om ze van andere avonturen
af te houden. Een andere aanduiding
dat het leger de regering nog steeds
veel hoofdbrekens bezorgt, was de
rede die Karamanlis bij de sluiting
van deze manoeuvres in de stad Dra
ma hield voor een groot aantal offi
cieren vlak na de gratie-aankondiging
(die hij afzwakte door te zeggen:
„Levenslang betekent werkelijk een
leven lang”).
Een deel van deze rede kwam over
als een persoonlijke en uiterste po
ging van de premier de officieren
voor de democratie te winnen, niet in
het minst door uitvoerig te schilderen
hoeveel ellende de dictatuur over het
land had gebracht. Aan de andere
kant echter kwamen er ook weer
heel wat paternalistische passages in
voor, die op de oppositie werkten als
een rode lap op een stier.
De luchtmacht en het leger hadden
hun trouw aan de centrale regering
afhankelijk gesteld van de inwilliging
van hun eis dat Gongalves met zjjn pro-
communistische koers zou worden uitge
rangeerd. De gematigden hadden in dit
verband gewezen op het gevaar van een
burgeroorlog.
Halverwege de vergadering in Tancos
had kapitein Vasco Lourenzo. een van
de gematigden, nog verklaard: „Het land
loopt het gevaar van een burgeroorlog.
Wij doen alles wat in ons vermogen is
om een gewapend conflict te voorko
men”.
Generaal Goncalves woonde alleen het
eerste deel van de bijeenkomst bij. Na
enkele uren verliet hij met een bleek en
gespannen gezicht de zaal. Drie uur later
werd officieel meegedeeld dat hij voor
de benoeming als stafchef van de strijd
krachten had bedankt en dat hij ge
schrapt was als lid van de Revolutionai
re Raad.
die na mijn vertrek in het land
kwam te heersen, likwideerde de
vrijheden van het volk, nam de
macht in handen en stelde in plaats
van de democratie te saneren zoals
zij beloofden, een persoonlijke dicta
tuur in.”
De kritiek op Wilson was afkomstig
van twee Labourparlementsleden, die
onlangs een bezoek aan Portugal brach
ten en die hebben gecorïcludeerd dat
Soares misschien niet de juiste figuur is
om door de Europese socialistische lei
ders te worden gesteund als de voorman
van het Portugese socialisme. Wilson
wees die kritiek koeltjes van de hand na
de besprekingen gistermiddag in zijn
amtswoning in Downing Street
Silva en
1 jaar, i
;e van
s 1968 I
(esteld
ïsische I
Mi».
